1. ARGIA ETA SOINUA
ARGIA
Argia ikusmenaren bidez inguruan doguzan objetuak ikustea
eta horreen ezaugarri batzuei antzematea ahalbidetzen dauan
energia motea da.
ARGI ITURRIAK
Argi iturriak, naturalak edo artifizialak izan daitekez. Sua
maila, bitan sailkatu daiteke: gizakiak sortua eta berezkoa.
• Argi iturri naturalak, Eguzkia eta beste izarrak dira.
Eguzkia, bere argi energia espazioan hedatzen dau eta
eguzki sistemako planetak argitzen dauz.
• Argi iturri artifizialak, (abidedez, bonbilak) argia igorteko
gizakien parte-hartzea behar dabe.

2. ARGIAREN HEDAPENA
Argia beti uhin moduan hedatzen da eta bidean aurkitzen
dauan gorputzak argitzen dauz. Argiaren hedapenak honango
ezaugarriak daukaz:
• Argia norabide guztietan hedatzen da, hau da, ilunpetan
dagoan gela baten lanpara bat iziotzean gela guztia
argitzen da.
• Argia zuzen hedatzen da, hau da, ilunpetan dagoan gela
batean besaulki bat argitzen bada esku-argi batez,
besaulkiaren atzean dagoana ilunpetan egongo da.
Horregaitik gerizpeak sortzen dira.
• Argiaren hedapenaren abiadurea argiak zeharkatzen dauan
ingurunearen araberakoa da. Adibidez, ura airea baino
dentsoagoa da, orduan argia airean bizkorrago hedatzen da.

3. GORPUTZ EZ ARGIDUNAK
Gorputzak hiru taldetan sailkatu daitekez: gardenak,
zeharrargiak eta opakuak.
• Gorputz gardenak, argi izpiei pasatzen izten deutsee,
horregaitik, atzean dagozan objektuak garbi ikusten dira.
• Gorputz zeharrargiak, argi izpi batzuei pasatzen izten
deutsee, horregaitik, atzean dagozan objektuak lausotuta
ikusten dira.
• Gorputz opakuak, ez deutsee argi izpiei pasatzen izten,
horregaitik, ez dira ikusten atzean dagozan objektuak eta
gerizea sortzen da objektu horren atzean.

4. ISLAPENA, XURGATZEA ETA
ERREFRAKZINOA
Iturri batek igorritako argiak gorputz baten talka egiten
dauanean, izpiak islatu, xurgatu edo errefraktatu egin
daitekez.
ARGIAREN ISLAPENA
Argiak gorputz bategaz talka eginez, argi izpi batzuk
errebotatu egiten dabe. Objektuen egitureak eta koloreak
eragina daukie islapenean:
• Egitureari jagokonez, gainazal leunak, izpiak norabide bakar
baten islatzen dabez.
• Koloreari jagokonez, gorputz argiek, jasoten daben argiaren
parterik handiena islatzen dabe. Gorputz ilunek, argi
gitxiago islatzen dabe.
• Argiaren islapenari esker, objektuen formea eta kolorea
bereiztu daikeguz. Eguzkitik heltzen jakun argi zuria, zazpi
koloreen nahasketaz osotuta dago. Adibidez, argiak objektu
gorri bat argitzean, objektuak gorriarenak barik beste
koloreak xurgatzen dauz, halan, izpi gorriak islatzen dira.

5. ARGIA XURGATZEA
Argiak gorputz bategaz talka egitean, izpi batzuk gorputzak
xurgatzen dauz. Xurgatutako izpien argi energia bero energia
bihurtzen da, halan gorputzaren tenperatureak igoten dau.
Gorputz ilunak gorputz argiak baino gehiago berotzen dabe.
ARGIAREN ERREFRAKZINOA
Argia ingurune batetik bestera aldatzean gertatzen dan femono
horri, errefrakzinoa deitzen jako.
Lenteak argi izpiak errefraktatzen dabezan gorputz gardenak dira
eta horreen bidez ikusten doguzan objektuen neurria aldatzen
dabe. Formearen arabera, mota biko lenteak dagoz:
konbergenteak eta dibergenteak.
• Lente konbergenteak, erdialdean zabalagoak dira, eta argi
izpiak kontzentratzen dabez, horren bidez, objektuak
handituta ikusi daikeguz.
• Lente dibergenteak, zabalagoak dira ertzetan erdigunean
baino, eta argi izpiak sakabanatzen dabez, horren bidez,
objektuak txikituta ikusi daikeguz.

6. SOINUA
Adi-adi entzuten badozu, belarrietara hainbat soinu heltzen
dirala konturatuko zara, soinu batzuk izaki bizidunek sortzen
dabez eta beste batzuk, objektuak.
SOINUAREN HEDAPENA
Soinua uhin moduan hedatzen da eta soinuaren hedapenak,
honango ezaugarri honeek daukaz:
• Soinua norabide guztietan eta zuzen hedatzen da.
• Hedapen abiadurea, uhinek zeharkatzen daben ingurunearen
araberakoa da. Ingurunea zenbat eta dentsoagoa izan,
orduan eta bizkorrago hedatzen da soinua.

7. SOINUAREN EZAUGARRIAK
Askotan, pertsona bat identifikatzeko gai gara, pertsona hori
berba bat esanez. Hori soinuaren hiru ezaugarriri esker
gertatzen da: intentsitatea edo bolumena, tonua eta tinbrea.
• Intentsitatearen edo bolumenaren bidez, soinu ozenak eta
soinu ahulak bereizten dira.
• Tonuaren bidez, soinu altuak eta baxuak bereiztu daitekez.
• Tinbrea, soinua igorten dauan gorputzaren araberako
ezaugarria da, honi esker bereiztuko doguz soinuak.

8. OIHARTZUNA
Oihartzuna, soinu uhinek gorputz bategaz talka egitean sortzen
da. Soinua islatu eta jatorrira itzultzen dira, oihartzuna sortzeko
17 metroko tartea behar da, gitxienez.
Oihartzuna soinuaren islapenagaz zerikusia daukan fenomenoa da.
SOINUA ETA ZARATEA
Soinuaren eta zaratearen arteko desbardintasuna da: soinua,
entzun gura dogun edozein soinua da, eta zaratea, entzun gura ez
dogun edozein soinua dala.
EGILEA: DAYANNARA