Αντικείμενο της παρουσίασης είναι η μερική παρουσίαση έρευνας του Γ' τετραμήνου 2012 για το θέμα και η αποτύπωση του φαινομένου της αδήλωτης εργασίας, υπό από τις παρούσες οικονομικές και κοινωνικές συνθήκες που δημιουργούν νέα δεδομένα και διαμορφώνουν μια διαφορετική κατάσταση στο πεδίο των εργασιακών σχέσεων.
2. «ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ»
Η απαρυόληρη ρςημ Ελλάδα ρύμτωμα με ςα ρςξιυεία ςξσ
ΙΚΑ.
Αδήλωςη Εογαρία.
σμξπςική παοξσρίαρη απξςελερμάςωμ έοεσμαπ πεδίξσ.
Ποξςάρειπ πεοιξοιρμξύ ςξσ ταιμξμέμξσ
3. Γεμική Απξςίμηρη
• Θ βακιά φφεςθ ςτθν οποία ζχει ειςζλκει θ ελλθνικι οικονομία τθν
τελευταία τετραετία αποτυπϊνεται με τον πλζον αρνθτικό τρόπο
ςτθν αγορά εργαςίασ, κακϊσ θ πορεία τθσ ανεργίασ καταγράφει
ζντονα ανοδικι τάςθ.
• Θ μεγάλθ υποχϊρθςθ τθσ οικονομικισ δραςτθριότθτασ ωκεί
ολοζνα και μεγαλφτερο αρικμό επιχειριςεων ςε μείωςθ του
προςωπικοφ που απαςχολείται, ενϊ ςτον εργαςιακό χϊρο
καταγράφονται ςθμαντικζσ μεταβολζσ, κακϊσ αυξάνονται οι
επιχειρθματικζσ και ατομικζσ ςυμβάςεισ εργαςίασ ζναντι των
κλαδικϊν.
• H φφεςθ και θ ανεργία ςε ςυνδυαςμό με το μζγεκοσ τθσ
παραοικονομίασ ςτθν Ελλάδα, ευνοεί επίςθσ τθν ανάπτυξθ τθσ
αδιλωτθσ εργαςίασ, με ςυνζπεια τθν αποφυγι τθσ φορολογίασ και
των αντίςτοιχων ειςφορϊν κοινωνικισ αςφάλιςθσ.
•
4. Μημιαία Σςξιυεία Απαρυόληρηπ 4/13
(ΠΗΓΗ ΙΚΑ)
• Οι γυναίκεσ αντιπροςωπεφουν το 46,56% των
αςφαλιςμζνων ςτο ςφνολο των επιχειριςεων και το
47,46% ςτισ κοινζσ επιχειριςεισ.
• Στουσ εργαηόμενουσ με πλιρθ απαςχόλθςθ ςτισ
κοινζσ επιχειριςεισ οι γυναίκεσ αντιπροςωπεφουν
το 43,59%, ενϊ με μερικι απαςχόλθςθ το 61,81%.
5. Μημιαία Σςξιυεία Απαρυόληρηπ 4/13
• Στο ςφνολο των αςφαλιςμζνων:
• 90,64% ζχουν Ελλθνικι υπθκοότθτα,
• 1,77% άλλθσ χϊρασ Ε.Ε. και
• 7,59% χϊρασ εκτόσ Ε.Ε.
• Στουσ αςφαλιςμζνουσ ςτισ κοινζσ επιχειριςεισ :
• 91,29% ζχουν Ελλθνικι υπθκοότθτα,
• 1,72% άλλθσ χϊρασ Ε.Ε. και
• 6,98% χϊρασ εκτόσ Ε.Ε.,
τα αντίςτοιχα ποςοςτά ςτα οικοδομοτεχνικά ζργα:
είναι 58,14% , 4,02% και 37,84%.
6. Μημιαία Σςξιυεία Απαρυόληρηπ 4/13
• Οι αλλοδαποί άνδρεσ αντιπροςωπεφουν το 10,82%
των αςφαλιςμζνων ανδρϊν και οι αλλοδαπζσ
γυναίκεσ το 7,68% των αςφαλιςμζνων γυναικϊν.
• Στο ςφνολο των αλλοδαπϊν αςφαλιςμζνων 52,94%
ζχουν Αλβανικι υπθκοότθτα.
• Στουσ αλλοδαποφσ άντρεσ, 54,86% είναι Αλβανικισ
υπθκοότθτασ, ακολουκοφν οι υπικοοι του Ρακιςτάν
με 8,70%, και τθσ ουμανίασ με 5,45%.
