Nota Enjin Kemahiran TeknikalTingkatan 3

2.  Enjin satu silinder
empat lejang
merupakan enjin
yang banyak
digunakan bagi kerja-
kerja ringan kerana:-
 mudah
dikendalikan
 mudah dibaikpulih

3.  Enjin dibina daripada
beberapa bahagian
yang boleh ditanggal
dan dipasang
semula semasa kerja
penyenggaraan
seperti:-
 menservis
 baik pulih kerosakan
 pengantian

4.  Mempunyai bentuk
dan fungsi yang
berbeza
 Diperbuat daripada
keluli lembut
 Bol
 Nat
 Stad
 Skru tudung

5.  Saiz ditentukan mengikut
 ukuran panjang
 diameter batangnya
 Digunakan bersama nat
 Sebahagian daripada
batang bol berulir
kepala
batang
ulir
diameter
panjang
bol
nat

6.  pengikat yang
mempunyai berbagai
bentuk kepala
 Digunakan bersama
bol atau stad
 Saiz ditentukan oleh
diameter lubangnya arah gerakan
Cara mengetatkan nat

7. Nat segi empat
Nat telingaNat kota
Nat heksagon
digunakan bersama dengan bol
digunakan bersama dengan cemat
untuk menahan nat terkeluar
Tidak menggunakan sepana untuk
 mengetat
 melonggar
Tidak memerlukan tekanan yang kuat
digunakan bersama dengan
 bol
 stad

8.  adalah pengikat tanpa
kepala
 kedua-dua hujungnya
berulir
 saiz ditentukan oleh
panjang dan diameternya
 bahagian berulir kasar
diikat pada bongkah enjin
 bahagian berulir halus
dipasangkan pada nat
diameter
panjang
ulir halus ulir kasar
ulir halusnat
sesendal
ulir kasar
bahagian
dicantum
bahagian
enjin

9.  Ialah sejenis pengikat
 mempunyai benang pada seluruh batangnya
 Diskrukan ke dalam lubang berulir pada bahagian enjin
 Jenis skru tudung ditentukan mengikut kepalanya
Kepala
bulat
Kepala
heksagon
Kepala
fillister
Kepala
rata
Kepala
bujur
panjang
panjang
panjang panjang
panjang

10.  Digunakan untuk mencantum
dua bahagian enjin yang
berputar seperti pada aci
engkol dengan roda tenaga
 Kekunci persegi
(kekunci benam)
 Kekunci woodruff
(kekunci separuh bulatan)
 Digunakan untuk mengunci aci
pada bahagian enjin seperti
takal atau gear supaya kedua-
duanya boleh berpusing
bersama.
Kekunci persegi
Kekunci woodruff
Kekunci woodruff
Kekunci persegi
aci
aci
hab
hab
Alur kekunci
Alur kekunci

11.  Digunakan untuk
menggelakkan pengikat
dan pencantum daripada
menjadi longgar akibat
gegaran pada enjin
 Digunakan antara nat
dengan stad, nat dengan
skru tudung serta nat
dengan bolt.
 Terdapat dua jenis iaitu:-
 Sesendal anjal
 Sesendal rata
Sesendal anjal
Sesendal rata

12.  Alatan tangan digunakan untuk kerja baik pulih.
 Setiap alatan tangan mempunyai saiz tertentu dan
fungsi masing-masing.

13.  Digunakan untuk mengetatkan dan
melonggarkan:-
 Bol
 Nat
 Skru tudung
 Terdapat tiga jenis sepana yang sering
digunakan
1. Sepana hujung terbuka
2. Sepana gelang
3. Sepana gabung

14.  Mempunyai kedua-
dua hujung terbuka
berbentuk ‘U’.
 Kedua-dua hujungnya
mempunyai saiz yang
berlainan.
 Digunakan pada
tempat di mana
sepana gelang tidak
dapat digunakan.

15.  Mempunyai kedua-dua
hujung bergelang (soket)
untuk mencengkam bolt
dan nat.
 Kedua-dua gelang
mempunyai saiz yang
berbeza.
 Selamat digunakan
kerana tidak mudah
tergelincir.
 Mempunyai enam atau
dua belas gigi soket
untuk mencengkam bolt
dan nat.

16.  Mempunyai kedua-
dua hujung yang
berlainan jenis iaitu
terbuka dan
bergelang.
 Mempunyai kedua-
dua hujung yang
sama saiz.

