1. İKNA VE İLETİŞİM PSİKOLOJİSİ
MESAJ FAKTÖRÜ
PROF. DR. ALİ ATIF BİR
CEMTOLGABAYRAKTAR

2. Mesaj Faktörü ile ilgili öz bilgi
• İletişim teorisi matematiksel bir yaklaşım ile elektrik
devresinden yola çıkılarak geliştirilmiştir.
Kaynak
? Mesaj
Kanal Geri Bildirim
Alıcı
2 CEM TOLGA BAYRAKTAR

3. Mesaj Faktörü ile ilgili öz bilgi
• Kaynaktan alıcıya
gönderilen bir
uyarı,bilgi, görüş yada
davranışın, kaynak
tarafından ortak
semboller kullanılarak
kodlanması mesaj
olarak
tanımlanmaktadır.
• Mesaj kavramını
üç boyutta ele alabiliriz.
3 CEM TOLGA BAYRAKTAR

4. Mesaj Faktörü ile ilgili öz bilgi
• Mesajın yapısı üç parametre ile kontrol edilmektedir.
2 Mesajın açık mı yoksa
örtük mü verileceği
İkna için ne
1 Mesajın temel kadar net bilgi
iddiasının verileceği verileceği
yer(zamanlama), ikna 3
için düğmeye
basıldığı nokta
4 CEM TOLGA BAYRAKTAR

5. Mesaj Faktörü ile ilgili öz bilgi
Ters görüşe yer verilecek mi?
Korku …
Tek Yönlü <> Çift Yönlü
… Sevgi
Karşı argüman belirtilecek mi? …
Tiksinmek
Üzüntü
Öfke …
Heyecan
Ayrılık-Farklılık
İçeriğin hedef kitleye yakınlığı nedir? Duygular
Duyguları hangi düzeyde kullanacağız?
5 CEM TOLGA BAYRAKTAR

6. Mesaj Faktörü ile ilgili öz bilgi
Önce küçük adım mı atıp büyük
talebi söyleyeceğiz?
Door in the Face
Foot in the Door
Önce büyük talepte bulunup
reddedilince küçük talebi mi
belirteceğiz?
6 CEM TOLGA BAYRAKTAR

7. Mesaj Faktörü ile ilgili öz bilgi
Her gün yüzlerce mesaja maruz kalıyoruz.
İkna iletişimi kişilerin algı, tutum ve inançları üzerinde
beklediğimiz yönde değişim oluşmasını amaçlar.
Davranış değişimini hazırlarken gönderdiğimiz mesajın
içeriği, yapısı ve ardışık talep stratejilerine göre dizilişi
ikna üzerinde etkili rol oynamaktadır.
7 CEM TOLGA BAYRAKTAR

8. Deney Tasarımı
Konu ile ilgili genel bilgiyi verdikten sonra uygulama
örneği aşamasında kaynak faktörünü duygu boyutunda
deşifre etmeye çalışan bir deney tasarımı yapılacaktır.
Deney kapsamında, mesajın içeriğine kodlanan korku ve
sevgi duygularının alıcı üzerinde nasıl bir etki yarattığı
gözlemlenecektir.
Deney tasarıma geçmeden önce deney kavramı ile ilgili
ön bilgi verilecektir.
8 CEM TOLGA BAYRAKTAR

9. Deney Nedir?
Sosyal bilimlerin deneye DENEY
kavramına yüklediği anlam Deney Grubu Dışsal Değişken
fen bilimlerinden daha Kontrol Grubu Değişken
Manipülasyon
sadedir. Bir sosyal bilimler
deneyi karmaşık formüllere,
diyagramlara, çizimlere Deneyin Deneyin Bağımlı ve Bağımlı ve
ihtiyaç duymaz. manipülasyon
yapılarak
manipülasyon
yapılmayarak
bağımsız
değişken
bağımsız
değişken
uygulandığı uygulandığı arasına giren
grup grup dışsal değişken
Deney veya Deneysel Araştırma istatistiki bir analizdir.
İki değişkenin (bağımlı ve bağımsız) ilişkisini inceler.
Deney şekilde gösterilen üç adımdan oluşur.
Bağımsız değişken manipüle edilir ve bağımlı değişkenin bu
manipülasyondan ne kadar etkilendiği analiz edilir.
9 CEM TOLGA BAYRAKTAR