• Στισ αλλοδαπζσ γυναίκεσ, 49,84%, είναι Αλβανικισ
υπθκοότθτασ, ακολουκοφν οι αςφαλιςμζνεσ ωςικισ
υπθκοότθτασ με 8,86% και Βουλγαρικισ με 8,65%.
7. Μημιαία Σςξιυεία Απαρυόληρηπ 4/13
Θ οικονομικι δραςτθριότθτα των αςφαλιςμζνων ζχει ωσ εξισ:
• Στο ςφνολο των αςφαλιςμζνων, 22,30% απαςχολείται ςτον κλάδο «Χονδρικό
και Λιανικό Εμπόριο», 15,05% ςτον κλάδο «Μεταποιθτικζσ Βιομθχανίεσ» και
9,33% ςτθ «Διαχείριςθ ακίνθτθσ περιουςίασ».
• 22,37% των αςφαλιςμζνων με υπθκοότθτα άλλθσ χώρασ Ε.Ε. απαςχολείται
ςε «Ξενοδοχεία και Εςτιατόρια», 17,55% ςτισ «Μεταποιθτικζσ Βιομθχανίεσ»
και 16,82% ςτο «Χονδρικό και Λιανικό Εμπόριο».
• Στουσ αςφαλιςμζνουσ Αλβανικισ υπθκοότθτασ, 20,85% εργάηεται ςε
«Ξενοδοχεία και Εςτιατόρια», 19,37% ςτο «Χονδρικό και Λιανικό Εμπόριο»
και 19,19% ςτισ «Μεταποιθτικζσ Βιομθχανίεσ».
• Στουσ υπόλοιπουσ αλλοδαποφσ αςφαλιςμζνουσ (πλθν αυτϊν τθσ Ε.Ε. και
των Αλβανϊν υπθκόων) 26,20% απαςχολείται ςε «Μεταποιθτικζσ
Βιομθχανίεσ», 23,81% «Χονδρικό και Λιανικό Εμπόριο» και 19,02% ςε
«Ξενοδοχεία και Εςτιατόρια».
8. Μημιαία Σςξιυεία Απαρυόληρηπ 4/13
Θ οικονομικι δραςτθριότθτα των αςφαλιςμζνων ζχει ωσ εξισ:
• Από τουσ εργαηόμενουσ ςτισ «Καταςκευζσ» το 27,17% είναι
αλλοδαποί, ενϊ ςτο ςυγκεκριμζνο κλάδο απαςχολείται το
4,29% των αςφαλιςμζνων.
• Από τουσ εργαηόμενουσ ςε «Ξενοδοχεία και Εςτιατόρια» το
21,96 % είναι αλλοδαποί, ενϊ ςτο ςυγκεκριμζνο κλάδο
απαςχολείται το 8,79% των αςφαλιςμζνων.
• Ακόμθ, από τουσ εργαηόμενουσ ςτισ «Μεταποιθτικζσ
Βιομθχανίεσ» το 12,97% είναι αλλοδαποί, ενϊ ςτο
ςυγκεκριμζνο κλάδο απαςχολείται το 15,05% των
αςφαλιςμζνων.
9. Μημιαία Σςξιυεία Απαρυόληρηπ 4/13
• Θ κατθγορία επαγγζλματοσ ςτθν οποία απαςχολείται ο μεγαλφτεροσ
αρικμόσ αςφαλιςμζνων ςτισ κοινζσ επιχειριςεισ, είναι «Υπάλλθλοι
Γραφείου» με ποςοςτό 25,46%.
• 35,65% των αςφαλιςμζνων με υπθκοότθτα άλλθσ χώρασ Ε.Ε.
απαςχολοφνται ωσ «Ανειδίκευτοι Εργάτεσ, 20,97% ςτθν «Ραροχι Υπθρεςιϊν
και ωσ Ρωλθτζσ ςε καταςτιματα και υπαίκριεσ αγορζσ» και 17,47% ωσ
«Υπάλλθλοι Γραφείου».
• Οι αςφαλιςμζνοι Αλβανικισ υπθκοότθτασ ςτθ ςυντριπτικι τουσ
πλειοψθφία (47,43%) απαςχολοφνται ωσ «Ανειδίκευτοι Εργάτεσ,
Χειρϊνακτεσ και Μικροεπαγγελματίεσ», 23,23% απαςχολοφνται ςτθν
«Ραροχι Υπθρεςιϊν και ωσ Ρωλθτζσ ςε καταςτιματα και υπαίκριεσ αγορζσ»
και 9,91% ωσ «Ειδικευμζνοι Τεχνίτεσ».
