1. Бие даалт 1
Эдийн засгийн шинжилгээнд бүлэглэлтийн аргыг хэрэглэх нь
1. Íýã öåõèéí 20 àæèë÷íû ñàðä ¿éëäâýðëýñýí á¿òýýãäýõ¿¿íèé òîîã ñóäàëæ äàðààõ
ìýäýýëýë öóãëóóëàâ.
Àæèë÷äûí äóãààð ¯éëäâýðëýñýí á¿òýýãäýõ¿¿íèé òîî
1-5 60 62 55 70 48
6-10 85 59 60 65 80
11-15 68 52 83 75 73
16-20 75 71 88 60 66
Äýýðõ ìýäýýëëèéã àøèãëàí Ñòåðæåññûí òîìú¸îã áàðèìòëàí òîîí óòãóóäûã èæèë
áàéäëààð á¿ëýãëýí òàðõàëòûí öóâàà áàéãóóëæ ãðàôèêààð ä¿ðñëýí õàðóóë
2. Èõ äýëã¿¿ðèéí 40 õóäàëäàã÷èéí ºíãºðñºí ñàðä õèéñýí áàðàà ã¿éëãýýíèé õýìæýýã
ñóäëàâ.
Áàðàà ã¿éëãýý(ìÿí.òºã)
208 360 175 334 228 211 179 354
265 215 191 239 298 226 220 260
173 263 226 165 252 422 284 323
225 348 290 180 300 200 245 204
256 281 230 225 158 224 315 217
Òàðõàëòûí öóâàà áàéãóóëæ õàðüöàíãóé, ºñºí íýìýãäýõ äàâòàëòóóäûã òîäîðõîéëж
график байгуул.
3. ªíãºðñºí 7 õîíîãò Ñèìôîíè õºãæèì äýëã¿¿ðýýñ ä¿ðñ áè÷ëýãèéí êàìåð õóäàëäàí àâñàí
õ¿ì¿¿ñèéí íàñûã ñóäëàâ
¯éë÷ë¿¿ëýã÷äèéí íàñ
26 37 40 18 14 45 32 68 31 37
20 32 15 27 46 44 62 58 30 42
22 26 44 41 34 55 50 63 29 22
¯éë÷ë¿¿ëýã÷äèéã íàñààð íü 6 á¿ëýã áîëãîí òàðõàëòûí öóâàà áàéãóóë. Óã òàðõàëòûí
öóâàà çàõ çýýëèéí òàëààð ÿìàð íýãýí ä¿ãíýëò ºãºõ áîëîìæ ºã÷ áàéíà óó?
4. Улаанбаатар хотод үйл ажиллагаа явуулж буй ижил төрлийн бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэдэг 24
үйлдвэрийн газрын 1999 онд үйлдвэрлэсэн нийт бүтээгдэхүүн (НБ), үйлдвэрлэлийн үндсэн
фонд (ҮҮФ)-ын хэмжээ (сая.төг-өртгөөр) өгөгдөв.
Үйлдвэр НБ (сая төгрөг) Ажилчдын тоо (хүн) ҮҮФ (сая төгрөг)
1 1,5 220 2
2 2,5 235 2
3 3 330 4
4 12.9 460 7
5 3.2 410 3
6 6.4 360 3.3

2. 7 2.8 280 2.8
8 2.3 350 2.7
9 1.3 360 N3
10 1.4 410 3
11 3 320 3.1
12 2.5 310 3.1
13 3.6 340 3.1
14 4.2 370 3.9
15 7.9 380 3.5
16 2.5 360 3.5
17 2.8 460 4
18 5.6 480 4.5
19 3.5 435 4.7
20 8 495 5.6
21 4.4 470 4.9
22 4.8 580 7
23 9.4 510 6.5
24 11.9 535 6.6
a. Хүснэгт 1-д өгөгдсөн нийт бүтээгдэхүүний мэдээллийг хэрэглэн жижиг, дунд, том гэсэн
категорид хуваан тэгш интервалтай бүлэглэнэ үү.
b. Тухайн категориудын аль нь хамгийн олон байна вэ? Ямар үзүүлэлтээр тодорхойлсон бэ?
c. Дараах хүснэгтийг бөглөж, энэ 2 үзүүлэлтийн хооронд хамааралтай эсэхийг баталж,
хамаарлын хэлбэрийг тодорхойл. Эдийн засгийн агуулгаараа яагаад хамааралтай байх
ѐстой вэ?
ҮҮФ
НБ
2.0-4.0 4.0-6.0 6.0-8.0
1.0-5.0
5.0-9.0
9.0-13.0
d. Дээрхи мэдээллийн зөвхөн ажилчдын тоог ашиглан жижиг, дунд, том үйлдвэр гэж
хуваадаг олон улсын стандартад тохируулан тэгш бус индервалтай бүлэглэж, давталт,
давтамжийг тодорхойл.
e. Дээрхи бүлэглэлтээс бүлгийн нягтралыг тооцож, дүгнэлт бич.
f. Хүснэгт 2-ын бүлгүүдийг тэгш бус интервалтай болгон дахин бүлэглэж, ямар шалгуураар
интервалыг сонгон авснаа тайлбарла.
g. a бодлогын бүлэглэлтээс бүлгийн төвийг ол.
h. Тэгш буюу ижил интервалтай бүлэглэхдээ АНУ-ын эрдэмтэн Стержессийн томъѐог
ашиглан НБ-ийг бүлэглэ. Хуримтлагдсан давталтыг тодорхойлж дүгнэлт бич.
i. Хүснэгтэд өгөгдсөн 24 үйлдвэрийн үндсэн фондын дундаж өртгийг тодорхойлно уу. Энэ
дундаж түвшин ҮҮФ гэсэн нийдмийн нэгжүүдийг төлөөлөх чадвартай юу? Тийм бол
яагаад? Тайлбар бич.
j. Хүснэгтэд өгөгдсөн НБ-ээс медианыг ол. Энэ үзүүлэлтийн хувьд нийдмийн нэгжүүдийг
төлөөлөх чадвар арифметик дундажтай харьцуулахад илүү юу? Үгүй бол яагаад

