1. 6 forum
nieuwe stelling
Voormalig vicepresidentskandidaat Sarah Palin steunt DonaldTrump in
zijn nominatie voor de Republikeinse kandidatuur in de presidentsver-
kiezingen.
De Verenigde Staten hebben politici alsTrump en Palin hard nodig.
EENS ONEENS >>Stem nu op rd.nl
gepollst
EENS
ONEENS
Het thema ”geld” zou in de kerk meer op de agenda moeten
staan, vindt dr. Andres Panasiuk. „Als materialisme in het cen-
trum van ons leven komt te staan, zullen we te druk zijn om de
Heere te dienen.”
Westerse christenen zijn in de greep van hun bezit, luidde
gisteren de stelling.
De 1052 stemmers op rd.nl denken er zo over:
82%
18%
woensdag 20 januari 2016
Reformatorisch Dagblad
niet-OPEC-, maar ook OPEC-leiders
zoals Saudi-Arabië, Qatar en de
Verenigde Arabische Emiraten
zitten met de brokken. Lagere
olieprjzen veroorzaken daar
grootschalige overheidstekorten,
terwjl een royale begroting in een
regio vol instabiliteit van cruciaal
belang is. De verwachting is ver-
der dat andere OPEC-landen, zoals
Nigeria, Algerje en Indonesië,
grootschalig de productie moeten
stilleggen.
Rekening houdend met het feit
dat investeringen wereldwjd zjn
afgenomen, in 2015 zelfs met
22 procent, loopt de sector de
komende jaren groot gevaar om
te worden geconfronteerd met
tekorten qua productie. De laatste
week is de ljst met afgezegde
olie- en gasprojecten opnieuw
gegroeid. Shell gaf bjvoorbeeld
zaterdag aan dat het uit een groot
gasproject in Abu Dhabi stapt.
Grootschalige investeringen zjn
echter niet alleen noodzakeljk
om nieuwe reserves te vinden,
maar ook om de huidige productie
op peil te kunnen houden. Indien
De prijs van olie gaat
later dit jaar weer om-
hoog, voorspelt dr. Cyril
Widdershoven. Het nega-
tivisme van olieanalisten
is volgens hem onterecht.
De media staan vol met negatieve
visies over de olieprjs en de toene-
mende productie wereldwjd. De
rol van Iran als nieuwe oliepro-
ducent en de kracht van alterna-
tieven worden echter overschat.
Schrikbarend lage investeringen,
grootschalig stilleggen van nieuwe
projecten en toenemende vraag
resulteren eind dit jaar in hogere
prjzen.
Het negativisme van olie-
analisten is schrikbarend te
noemen. Kranten staan vol met
analyses waarin de verwachting
wordt uitgesproken dat de prjs
van een vat olie weleens kan
zakken tot 20 dollar per vat. Op
korte termjn is dit mogeljk,
gestimuleerd door grootschalige
overcapaciteit en speculatie op de
inanciële markten.
De laatste, onder leiding van
Amerikaanse hedgefondsen en
banken zoals Goldman Sachs heb-
ben een zogenaamde ”short-posi-
tion” ingenomen. Daarbj wordt
er gegokt op lagere olieprjzen.
De grote druk die er dan kan
ontstaan op de olieprjs is een van
de oorzaken van de prjsverlaging
van de laatste weken.
Overcapaciteit en zorgen om de
Chinese economie worden ook
nog als redenen genoemd. De
zorgen om China zjn reëel, maar
worden echter al maandenlang
door de meerderheid van de inan-
ciële markten ingecalculeerd.
De meeste aandacht gaat op dit
moment uit naar de gevolgen van
het opheffen van de sancties tegen
Iran, een van belangrjkste leden
van het oliekartel OPEC. Velen
verwachten dat er nu een tsunami
van nieuwe olie op de markt zal
komen. Berichten variëren, maar
velen verwachten de komende
maanden tussen de 500.000 en de
1 miljoen vaten per dag extra op
de markt. Waarop deze aannames
zjn gebaseerd, wordt echter niet
duideljk. Iran is in staat om op
korte termjn rond de 500.000
vaten per dag op de markt te
brengen dankzj zjn op schepen
gelagerde voorraad (30 miljoen
vaten). Dit zal echter van korte
duur zjn. Een verhoging van Irans
normale productieniveau is mini-
maal, hooguit rond de 450.000 tot
de 480.000 vaten per dag. Hogere
volumes zjn niet te verwachten,
zeker niet zonder nieuwe investe-
ringen. Het laatste zal pas kunnen
worden gerealiseerd na langdurige
onderhandelingen, nieuwe iscale
regels en politiek-economische
veranderingen in het land.