• Σχετικά με τουσ υπόλοιπουσ αλλοδαποφσ αςφαλιςμζνουσ (πλθν αυτϊν τθσ
Ε.Ε και των Αλβανϊν υπθκόων) 45,91% απαςχολοφνται ωσ «Ανειδίκευτοι
Εργάτεσ, Χειρϊνακτεσ και Μικροεπαγγελματίεσ», 19,92% ςτθν «Ραροχι
Υπθρεςιϊν και ωσ Ρωλθτζσ ςε καταςτιματα και υπαίκριεσ αγορζσ» και
11,71% ωσ «Υπάλλθλοι Γραφείου».
10. Μημιαία Σςξιυεία Απαρυόληρηπ 4/13
ΤΓΚΡΙΗ ΒΑΙΚΩΝ ΜΕΓΕΘΩΝ ΑΠΡΙΛΙΟΤ 2013 - ΑΠΡΙΛΙΟΤ 2012
Ο αρικμόσ των αςφαλιςμζνων ςτισ κοινζσ επιχειριςεισ αυξικθκε κατά 0,65%,
ςτα οικοδομοτεχνικά ζργα μειϊκθκε κατά 24,72% και ςτο ςφνολο των
επιχειριςεων μειϊκθκε κατά 0,01%.
Ο αρικμόσ των αςφαλιςμζνων μειϊκθκε ςτισ κοινζσ επιχειριςεισ με πλιρθ
απαςχόλθςθ κατά 1,12%, ενϊ με μερικι απαςχόλθςθ αυξικθκε κατά 9,73%.
Ο αρικμόσ των αλλοδαπών αςφαλιςμζνων μειώκθκε κατά 6,76%.
Το ποςοςτό των αςφαλιςμζνων γυναικών επί του ςυνόλου των αςφαλιςμζνων
μειώκθκε από 46,70% ςε 46,56%.
Θ μζςθ απαςχόλθςθ ςτισ κοινζσ επιχειριςεισ μειϊκθκε κατά 0,62%, ενϊ ςτα
οικοδομοτεχνικά ζργα αυξικθκε κατά 10,82%.
11. Οοιρμόπ αδήλωςηπ εογαρίαπ
• Ευρωπαϊκι Επιτροπι: όλεσ οι αμειβόμενεσ δραςτθριότθτεσ που είναι
νόμιμεσ ωσ προσ τθ φφςθ τουσ αλλά δεν δθλϊνονται ςτισ δθμόςιεσ αρχζσ,
λαμβανομζνων υπ’ όψιν των διαφορετικϊν κανονιςτικϊν ρυκμίςεων ςτα
κράτθ-μζλθ
• ΔΟΕ: το ςφνολο των οικονομικϊν δραςτθριοτιτων από εργαηομζνουσ και
οικονομικζσ μονάδεσ οι οποίεσ - νομικά ι ςτθν πράξθ - δεν καλφπτονται ι
καλφπτονται ανεπαρκϊσ από τισ επίςθμεσ ρυκμίςεισ
• Εκνικι νομοκεςία (άρκρο 32 παρ. 7 του ν.3996/11 ): όλεσ οι
αμειβόμενεσ δραςτθριότθτεσ που είναι νόμιμεσ ωσ προσ τθ φφςθ τουσ
αλλά δεν δθλϊνονται ςτισ δθμόςιεσ αρχζσ κατά παράβαςθ των
ιςχυουςϊν διατάξεων
19. «Εκτίμηςη τησ Αδήλωτησ Εργαςίασ»
• Το ςυνολικό ποςοςτό αδιλωτθσ εργαςίασ, όπωσ προκφπτει από τα
ευριματα τθσ ελεγκτικισ δραςτθριότθτασ κατά το Α’ Εξάμθνο του ζτουσ
2013, αγγίηει το 38,4% ςτισ ελεγχόμενεσ επιχειριςεισ ζναντι 36.2% κατά το
Α’ Εξάμθνο του ζτουσ 2012 . (ΡΘΓΘ ΣΕΡΕ)
• Στοχευμζνοι ςε κλάδουσ οικονομικισ δραςτθριότθτασ που με βάςθ όλεσ τισ
μζχρι ςιμερα ενδείξεισ παρουςιάηουν υψθλά ποςοςτά αναςφάλιςτθσ
εργαςίασ, ιτοι:
▫ Επιςιτιςτικά επαγγζλματα (εςτιατόρια-ταβζρνεσ, αίκουςεσ δεξιώςεων,
μεηεδοπωλεία, καφετζριεσ μπαρ, κζντρα διαςκζδαςθσ),
▫ Βιοτεχνικά Πάρκα, Βιομθχανικζσ ηώνεσ,
▫ Κομμωτιρια,
▫ Πρατιρια Βενηίνθσ, Συνεργεία Αυτοκινιτων, Μεταφορικζσ Επιχειριςεισ, Λιανικό
εμπόριο,
▫ Κακαριότθτα, Καταςκευζσ, Φιλοξενία, Υπθρεςίεσ Αςφαλείασ (Security),
▫ Επιχειριςεισ Φαςόν.
