Rehabilitim-Frakturat 1/3 proksimale femorale

1. Pranoi: Dr.Luljeta Stanaj Punoi: Darien Papingu

2. Hyrje
Mbijetesa e popullsisë botërore është rritur globalisht në dekadat e fundit. Kjo rritje e
jetëgjatësisë e shoqëruar me jetesa më aktive e të moshuarve sot dhe disfunksionet prezente në
këtë popullatë siç është ulja e forcës së muskujve, të ekuilibrit, të reflekseve dhe të dendësisë
minerale të eshtrave rezulton nga osteopenia dhe osteoporoza. Kto arsye kan çuar qe kjo mosh te
jet e rrezikuar ndaj frakturave dhe traumave
Frakturat e femurit jan me te zakonshme ne kete grupmoshe
theks i veçantë në intrakapsular (të qafës së femurit) dhe lloje ekstrakapsulare (transtrokhanterike
dhe subtrokhanterike). 2 Ka studime që përmendin se gjashtë muaj pas një frakture proksimale te
femurit, më pak se gjysma e individëve rikuperojnë fizikun dhe funksionin që ata kan pasur para
frakturës. 3 limitet e lëvizshmërisë janë shumë të zakonshme dhe mund të lidhen pjesërisht me
mungesën të forcës dhe fuqisë së muskujve. Këmba e thyer mund të jetë 20% më i dobët se
këmba e pa thyer midis 3 dhe 36 muajve. Trajtimi i rekomanduar për këta pacientë është
mundësisht kirurgjikal pasi krijon stabilitet dhe mundeson kthimin e mëparshëm të funksionit, në
mënyrë që pacienti i moshuar të mos mbetet në shtrat për një kohë të gjatë, duke evidentuar
përkeqësimin e gjendjes së tij shëndetësore, e cila mund të çojë në një rënie të rëndë funksionale
dhe madje edhe në vdekje. Dy prej metodave per trajtimin kirurgjikal jan:
Fiksimi i jashtëm Tek ky lloj operacioni, vendosen vida metalike në kockën e thyer sipër dhe
poshtë vendit të frakturës. Vidat bashkangjiten në një shufër apo kallëp metalik jashtë lëkurës.
Kjo pajisje është një kornizë stabilizuese që i mban kockat në pozicionin e duhur gjatë shërimit
tyre.
Fiksim i brendshëm me hapje të reduktuarGjatë këtij operacioni, fragmentet e kockave
ripozicionohen së pari në shtrirjen e tyre normale, dhe me pas bashkohen me vida speciale ose
duke bashkangjitur pllaka metalike në sipërfaqen e jashtme të kockave. Fragmentet mund të
bashkohen duke vendosur shufer poshtë hapësirës së qendrës së kockave.
Terapia fizike pas frakturës synon mobilizimin e hershëm, trainimi dhe metodat e tjera të
trajtimit për të mirëmbajtur ose rivendosur deficitet e mundshme.

3. Qellimi Terapia fizike
Ky studim ka për qëllim kryerjen e një rishikimi të literaturës në lidhje me protokollet e trajtimit
të terapisë fizike postoperatore te frakturave proksimale te femurit .
Materialet dhe metoda
Metoda e përdorur ishte një përmbledhje sistematike e literaturës, ndërsa për kërkimin u
përdorën bazat e të dhënave Medline dhe Pubmed.
Kriteret e përfshirjes ishin studime të botuara në dhjetë vitet e fundit ne anglisht, të zhvilluara në
njerëz pa dallim gjinie dhe me individë mbi 60 vjeç, te cilet kishin pësuar një frakturë
proksimale të femurit.
Në kërkimin elektronik ne bazat e te dhenave Medline dhe Pubmed, duke iu referuar fjalëve të
përshkruara në metodë, jane gjetur 1.428 artikuj ku 54 u zgjodhën për lexim të plotë.
Bazuar në këtë lexim, 40 artikuj u përjashtuan
17 pasi ato nuk arritën të përshkruajnë rehabilitimin fizioterapeutik,
10 pasi ishin artikuj për rishikimin e literaturës,
10 ashtu siç nuk ishin të rastit dhe 3 te fundit sepse ato përfshinin trajtimin e mbyllur të
frakturave.
Në fund te kërkimit dhe leximit, u përzgjodhën 14 raste të kontrolluar me prova ne gjuhen
angleze , për rehabilitimin postoperator te pacienteve te moshuar me nderhyrje kirurgjikale te
fraktures femorale proksimale.
10 prej tyre jan trajtuar per forcen muskulare .
5 raste jan trajtuar në shtëpi duke ndërhyrë me aktivitete të jetesës së përditshme (ADL) dhe
aktivitete instrumentale të trajnimit për jetën e përditshme (IADL)
5 studimet e tjera ku tre prej tyre përfshinin ne aktivitetet e trajnimit të forcës në pozicionin supin
dhe përfshirjen e ushtrimeve dhe dy prej tyre duke mbajtur peshë të pjesshme.
4 artikujt e tjerë jan tratuar me modalitete rrym elektrike transkutan stimulim (TENS) në
kontrollin e dhimbjes; forcimin duke përdorur një
rrymë stimuluese elektrike për muskulin kuadriceps; dhe ushtrime aerobike për përfitimin e
rezistencës kardiopulmonare.

