Fen Bilgisi 4. Sınıf Canlılar Dünyasını Gezelim Tanıyalım ünite sunumu.

2. NELER ÖĞRENECEĞİZ
2.BİTKİLER
1.CANLILARIN
SINIFLANDIRILMASI
3.HAYVANLAR 4.MANTARLAR
5.MİKROSKOBİK
CANLILAR
6.YAŞADIĞIMIZ
ÇEVRE VE
CANLILARIN
BESLENME
ŞEKİLLERİ
7.İNSAN VE
ÇEVRE

3. 1.CANLILARIN SINIFLANDIRILMASI
• Yeryüzünde milyonlarca canlı vardır. Bunların her
birini incelemek çok zordur.
• Benzer özellikte olan canlıları bir grupta
toplamak onları incelememizi kolaylaştırır.
• Sınıflandırma yapılırken;dış görünüşleri,iç yapıları
hareket, beslenme ve çoğalma özellikleri göz
önünde bulundurmuştur.
• Bilim insanları canlıları; bitkiler, hayvanlar,
mantarlar ve mikroskobikler canlılar olarak
sınıflandırmışlardır.

4. 2.BİTKİLER
• Bitkiler yeryüzündeki bütün canlılar için önemli
bir canlı gurubudur.
• Bitkiler besin ve oksijen üretir. Dolayısıyla
insanlar ve hayvanların önemli bir besin ve oksijen
kaynağıdır.
• Değişik ortamlarda yaşayan bitkiler birbirinden
farklı yapı ve özelliklere sahiptir.
• Bitkiler sınıflandırılırken kök, gövde, yaprak ve
çiçek gibi kısımlarına bakılır.
• Bitkiler çiçekli ve çiçeksiz olmak üzere iki guruba
ayrılır.
• Çiçeksiz bitkiler bataklıklarda, nemli topraklarda,
ağaç kabuklarında yaşar.

5. 2.a.ÇİÇEKSİZ BİTKİLER
• Çiçekleri olmayan bu bitkiler ağaç
diplerinde, nemli toprak yüzeylerinde,
bataklıklarda ve sularda yaşar.
• Karayosunları:Çoğunlukla az güneş alan,
nemli ağaç gövdeleri veya kaya
yüzeylerinde görülen çiçeksiz bir bitkidir.
Kökleri, su ve besin taşıyan yapıları yoktur.
• Ciğer otları:Nemli toprak ve ağaç
gövdelerinde yaşayan çiçeksiz
bitkilerdendir. Suyun toprak içinde
korunmasını sağlar.
• Eğrelti otu, atkuyruğu ve kibrit otları :Daha
gelişmiş çiçeksiz bitkilerdir. Kara
yosunlarından farklı olarak kök gelişmiştir.
Yaprak ve gövdeleri olduğu için su ve besin
taşıyan yapılara sahiptirler. Ormanlarda,
nehir ve göl kıyılarında yaşarlar.

6. 2.b.ÇİÇEKLİ BİTKİLER
• Çevremizde pek çok çiçekli bitki vardır. Çiçekli
bitkiler kök, gövde, yaprak ve çiçek kısımlarından
oluşur. Çiçekli bitkilerde çiçeği meydana getiren
kısımların kendine özgü yapı ve görevi vardır.
• KÖK; Toprağın altında kalan kısımdır. Değişik
şekillerde olabilir bitkinin tutulmasını sağlar.Bazı
bitkilerde besinin depo edilmesinde kullanılır.
Toprak su ve suda çözünmüş maddelerin
alınmasını sağlar. Turp havuç gibi bitkilerin kökü
besin olarak kullanılır.
• GÖVDE; Bezelye, buğday ve mısır gibi bazı
bitkilerin gövdeleri yeşil yumuşak ve otsudur.
Çam, kavak ve meşe gibi bazı bitkilerin gövdesi
sert kahverengi ve otsudur. Patates gövdesinde
besin depo edilen ve gövdesi yenen bir
bitkidir. Gövde suyu kökten yapraklara taşır. Dik
durmasını sağlar. Çiçeği ve meyveyi tutar.

