\'Ik omarm het leven en de dood\'. Journalist Daan Westerink werd rouwdeskundige na de dood van haar vader. Ze schreef het boek \' Verder zonder jou \' een boek over jongeren die een dierbare verloren.

1. 20 Zin q nrc·next
Vrijdag 15 januari 2010
nrc·next
Vrijdag 15 januari 2010 Zin q 21
nooit geweten
Schrijf met je tanden Ik omarm het
O pvallend veelbeginnen met eenex-
perimenten
psychologische
leugen. Zo ook een klassieke studie
van de University of Illinois at Urba-
na-Champaign (VS) uit 1988. Onder-
leven én de dood
zoekers vertelden hun proefpersonen
dat ze deelnamen aan een onderzoek
Zo blijft Daan Westerink geïnspireerd
naar ‘psychomotorische coördinatie’.
De vrijwilligers kregen een tragisch
verhaal te horen over zwaargehandi-
capten die hun handen niet meer Daan Westerink werd voor ons kwam maken op woensdag. Het verlies maakte je autonoom...
konden gebruiken. Daardoor waren Mensen die begrepen dat ze er ge- „Ja. Dat zie je ook in de verhalen van
ze genoodzaakt om bepaalde taken,
rouwdeskundige en consulent woon moesten zijn. Niet van die de jongeren. Ze worden jong zelf-
zoals schrijven, met hun mond uit te na de dood van haar vader. vrouwen die zielige kindertjes willen standig, gaan zelf denken. Ze hebben
voeren. De proefpersonen werd ge- Illustratie Tomas Schats komen helpen. Daar had ik geen bal niet zo veel om op terug te vallen, be-
vraagd om ook een pen in de mond te Ze schreef een boek over aan. Dat wekte mijn weerzin.” halve zichzelf. Mensen tegen wie ze
nemen. Sommigen moesten de pen opkeken lazeren van hun voetstuk.
tussen de lippen klemmen als een si- tussen de tanden vasthield, oordeel- jongeren en de verwerking Hoe doe je dat zelf, dat begeleiden? Familieleden en vrienden komen niet
garet. Anderen hielden de pen tussen de een stuk positiever: 6,6. De verkla- van verdriet om een dierbare. „Ik help mensen hun kracht terug te meer langs, veiligheid valt weg.”
hun tanden, maar mochten de pen ring? Met een pen tussen de lippen vinden. Die is soms tijdelijk weg. Ik
daarbij niet met de lippen aanraken. kunnen we onze musculus zygomaticus vraag bijvoorbeeld naar de band met Waarom richtte je je in dit boek vooral
Vervolgens voerden ze allerlei taken major niet meer aanspannen. Dit is de Door Monica de Ruiter de overledene, hoe die was, en naar de op jongeren?
uit. Ze trokken lijnen tussen stippen spier die de mondhoeken in een Daan Westerink (41) gooide na jaren persoon, wat die deed. Of ik geef tips: „Het is zo’n kwetsbare leeftijd. Ze
en onderstreepten klinkers in woor- glimlach trekt. Met een pen tussen de werken als journalist en programma- ‘Ik begrijp dat het vervelend is dat ie- worden vaak slecht begrepen. Ze zijn
den. Daarna gaven ze op een tien- tanden (waarbij de lippen de pen niet maker bij Endemol het roer radicaal dereen de sterfdag van je vader ver- zich aan het losmaken, de basis is
puntsschaal aan hoe moeilijk ze de mogen aanraken) maken we juist een om. Op haar 32ste koos ze voor een geet. Maar wat ga jij doen op die dag? wankel. Als ze dan opeens een fami-
taak vonden. Zogenaamd was al hun geforceerde glimlach. Daardoor vin- carrière als ‘rouwdeskundige’, zoals Met een vriendin op het strand lopen? lielid kwijtraken, is dat heftig. Vaak is
noeste arbeid héél nuttig voor de ge- den we de wereld om ons heen een ze het zelf noemt. Na All you need is lo- Ga haar dat dan vragen!’” er sprake van schuldgevoel, maar die
handicapte medemens. Maar toen stuk grappiger. Dat onze gelaatsuit- ve, Spijkers met koppen en Koffietijd, schuldvraag mag je niemand ontne-
volgde het onderdeel waar het de on- drukkingen en hoofdbewegingen stortte ze zich op mensen die iemand Helpen je eigen ervaringen? men. Die laat je zien hoeveel je had
derzoekers echt om te doen was. De onze emoties beïnvloeden, blijkt ook verloren hebben. „Die zijn een grote bron waaruit ik willen veranderen om je zus of je va-
proefpersonen kregen werk te zien uit andere experimenten. Fronsen „Toen ik bij Endemol vertrok, ke- put. Als mensen mijn verhaal ken- der te kunnen houden. Ik had zelf
van de Amerikaanse striptekenaar we onze wenkbrauwen? Dan vinden ken ze me vol medelijden aan. Ik nen, vertellen ze zelf ook meer. Ik ook grote schuldgevoelens: over de
Gary Larson. Denk aan cartoons van we taken automatisch moeilijker. werd gecondoleerd. ‘Oh meisje, wat vraag ook naar het leven van de over- ruzie met mijn moeder in de week
het kaliber: jongen probeert een Krijgen we op een beeldscherm pro- zielig’, zeiden ze, alsof voordat ze doodging.”
