3. Binanın Yapısal Özellikleri
• Duvar, döşeme, tavan kalınlıkları ve
malzemeleri
• Pencerelerde çerçeve
malzemesi,sızdırmazlığı, camın cinsi ve
açılıp açılmadığı
• Çatı cinsi, kalınlığı ve malzemesi
• Đzolasyon olup olmadığı, malzemesi ve
kalınlığı
5. Binanın Kullanım Amacı
• Konut, büro, okul, hastane, fabrika vb.
olmasına göre işletme durumları
• I. Đşletme: Tesisat sürekli çalışır, geceleri
kapasite düşürülür
• II. Đşletme: Tesisat her gün 11 saat
durdurulur
• III. Đşletme: Tesisat her gün 14 saat ve
üzeri durdurulur
6. Ticari Bir Binada Enerji Kullanımı
Isıtma (%22,9)
Aydınlatma (%37,6)
Soğutma (%16,4)
Sıcak Su (%0,2)
Havanın Sirkülasyonu (%16,2)
Diğer (%6,9)
7. Binalar Đçin Isı Kayıpları
Isı Kaybı
Bina Tipi
W/m3 Kcal/m3
Ev 45 38,7
Banka 30 25,8
Alışveriş Merkezi 30 25,8
Yurt 45 38,7
Gece Klübü 30 25,8
Ofis 30 25,8
Restoran 30 25,8
Okul 30 25,8
8. Đç Sıcaklıklar (oC)
Konut Fabrika
Oturma Odası 22 Ağır Đş Atölyeleri 15
Yatak Odası 20 Hafif Đş Atölyeleri 18
Banyo 26 Biçki Dikiş Atölyeleri 20
Đş Yeri Tutukevi
Lokanta 20 Oda 20
Toplantı Salonu 20 WC 15
Sinema 18 Soyunma Hacimleri 26
Hastane Çeşitli Yerler
Hasta Odası 20 Ambar 10
Ameliyathane 18 Merdiven 18
Laboratuvar 20 Kütüphane 20
9. Dış Sıcaklıklar (oC)
Adana 0R Gaziantep -9
Aksaray -15 Giresun -3
Ankara -12R Đstanbul -3R
Antalya +3R Đzmir 0
Balıkesir -3R Đzmit -3R
Batman -9 Kars -27
Bursa -6R Kırıkkale -12
Diyarbakır -9R Kırklareli -9R
Edirne -9 Samsun -3R
Erzurum -21 Trabzon -3
10. Toplam Isı Geçiş Katsayısı (K)
• Yapı malzeme ve bileşenlerinin ısıl
iletkenliği (λ)
• Isı taşınım katsayıları (α)
12. Isı Taşınım Katsayıları
Isı Taşınım Katsayısı (α)
Yüzey ve Isı Akımı Yönü
Kcal/m2hK
Duvar ve iç pencere yüzeyleri iç
7
tarafında
Dış pencere yüzeyleri iç tarafında 10
Isı akımı aşağıdan yukarıya olan
7
döşeme yüzeyleri
Isı akımı yukarıdan aşağıya olan
5
döşeme yüzeyleri
Dış yüzeylerde 20
14. Pencereler ve Kapılar
Isı Geçirme Katsayısı (K)
Pencere ve Kapılar
Kcal/m2hK
Ahşap Pencere ve Kapılar
Basit tek camlı pencere ve dış kapı 4,5
Çift camlı pencere ve dış kapı 2,8
Metal Pencere ve Kapılar
Basit tek camlı pencere ve dış kapı 5,0
Çift camlı pencere ve dış kapı 3,4
Plastik (PVC) Pencereler
Basit tek camlı pencere ve dış kapı 4,3
Çift camlı pencere ve dış kapı 2,2
15. Özel Durum Isı Kayıpları
Q (Kcal/h) = K . A . ∆T
Bina özelliklerine göre elde edilen değer
üzerinden
Kesintili çalışma + Soğuk dış yüzey artırımı
Kat yüksekliği artırımı
Yön artırımı yapılır
16. Pencere ve Dış Kapılardan Hava
Sızıntısı Kaybı
(ENFĐLTRASYON)
Oda havasının ve dış havanın basınç farkından
dolayı soğuk dış hava aralıklardan mahale girer,
içerdeki sıcak hava dışarı çıkar
17. Taze Hava Etkisi
Kullanım özelliğine göre mahale alınan taze
havanın getirdiği ısı yükü göz önünde
bulundurulmalıdır.
