Die Re-restaurierung der Hummel-Nitrowski-Orgel zu Olkusz

1. Olkusz
Die Re-restaurierung der Hummel-
Nitrowski-orgel
Flentrop Orgelbouw

2. Liverpool Conference 1999
• Towards the conservation and restoration of
historic organs
• Condition of the organ versus documentary
condition
Flentrop Orgelbouw

3. Vorbild 1
Flentrop Orgelbouw

4. Vorbild 2
Flentrop Orgelbouw

5. Charter von Venedig
Artikel l
Der Denkmalbegriff umfaßt sowohl das einzelne Denkmal als auch das
städtische oder ländliche Ensemble (Denkmalbereich), das von einer ihm
eigentümlichen Kultur, einer bezeichnenden Entwicklung oder einem
historischen Ereignis Zeugnis ablegt. Er bezieht sich nicht nur auf große
künstlerische Schöpfungen, sondern auch auf bescheidene Werke, die im Lauf
der Zeit eine kulturelle Bedeutung bekommen haben.
Definities
Het begrip “historisch orgel” omvat niet alleen de architectonische schepping als
zelfstandig object, maar ook de technische samenhang van de verschillende
onderdelen in het orgel en de klank -zowel van individuele registers als de
onderlinge verbanden tussen de registers- als uitingen van een bijzonder
cultuurpatroon, als voorbeelden van een kenmerkende ontwikkeling of een
historische gebeurtenis of periode. Het omvat niet alleen grote artistieke
scheppingen, maar ook eenvoudige objecten en hun eigenschappen die in de
loop van de tijd een culturele betekenis hebben gekregen.
Flentrop Orgelbouw

6. Charter von Venedig
Artikel 2
Konservierung und Restaurierung der Denkmäler bilden
eine Disziplin, welche sich aller Wissenschaften und aller
Techniken bedient, die zur Erforschung und Erhaltung des
kulturellen Erbes beitragen können.
Artikel 2
Voor het behoud en de restauratie van historische orgels
doen orgelmakers een beroep op alle wetenschappelijke en
technische kennis, die kan bijdragen aan het bestuderen,
veiligstellen en beleefbaar maken van het cultureel erfgoed.
Flentrop Orgelbouw

7. Charter von Venedig
Artikel 3
Ziel der Konservierung und Restaurierung von Denkmälern ist
ebenso die Erhaltung des Kunstwerks wie die Bewahrung des
geschichtlichen Zeugnisses.
Artikel 3
Het behoud en de restauratie van historische orgels is niet alleen
gericht op de bescherming als statisch kunstwerk, maar ook als
historische (klank-)bron. Daardoor wordt het orgel gezien als een
gebruiksvoorwerp, waarbij de gebruikservaring, zoals het toucher
en de klank, essentiële eigenschappen van het monument zijn, die
behouden en hersteld dienen te worden.
Flentrop Orgelbouw

8. Charter von Venedig
Artikel 4
Die Erhaltung der Denkmäler erfordert zunächst
ihre dauernde Pflege.
Artikel 4
Het behoud van historische orgels vereist
regelmatig onderhoud. Om een orgel in goede
toestand te houden dienen voor onderhoud
dezelfde criteria te gelden als voor restauratie.
Flentrop Orgelbouw

9. Charter von Venedig
Artikel 9
Die Restaurierung ist eine Maßnahme, die Ausnahmecharakter behalten sollte. Ihr Ziel ist es, die ästhetischen
und historischen Werte des Denkmals zu bewahren und zu erschließen. Sie gründet sich auf die
Respektierung des überlieferten Bestandes und auf authentische Dokumente. Sie findet dort ihre Grenze, wo
die Hypothese beginnt. Wenn es aus ästhetischen oder technischen Gründen notwendig ist, etwas
wiederherzustellen, von dem man nicht weiß, wie es ausgesehen hat, wird sich das ergänzende Werk von der
bestehenden Komposition abheben und den Stempel unserer Zeit tragen. Zu einer Restaurierung gehören
vorbereitende und begleitende archäologische, kunst- und geschichtswissenschaftliche Untersuchungen.
Artikel 5
Het doel van restauratie is de (klank-)esthetische en historische waarden van het monument te behouden en
beleefbaar te maken. Restauratie moet gebaseerd zijn op eerbied voor het oude materiaal en de authentieke
documenten. Niet alleen het oude materiaal zelf, maar ook het historische patina wordt gerespecteerd.
Het restaureren houdt op, daar waar het vermoedelijke herstellingen betreft en de hypothese begint; elke om
esthetische of technische redenen als onvermijdelijk erkende aanvulling moet de technische samenstelling, de
architectonische compositie en de klinkende samenhang respecteren en een eigentijds karakter dragen. Elke
restauratie is gebaseerd op en begeleid door organologisch en historisch onderzoek van het historische orgel
waarvan de orgelmaker zich uitvoerig op de hoogte heeft gesteld.
Flentrop Orgelbouw