school voor hoogbegaafde kinderen ducten te zien die op en neer bewe- ik in een klooster ging.
binnen te komen, maar duwt tegen gen? Dan zijn we eerder geneigd om Wie is er nou zo jong Maar jullie hadden een
de deur, terwijl er toch duidelijk ze aan te schaffen. Zonder het door te met rouw bezig?” Wes- goede band.
‘trekken’ staat. Wat bleek? Wie de hebben, knikken we namelijk al ‘ja’. terink kan er nu harte- „Ja, heel goed, en door
pen tussen de lippen klemde, gaf de lijk om lachen. Haar het schuldgevoel toe te
cartoons slechts een 4,7. Wie de pen Rik Kuiper & Tonie Mudde zelfontworpen beroep Een werkweek als deze laten heb ik ontdekt dat
roept nog steeds vragen die band met haar bleef
op. „Als ik het moet uit- Maandag: Mailing versturen over bestaan. Niets weer-
de krant van gisteren leggen, zeg ik dat ik
mensen begeleid die een
het congres Jongeren en rouw op 19
januari in Utrecht, waar Verder zon-
houdt me ervan om
graag herinneringen op
dierbare hebben verlo- der jou wordt gepresenteerd, nakijk- te halen aan haar. Net als
ren.” werk School voor Journalistiek, ge- aan mijn vader, die is
Westerink is een vro- zinsdiscussie over huisdieren. nog gewoon aanwezig
lijke vrouw. Ze werkt al Dinsdag: Twitteren over congres en in ons gezin.”
jaren nauw samen met Iran, overleg met uitgever, lunchen
hoogleraar verliesver- met mijn dochters, de oppas boe- Wat hoop je te bereiken
werking Maggie Stroebe ken, telefonisch interview met AD. met dit boek?
in Utrecht en enkele Woensdag: Naar De Uithof voor „Ik hoop dat lezers zich
rouwzorgorganisaties. overleg over het congres. Overleg in verschillende verha-
Eind januari komt haar met Machteld over nieuwe website. len herkennen. Er staat
tweede boek uit: Verder Donderdag: Lesgeven aan School maar weinig theorie in.
zonder jou. Over jongeren voor Journalistiek, etentje en napra- We zijn vaak op zoek
die iemand hebben ver- ten over het Eindejaarsrequiem in naar een protocol om te
loren. „Er is nog veel te Amsterdam. ‘I miss you’ van Katari- rouwen maar dat is er
doen en veel is onbe- na Vermeulen zit nog in mijn hoofd. niet. Het is belangrijk
kend over de dood. Gek Vrijdag: Bespreking over rouw- en om je gevoel te volgen.
is dat; iedereen is ermee verliestelevisie, programmaboekjes En jongeren weten feil-
bezig, maar niemand en congresmappen vullen, met Noa loos wat ze nodig heb-
wil er graag aan den- naar de dyslexiespecialist. ben. Je hoeft het ze al-
ken.” Zaterdag: Kranten lezen, schaatsen, leen maar te vragen.”
De directe aanleiding voorgesprek interview Radio 1, naar
voor haar carrièreswitch protestdemonstratie tegen verbre- Maakte rouwen je be-
was dat haar vader over- ding A27, dansen op feest vrienden. wuster?
leed toen zij 32 was. „Ja. De dood pelde al
„Mijn moeder was al mijn lagen af en gooide
overleden op mijn veer- me terug op mijn basis.
tiende. Opeens was ik In de ergste tijd, ik was
niemands kind meer. Ik 19, dacht ik: als ik onder
werkte toen gewoon een auto kom, is het niet
door, dacht dat dat goed erg. Maar ik heb toen be-
was. Totdat ik op een dag niet meer ledene, niet alleen naar het verlies. Ik wust gekozen voor dit leven. Daar-
wist hoe ik naar mijn werk was gere- was zelf ook vergeten wat een vrolijk door voel ik een grote passie, heb
den, en mijn broer zei: ‘Volgens mij kind ik was. Mijn jeugd werd een geen tijd meer voor bijzaken. Ook in
moet jij even iets verwerken.’ zwart gat na de dood van mijn moe- mijn persoonlijk leven. Als er iets niet
„De bedrijfsarts was begripvol en der. Ik blijf ook met veel mensen pra- goed is, wil ik het nu oplossen. Mijn
vroeg wat ik nodig had. Ik wilde geen ten om niet alleen van mezelf uit te moeder zei ook altijd: ga nooit slapen
therapie want ik was niet ziek. Ik gaan. Alle verhalen die ik hoor, wil ik als iets niet is uitgepraat. Mijn part-
Oude kranten, wat moet je ermee? Lezers mogen ook meedoen. Elke kreeg een paar maanden vrij en ben doorgeven aan een breed publiek. Ik ner wordt daar weleens gek van.”