18.  Digunakan bersama
tangkai untuk mengetat
dan melonggarkan nat,
bolt dan skru tudung
yang tidak tercapai oleh
sepana biasa.
 Soket selamat digunakan
kerana tidak mudah
tergelincir.
 Soket boleh didapati
dalam pelbagai saiz.
 Saiz soket ditentukan
oleh diameter lubang
soket.
SOKET
SOKET FLEKS

19.  Mempunyai badan
yang panjang.
 Untuk membuka dan
mengetatkan palam
pencucuh.
 Boleh digunakan juga
pada bolt dan nat
yang panjang dan
tidak tercapai oleh
soket lain.

20.  Digunakan sebagai penyambung bersama soket
untuk membuka dan mengetatkan nat, bolt dan
skru tudung.
 Mempunyai penyuai segi empat untuk
membolehkan soket disambungkan kepadanya.

21.  Boleh
menghasilkan
tekanan yang kuat
semasa
mengetatkan bol
dan nat.
 Mempunyai
penyuai segi empat
di bahagian
hujung.

22. • Berbentuk seperti gerudi engkol.
• Mempunyai penyuai segi empat di hujung
untuk sambungan soket.
• Digunakan untuk mengetatkan dan
melonggarkan bol dan nat dengan cepat.
• Daya ketat nat tidak begitu kuat.

23.  Mengetat dan melonggarkan bol dan nat yang
memerlukan tekanan atau rengkuhan yang kuat.
 Mempunyai sendi supaya dapat ditukar arah tanpa
mengangkat soket daripada nat semasa
mengetatkan nat.

24.  Dapat memberi daya
pusingan yang kuat.
 Boleh juga digunakan
sebagai tangkai
hayun apabila kepala
penyuai berada di
hujung tangkai.

25.  Membolehkan soket
dipusingkan satu arah
sama ada untuk
membuka atau
mengetatkan tanpa
perlu menangkat
soket daripada nat.
 Terdapat tuil yang
digunakan untuk
menentukan arah
pusingan.

26.  Mempunyai skala untuk menunjukkan jumlah tepat
daya kilas yang sepatutnya digunakan bagi
mengetatkan sesuatu bol atau nat.
 Daya kilas disukat dalam ukuran paun - kaki

27.  Digunakan untuk mengukur
celahan pada bahagian
enjin.
 Mempunyai beberapa bilah
kepingan logam yang
berlainan ketebalan dengan
nilai yang tertentu .
 Angka bermula dengan 05
hingga 100, iaitu bermula
daripada paling nipis hingga
paling tebal
 Terdapat dua jenis:-
1. Tolok perasa bilah
2. Tolok perasa dawai
Angka Ukuran
07
18
34
45
0.07 mm
0.18 mm
0.34 mm
0.45 mm

28.  Digunakan untuk
mengukur kelegaan
permukaan rata seperti
kelegaan tapet dan
kelegaan poin titik
sesentuh
• Digunakan untuk
mengukur celahan pada
palam pencucuh.
Tolok perasa bilah Tolok perasa dawai

29.  Digunakan untuk
membuka dan
mengetatkan skru pada
tempat yang sempit.
 Mempunyai batang
pemutar berhulu pendek
iaitu bersaiz 75 mm.
 Saiznya ditentukan oleh
panjang batangnya.

30.  Enjin satu silinder
empat lejang
 Enjin
pemotong
rumput
 Generator
 Enjin pam
air
Kepala
silinder
Penyenyap
bunyi
Palam
Buang minyak
Takung Minyak
pelincir
Aci
Penghantar
kuasa
Sirip
penyejuk
Bongkah
enjin

31. Tangki bahan api Kabel tegangan
tinggi
Palam pencucuh
Salur
ekzos
Penyenyap
bunyi
Karburetor
Pembersih
udara
Takung Minyak
pelincir
Perumah
penghembus
Roda Tenaga

32.  Sebagai penutup silinder
pada bongkah silinder
dan diikat dengan skru
tudung.
 Diperbuat daripada besi
tuang atau aloi
aluminium.dipasang di
atas bongkah enjin
dengan skru tudung.
 Mengandungi ruang
pembakaran.
 Menempatkan palam
pencucuh.
 Mempunyai sirip
penyejuk
Sirip penyejuk
Lubang untuk
palam pencucuh
Lubang bol

33.  Berfungsi untuk
mengalirkan haba bagi
menyejukkan enjin.
 Terletak di kepala silinder
dan bongkah enjin.
 Memerangkap udara bagi
tujuan penyejukan enjin.
 Terdiri daripada kepingan
logam nipis dan lebar di
sekeliling luar bongkah
dan kepala silinder.
Sirip penyejuk
Kedudukan sirip penyejuk pada
bongkah enjin