20. «Εκτίμηςη τησ Αδήλωτησ Εργαςίασ
»
(ΡΘΓΘ ΣΕΡΕ)
• Στο πλαίςιο αυτισ τθσ ελεγκτικισ διαδικαςίασ, ςε ςφνολο 36.606
εργαηομζνων ςτισ επιχειριςεισ που διενεργικθκαν ζλεγχοι, εντοπίςτθκαν
14.039 αναςφάλιςτοι.
2013 (Α’ εξ)
2012 (Α’ εξ)
Ημεδαποί
62.1 %
57.5 %
Αλλοδαποί
37.9 %
42.5 %
• Από τουσ 14.039 αναςφάλιςτουσ, οι 5.326 είναι αλλοδαποί και
αντιπροςωπεφουν το 48,5% (47,4% το 2012) του ςυνολικοφ αρικμοφ των
αλλοδαπϊν εργαηομζνων, ο οποίοσ ανζρχεται ςτουσ 10.989 ςτο ςφνολο
των ελεγχκζντων επιχειριςεων.
• Οι θμεδαποί αναςφάλιςτοι και μθ καταχωρθμζνοι ςτα ειδικά βιβλία
νεοπροςλαμβανόμενου προςωπικοφ είναι 8.713 και ςυνιςτοφν το 34,0%
(30,8% το 2012) των 25.617 ςυνολικά θμεδαπϊν εργαηόμενων ςτισ
επιχειριςεισ που ελζγχκθκαν.
21. «υμπεράςματα ςτο πλαίςιο τησ έρευνασ»
• Υψθλό ποςοςτό δθλοφμενθσ ανεργίασ τθν τελευταία διετία περίπου ζνασ ςτουσ
τρεισ (34%)
• Μόνο το 20% αναηιτθςε εργαςία
• Σχεδόν όλοι όςοι αναηιτθςαν εργαςία τα τελευταία 2 χρόνια (92%) εργάςκθκαν
χωρίσ να δθλωκοφν
• Ρεριςςότερο «επιρρεπείσ ομάδεσ» οι μικρζσ θλικιακά ομάδεσ 18-34 ετϊν που
απαςχολικθκαν ωσ υπάλλθλοι και εργάτεσ κυρίωσ ςτθν Ρεριφζρεια ( λογικό
κακϊσ εκεί τα ποςοςτά ανεβαίνουν λόγω και των γεωργικϊν και τουριςτικϊν
επιχειριςεων)
• Στισ περιςςότερεσ περιπτϊςεισ προτάκθκε από τον εργοδότθ (73%) και θ
πρόταςθ για αδιλωτθ εργαςία αποτελεί μζροσ τθσ ςυμφωνίασ για ςυνεργαςία
(41%)
• Συνικωσ θ αδιλωτθ εργαςία είναι περιςταςιακι και ταιριάηει ςε επαγγζλματα
εποχικά κακϊσ το 63% όςων εργάςκθκαν χωρίσ να δθλωκοφν, απαςχολικθκαν
ζωσ 6 μινεσ. Επίςθσ το γεγονόσ αυτό υποδθλϊνει ότι πικανόν να είναι αδιλωτθ θ
δεφτερθ εργαςία τουσ (δθμόςιοσ υπάλλθλοσ που απαςχολείται αδιλωτα τα
απογεφματα ι ςυνταξιοφχοσ που δεν δθλϊνεται για να μθν κινδυνεφςει θ ςφνταξθ
του)
22. «υμπεράςματα ςτο πλαίςιο τησ έρευνασ»
• Πταν οι ίδιοι που ρωτικθκαν εάν απαςχολοφν άτομα (ωσ εργοδότεσ πλζον)
τότε οι ρόλοι διαφοροποιοφνται. Σε αυτζσ τισ περιπτϊςεισ ςτο 62% όςων
απαςχόλθςαν αδιλωτουσ εργαηόμενουσ το γεγονόσ αυτό προζκυψε επειδι
προτάκθκε από τον ίδιο τον εργαηόμενο. Στο ςθμείο αυτό εκτόσ από τουσ
οικονομικοφσ λόγουσ παρατθρείται και το φαινόμενο τθσ ςυνικειασ. Θεωρείται
δθλαδι ότι κάτι τζτοιο είναι θ ςυνικθσ πρακτικι ςε οριςμζνα επαγγζλματα.