Genoemde redenen worden
door velen als fundament gezien
voor langdurig lage prjzen op
de markt. Indien men echter de
onderliggende fundamenten be-
kjkt, is er echter eerder een prjs-
stjging te verwachten. De huidige
lage olieprjs veroorzaakt wereld-
wjd veel problemen. De meeste
niet-OPEC-producenten, zoals de
VS, Canada, Noorwegen en Brazi-
lië, hebben veel nieuwe projecten
in de jskast moeten zetten. Op
hetzelfde moment hebben veel
bedrjven te maken met inanciële
tekorten of torenhoge schulden-
lasten. Deze moeten op korte
termjn worden terugbetaald. Er
zjn dan ook veel faillissementen
te verwachten.
Op hetzelfde moment is er al
een teruggang in de olieproductie
in deze regio’s aan te tonen. De
markt verwacht een afname in
productie van de VS van meer dan
1 miljoen vaten per dag. Andere
niet-OPEC-landen, zoals Rusland,
hebben met hetzelfde scenario te
maken. Het Russische Transneft
verwacht dit jaar 6 procent min-
der olie te exporteren. Niet alleen
Olieprijs zal nog
dit jaar stijgen
OPGEMERKT
Gratie
D66 wil „bj de gratie Gods”
schrappen (RD 8-1). Motieven
hiervoor zjn: de scheiding van
kerk en staat, neutraliteit van het
wetgevingsproces en soevereiniteit
van de mens. Ik vraag me af hoe
de aanhef de scheiding van kerk
en staat in het wetgevingsproces
in de weg kan staan. Deze aanhef
maakt naar mjn idee geen deel
uit van het wetgevingsproces, laat
staan dat hj neutraliteit in de weg
zou staan. Volgens mj versterkt de
huidige aanhef juist de neutrali-
teit van ons staatshoofd. Al druist
de inhoud van de wet tegen Gods
Woord en wil in, onze koning weet
zich in zjn huidige aanhef afhan-
keljk van de gratie Gods.
Daarnaast kan ik wetgeving en
soevereiniteit van de mens niet
met elkaar rjmen, want een soe-
verein mens wil toch niet afhan-
keljk zjn van een hoger gezag,
dus wil die soevereine mens zich
ook niet onderwerpen aan enige
wet? Als het trouwens gaat om
soevereiniteit van de mens, zou
onze koning dan niet zelf mogen
uitmaken welk intro en slot hj
wenst te gebruiken?
Dwaze argumenten voor deze
initiatiefwet dus. Dwaas ook om
wederom kostbare tjd van politici,
zeker op dit moment, te verspillen
aan dit onderwerp. Dwaas dat D66
geen lering heeft getrokken uit de
mislukking in 2010. Maar ja, al-
leen de dwaas zegt in zjn hart: er
is geen God.
Het is mjn wens en bede dat in
ieder geval onze koning ons en
onze regering in „Godes heilige
bescherming” bljft aanbevelen. La-
ten wj als christenen dat ook zon-
der ophouden bljven doen. Want
buiten de bescherming van onze
soevereine Vorst zjn we inder-
daad overgeleverd aan de duistere
dwaze grillen van mensen.
B. C. Visser
Dordrecht
Wetenschap
Met belangstelling heb ik het ar-
tikel van prof. Egbert Schuurman
gelezen (RD 11-1). In zjn bundel
gaat hj in op de achtergronden
van de huidige technocratische
cultuur in de westerse wereld.
Helder beschrjft hj hoe de weten-
schap denkt de waarheid in pacht
te hebben, en daarmee botst met
het christeljk geloof.