34.  Merupakan bahagian utama
enjin.
 Diperbuat daripada besi tuangan
atau aloi aluminium.
 Menempatkan:-
 ukur celup
 Sirip penyejuk
 Palam pengisi minyak
 Bahagian enjin yang bergerak
dipasang dalam bongkah enjin
contohnya ialah:-
 Piston
 Aci engkol
 Aci sesondol
 Tapet
 Rod penghubung

35.  Berfungsi untuk
menghasilkan bunga api
bagi pembakaran
campuran udara gas
petrol.
 Bunga api ini dihasilkan
oleh voltan tinggi yang
dibawa melalui kabel
tegangan tinggi.
 Terletak pada lubang
silinder di kepala silinder.

36.  Terdapat pada
bongkah enjin.
 Berfungsi sebagai
ruang untuk mengisi
minyak pelincir.
Palam pengisi
minyak

37.  Berfungsi untuk mengukur aras minyak pelincir
di dalam takung minyak pelincir.
 Bersambung dengan palam pengisi minyak.
Ukur celup
Aras
maksimum
Aras
minimum

38.  Berfungsi untuk mengalir keluar minyak pelincir
yang kotor apabila plag ditanggalkan.
 Terletak di bahagian bawah atau tepi takung
minyak pelincir.
Takung minyak
Palam buang minyak

39.  Berfungsi sebagai tempat
udara dan gas petrol
bercampur pada kadar
yang betrul untuk di
salurkan ke enjin.
 Terletak di antara tangki
petrol dengan ruang
pembakaran.
 Salur bahan api
menyambungkan tangki
bahan api ke karburator.
 Dipasang pada rongga
masukan.
karburator
Pembersih udara
Saluran
bahan api

40.  Berfungsi untuk menapis
udara yang masuk ke dalam
karburator.
 Mengurangkan bunyi bising
udara yang masuk ke dalam
karburator dan bertindak
sebagai penahan nyalaan api
sekiranya berlaku enjin
tersedak.
 Jenis yang biasa digunakan
ialah:-
 Foam
 Minyak
 Kartrij kertas
 Kasa dawai

41.  Berfungsi untuk
menyimpan dan
menyalurkan bahan
api ke karburator.
 Terletak lebih tinggi
daripada karburator
bagi memudahkan
pengaliran bahan api
ke karburator

42.  Berfungsi untuk memberi
lajakan pada pusingan
enjin.
 Diperbuat daripada logam
berat atau aloi aluminium.
 Dipasang pada hujung aci
engkol.
 Mempunyai sirip penyejuk
di bahagian luar dan
magnet kekal di dalamnya.

43.  Mengurangkan bunyi
bising hasil pembakaran
campuran udara dan
bahan api.
 Paip ekzos menyalurkan
gas ekzos melalui
rongga ekzos.
 Gas ekzos ialah gas
karbon monoksida.

44.  Berfungsi sebagai
 pelindung roda
tenaga
 Memerangkap udara
untuk menyejukkan
enjin
 Menghindarkan
kekotoran dan habuk
daripada masuk ke
dalam enjin.
 Merupakan penutup
bongkah enjin.

48.  Terletak di bawah
kepala silinder
 Fungsi ruang ini
adalah untuk
pembakaran
campuran bahan api
dan udara yang telah
dimampatkan

49.  • la adalah
bahagian berlubang
dalam bongkah enjin
yang menempatkan
piston.
 • Lubang silinder
terletak di bahagian
bongkah enjin.

50.  Rongga masukan
adalah saluran yang
terletak di antara
karburetor dengan
rongga pembakaran.
 Campuran udara dan
bahan api akan disedut
masuk ke dalam lubang
silinder melalui rongga
masukan

51.  Rongga ekzos adalah
saluran yang
menghubungkan
lubang silinder
dengan paip ekzos.
 Gas ekzos
dikeluarkan melaui
rongga ekzos.

52.  Piston bergerak turun
dan naik di dalam
lubang silinder yang
dipanggil gerakan
salingan piston.
 Piston berfungsi untuk
menerima daya
penolakan hasil
pembakaran dan
memindahkan daya ini
ke aci engkol

53.  Menghubungkan piston
dengan aci engkol.
 Bahagian hujung kecil rod ini
disambungkan kepada piston.
 Bahagian hujung besar pula
disambung kepada aci engkol.
 Terdapat pengaut pada
bahagian hujung besar untuk
menyimbah minyak pelincir.
 Berfungsi menukarkan
gerakan saling piston kepada
gerakan putaran aci engkol.