Q (watt) = 4 x n x V
n = kişi sayısı
V = kişi başına gerekli hava miktarı (m3/h)
18. Klima Đle Isıtmada Dikkat
Edilmesi Gereken Hususlar
Heat-Pump çevrimi gücünü dış hava
sıcaklığından aldığından belli dış hava
sıcaklıklarının altında kapasitede azalma
meydana gelir
19. Heat-Pump Sistem Đle Isıtma Yaparken
• Elektrikli ısıtıcı takviye edilerek çeşitli
fonksiyonlarla kullanılabilir
(Isıtmaya destek, defrost anında, acil ısıtma)
• Taze hava alımı söz konusu ise, miktarına dikkat
edilmelidir ve kapasite hesabında dikkate
alınmalıdır. Ayrıca ısı geri kazanım cihazları
kullanılarak hem enerji ekonomisi sağlanır.
20. KLĐMA KAPASĐTESĐ
• Sabit tek bir kapasiteden bahsedilemez.
• Klima kapasitesi çeşitli parametrelere bağlıdır
21. Klima Kapasitesi Hangi Parametrelere Bağlıdır?
1. Dış ortam kuru termometre sıcaklığı
2. Đç ortam kuru termometre sıcaklığı
3. Đç ortam yaş termometre sıcaklığı ( veya bağıl
nemi)
4. Cihaz iç ünite debisi
25. ĐÇ ISI KAZANÇLARI
(Đnsanlardan olan ısı kazancı)
• Qi = insan sayısı x kişi başına insanlardan ısı kazancı.
26. ĐÇ ISI KAZANÇLARI
(Đnsanlardan olan ısı kazancı)
• Duyulur ısı kazancı; ortam sıcaklığının
yükselmesine
• Gizli ısı kazancı ise; ortamda ki nem miktarının
yükselmesine neden olan ısı kazançlarıdır.
27. ĐÇ ISI KAZANÇLARI
(Aydınlatmadan gelen ısı kazancı)
Aydınlatmadan gelen ısı kazancının hesabında en önemli konu kullanma faktörünün
tayinidir. Ofis, mağaza, dükkan, konferans ve toplantı salonları gibi ticari binalarda
k1=1 olarak alınacaktır.
28. ĐÇ ISI KAZANÇLARI
(Cihazlardan gelen ısı kazancı)
Cihazın yaydığı ısı x cihaz adeti
• Bilgisayarın yaydığı ısı miktarı 116 Watt/h.
• Fotokopi makinası 290 Watt/h.
• Televizyon 200 Watt/h.
• Ütü 500 Watt/h.
• Buzdolabı 180 Watt/h.
29. TAZE HAVADAN GELEN ISI KAZANÇLARI
• Qd = 4 x n x v ( Watt )
• Qg= 3 x n x v ( Watt )
• Qt = 7 x n x v ( Watt )
• n = insan sayısı
• v = insan başına gerekli hava miktarı ( m³/h )
• Taze hava miktarı; sigara içiliyorsa min 50 m³/h
veya sigara içilmiyorsa 25-30 m³/h alınabilir.
30. TAZE HAVADAN GELEN ISI KAZANÇLARI
• Yaşam mahallerinde kullanılan halı, kağıt,
elektronik eşyalar, ter vb. oluşan kirlenme konfor
şartlarını etkilemektedir.
• Ortamın uygun sıcaklıklar arasında tutulması her
zaman konfor şartları sağlamaz.
• Bu nedenle havalandırma 12 ay ihtiyaçtır.
32. GÜNEŞ RADYASYONUYLA GELEN ISI
KAZANCI
• Güneşten radyasyonla olan ısı kazancı pencerelerden
gelmektedir.
• Proje üzerinden pencere yön ve büyüklüklerinin
belirlenmesi gereklidir.
• Đklimlendirilen mekan tek açık ofis veya oda oda ayrılmış
olabilir. Buna göre ;
a) Pencere boyutları
b) Pencerenin yön durumu öğrenilmelidir.