Er zjn ook veel christenweten-
schappers die met God geen
raad weten en daar ook openljk
voor uitkomen. Zj accepteren de
theorie dat alles onstaan is uit
de oerknal. Mjn advies aan die
christenwetenschappers is om de
onberjmde Psalm 148 eens goed
te lezen. Misschien dat zj dan wel
raad weten met Gods schepping
en daar dan ook openljk voor
uitkomen.
E. Ritmeester
Hardinxveld-Giessendam
Abortus
Het is mj opgevallen dat er tot
twee keer toe iets in de krant
stond wat positief is in het licht
van de strjd tegen abortus. Char-
lotte Lockefeer-Maas veroordeelt
de praktjk van het abortusbeleid
(RD 8-1). De foetus is vanaf de
conceptie menseljk leven, zo
schrjft zj. Het is geweldig om dit
vanuit liberale hoek te lezen!
Vervolgens is er het bericht over
Rotterdamse gynaecologen (RD
13-1). Zj benadrukken dat er bj
de geboorte sprake is van een
gezamenljk belang van moeder
en kind. Het kan toch niet zo zjn
dat het (ongeboren) kind dan niets
heeft in te brengen.
Laten we bidden of deze mensen
hun geluid krachtig mogen bljven
uitdragen. En God vragen het te
zegenen. Gloort er aan de horizon
hoop voor minder kindermoord?
J. J. van Hof
Barneveld
Dioneth
Er werd gesuggereerd dat een
foutmarge van 1 procent te veel
vervuiling geeft bj het doorzoe-
ken van gedigitaliseerde gotische
7
over forum
De aanbevolen lengte van een bijdrage voor Forum bedraagt 750
woorden. De redactie behoudt zich het recht voor ingezonden bij-
dragen (zonder overleg) te redigeren en/of in te korten, of zonder
opgave van reden te weigeren.
Coördinatie: Albert Groothedde en Willem van Klinken
E-mailadres: forum@refdag.nl
In de rubriek Opgemerkt kunnen abonnees reageren op de redactionele inhoud
van het RD. Uitzonderingen zijn: andere brieven in Opgemerkt, de rubriek “Ker-
kelijke pers/ZoGezegd”, meditatieve bijdragen en recensies. Inzendingen (maxi-
maal 300 woorden) moeten zijn voorzien van naam en adres van de schrijver.
De redactie behoudt zich het recht van bekorting of weigering voor.
E-mailadres: hoofdredactie@rd.nl
Plaatsing van bijdragen voor Forum of ingezonden brieven bete-
kent niet dat de redactie met de inhoud ervan instemt.
Door het inzenden van een brief of opiniebijdrage verleent de
schrijver aan Erdee Media Groep een niet-exclusieve licentie om
het werk vast te leggen, te verveelvoudigen en te verspreiden in
gedrukte, elektronische of andere vorm, zoals cd-rom, databank,
internet of geluidsdragers.
woensdag 20 januari 2016
Reformatorisch Dagblad
POLITIEK & MAATSCHAPPIJ
De eerste maand van
het jaar 2016 staat
bol van medisch-ethisch
nieuws. Zo is er onder
meer een nieuwe hand-
reiking over euthanasie
bj dementie. In hoeverre
deze handreiking echt
vernieuwend is, is on-
duideljk. Artsenorganisatie KNMG spreekt
over een verheldering. In de beeldvorming
van veel mensen gaat het om een verrui-
ming. Er is hoe dan ook niets nieuws onder
de zon: terwjl de euthanasiewet niet veran-
dert, breidt de praktjk verder uit.
Wat wel echt ‘nieuw’ is in Nederland, is
dat stellen met een kinderwens zich gene-
tisch kunnen laten testen. Het UMC Gronin-
gen biedt als eerste universitair medisch
centrum in Nederland alle stellen met een
kinderwens een dragerschapstest aan. Die
test geeft aan wat de kans is dat een kind
ernstige erfeljke ziektes krjgt.
De dragerschapstest, ook wel preconcep-
tiescreeningstest genoemd, onderzoekt
stellen met een kinderwens op dragerschap
voor vjftig ernstige erfeljke ziektes. De
test wordt vóór de zwangerschap gedaan.