10. Deney Desenleri
Süreç Pre-Test Experimental Treatment Post-Test
Notasyon R: Rastgele Atama X: Manipülasyon O: Gözlem
Pretest-Postest-Control Group Postest-Control Group Only Solomon Four Group
R 01 X 02 R X 01 R 01 X 02
R 03 04 R 02 R 03 04
R X 05
R 06
Deneklerin Öntestin olası
duyarlaşmasını etkilerini kontrol
engeller altına alır
10 CEM TOLGA BAYRAKTAR

11. Mesajın sevgi ve korku kodlamasına göre hedef kitle
üzerinde oluşturduğu etki farkının ve ikna eğiliminin
deneysel araştırma ile gözlemlenmesi
TASLAK DENEY MODELİ TASARIMI DENEMESİ
11 CEM TOLGA BAYRAKTAR

12. “Doğru ve yanlışın ötesinde bir yer vardır. Seninle orada buluşuruz”
Deneyimizin amacı insanların gündelik yaşamdaki din anlayışlarının
beslendiklere kaynağın mesaj şekline göre nasıl değişiklik gösterebileceğini
gözlemlemektir.
Konda’nın 8-9 Eylül 2007’de yaptığı araştırmaya göre geleneksel sosyolojik
modellerin toplumu tanımlamakta artık yetersiz kaldığını
görmekteyiz.Geleneksel modele göre ekonomik alt yapı sosyal üst yapıyı
tanımlamaktadır. Bugün gelenin noktaya baktığımızda ekonomik alt yapı ile
sosyal üst yapı dinamikleri birbirinden bağımsız çalışmakta ve etkilenmektedir.
Araştırmadan üretilen bu yaklaşım bize Türkiye toplumunun ciddi bir değişim
içerisine girdiğinin göstermektedir. Doğru ile yanlış tanımları da bu değişime
bağlı olarak değişmektedir. Günümüz Türkiye insanı öfke, korku, umut,
değişim talebi bileşkesinde harekete geçmektedir.
Deneyimizin teorik kurgusunda gündelik yaşamdaki İslam referanslı din anlayışını şekillendiren kaynağın
sunduğu mesajın sevgi ve korku frekansına göre alıcılar üzerinde nasıl etki yarattığını araştıracağız.
.

13. “İnsan için birbirine secde etmekte vardır”
Evrensel bir yasa olarak karşımıza çıkan tekamül, her şeyin değişme tabi
olduğunu altını çizmektedir. Bu gerçek gündelik hayatımızı şekillendiren bir
referanstan gelen mesajın da anlamsal boyutta da değişime tabi olduğunu
vurgular. Anlamsal boyutta meydana gelen değişim alıcının zihnindeki gelişim
süreci, tekamülü ile de doğru orantılıdır.
Kuran-ı Kerim şifrelenmiş üç boyutlu lineer olmayan bir mesajlar yumağı
olarak İslam dininin ve bu dine inanmış insanların referans kitabıdır. Genel
kabul olarak 7 farklı anlamsal çözüme sahip olduğu ifade edilir. En kaba
anlamı ile harici (açık, geleneksel) ve batıni (örtük, tasavvufi) olmak üzere iki
anlamsal çıkarım biçimi bulunmaktadır.
Deneyimizin odaklanacağı konu yukarıda ifade edilen iki farklı anlamsal çıkarım metinlerinin alıcı üzerinde
nasıl etki yarattığıdır. Deneyde birinci çıkarıma (açık ifadeye) korku frekanslı, ikinci çıkarıma (örtük ifadeye)
sevki frekanslı mesaj denilecektir.
Ulaşılmak istenen sonuç farklı iki mesaj tipinin alıcının dini ilginliğini nasıl etkilediğini gözlemlemektir.
.

