2. Aladža džamija
Aladža džamija bila je izgradjena 1550/51.godine
(957.godine po Hidžri) u Foči, u pitomom zelenilu
desne obale rijeke Čehotine.
Ona je svojom jednostavnom lijepotom arhitekture i
bogastvom unutrašnje dekoracije zauzimala
posebno istaknuto mjesto u arhitekturi Balkana.
U arhitektonskom pogledu džamija spada u red
jednoprostornih potkupolnih džamija sa otvorenim i
kupolicama nadvišenim trijemom, i jednim
minaretom.
Njene proporcije bile su izvanredne, a nivo
rafiniranih dekoracija nisu posjedovale ni mnogo
veće ni značajnije džamije: stilizirani cvijetni i
geometrijski ornamenti (bilo reljefi u kamenu ili
oslikani na malteru) su predstavljali vrhunac klasične
Osmanlijske umjetnosti.
Alaca Camii 1550/51 (Hicri 957) yılında Foça’da, Çehotine nehrinin sağ kıyısında yeşil bir alan üzerine inşa edilmiştir.
Sade mimari güzelliği ve iç mekândaki bezemelerinin zenginliği ile Balkan mimarisinde özel bir yere sahiptir.
Mimari açıdan kubbe ile örtülü merkezi bir mekâna sahip olan caminin ön cemaat mahali küçük kubbeler ile
örtülüdür ve bir minaresi vardır.
Caminin oranları oldukça sıradışıdır ve bezeme programı daha büyük ve önemli camilerinkinden bile daha yoğundur:
stilize floral ve geometrik bezemeler (taş rölyef ya da alçı üzerine boyama tekniği ile) klasik Osmanlı sanatının
doruklarını temsil etmektedir.
3. Njena zidna platna bila su ozidana pravilnim kvaderima žutkaste sige, trijem, minaret, svi vijenci, okviri otvora i u
unutrašnjosti svi dijelovi kamenog namještaja su izvedeni boljim kamenom, krečnjakom, a tankom opekom su
izvedene samo tri kupolive trijema.
Centralni prostor džamije, bio je omeđen zidovima debljine oko 1.10 m, tako čineći potpuno pravilan kubus
(11.22c11.30x11.50m) koga presvođuje kupola sa tjemenom na visini od 19.85 m. Prelaz iz kvadratne osnove glavnog
korpusa u kružni tambur bio je izveden putem ugaonih stalaktita-trompi sa prelomljenim čeonim lukovima i osma
širokih sfernih trouglova. Uz ovaj dio sa ulazne strane, izveden je cijelom širinom spoljnog zida visok i lak trijem. On se
oslanjao na četiri monolitna kamena stuba, koji su bili povezani prelomljenim lucima, a nad njima je putem
pandantiva, izvršen prelaz u tri slijepe kupolice sa niskim i spolja oktogonalnim tamburima.
Uz desni prednji ugao masivnog kubusa bio je izgrađen vanredno vitak, 39.70 metara (uključujući alem) visok minaret.
On je sa dva prolaza, od kojih je prvi ostavljen u desnom uglu molitvenog prostora a drugi iznad ovog, u visini mahvila,
povezan sa glavnim dijelom džamije.
Duvarlar düzgün sarı küfeki blokları ile inşa edilmişti. Revak, minare,
pencere çerçeveleri ve iç mekânda bulunan taş elemanlar daha iyi
kalitede bir kireçtaşı ile yapılmıştı. Revağın üç kubbesi ince tuğlalar ile
inşa edilmişti.
Caminin merkezi mekânı 1.10m kalınlığındaki duvarlar ile çevrili idi.
Merkezi mekân (11.22x11.30x11.50m) ölçülerine sahip düzgün bir
küptü ve 19.85m yüksekliğinde bir kubbe ile örtülü idi. Giriş duvarı
boyunca yüksek bir revak inşa edilmişti. Revak dört adet taş sütun ile
taşınmaktaydı. Bu sütunlar sivri kemeler ile birbirlerine bağlıydı ve üç
kubbe yükselmekteydi. Kubbelerin kasnakları sekizgen formundaydı ve
alçaktı.