Je kunt er vis in verpakken, of ser- maandag staat hier een next-kunst- naar een lotgenotengroep gegaan. heb een soort missie. Ik wil nonsens
vies. Redacteuren vormgeving van werk van jullie. Daar voelde ik: ik ben niet alleen, ik die er nog over rouw bestaan, filteren In je boek praten jongeren vaak over
nrc.next gebruiken de krant van gis- ben niet gek, iedereen kent het hier. en doorgeven.” normaal willen zijn.
teren als basis voor nieuwe ‘kunst’. Stuur je bijdrage aan deze ru- „Ik bleef nog een jaar bij Endemol „Ja, de gevoelens bij rouw zijn soms
Vandaag vormgever Ank Swinkels. briek naar klik@nrc.nl werken, maar toen besloot ik dat het Heb je een voorbeeld van die nonsens? zo heftig. Niemand vertelt van tevo-
werk te vluchtig was. Ik wilde meer „Toen ik zelf moeder werd, kwam het ren dat afleiding heel goed is, of uit-
diepgang. Ik werd voorlichtster bij verdriet om mijn moeder weer terug. gaan. Ik wil jongeren en volwassenen
een landelijke organisatie voor rouw- Sommigen zeiden dan dat ik nog in via dit boek vertellen dat zo veel ver-
ik@nrc.nl verwerking en ging trainingen vol-
gen en later ook geven.
de ontkenning zat, of bepaalde fases
niet goed had doorlopen. Maar uit al-
driet normaal is. De kaft ervan is roze,
met Bambi op de voorgrond. Die staat
„Het leuke van de dood is dat het le onderzoeken blijkt dat het verdriet wankel op zijn puberbenen. Warmee
Heerlijk hardlopen langs de Slo- om doe ik dit. niet alleen om verlies of dat diepe ver- later in je leven terug kan komen. Dat ik wil zeggen: laat die tijd in gods-
terplas. Twee rondjes uit en thuis. Als ik hem later passeer, zegt hij driet gaat, maar ook om herstel. Hoe is normaal, echt verwerken doe je het naam lekker roze blijven, ook al is er
Het heeft weer gesneeuwd, de joviaal: „Heerlijk, hè?” Ik zeg te- kan iemand verder? Ik dacht later ook nooit. Bij mij is er wel een soort rust een schaduw overheen gevallen.
lucht is koud. rug: „Ja, het is geweldig.” weleens, hoe komt het dat ik niet in gekomen. „De dood hoort bij het leven. Toen
Onderweg zie ik in de verte een Hij zwaait en roept me enthou- de jeugdzorg ben beland toen mijn „Rouwbegeleiders maken rouwen- ik 41 werd, de leeftijd waarop mijn
oude man heel moeizaam met zijn siast na: „Ik weet het. Ik heb zeven moeder overleed, en een ander wel? den soms ook te afhankelijk, helpen moeder stierf, gaf ik een feest voor
rollator over de besneeuwde pa- marathons gelopen.” Dat fascineert me.” te lang. Wat dat betreft vind ik de vrienden en bekenden. Op de uitno-
den gaan. Hoe oud zal hij zijn? rouwzorg soms te veel gedomineerd diging zette ik: ‘Ik omarm het leven
Negentig? Het zou kunnen. Bas Grevelink Hoe komt dat? door vrouwen. Ik kom uit een inclusief de dood’. Een vriendin van
Zo wil ik dus nooit worden. Als „Door mijn vechtlust en mijn passie mannenhuishouden, ben zelfstandig mij dacht: Daan is niet helemaal lek-
ik die leeftijd heb, zal ik nog iede- Ook een ik-je maken? Stuur voor het leven. Maar ook door bakens opgevoed en heb daar veel aan gehad. ker. Maar het werd een topfeest.”
re dag op zijn minst één rondje je bijdrage van maximaal om mij heen: mijn vader, mijn broer, Mijn vader heeft me juist gered
soepel kunnen hardlopen. Daar- 120 woorden naar ik@nrc.nl die bleven staan. En een buurvrouw, door niet te veel op mijn huid te zit- Daan Westerink, Verder zonder jou,
een lerares die een jaar lang macaroni ten.” Uitgeverij Ten Have, € 19,90. Foto Lars van den Brink