14. Deneyin Bileşenleri
Bağımsız Değişken Bağımlı Değişken
Mesaj Tipi Dini İlginlik
HO: Teoloji konusunda aktarılacak bir mesajın içeriğinin
sevgi frekanslı olması dini ilginliği arttırmaz.
H1: Teoloji konusunda aktarılacak bir mesajın içeriğinin
sevgi frekanslı olması dini ilginliği arttırır.
14 CEM TOLGA BAYRAKTAR

15. Deney Deseni
Deney deseninde belirtilen R rastgele seçilmiş
R 01 Xs 02 otuzar kişilik grupları ifade etmektedir. 0 ise
gruplardan alınan gözlemleri belirtmektedir.
R 03 Xk 04 Deney kapsamında 9 adet gözlem alınacaktır.
Xs ; Kuran-ı Kerim’den seçilmiş sevgi frekanslı
R 05 06 metinlerdir. Xk ise yine Kuran’ı Kerim’den
seçilmiş korku frekanslı metinlerdir.
R Xs 07 Xs ve Xk metinsel olarak + ve – kodluyken
vermek istediği anlam özde olacak şekilde
R Xk 08 seçilecektir.
R 09 Metinlerin dizilimi mukatta harfli ayetlerin
sıralanışından oluşturulan matematiksel
kurallara göre hazırlanacaktır.
Solomon Dörlü Grup
15 CEM TOLGA BAYRAKTAR

16. Ön Test ve Son Test İçeriği
ÖN TEST SON TEST
Ön testeki amaç basit Son testeki amaç ise
metinlerden oluşturulan manipülasyon sonrası
sorular ile ilginliğini ölçek deneklerin dini ilginlik
ve inginlik skorunu eğilimlerindeki +/-
oluşturabilmektir. değişimi ölçmektir.
16 CEM TOLGA BAYRAKTAR

17. Beklenen Sonuçlar
Ölçüm sonuçlarını istatistiki testlere soktuğumuzda;
R 01 Xs 02
O2 ile O4’ün anlamlı bir farklılık göstermesi ile mesajın R 03 Xk 04
frekansına göre dini ilginliğin değişebileceğini R 05 06
gösterecektir.
R Xs 07
O2 ile O6 ve O2 ile O4’ün anlamlı farklılık göstermesi R Xk 08
frekanstan bağımsız olarak metinlerden ilginliği R 09
etkilediğini savunabiliriz.
O1, O3 ve O5 ise birbiri ile karşılaştırdığımızda
rastgele atamanın doğru olup olmadığı hakkında
yorum yapmamıza imkan verir.
Olası ön test etkilerini ise O7, O8, O9’u O2, O4, O6’yı
karşılaştırarak ölçebiliriz.
17 CEM TOLGA BAYRAKTAR

18. Beklenen Sonuçlar
• Deneyin amacı olarak HO doğrulamak için bir diğer değiş ile
anlamlı fark yoktur, kaynak ile etki arasında ilişki tesadüfidir
hipotezini test etmekteyiz.
• Bunun aksini ispatladığımız da ise H0’ı red ettiğimizde H1
doğrulanacaktır.
• Böylece ilişkinin anlamlı ve birbirine bağlı olduğunu
savunabileceğiz.
• Araştırmacı olarak beklentim sevgi frekanslı metinlerin
insanlar üzerinde daha kuvvetli bir dini ilginlik etkisi
yaratacağını ispatlamak olacaktır.
18 CEM TOLGA BAYRAKTAR

19. İKNA VE İLETİŞİM PSİKOLOJİSİ
BİLİŞSEL ÇELİŞKİ
PROF. DR. ALİ ATIF BİR
CEMTOLGABAYRAKTAR