• Mahallin güneş radyasyonundan kaynaklanan soğutma
yükünü bulmak için, pik yükün oluştuğu saati bulmak gerekir
ve buna göre pik yük hesaplanmalıdır.
33. GÜNEŞ RADYASYONUYLA
GELEN ISI KAZANCI
• Qr = F x Qg
• F = ( pencere alanı )
• Qg = (radyasyonla olan
ısı kazancı / m²)
Pencerelerde gölgeleme
faktörü,
• Qrg = k x Qr
• Pencereler sürekli
gölgede kalıyorsa
k = 0,10 alınabilir.
34. TEK HACĐMLĐ BĐR MEKANIN
ÖRNEK RADYASYONLA GELEN
ISI KAZANCI HESABI ÖRNEĞĐ
35.
36. ÇOK HACĐMLĐ BĐR MEKANIN ÖRNEK
RADYASYONLA GELEN ISI KAZANCI
HESABI ÖRNEĞĐ
3 m2 3 m2
4 m2
4 m2
•Bu tip mekanlar için her müstakil
alanın pik yük saati ayrı ayrı
5,2 m2
hesaplanmalı ve bu pik yükü
5,2 m2
karşılayacak soğutma gücü her
mahal için sağlanmalıdır.
•Katın toplam soğutma yükünün
bulunması için kat bazında ayrıca
3 m2 3 m2 pik yükün oluştuğu saat
belirlenmelidir.
37.
38.
39.
40. ÇATIDAN GELEN ISI KAZANCI
• Qçatı = K x F x ∆teş
• Đzolesiz düz çatı veya eğimli çatılarda;
K = 2,20 ( W/m²k )
• Đzoleli ( 2,5 cm ) düz veya eğimli çatılarda;
K = 1,0 ( W/ m²k )
• Đzoleli ( 5 cm ) düz veya eğimli çatılarda;
K = 0,6 ( W/ m²k )
47. BĐNA SOĞUTMA YÜKLERĐNĐN AZALTILMASI
Örnek bina;
Fan coil sistemiyle merkezi olarak soğutulan
bir yüksek blok ofis binası.
Dış hava sıcaklığı : 31 °
C
Bağıl nem : %68
48. Örnek ofis binası için hesaplanan ısı kazancı ve soğutma yükleri
Duyulur Isı Gizli Isı Toplam Isı Sistem Toplam
Kazancı Kazancı Kazancı Yüküne
ISI KAZANCI ADI (kW) (kW) (kW) Oranı, %
Güneşten kazanç 85 0 85 8,4
Dış duvardan kazanç 13 0 13 1,2
Çatıdan kazanç 1 0 1 0,1
Pencereden kazanç 15 0 15 1,4
Ara bölmelerden kazanç 40 0 40 3,9
Aydınlatma kazancı 140 0 140 13,8
Cihazlardan kazanç 94 0 94 9,3
Đnsanlardan kazanç 56 63 119 11,7
TOPLAM SOĞUTMA
YÜKÜ 446 63 509 49,9
Dönüş fanından kazanç 6 0 6 0,7
Besleme fanından kazanç 8 0 8 0,8
Taze havadan ısı kazancı 89 400 489 48,6
TOPLAM SĐSTEM
YÜKÜ 549 463 1012 100,0
49. Yazın ısı kazançlarının azaltılmasında
a) Ofislerde iç yüklerin,
b) Mekanik havalandırma yapılan yerlerde havalandırma yüklerinin,
c) Bütün uygulamalarda güneşten olan kazançların
En büyük payı aldığı görülmektedir.
50. Mimari Tasarım Önlemleri :
Direkt Güneş Enerjisi Kazançlarını Azaltmak
- Dış gölgeleme elemanları : Bu yolla güneşten olan kazanç %75 veya %90
azaltılabilir.
- Đç gölgeleme elemanları : Bu yolla ısı kazançlarını %20-70 oranında
azaltabilirler.
- Genellikle güneş yükünü azaltan önlemler :
a. Kışın güneşten ısı kazancını azaltır,
b. Diğer taraftan doğal aydınlatmayı önleyerek,
yapay aydınlatma yoluyla enerji tüketimini artırabilir.
c. Güneş ışınlarının sterilizasyon etkisi çok azalır.
Sağlıklı bir ortam oluşması engellenmiş olur.