In totaal worden er van zowel de man als
de vrouw zeventig genen onderzocht. Het
is vervolgens aan stellen zelf om te bepalen
wat zj met de resultaten van het onderzoek
doen. Als bljkt dat man en vrouw beiden
drager van een aandoening zjn, kunnen
ze ervoor kiezen om op natuurljke wjze
zwanger te worden en in de zwangerschap
onderzoek te doen. Ze kunnen kiezen voor
een zaadcel- of eiceldonor die geen drager
van de ziekte is. Ook kunnen ze de uitslag
van de test voor kennisgeving aannemen en
verder geen stappen ondernemen of beslui-
ten niet samen kinderen te krjgen.
Genetisch testen op zichzelf is niet nieuw.
Wel dat deze test aangeboden wordt aan
alle stellen met een kinderwens. Het gaat
dus niet enkel om stellen waarbj sprake is
van verhoogde risico’s, zoals een ernstige
erfeljke aandoening die zich heeft ge-
openbaard binnen de familie of tjdens een
eerdere zwangerschap.
Tot nu toe is de overheid altjd zeer terug-
houdend geweest in het aanbod van preven-
tief onderzoek. Er gelden strenge criteria.
Voordelen moeten opwegen tegen nadelen.
Ook spelen er argumenten mee wat betreft
behandelbaarheid.
De onderzoekers van het UMCG noemen
een aantal ‘handelingsopties’: afzien van
kinderen, abortus en embryoselectie. Van
het voorkomen of behandelen van ziekte is
bj de aandoeningen die opgespoord worden
geen sprake. De aandoeningen zjn onbe-
handelbaar, niet met het leven verenigbaar
of leiden snel tot de dood. De handelings-
opties zjn daarom gericht op het voor-
komen van mensen die ziek zjn, al dan
niet langs de weg van vernietiging van pril
menseljk leven. Er is aandacht voor de psy-
chologische impact die een genetische test
op mensen kan hebben. Dat zal gedurende
de proef meegenomen worden.
Een andere volgorde zou logischer zjn:
start met ethische relectie en bied men-
sen goede keuzeondersteuning voordat ze
gebruikmaken van de test. Voor de NPV-
Zorg voor het leven is keuzeondersteuning
een van de speerpunten van 2016. Samen
met het Lindeboom Instituut zullen we een
ethische verkenning doen naar de gevolgen
voor de arts-patiëntrelatie en (bestaande)
familieverbanden bj voorspellende diagnos-
tiek. Samen met het Erfocentrum en de
VSOP (samenwerkende organisaties rond
genetische en zeldzame aandoeningen)
zullen we een keuzehulp genetisch testen
ontwikkelen: patiënteninformatie om
samen met de specialist te beslissen over
DNA-onderzoek.
Keuzeondersteuning is van groot belang,
zeker in een tjd waarin de medische
mogeljkheden alleen maar toenemen en
complexer worden. Maar we moeten ons
niet van de wjs laten brengen en laten
meeslepen in de maakbaarheidsgedachte
rond het krjgen van een kind. Het heil-
zaamste uitgangspunt is het ontvangen van
kinderen als geschenk uit Gods hand. Soms
leidt dat tot een confrontatie met ernstige
ziekte en ljden. Maar juist ook dan is het
van belang het leven te koesteren en tot het
moment van sterven te verzorgen.
En dan ligt er nog een vraag van minis-
ter Schippers die per ongeluk anderhalf
jaar onbeantwoord is bljven liggen: of de
leeftjd voor vruchtbaarheidsbehandelin-
gen bj vrouwen omhoog kan naar 50 jaar?
Technisch gezien kan het, met gebruikma-
king van donormateriaal en kunstmatige
bevruchting (ivf). Maar of het ook wenseljk
is? Wie zal het doorslaggevende antwoord
mogen geven? De minister, de arts of de
vrouw? Bj alle drie heb ik mjn twjfels.
Laten we voor een antwoord op deze vraag
ook zo dicht mogeljk bljven bj de natuur-
ljke weg door Gods scheppende Vaderhand.