54.  Aci engkol dipasang di dalam
bongkah enjin.
 Pada aci engkol terdapat
pengimbang tara berat yang
mengimbangi dan melicinkan
pergerakan putaran enjin.
 Satu hujung aci engkol
disambungkan dengan roda
tenaga.
 Manakala satu hujung lagi
ialah aci penghantar kuasa
yang menukarkan gerakan
putaran kepada kuasa
gerakan mekanikal.

55.  Aci sesondol
mempunyai gear dan
dua buah sesondol.
 Pergerakan sesondol
akan menyebabkan
injap terbuka dan
tertutup.
 Gear aci sesondol
dipasangkan bersama
dengan gear aci engkol.

56.  Tapet terletak di
antara sesondol dan
batang injap
 Sesondol akan
menggerakkan tapet
bagi membuka dan
menutup injap.

57.  Terdapat dua jenis injap iaitu:
 (a) Injap masukan
 (b) Injap ekzos
 Injap masukan terletak berhampiran
dengan rongga masukan.
 Injap ini bersaiz besar sedikit
daripada injap ekzos.
 Injap ekzos terletak berhampiran
dengan rongga ekzos.
 Injap masukan berfungsi untuk
mengawal kemasukan campuran
udara dan bahan api ke dalam
lubang silinder.
 Injap ekzos berfungsi untuk
membebaskan gas ekzos hasil
pembakaran dalam lubang silinder
melalui paip ekzos.

58.  Apabila enjin dihidupkan,
pembakaran campuran udara
gas petrol terjadi di dalam
silinder.
 Campuran ini dimampatkan di
ruang pembakaran dan
dinyalakan oleh bunga api
yang dikeluarkan oleh palam
pencucuh.
 Pembakaran ini menghasilkan
tenaga dan kuasa yang kuat
untuk mengerakkan omboh
dari atas ke bawah atau
sebaliknya yang dinamakan
lejang.

59. Lubang
Silinder
Hayun
Lejang
Omboh
Isi padu
kelegaan
Isi padu
sesaran
TTA
TTB
TTA (Takat Terakhir Atas) ialah takat paling tinggi dapat dicapai oleh
piston semasa bergerak ke atas
TTB (Takat Terakhir Bawah) ialah takat yang paling rendah dicapai oleh
piston apabila bergerak ke bawah.

60.  Semasa lejang masukan
(sedutan), omboh akan
bergerak dari TTA ke TTB.
 Ketika ini injap masukan
terbuka dan injap ekzos
tertutup.
 Keadaan separa vakum akan
tercipta dalam silinder dan
menyebabkan campuran
udara gas petrol mengalir
masuk ke dalam lubang
silinder melalui injap masukan.
 Aci engkol berpusing
sebanyak setengah pusingan
180º.
omboh
Injap ekzos
tertutup Injap masukan
terbuka

61.  Semasa lejang
mampatan,omboh akan
bergerak dari TTB ke
TTA semula dan
memampatkan campuran
udara gas petrol.
 Ketika ini kedua-dua injap
masukan dan injap ekzos
akan tertutup.
 Aci engkol berpusing satu
pusingan 360º.
Pengaut
Kedua-dua
Injap tertutup

62.  Semasa lejang kuasa, kedua-
dua injap masih tertutup.
 Di akhir lejang mampatan,
bunga api dihasilkan oleh
palam pencucuh untuk
membakar campuran udara
gas petrol di ruang
pembakaran.
 Tenaga akan terhasil daripada
pembakaran ini dan akan
menolak omboh dari TTA ke
TTB semula.
 Aci engkol berpusing satu
setengah pusingan 540º.pengaut
Palam
pencucuh
Kedua-dua
Injap tertutup

63.  Piston bergerak dari TTB ke
TTA.
 Semasa lejang ekzos, injap
masukan tertutup dan injap
ekzos terbuka.
 Omboh bergerak ke atas
semula dan menolak gas
ekzos keluar dari ruang
pembakaran.
 Gas ekzos ditolak keluar oleh
pergerakan piston yang naik
ke atas (TTA).
 Aci engkol telah berpusing
sebanyak dua pusingan
(720º).
Injap masukan
tertutup
Injap ekzos
terbuka

64.  Sebuah enjin mempunyai beberapa sistem supaya
dapat berfungsi dengan lancar, sempurna dan
berterusan.
 Kerosakan pada mana-mana sistem akan menyebabkan
operasi enjin tidak sempurna dan tergendala.
 Terdapat lima sistem pada enjin satu silinder empat
lejang iaitu:-
 Sistem pelinciran
 Sistem bahan api
 Sistem penyalaan
 Sistem ekzos
 Sistem penyejukan