5. Rezultatet
1- Mitchell et al.20, 2001
Lloji: Qafa femorale (35%) , Ekstraksapsulare (65%)
Objektivi - Përcaktoi një program me intensitet të lartë që përfshiumuskulin kuadriceps ne rritje
te fuqisë shtrirëse dhe zvogëlon paaftësia funksionale.
Rezultati- Fuqia e muskujve kuadratikë, indeksi i Barthel dhe Shkalla e Lëvizshmërisë u rrit në
mënyrë të konsiderueshme në grupin e ndërhyrjes, ndërsa në shkallët e tjera nuk pati dallime
midis grupeve. (16 jave)
2- Lamb et al.10, 2002
Lloji: Qafa e femurit (41.7%), Komunitive (25%)
Objektivi- Studioi qëndrueshmërinë dhe efektin e stimulit neuromuskularnë rikuperimin e
lëvizshmërisë
Rezultati- Grupi i ndërhyrjes arriti rikuperim më të shpejtë të lëvizshmërisë, megjithatë fuqia e
muskujve kuadratik dhe dhimbja nuk paraqiste dallime domethënëse. (13 jave)
3- Binder et al.9 , 2004
Lloji: Qafa e femurit (52.2%), Trokanterike (43.3%)
Objektivi- Përcaktoi nëse rehabilitimi i zgjatur ambulator përmirëson funksionin fizik dhe
zvogëlon paaftësinë funksionale
Rezultati- Grupi i ndërhyrjes mori një rezultat më të mirë në drejtim të rritjes së forcës së
muskujve,shpejtësia e ecjes, ekuilibri dhe ADL-të. (6muaj)
4- Scherrington et al.13, 2004
Lloji: Jo i informuar, Jo i informuar
Objektivi- Krahasoi efektet e programit të ushtrimeve me dhe pambajtja e peshës.
Rezultati- Ushtrimet me pesha paraqitën rezultate më të mira funksionale, veçanërisht në
ekuilibër dhe performancën funksionale. (4muaj)

6. 5- Mangione et al.16, 2005
Lloji: Jo i informuar, Jo i informuar
Objektivi- Përcaktoni efektet e një programi të ushtrimeve në shtëpi, ngame intensitet të
moderuar deri të lartë
Rezultati- Të gjitha grupet paraqitën një përmirësim në distancën e mbuluar, forcën e prodhuar,
shpejtësia e ecjes dhe funksioni fizik. Përmirësimi i forcës izometrike ishte më i madh në grupet
e ndërhyrjes (3muaj)
6- Tsauo et al.19, 2005
Lloji: Qafa e femurit (64%), Trokanterike (28%)
Objektivi- Vlerësoni efektet e një programi të terapisë fizike në shtëpi
Rezultati- Lëvizshmëria, forca e muskujve dhe shpejtësia e ecjes nuk ndryshojnë midis grupeve,
megjithatë ndërhyrja grupi fitoi një rezultat më të mirë në të gjitha kategoritë e Harris Hip Score
(3muaj)
7- Oldmeadowet al. 11 2006
Lloji: Jo i informuar, Jo i informuar
Objektivi- Verifikoi efektin e ecjes së hershme
Rezultati- Pacientët nga grupi i hershëm i ecjes paraqitën përmirësim të konsiderueshëm
funksional në lidhje me grupin e ecur të shtyrë (10 muaj)
8- Gorodetskyi et al. 18 2007
Lloji: Qafa e femurit, Trokanterike (100%)
Objektivi- Verifikoi nëse TENS zvogëlon dhimbjen, duke u përmirësuar kështu funksionalitetin
Rezultati- Dhimbja u ul ndjeshëm në grupin e ndërhyrjes, me ulje të konsiderueshme të marrje
analgjezike, dhe Gama e Lëvizjes (ROM) u rrit.
(9muaj)