Esmé Wiegman-van Meppelen Scheppink, directeur
NPV | Zorg voor het leven. Reageren? rubriekforum@
refdag.nl
Moeder worden op je 50e
„Laat je niet
meeslepen in de
maakbaarheids-
gedachte”
er niet in een veld wordt geïnves-
teerd, kan de productie met 6 tot
12 procent per jaar afnemen. Een
deel van deze afname zal dit jaar
duideljk moeten worden ingecal-
culeerd.
De komende jaren (2015-2040) is
er voor meer dan 10 triljoen dol-
lar nodig in de olie- en gassector,
waarvan 7,2 triljoen in de up-
stream (productie). In 2014-2015 is
er echter al voor 380 miljard dol-
lar aan projecten stilgelegd, wat
op de korte termjn (2020) meer
dan 7 miljoen vaten per dag aan
nieuwe (noodzakeljke) productie
uit de markt haalt. De vraag naar
olie neemt echter nog steeds toe.
Overproductie in de markt is
aan het afnemen. Die bedroeg in
2014 2,9 miljoen vaten per dag en
zal dit jaar op 900.000 liggen. De
toename van de vraag, in combi-
natie met afname van wereldwjde
productie (VS, Rusland, Nigeria,
Algerje, Noorwegen), zal dan
vraag en aanbod naar elkaar toe
brengen. Een nieuwe prjsstjging
ligt dan ook voor de hand in de
tweede helft van dit jaar.
Een mogeljke nieuwe destabili-
satie van de markt (crisis Midden-
Oosten, opleving economie China)
kan zelfs leiden tot een prjs-
schok. Gebaseerd op de huidige
omstandigheden is een prjs van
45 tot 60 dollar per vat eind dit
jaar zeker mogeljk. Het sterke
negativisme op de markt zal dan
snel omslaan in een hernieuwd
positivisme. Lage olieprjzen zjn
kortom geen vaststaand gegeven
voor de toekomst. Tekorten zullen
optreden, dat is de enige zeker-
heid.
Dr. Cyril Widdershoven is Midden-Oosten-
deskundige en olie- en gasanalist. Hij is
werkzaam voor overheden en bedrijven in
het Midden-Oosten en Afrika.
„Rekening houdend met het feit
dat investeringen wereldwijd
zijn afgenomen, loopt de olie- en
gassector de komende jaren een
groot gevaar te worden gecon-
fronteerd met tekorten qua pro-
ductie.” Foto: olie-installatie in een
woestijn in Saudi-Arabië. beeld AFP
werken, en dat daarmee ook de
betrouwbaarheid van de digitale
tekst in het geding komt (RD 11-1).
Puntsgewjs daarom een korte
toelichting op het interview over
Dioneth (RD 24-12).
1. Voor alle duideljkheid. Op dit
moment worden gotische werken
alleen leesbaar aangeboden, en
nog niet doorzoekbaar.
2. Bj voorkeur worden goede
originele oude drukken gebruikt.
Speciale software iltert golving,
scheefstand, doordruk en boek-
vouw weg.
3. Het originele gotische boek bljft
gewoon goed leesbaar in zwart-wit,
en dat plaatje bevat geen fouten.
De herkende tekst zit onder het
plaatje.
4. De software die gebruikt wordt
voor gotischekarakterherkenning
geeft slechts een foutmarge van
ongeveer 1 procent. Dit is een
doorbraak.
5. Met behulp van een moderne
zoekmachine worden ook verkeerd
gespelde woorden gevonden.
6. Zelfs een foutloze digitale
gotische tekst geeft zonder een
synonieme woordenljst nog geen
garantie voor een gerichte zoek-
actie. De zaak van een opgegeven
woord kan ook met andere woor-
den, meer woorden of met een om-
schrjving weergegeven worden.
7. Voorwaarde voor goede zoek-
resultaten bljft: verstand hebben
van juiste trefwoorden en treffers
in de context lezen.
8. Bj voldoende licentienemers
kan Dioneth dit proces verijnen
en verder doorontwikkelen.
J. K. Abbink, J. Hoekman
Vriezenveen/Urk