65. Sistem penyalaan membakar campuran udara gas petrol untuk
menghasilkan tenaga bagi menggerakkan enjin
Sistem bahan api
membekalkan campuran
udara dan petrol ke lubang
silinder enjin
Sistem penyejukan
mengurangkan haba
akibat pembakaran
Sistem ekzos
membebaskan gas
ekzos hasil
pembakaran
Sistem pelinciran
Mengurangkan geseran
di bahagian enjin yang
bergerak

66.  Membekalkan minyak
pelincir kepada bahagian
enjin yang bergerak.
 Bertujuan
 untuk mengurangkan
geseran dan kehausan
pada enjin.
 Menyejukkan enjin,
menyerap getaran dan
agen pencuci pada
bahagian enjin.
Berfungsi membekalkan
minyak pelincir kepada semua
bahagian enjin yang bergerak
bagi mengurangkan geseran.
Minyak pelincir memindahkan
haba yang berlebihan, menyerap
gegaran dan menutup liang untuk
mengelakkan pembaziran kuasa.
Minyak pelincir digredkan
berdasarkan kelikatannya
Kelikatan minyak ditunjukkan
mengikut nombor S.A.E. , lebih
besar nombor S.A.E. lebih tinggi
kelikatan minyak pelincirnya

67.  Berfungsi untuk membekalkan campuran udara gas petrol
dengan kadar yang betul ke ruang pembakaran secara
berterusan supaya enjin dapat berfungsi dengan
sempurna.
 Campuran udara dan gas petrol berlaku di dalam
karburator.
 Sistem bahan api berfungsi di permulaan lejang masukan.
 Semasa piston bergerak dari TTA ke TTB keadaan separa
vakum terjadi di dalam silinder.
 Keadaan ini menyebabkan campuran udara dan bahan
api disedut masuk ke dalam lubang silinder kerana injap
masukan terbuka.

68. Bahagian utama

69. Bahagian karburetor

70.  Berfungsi untuk membekalkan voltan tinggi yang
dihasilkan di bahagian magneto kepada palam
pencucuh.
 Voltan tinggi disalurkan melalui kabel tegangan
tinggi.
 Palam pencucuh kemudiannya menghasilkan
bunga api di antara elektrodnya untuk
membakar campuran udara gas petrol di ruang
pembakaran.
 Bahagian yang menghasilkan arus voltan tinggi
pada sistem magneto ialah piring magneto.

72.  Kondenser - Mencegah poin
titik sesentuh daripada
terbakar dan menyimpan
voltan.
 Titik sesentuh - Mengawal
pengeluaran bunga api pada
palam pencucuh.
 Palam pencucuh -
Menghasilkan bunga api untuk
membakar campuran udara
gas petrol.
 Magnet kekal – Menghasilkan
medan magnet untuk
menghasilkan voltan tinggi
 Gegelung penyalaan –
meninggikan voltan elektrik
untuk dibekalkan ke palam
pencucuh
kondenser
Titik
sesentuh
Palam
pencucuh
Magnet kekal
Gelung penyalaan

73.  Berfungsi mengeluarkan
gas ekzos yang
dihasilkan daripada
pembakaran campuran
udara gas petrol di
ruang pembakaran ke
udara.
 Gas yang terhasil akan
melalui rongga ekzos,
paip ekzos dan
penyenyap bunyi.
Paip ekzos
Injap ekzos
Penyenyap bunyi
Rongga ekzos
Gas terbakar

74.  Berfungsi untuk mengurangkan
suhu lampau panas.
 Suhu lampau panas ini terhasil
daripada pembakaran campuran
udara gas petrol.
 Sistem ini membebaskan haba
panas yang terhasil melalui sirip
penyejuk.
 Terdapat dua jenis sistem
penyejukan iaitu:_
 Sistem penyejukan cecair
 Pada enjin banyak
selinder seperti kereta
 Sistem penyejukan udara
 Pada enjin satu selinder
Befungsi mengurangkan kesan
haba akibat pembakaran campuran
udara dan bahan api
Dua jenis sistem penyejukan :
i. Udara (enjin satu silinder)
ii. Cecair (enjin berbilang silinder)
Udara disedut oleh roda tenaga
masuk ke dalam perumah
penghembus dan disebar ke
bahagian sirip penyejuk.
Sirip penyejuk memerangkap
udara di celah-celah bilahnya
sebelum dibebaskan ke atmosfera