1. 17
dựng các phương pháp chọn lọc thích hợp đối với từng nhóm loài thực vật.
- Nghiên cứu và đánh giá vai trò của môi trường trong sự phát triển
của các tính trạng ở đối tượng chọn giống.
- Nghiên cứu xây dựng và hoàn thiện các hệ thống chọn giống khác
nhau ở thực vật: chọn giống truyền thống bằng lai tạo, chọn giống bằng
các kỹ thuật đột biến và chọn giống bằng các kỹ thuật của công nghệ sinh
học hiện đại cũng như khả năng kết hợp giữa các hệ thống chọn giống này.
LAI 1. GIỮA CÁC GIỐNG
2. XA
ĐÁNH GIÁ
BIẾN DỊ CÓ SẴN
TRONG TỰ NHIÊN CHỌN LỌC
TẠO
BIẾN DỊ
THUẦN HOÁ
THU THẬP QUỸ GENE
Hình 1.5 Các hoạt động trong chọn giống thực vật (theo Singh 1986).
ĐỘT BIẾN
NHẬP NỘI
ĐA BỘI HOÁ 1. TỰ ĐA BỘI
2. DỊ ĐA BỘI
BIẾN DỊ DÒNG SOMA
NHÂN GIỐNG
PHÂN PHỐI
TẠO BIẾN DỊ MỚI
DO CÁC CƠ QUAN
VỀ HẠT ĐẢM TRÁCH
Nói đến các hoạt động trong chọn giống thực vật là nói tới việc tạo ra
các thay đổi mong muốn trong các kiểu gene của các loài cây trồng và
mang lại các lợi ích cho người nông dân. Các hoạt động này bao gồm: tạo
ra biến dị, chọn lọc, đánh giá, nhân giống và phân phối (Hình 1.5). Tạo
nguồn biến dị (creation of variation) là nhu cầu thiết yếu cho bất kỳ một
chương trình chọn giống thực vật nào; không thể có sự cải tiến nếu không
có sự biến đổi. Sự thuần hoá, thu thập quỹ gene, nhập nội, lai (giữa các
giống và lai xa), đột biến, đa bội thể và biến dị dòng soma tất cả đều là các
biện pháp chính cho việc tạo biến dị. Sự chọn lọc (selection) là nhằm phân
lập các kiểu gene mong muốn từ hỗn hợp của vô số kiểu gene trong quần
thể. Chọn lọc phải dựa trên các kiểu hình của thực vật. Nói chung, có sự
biến thiên sai biệt cao độ giữa các kiểu gene và các kiểu hình của các cây.
Các quy trình chọn lọc khác nhau lập ra nhằm để vượt qua khó khăn này
và được thiết kế cho các tình huống đặc thù, ví dụ cho các loài tự thụ phấn