3. 5. Эдийн засгийн асуудлыг шинжлэн судлахдаа бүлэглэлтийн аргыг хэрэглэж болдог. Энэ аргыг
ашиглах тохиолдолд анхаарах асуудал, баримтлах зарчмуудыг тодорхойл. Бүлэглэлтийн
аргаар эдийн засгийн судалгаанд ямар үндсэн асуудлуудыг шийдвэрлэж болох вэ?
6. Нэг байрны 40 өрхийн мөнгөн орлого өгөдөв (мян.төг). Интервалт тархалтын цувааг байгуулж,
давталт, давтамжийг тодорхойлон дүгнэлт бич.
100 140 320 220 345 1220 120 370
360 450 360 200 190 620 680 780
270 440 340 170 330 490 580 270
730 490 460 960 450 N5 570 230
700 120 480 620 460 290 590 690
7. Бүртгэгдсэн гэмт хэргийн тоо 4 жилийн хугацаанд ........... дахин өссөн. Үүнээс:
Нэг дэх жилд 1,08
Хоѐр дахь жилд 1,1
Гурав дахь жилд 1,2
Дөрөв дэх жилд 1,12 дахин тус тус өссөн бол тухайн хугацаан дахь гэмт хэргийн өсөлтийн
дундаж хурдыг тодорхойл
8. АТС (Дундаж нийт зардал) гэж юу вэ? Томъѐог бичиж, энэ томъѐогоо ашиглан эдгээр 3
үйлдвэрийн дундаж нийт зардлыг олж, гармоник дунджийн мөн чанарыг тодорхойлно уу.
Үйлдвэрүүд
TC-Нийт зардал
(төгрөг)
Нэгж бүтээгдэхүүний өөрийн өртөг
(төгрөг)
I 20000 400
II 24000 500
III 15000 300
Хүснэгт, график дүрслэл, тэдгээрийн хэрэглээ
1. Дэлгүүрийн эзэн өөрийн дэлгүүрээр үйлчлүүлдэг үйлчлүүлэгчдийн тоог өнгөрсөн 90
өдрийн хугацаанд судлав.
Үйлчлүүлэгчдийн тоо 0-9 10-19 20-29 30-39 40-49 50-59 60-69 Дүн
Өдөр 2 7 27 22 12 16 4 90
a. Харьцангуй болон өсөн нэмэгдэх давталтуудыг тодорхойлж огивийг байгуул
b. Полигон, гистограммыг байгуулж дүгнэлт өг
2. Дараах статистик ажиглалтын үр дүнгүүдийг ашиглаж
a. Àáñîëþò áîëîí Харьцангуй давтамжийн гистограммыг байгуул
b. Òàðõàëòûí íÿãòðàëûã òîîöîîëæ ä¿ãíýëò ºã
c. Äóíäаæ óòãûã òîäîðõîéë
1998 оны байдлаар Монгол улсын нийт хүн амын тоо дараах хүснэгтээр өгөгдөв. Х
нь хүний нас болно.
Х 0-4 5-9 9-14 15-19 20-24 25-29
Хүний
тоо
193624 321665 304203 262461 242340 214479

4. 30-34 35-39 40-44 45-49 50-54 55-59
192324 166250 110426 74873 57557 57371
60-64 65-69 70-74 75-79 80-84 85+
42750 34998 26402 14808 9852 6729
3. УБ хотоос Архангай аймгийн төв хүртэл онгоц хэдэн минут нисдэг болохыг тогтоохын
тулд 40 удаагийн нислэгийн хугацааг бүртгэхэд дараах хүснэгт гарав.
60 64 65 70 78 80 74 60 65 63
70 76 62 66 71 76 63 66 71 78
65 69 73 79 61 68 74 75 64 66
74 75 60 67 72 76 61 68 72 77
a) Äýýðõ ìýäýýëëèéã àøèãëàí òàðõàëòûí öóâààã áàéãóóë
b) Îãèâ áîëîí ãèñòîãðàììûã áàéãóóëæ ä¿ãíýëò ºã
c) Õàðüöàíãóé ºñºí íýìýãäýõ äàâòàëòûã îëæ ä¿ãíýëò ºãºõ
d) Äóíäæèéã òîäîðõîéëæ ä¿ãíýëò ºãºõ (ýíãèéí, äàâòàëòòàé, á¿ëýãëýñýí)
4. Үйлдвэрийн 20 àæèë÷íû ñàðä ¿éëäâýðëýñýí á¿òýýãäýõ¿¿íèé òîîã ñóäàëæ äàðààõ
ìýäýýëýë öóãëóóëàâ.
¯éëäâýðëýñýí á¿òýýãäýõ¿¿íèé òîî
65 67 60 75 53
90 64 65 70 85
73 57 88 80 78
80 76 93 65 71
Äýýðõ ìýäýýëëèéã àøèãëàí Ñòåðæåññûí òîìú¸îã áàðèìòëàí á¿ëýãëýж, òàðõàëòûí öóâàà
áàéãóóëан мода, медиан, дунджийг олж ãðàôèêààð ä¿ðñëýí õàðóóë.