Merkezi alanın sağ tarafında 39.70m metre yüksekliğinde minare
yükselmekteydi. Minarenin iki giriş bulunmaktaydı; birine merkezi
alanının sağından ulaşılmakta, diğerine ise mahvilden girilmekteydi.
4. Aladža džamija
Aladža džamija sa svim objektima na lokalitetu je u
potpunosti uništena 1992.godine. Elementi objekta
koji su ostali na lokalitetu (do kote 0.00) kao i
blokovi su bili dislocirali van lokaliteta bili su izloženi
višestrukim destrukcijama i uticajima atmosferilija.
2005.godine, projektom Komisije za očuvanje
Nacionalnih spomenika, lokalitet je ogradjen,
očišćen, temelji su pokriveni i napravljen je prostor
za smještaj posebno značajnih i osjetljivih blokova
koji su prethodno propisno registrovani.
Alaca Cami ve çevresindeki yapılar 1992’de
tamamen yıkılmıştır. Yapının 0 kotuna kadar olan
bölümüne ait öğeler alanda görülmekteydi ve geri
kalan bloklar çevreye saçılmış ve dış etmenler
nedeni ile hasara uğramışlardı.
2005’te Ulusal Anıt Koruma Komitesi’nin projesine
göre caminin bulunduğu alan temizlenmiş ve çitlerle
çevrilmiş, temeller koruma altına alınmış ve
bulunan ve kayıt altına alınan parçalar için bir depo
yapılmıştır.
5. Takodjer, temelji su zaštićeni od atmosferilija, kao i
blokovi od kojih su svi dekorativni uneseni u
privremeni skladišni prostor na lokalitetu. Dio blokova
(oko 15) se nalazi u depou Zemaljskog muzeja u
Sarajevu.
Temelji tj. blokovi koji su in situ su uglavnom u dosta
dobrom stanju, pojedini će se morati demontirati i
zamjeniti.
Svi značajni blokovi nađeni na lokalitetu, ukupno 520
komada, su identificirani, arhitektonski i fotografski
snimljeni, i registrirani.
Temeller hava etmenlerine karşı koruma altına alınmış
ve bezemeli taşlar geçici depo alanına alınmıştır.
Blokların bir kısmı (15 adet) Saraybosna’daki Ulusal
Müze’de bulunmaktadır.
Temeller ve in situ bloklar, her ne kadar bazıları
sökülüp tekrar yapılması gerekse de iyi durumdadırlar.
Alanda bulunan tüm taş bloklar, 520 adet,
sınıflandırılmış, mimari çizimleri yapılmış, fotoğrafları
çekilmiş ve kayıt altına alınmıştır.
17. Aladža džamija
Alaca CamiiProjekat historijske rekonstrukcije
Rekonstrüksiyon Projesi
1. Sva dostupna dokumentacija o objektu je proučena. Posebna pažnja
obračena je sljedeće dokumente:
Odluka Komisije za očuvanje Nacionalnih spomenika No.06.1-02 1062/03-6
od 6.jula 2004.godine;
Istraživanja i snimanje ostataka na lokalitetu Aladža džamije ( Komisija za
očuvanje Nacionalnih spomenika), 2005. godine;
Andrej Andrejević – Aladža džamija u Foči, Beograd 1972 ova studija
predstavlja osnovni dokument za obnovu džamije;
Federalni zavod za zaštitu spomenika, Sarajevo – snimak postojećeg stanja
1988.godine,
Brojni članci u stručnoj literaturi (Husref Redžić, Ekrem Hakki Ayverdi, Alija
Bejtić, Zdravko Kajmaković,Šefik Bašlagić, Mehmed Mujezinović, Alma Simić,
Candan Nemlioglu, i drugi autori).
1. Yapıya dair mevcut dokümanlar incelendi. Özellikle:
Ulusal Anıtları Koruma Komitesi No.06.1-02 1062/03-6, 6 Temmuz 2004
Alaca Camii buluntuları araştırması ve envanteri (Ulusal Anıtları Koruma
Komitesi, 2005)
Andrej Andrejević – Aladža džamija u Foči, Beograd 1972 (bu çalışma
rekonstrüksiyon için temel oluşturmuştur.)