7. 9- Mendelsohn et al. 8 2008
Lloje: Qafa e femurit (70%), Trochanteric (25%), Subtrokhanterik (5%)
Objektivi- Vlerësoi efektin e ushtrimit aerob kardiorespirator në palestër
Rezultati- VO2 u rrit ndjeshëm në grupin e trajnimeve dhe të dy grupet patën një përmirësim në
të gjitha shkallët funksionale (4 jave)
10- Portegijs et al. 4 2008
Llojet: Qafa e femurit, Trokanterike
Objektivi- Studioi efektet e trajnimit të rezistencës në forcën e muskujve, lëvizshmërin dhe
ekuilibrin
Rezultati- Në 83% të pjesëmarrësve, këmba e thyer ishte këmbë më e dobët. Grupi I ndërhyrjes
fitoi një rritje të forcës dhe fuqisë së muskulit quadriceps,megjithatë në lidhje me shpejtësia e
ecjes, ekuilibri dhe performanca fizike nuk ka ndonjë ndryshim domethënës midis grupeve
(3muaj)
11- Zidén et al. 14 2008
Lloji: Qafa e femurit (52.9%), Trochanteric (37.3%), Subtrokhanterik (9.8%)
Objektivi- Hetoi nëse rehabilitimi në shtëpi mund të përmirëson besim, ekuilibërin dhe
funksionin fizik, krahasuar me kujdesi konvencional
Rezultati- Grupi I ndërhyrjes arriti besim më të madh, ekuilibër, funksion fizik dhe më mirë
performanca në ADL (1 muaj pas terapise fizike)
12- Moseley et al. 12 2009
Lloji: Qafa e femurit (50%), Trochanteric (50%)
Objektivi- krahasoi efektet e një stërvitje me intensitet të lartë dhe të ulët program
Rezultati- Rritja e shpejtësisë në grupin me intensitet të lartë të ushtrimeve midis pacientëve të
cilët kishin paraqitur tashmë disa mosfunksionime njohëse. Në matjet e tjera nuk ka pasur
diferenca statistikisht domethënëse (4muaj)

8. 13- Mangione et al. 17 2010
Lloji: Qafa e femurit (42.3%), Trochanteric (57.7%)
Objektivi- Krahasoi efikasitetin e një programi afatshkurtër të forcimit për gjymtyrët e poshtme,
një vit pas frakturës së femurit
Rezultati- Grupi I ndërhyrjes paraqiti një përmirësim në të gjitha pikat e vlerësuara (1 vit)
14- Bischoff-Ferrari et al. 15 , 2010
Lloji: Jo i informuar, Jo i informuar
Objektivi- D (kolecalciferol) në normat e rënies dhe ripranimeve spitalore në vitin e parë pas
frakturës së hip
Rezultati- Terapia fizike uli numrin e rënieve, por jo edhe riparimet në spital, ndërsa
kolecalciferoli uli ripranimet në spital, por jo edhe bie.
Perfundimi
Literatura nuk permban nje trajtim specifik dhe te holleishem për pacientët e moshuar ne periudh
postoperative me fraktur femorale proksimale. Celsi kryesor per permisimin e ketyre pacienteve
jan ushtrime per forcim.
Provat tregojnë se terapia fizike ka tendencë të përshpejtohet rimëkëmbja e pacientëve të
moshuar, por per kthimi i tyre në parakurencë gjendja funksionale nuk është ende e garantuar.