7. YAPRAK; genellilikle yeşil renklidir. Yapraklar farklı şekillerde
olabilir. Yapraklarda gerçeklesen besin ve oksijen üretimi
hem bitkinin hem de diğer canlıların ihtiyacını karsılar.
Yapraklar bitkilerde fotosentezin (besin üretimi)
gerçekleştiği yapıdır. Bitkiler topraktan aldıkları suyla,
havadan aldıkları karbondioksiti, güneş ışığını kullanarak
birleştirir. Bu olay sonunda besin ve oksijen oluşur.
Bitkilerde solunum yaprak arcılığıyla yapılır. Terleme,
yapraklarda olur.

8. ÇİÇEK:
Bitkilerin üreme organlarıdır.
Taç yapraklar olarak adlandırılan
renkli yapraklar; kokusu ve güzelliği
ile bazı hayvanların dikkatini çeker.
Kuş, böcek gibi hayvanlar çiçeklere
konarak erkek organlardaki tozları
dağıtırlar. Tozların dişi organa
ulaşması tohumun oluşmasını
sağlar. Tohum dişi organda oluşur.
Çanak yapraklar, tomurcuk
halindeyken taç yaprakları
çevreleyen yapraklardır. Çiçeği
olumsuz şartlardan korur. Tomurcuk
açılınca çiçeğin alt kısmında kalır.

9. 3.HAYVANLAR
•Hayvanlar yaşama ortamlarına, vücut yapılarına, beslenme ve
üreme şekillerine göre birçok şekilde gruplandırılabilir.
•Bilim adamları, hayvanları omurgalı ve omurgasız hayvanlar
olarak iki grupta incelerler.
•Vücudumuzun dik durmasını sağlayan ve vücudumuza şekil
veren yapının iskelet olduğunu biliyoruz. Omurga, iskeletin
temel kısımlarından biridir, iskeletin diğer temel kısımları
omurgaya bağlanır. Omurgasız hayvanlarda omurga yoktur.
3.1.Omurgalı Hayvanlar:

10. 3.1.a.Balıklar:Omurgalı sınıfında yer alan gruplardan
birisi balıklardır.
• Balıklar suda yaşar ve kafa bölgesinin iki yanında
bulunan solungaçları ile solunum yapar. Böylece
gereksinim duyduğu oksijeni sudan karşılarlar.
• Balıkların büyük bir kısmının derisi pullarla kaplıdır,
yüzgeçleri vardır.
• Balıklar yüzgeç ve kuyruklarıyla hareket eder ve
yumurtayla çoğalırlar.
• Bazı balıklar kendilerinden küçük balıklarla ve diğer
küçük deniz canlılarıyla bazıları ise bitkisel besinlerle
beslenir.
3.1.b.Kurbağalar:Hem karada hem suda yaşarlar.
• Vücutları nemli ve kaygandır.
• Akarsu ve göl kenarlarında sinek ve böcekleri
yapışkan dilleriyle avlayarak beslenirler.
• Yumurtayla çoğalan kurbağaların yumurtadan
çıkan yavruları balığa benzer.
• Solungaçlarıyla solunum yapan yavruların
büyüdükçe akciğerleri gelişir, ayakları çıkar.
Kuyruk ve solungaçları kaybolarak ergin
kurbağa olurlar.
• Ergin kurbağalar akciğer ve deri solunumu
yaparlar.

11. 3.1.c.Sürüngenler:Omurgalı hayvanların bir diğer
sınıfını oluşturan sürüngenlerin derileri sert pullarla
kaplıdır.
• Akciğer solunumu yapar, yumurtayla çoğalırlar.
• Sürüngen yavruları, yaşamlarını sürdürebilmek için
memelilerin aksine annelerinin korumasına ihtiyaç
duymaz.
• Kertenkele, yılan, timsah ve kaplumbağa
sürüngenlere örnek verilebilir.
3.1.d.Kuşlar:Kuşların kanatları, tüyleri ve gagaları
vardır.
Vücutları tüylerle kaplıdır.
• Kanatları ile uçabilirler. Ancak uçamayan kuşlar da
vardır. Örneğin; deve kuşu, penguen uçamazlar.
• Kuşların gaga yapıları beslenme şekline göre
farklılık gösterir.
• Kuşlar akciğer solunumu yapar ve yumurtayla
çoğalırlar.
• Kuluçkaya yatarak yavrularını dünyaya getirir.
• Kuşlarda yavru bakımı görülür.