Sarajevo, Anıtları Koruma Enstitüsü -1988’deki mevcut durum kaydı
Bilimsel literatürdeki çeşitli makaleler (Husref Redžić, Ekrem Hakkı Ayverdi,
Alija Bejtić, Zdravko Kajmaković,Šefik Bašlagić, Mehmed Mujezinović, Alma
Simić, Candan Nemlioğlu ve diğerleri...)
18. 2. Na lokalitetu su nastavljena istraživanja svih postojećeih elemenata: detaljno arhitektonski snimljeno uz
istovremeno vršenje neophodnih pripremnih zahvata prema programu.
3. Postoji dovoljan broj materijalnih dokaza i terenskih ispitivanja da se može stručno i argumentirano
pristupiti rekonstrukciji džamije.
Osnovni pristup je vraćanje autentičnog izgleda džamije u najvećoj mogućoj mjeri.
4. Sve tehnike i materijali će biti tradicionalni u skladu sa originalnim tehnikama i materijalima na džamiji,
osim kod ojačanja kupole gdje je potrebno primijeniti moderne materijale (celicne zatege ili karbonska
vlakna), zbog stabilnosti strukture.
Na kompletiran projekat izdato je od nadležnog ministarstva Republike Srpske odobrenje za gradjenje
29.06.2009.godine.
2. Alandaki mevcut elemanlar üzerindeki araştırma devam etmiştir: hazırlık çalışmalarına paralel olarak
detaylı mimari rölöveler
3. Caminin rekonstrüksiyonun bilimsel olarak gerçekleşebilmesi için yeterli malzeme bulunmuştur.
Rekonstrüksiyonun temel prensibli caminin özgün görünümünün sağlanmasıdır.
4. Bütün yapım teknikleri caminin geleneksel yapım tekniklerine uygun olacaktır. Yalnızca kubbenin
sağlamlaştırılması için modern malzemenin (çelik ve karbon lifleri) kullanımı gerekmektedir.
Sırp Cumhuriyeti Bakanlığı projeye 29.06.2009 tarihinde izin vermiştir.
33. Kuća imama
Alanın mevcut görünümü
Historjska rekonstrukcija Imamove kuće,
stambenog objekta u kompleksu Aladža
džamije u Foči, se vrši na osnovu uporednih
analiza sa stambenim objektima iz
Osmanskog perioda u području Foče, te na
osnovu podataka koji su rezultat istorijskih
istraživanja više autora. Kompleks je omeđen
zidom, a pristupa mu se sa ulice te iz
dvorišta džamije.
Foça'da Alaca Camisi Kompleksinde yer alan
İmam'ın Evi'nin tarihi rekonstrüksiyonu
Foça'da yer alan Osmanlı dönemi evlerinin
çoklu araştırmacıtarafından karşılıklı
analizlerinden toplanan verilerce
yapılmaktadır.
Kompleks duvar tarafından çevrelenmekle
birlikte cami avlusu ile doğrudan bağlantılıdır.
34. Stambeni kompleks se sastoji od
glavnog dvospratnog objekta, koji ima
ulazni hol u prizemlju koji je povezan
stepeništem sa holom
na spratu. Sa obe strane holova su sobe,
od kojih tri i,maju kupatilo ugra]eno u
musanderu. Soba desno od hola u
prizemlju je povezana sa kuhinjom,
iznad koje je lodža na spratu. Soba,
desno od hola na spratu, ima čošak
(projicirani istak).
İmam'ın evi giriş holünde merdiven ile
bağlanan iki katlı yaşam birimiden
oluşmakta, giriş holü hizasında zemin ve
birinci katın iki yanındaki odalardan
üçünde banyo yer almaktadır. Giriş
holünün sağ tarafındaki odanın hemen
yanında mutfak, üstünde loca(balkon)
bulunmaktadır. Birinci katta sol odada
cumba bulunmaktadır.