51. Işık geçirmeyen Yüzeylerden Güneş Kazancını Azaltmak
Güneşe açık dış yüzeylere
güneş ışınlarını yansıtan boyalar, kaplamalar
Çatı arasında etkin havalandırma sağlamak
Binayı dıştan yalıtmak
52. Havalandırmadan Olan Kazançları Azaltmak :
Soğuk-sıcak bölge şartları
Hava sızdırmaz doğramalar daha önemlidir.
Çok soğuk ve çok sıcak günlerde
a) Đç – dış ortam basınç farkı artar.
b) Kontrolsüz hava girişi riski artar.
Mekanik havalandırma daha fazla önem kazanır.
Binalar artı basınçta olmalıdır.
Havalandırmayı dış koşullara göre ayarlamak
Taze hava miktarlarını :
a) Güneşten kazancın en fazla olduğu saatlerde azaltmak,
b) Özellikle dış hava sıcaklıklarının düşük olduğu gece ve bahar aylarında
free cooling imkanından yararlanmak en etkin önlemlerdir.
53. Aydınlatmadan Olan Kazançlarını Azaltmak :
1. Verimli aydınlatma armatürleri kullanmak,
2. Aydınlatmadan oluşan ısı kazancını armatür üzerinden doğrudan
dışarıya atmaya imkan veren armatürler ve sistem kullanmak,
3. Doğal aydınlatmadan yararlanmak
54. Ofis Makinalarından Olan Đç Kazançları Azaltmak
1) Daha düşük enerji tüketen
verimli ofis cihazları kullanmak
2) Bilgisayar, faks, fotokopi makinalarının
enerji tüketimlerini ve bunlardan oluşan
ısı kazançlarını azaltmak
3) Büyük binalarda soğutulmuş su pınarları yerine
merkezi soğutulmuş içme suyu tesisatı kullanmak.
55. SOĞUTMADA ĐÇ SICAKLIĞI ARTIRMANIN ETKĐSĐ
1) Yazın soğutma yükünde :
a) iç kazançların
b) güneşten olan kazançların ve
c) havalandırma yükünün
En büyük payı aldığı görülmektedir.
2) Yazın iç ve dış sıcaklık değerleri arasındaki fark azdır.
Bu nedenle iç sıcaklıktaki değişimler
kazanca daha büyük oranda etkili olurlar.
56. Öneriler :
a) Đnsanların yaz aylarında kendini konforda hissetiği iç şartlar pek çok
parametreye bağlıdır ve koşullara göre değişir.
b) Sürekli kalınan ofis veya konut gibi ortamlarda
24 ºC ideal olmakla birlikte,
yazın iç sıcaklığın 25 ºC değerine set edilmesi ekonomik ve uygun bir
seçimdir.
c) Sürekli girilip çıkılan ve kısa süre kalınan yerlerde ise :
dış sıcaklıkla 6 ºC fark yaratılması yeterlidir.
d) Daha düşük sıcaklıklara yapılacak ayarlamalar hem enerji tüketimini
artıracaktır, hem de hasta olma riskini yükseltecektir.
57. Referans yılın en sıcak haftası için
Đç sıcaklık Dış sıcaklık Duyulur soğ. yükü Gizli soğutma yükü Toplam soğ. yükü
ºC ºC kcal/h kcal/h kcal/h
22 30 79.310 15.720 95.030 %11
24 30 70.579 15.180 85.759
26 30 61.844 14.640 76.484 %12
Konut : pik saatteki hesaplanan soğutma yükleri
Đç sıcaklık Dış sıcaklık Duyulur soğ. yükü Gizli soğutma yükü Toplam soğ. yükü
ºC ºC kcal/h kcal/h kcal/h
22 30 123.731 48.708 172.439
%9
24 30 111.399 47.088 158.487
26 30 99.067 45.468 144.535 %10
Ofis : pik saatteki hesaplanan soğutma yükleri
58. 1oC iç sıcaklık değişimi,
a) Pik soğutma yükünde %5 oranında değişim yaratır.
b) 08.00-19.00 saatleri arasında %7 oranında
c) Soğutma mevsiminin tamamı ele alındığında
etki oranı daha da artacaktır.
Sonuç : 1 C azaltılması halinde
o yıllık enerji tüketimi % 7
değerinden de fazla oranda artacaktır.