12. 3.1.e.Memeliler: Akciğer solunumu
yapar ve doğurarak çoğalırlar.
• Anne,yavrularını belirli bir
döneme kadar korur ve sütüyle
besler.
• Memeli hayvanların vücutları
kıllarla kaplıdır.
• Genellikle karada yaşarlar, suda
yaşayan türleri de vardır. Yakın
çevremizde bulunan at, inek,
eşek gibi hayvanlarla uzak
çevremizde yaşayan ayı, kaplan,
zürafa gibi hayvanlar memeliler
sınıfında yer alır.
• Balığa benzeyen yunuslar
yavrularını doğurduğu ve sütle
beslediği için memeli hayvanlar
arasında yer alır.
• Yarasalar da dış görünüşlerinden
dolayı kuş zannedilebilir. Ancak
yarasaların vücutları tüylerle
değil kıllarla kaplıdır.
• Yavrularını doğurur ve sütle
besler. Bu yüzden yarasalar da
memeliler sınıfında yer alır.

13. 3.2.OMURGASIZ HAYVANLAR
•Çekirge, kelebek, arı, sinek, pire gibi
omurgasızlar, eklemli bacakları ile
hareket eder. Bunlar karada yaşar.
•Akrep, kırkayak,çıyan, solucan,
salyangoz da karada yaşayan
omurgasızlardandır.
•Suda Yaşayanlar Denizanası, midye,
mercan, ahtapot, yengeç, sünger,
ıstakoz, denizyıldızı suda yaşayan
omurgasız hayvanlardandır.
•Yengeç, ıstakoz, midye gibi
omurgasızların sert kabukları vardır.
•Süngerlerin delikli vücutları vardır.
Süngerler temizlik işlerinde ve ilaç
yapımında kullanılır.

14. Sesini dinlemek istediğiniz hayvanın üzerine
tıklayınız

15. 4.MANTARLAR
• Mantarlar nemli yerlerde, çoğunlukla ormanlarda,
çeşitli yiyeceklerin (ekmek gibi), meyve ve
sebzelerin üzerinde yaşar.
• Mantarlar, yaprakları olmadığı için kendi
besinlerini kendileri üretemez.
Şapkalı mantar:Ormanlarda, bahçelerde bulunur.
Sap ve şapka olmak üzere iki kısımdan oluşur.
İnce, ipliksi bir yapıya sahiptir. Sapın toprakla
birleştiği yerden besinleri alır.
Küf Mantarları: Uzun süre açıkta bırakılan
yiyecekler üzerinde hızla çoğalarak bir örtü
oluştururlar. Küflü yiyeceklerin tadı ve kokusu
değişir. Bu yiyecekleri yememeliyiz. Peynir
küfünden penisilin adı verilen ilaç yapılır.
Maya Mantarları: Hamurun mayalanması ve peynir
yapımında rol oynayan mantarlardır.
• Bir miktar hamur mayasını ılık su ve şekerle
karıştırdığımızda maya kabarmaya başlar. Çünkü
şekeri besin olarak kullanan mantarlar hızla
çoğalır. Bu sırada gaz kabarcıkları çıkar.
• Maya mantarları uygun sıcaklık ve besin olan
ortamlarda canlılık özelliği gösteri. Maya kuru iken
yaşamsal faaliyetlerini sürdüremez.