10. Charter von Venedig
Artikel 10
Wenn sich die traditionellen Techniken als unzureichend erweisen, können zur Sicherung
eines Denkmals alle modernen Konservierungs- und Konstruktionstechniken
herangezogen werden, deren Wirksamkeit wissenschaftlich nachgewiesen und durch
praktische Erfahrung erprobt ist.
Artikel 6
Alleen indien voor de consolidering van een historisch orgel de bij de
ontstaansgeschiedenis passende technische middelen niet toereikend blijken te zijn, mag
een beroep worden gedaan op alle moderne conserverings- en constructiemethoden,
waarvan de doeltreffendheid wetenschappelijk is aangetoond en door de ervaring is
verzekerd.
Artikel 7
De notie dat bij het historische orgel ook de gebruikservaring behouden dient te worden,
houdt in dat rekening gehouden moet worden met slijtage ten gevolge van het gebruik en
met natuurlijk verval van bijvoorbeeld leder.
•
Flentrop Orgelbouw

11. Charter von Venedig
Artikel 11
Die Beiträge aller Epochen zu einem Denkmal müssen
respektiert werden: Stileinheit ist kein Restaurierungsziel.
Wenn ein Werk verschiedene sich überlagernde Zustände
aufweist, ist eine Aufdeckung verdeckter Zustände nur dann
gerechtfertigt, wenn das zu Entfernende von geringer
Bedeutung ist, wenn der aufzudeckende Bestand von
hervorragendem historischem, wissenschaftlichem oder
ästhetischem Wert ist und wenn sein Erhaltungszustand die
Maßnahme rechtfertigt. Das Urteil über den Wert der zur
Diskussion stehenden Zustände und die Entscheidung
darüber, was beseitigt werden kann, dürfen nicht allein von
dem für das Projekt Verantwortlichen abhängen.
Flentrop Orgelbouw

12. Charter von Venedig
Artikel 8
Aangezien met restauratie geen eenheid in stijl wordt nagestreefd, moeten alle waardevolle
toevoegingen die in verschillende perioden aan het monument zijn gedaan, worden
geëerbiedigd. Als aan een bouwwerk lagen uit verschillende tijdsperioden te onderscheiden
zijn, is het zichtbaar of hoorbaar maken van een oudere situatie slechts bij uitzondering
gerechtvaardigd. Voorwaarde is dan dat de te verwijderen onderdelen van gering belang
zijn, de zichtbaar of hoorbaar gemaakte oudere toestand van grote historische,
archeologische of (klank-)esthetische waarde is en de huidige staat daarvan van voldoende
kwaliteit om de ingreep te rechtvaardigen. Bij klinkende monumenten moet daarbij worden
afgewogen dat de wederzijdse beïnvloeding van alle elementen in de technische
samenstelling, zoals windvoorziening, mechaniek, klankkas, toonhoogte en temperatuur
kan leiden tot fricties tussen verschillende bouwlagen, die een valide argument kunnen zijn
bij de afweging oudere bouwtoestanden weer beleefbaar te maken.
De beoordeling van de waarde van deze elementen en de beslissing over de verwijdering
hiervan mogen niet alleen afhangen van de met de restauratie belaste orgelmaker, maar
dient met de eigenaar en vergunningverlener te worden gemaakt.
Flentrop Orgelbouw

13. Charter von Venedig
Artikel 12
Die Elemente, welche fehlende Teile ersetzen sollen, müssen
sich dem Ganzen harmonisch einfügen und vom
Originalbestand unterscheidbar sein, damit die
Restaurierung den Wert des Denkmals als Kunst- und
Geschichtsdokument nicht verfälscht.
Artikel 13
Hinzufügungen können nur geduldet werden, soweit sie alle
interessanten Teile des Denkmals, seinen überlieferten
Rahmen, die Ausgewogenheit seiner Komposition und sein
Verhältnis zur Umgebung respektieren.
Flentrop Orgelbouw

14. Re-restaurierung
Flentrop Orgelbouw

15. Windversorgung
Flentrop Orgelbouw

16. Windladen
Flentrop Orgelbouw

17. Mechanik
Flentrop Orgelbouw

18. Mechanik
Flentrop Orgelbouw

19. Mechanik
Flentrop Orgelbouw

20. Pfeifen
Flentrop Orgelbouw

21. Pfeifen
Flentrop Orgelbouw

22. Pfeifen
Flentrop Orgelbouw

23. Pfeifen
Flentrop Orgelbouw

24. Pfeifen
Flentrop Orgelbouw

25. Klang
• Mensurierung
• Pfeifenbau
• Intonationsparameter
• Und dann…
• Erfahrung, Persönlichkeit, Geschmack
Flentrop Orgelbouw