9. Referencat
1. Woo J, Hong A, Lau E, Lynn H. A randomised controlled trial of Tai Chi and resistance
exercise on bone health, muscle strength and balance in community- -living elderly
people. Age Ageing. 2007;36(3):262-8.
2. Kannus P, Parkkari J, Niemi S, Pasanen M, Palvanen M, Järvinen M, et al.Prevention of
hip fracture in elderly people with use of a hip protector. N Engl J Med.
2000;343(21):1506-13.
3. Portegijs E, Kallinen M, Rantanen T, Heinonen A, Sihvonen S, Alen M, et al. Effects of
resistance training on lower-extremity impairments in older people with hip fracture.
Arch Phys Med Rehabil. 2008;89(9):1667-74.
4. Portegijs E, Sipilä S, Rantanen T, Lamb SE. Leg extension power deficit and mobility
limitation in women recovering from hip fracture. Am J Phys Med Rehabil.
2008;87(5):363-70.
5. Helmy N, Jando VT, Lu T, Chan H, O´Brien PJ. Muscle function and functional outcome
following standard antegrade reamed intramedullary nailing of isolated femoral shaft
fractures. J Orthop Trauma. 2008;22(1):10-5
6. Morihara T, Arai Y, Tokugawa S, Fujita S, Chatani K, Kubo T. Proximal femoral nail for
treatment of trochanteric femoral fractures. J Orthop Surg (Hong Kong). 2007;15(3):273-
7.
7. Liu M, Yang Z, Pei F, Huang F, Chen S, Xiang Z. A meta-analysis of the Gamma nail
and dynamic hip screw in treating peritrochanteric fractures. Int Orthop.2010;34(3):323-
8.
8. Mendelsohn ME, Overend TJ, Connelly DM, Petrella RJ. Improvement in aerobic fitness
during rehabilitation after hip fracture. Arch Phys Med Rehabil. 2008;89(4):609-17
9. Binder EF, Brown M, Sinacore DR, Steger-May K, Yarasheski KE, Schechtman KB.
Effects of extended outpatient rehabilitation after hip fracture: a randomized controlled
trial. JAMA. 2004;292(7):837-46
10. Lamb SE, Oldham JA, Morse RE, Evans JG. Neuromuscular stimulation of the
quadriceps muscle after hip fracture: a randomized controlled trial. Arch Phys Med
Rehabil. 2002;83(8):1087-92.
11. Oldmeadow LB, Edwards ER, Kimmel LA, Kipen E, Robertson VJ, Bailey MJ. No rest
for the wounded: early ambulation after hip surgery accelerates recovery. ANZ J Surg.
2006;76(7):607-11
12. Moseley AM, Sherrington C, Lord SR, Barraclough E, St George RJ, Cameron ID.
Mobility training after hip fracture: a randomised controlled trial. Age Ageing.
2009;38(1):74-80.

10. 13. Sherrington C, Lord SR, Herbert RD. A randomized controlled trial of weight- -bearing
versus non-weight-bearing exercise for improving physical ability after usual care for hip
fracture. Arch Phys Med Rehabil. 2004;85(5):710-6
14. Zidén L, Frändin K, Kreuter M. Home rehabilitation after hip fracture. A randomized
controlled study on balance confidence, physical function and everyday activities. Clin
Rehabil. 2008;22(12):1019-33.
15. Bischoff-Ferrari HA, Dawson-Hughes B, Platz A, Orav EJ, Stähelin HB, Willett WC, et
al. Effect of high-dosage cholecalciferol and extended physiotherapy on complications
after hip fracture: a randomized controlled trial. Arch Intern Med. 2010;170(9):813-20.
16. Mangione KK, Craik RL, Tomlinson SS, Palombaro KM. Can elderly patients who have
had a hip fracture perform moderate- to high-intensity exercise at home? Phys Ther.
2005;85(8):727-39.
17. Woo J, Hong A, Lau E, Lynn H. A randomised controlled trial of Tai Chi and resistance
exercise on bone health, muscle strength and balance in community- -living elderly
people. Age Ageing. 2007;36(3):262-8.
18. Gorodetskyi IG, Gorodnichenko AI, Tursin PS, Reshetnyak VK, Uskov ON.Non- -
invasive interactive neurostimulation in the post-operative recovery of patients with a
trochanteric fracture of the femur. A randomised, controlled trial. J Bone Joint Surg Br.
2007;89(11):1488-94
19. Tsauo JY, Leu WS, Chen YT, Yang RS. Effects on function and quality of life of
postoperative home-based physical therapy for patients with hip fracture. Arch Phys Med
Rehabil. 2005;86(10):1953-7
20. Mitchell SL, Stott DJ, Martin BJ, Grant SJ. Randomized controlled trial of quadriceps
training after proximal femoral fracture. Clin Rehabil. 2001;15(3):282-90.