16. 5.MİKROSKOBİK CANLILAR
• Bitkiler, hayvanlar ve mantarlar
dışındaki bir başka canlı grubunu da
mikroskobik canlılar oluşturur.
• Gözle görülmeyecek kadar küçük olan bu
canlılar ancak mikroskop altında
görülebilir.
• Mikroskobik canlılar diğer canlıların
vücutlarında, toprakta, suda, havada,
besinlerimizde kısacası her yerde yaşar.
• Sütten yoğurt ve peynir; üzüm suyundan
sirke oluşmasını sağlar.
• Bunun yanında kolera, verem, tifo gibi
hastalıklara yol açan ve
bademciklerimizin şişmesine neden olan
zararlı mikroskobik canlılar da vardır.
• Topraktaki ölmüş hayvan ve bitki
atıklarını parçalayarak toprağa
karışmasını sağlar. Atık maddelerin
toprağa geri dönüşümü toprağı
zenginleştirir.

17. 6. YAŞADIĞIMIZ ÇEVRE VE CANLILARIN BESLENME ŞEKİLLERİ
• Bir veya birden çok canlı türünün doğada yaşadıkları yere yaşam
alanı,oradaki canlılara da topluluk denir.
• Toprak üzerinde bulunan büyük bir taşı kaldırdığımızda taşın altında
karınca, kırkayak,örümcek ve solucan gibi canlıların bulunduğunu görürüz.
• Küçük yaşam alanlarının bir araya gelmesiyle daha büyük yaşam alanları
oluşur.
• Büyük yaşam alanları daha çok sayıda hayvan ve bitki topluluğunu
barındırır. Bazı canlıların suda bazılarının ise karada yaşadığını biliyoruz.
• Örneğin, balıklar suda, solucanlar toprağın altında nemli ve karanlık
ortamlarda, kaktüsler çöl ortamında ve nilüferler göllerde, derelerde
yaşar.

18. Örnek besin zinciri
Canlıların Beslenme Şekilleri:
• Canlılar hayatlarını sürdürebilmek için enerjiye ihtiyaç duyar.
İhtiyaç duydukları bu enerjiyi tükettikleri besinlerden karşılar.
• Bitkiler fotosentez yaparak kendi besinlerini üretir. Ancak
canlıların büyük çoğunluğu besin gereksinimlerini bir başka
canlıdan sağlar.
• Canlılar arasındaki beslenme ilişkisini zincirin halkalarına
benzetebiliriz. Bu zincirin her halkasında değişik canlılar yer alır;
genellikle halkadaki bir canlı sonraki canlının besinidir.
• Canlıların birbirini besin olarak kullanması sonucunda oluşan
zincire besin zinciri adı verilir.

19. 7.İNSAN VE ÇEVRE
Türkiye’de son 70
yılda yaklaşık
69000 orman
yangını çıkmıştır.
Denizlerdeki çöpler
her yıl bir
milyondan fazla
deniz kuşunu
öldürmektedir.

20. Plastiğin doğada yok olması
yüzlerce yıl sürebilir.
Topraklarımızın %90’ı erozyon
tehlikesiyle karşı karşıyadır.

21. Ülkemizdeki yaklaşık 450 canlı
türü, yeryüzünde başka hiçbir
noktada yaşamamaktadır. Bu
Türlerden bazıları yok olma
tehlikesiyle karşı karşıyadır.

22. • İnsanların artan nüfusun ihtiyacını karşılamak ve
daha rahat koşullarda yaşamak için yaptığı
faaliyetler maalesef çevre sorunlarını da
beraberinde getirmiştir.
• İyi kullanılmayan çevre kirlenir.
• Çevre kirliliği; hava, su ve toprak kirliliğini kapsar.
• Ağaçların kesilmesi, bilinçsiz otlatma ve yangın
gibi olumsuz etkenlerle ormanlarımız yok
olmaktadır. Ormanların yok olma sebeplerinin
başında insanların dikkatsizliği gelmektedir.
• İnsanların yanlış arazi kullanımı, ormanları yok
etmesi, bitki örtüsünün azalması gibi olaylar
erozyonu hızlandırır.
• Erozyonu önlemek için tarım yapılamayan
topraklar çayır ve meralara dönüştürülmelidir.
• Ormanlar yok edilmemeli, ağaçlandırma
çalışmaları yapılmalı ve orman yangınlarını
önleyici tedbirler alınmalıdır.
• İnsanlar bu konuda bilinçlenmelidir.
Bizler, olumsuz davranışlarıyla çevreye zarar
verenleri uyararak çevrenin korunmasına ve
gelecek kuşaklara aktarılmasına katkıda
bulunmanın vatandaşlık görevi olduğunu
unutmamalıyız.

23. İZLEMEK İSTEDİĞİNİZ VİDEONUN ÜZERİNE TIKLAYIN
Mantarlar aleminde gezintiye
çıkalım
Birbirleriyle su paylaşan
karıncalar
Bebek penguenler
İmparator
penguenler

24. Bir tohum nasıl çimlenir
Çiçek hiç küser mi? demeyin
küstüm çiçeğini izleyin
Küresel ısınma

25. KENDİMİZİ SINAYALIM
Aşağıdaki cümlelerin boşluklarını çerçeve içinde verilen sözcük ve ifadelerden uygun
olanları ile tamamlayarak yazalım.
1. Bitkiler ......................... ve .............................. bitkiler olmak üzere iki sınıfa
ayrılır.
2. Bitki kökleriyle topraktan ......................... ve .................................. alır.
3. Bitki ................................... sayesinde fotosentez yaparak besin üretir.
4. Canlılar, ..........................., hayvanlar, ................................. ve ................ …..……........
olmak üzere dört grupta sınıflandırılır.
5. Hamurun mayalanmasını sağlayan ............................ mantarlarıdır.
6. Açıkta bıraktığımız et parçasının bozulmasının sebebi ......................................
canlılardır.
7. Mikroskobik canlılar ancak ........................................... altında görülebilir.
8. Besinler aracılığıyla canlılar arasındaki enerji akışına ........................................
denir.
9. Bir grup hayvan ve bitkinin doğada yaşadıkları yere .................... ...........................
Denir.
ÇİÇEKSİZ
MİNERAL
SUMANTARLAR
YAPRAKLAR
BİTKİLER
MİKROSKOBİK
CANLILAR
MAYA
KÜF
MANTARI
ÇİÇEKLİ BESİN ZİNZİRİ
YAŞAM ALANI
MİKROSKOP

26. Aşağıdaki soruları okuyalım. Doğru cevabın bulunduğu yanlış şıkka tıkladığınız zaman
bomba doğru şıkka tıkladığınız zaman alkış sesi duyacaksınız
1. Aşağıdakilerden hangisi çiçekli bitkiye örnektir?
A) Eğrelti otu B) Kara yosunu C) Elma ağacı D) Ciğer otu
2.Yandaki çiçek şeklinde, hangi yapı dişi organı gösterir.
A) 1
B) 2
C) 3
D) 4
3.Yandaki şekilde fotosentezde
görevli olan yapı hangisidir?
A) 1
B) 2
C) 3
D) 4

27. 4.Yukarıda resimleri görülen hayvanların ortak özelliği
aşağıdakilerden hangisidir?
A) Memeli olmaları B) Omurgalı olmaları
C) Akciğer solunumu yapmaları D) Tüylerinin olması
5.Yukarıda verilen besin zincirindeki “?” yerine gelecek canlı için aşağıda
yorum yapan öğrencilerden hangisi doğru bilgi vermektedir?
A) Ayşe : Bence yılan yazabiliriz.
B) Bayram : Bence kaplumbağa yazabiliriz.
C) Dursun : Serçe de yazabiliriz.
D) Ceren : Bence geyik yazabiliriz.

28. 6. Aşağıdakilerden hangisi uçabilmesine rağmen kuş olarak
adlandırılmaz?
A)Leylek B) Şahin C) Yarasa D) Kelaynak
8. Aşağıdaki canlılardan hangisinin vücut yapısında iskelet
bulunur?
A) Arı B) At C) Ahtapot D)Örümcek
7. Hangisi diğerlerinden farklıdır?
A) EĞRELTİ OTU B) ÜZÜM C)ÇİLEK D) MUZ

29. İZLEDİĞİNİZ İÇİN
TEŞEKKÜRLER…
Hazırlayan:
ELİF GENÇTİR