• Θ χρονικι διάρκεια τθσ απαςχόλθςθσ παραπζμπει επίςθσ ςτθν περιςταςιακι
εργαςία.
• Υπάρχει ζλλειψθ γνϊςθσ για τισ νζεσ ρυκμίςεισ που αφοροφν τα εργαςιακά.
• Τα κίνθτρα που αφοροφν τθ μείωςθ τθσ αδιλωτθσ εργαςίασ (εκτόσ από τθν
ελπίδα για βελτίωςθ τθσ κατάςταςθσ τθσ αγοράσ) είναι ουςιαςτικά 2 ειδϊν:
αποτελεςματικοί και ςυχνοί ζλεγχοι που κα περιλαμβάνουν και κυρϊςεισ
(κυρίωσ όςοι εργάςκθκαν ωσ αδιλωτοι)
και μείωςθ αςφαλιςτικϊν ειςφορϊν (κυρίωσ από όςουσ απαςχόλθςαν
αδιλωτουσ)
23. «υμπεράςματα ςτο πλαίςιο τησ έρευνασ»
• εαλιςτικό μζςο ποςοςτό εκτίμθςθσ του ποςοςτοφ αδιλωτθσ εργαςίασ
(32,7%) που επιςθμοποιεί το ικανοποιθτικό ποςοςτό ςυμμετοχισ ςτθν ζρευνα
όπωσ ςχεδιάςτθκε (αρνικθκε να απαντιςει μόλισ το 15% των επιχειριςεων και
το 25% του κοινοφ)
• Πολφ ανθςυχθτικό είναι το ποςοςτό (66%) που δθλϊνει ότι περιμζνει να
αυξθκεί θ αδιλωτθ εργαςία ςτα επόμενα 2 χρόνια, γεγονόσ που επιβεβαιϊνει
τθν αίςκθςθ περί μθ αποτελεςματικοφ ελζγχου.
• Υψθλό επίςθσ είναι και το δθλοφμενο ποςοςτό αδιλωτθσ εργαςίασ (26%) από
τουσ ίδιουσ τουσ επιχειρθματίεσ που είναι πολφ κοντά ςτο εκτιμϊμενο κλαδικό
επίπεδο που είχαν δθλϊςει προθγουμζνωσ(32,7%). Το γεγονόσ αυτό δείχνει ότι
μεςοςτακμικά το ποςοςτό αδιλωτθσ εργαςίασ πρζπει να κινείται πάνω από το
30%, ποςοςτό που ανεβαίνει ςε κλάδουσ με εποχιακι απαςχόλθςθ (αν
ςυνδυαςτοφν τα ςτοιχεία τθσ ζρευνασ ςτισ επιχειριςεισ με τα αντίςτοιχα των
νοικοκυριϊν)
24. «Τι ξτείλει μα ποάνει η Κσβέομηρη, υωοίπ πεοαιςέοω
υοξμξςοιβήρειπ, μέρα από έμα ξοθξλξγικό ρυεδιαρμό
και με έμα πξλύ ρσγκεκοιμέμξ και ρσμςξμιρμέμξ
πλαίριξ. »
• Να προχωριςει άμεςα ςτθν ενεργοποίθςθ του νομοκετθμζνου κεςμοφ τθσ
Κάρτασ Εργαςίασ με ςτοχευμζνθ εφαρμογι ςε επιχειριςεισ υψθλισ
παραβατικότθτασ και βαςιηόμενθ ςτο κίνθτρο ζκπτωςθσ αςφαλιςτικϊν
ειςφορϊν, υπό τισ προχποκζςεισ τθσ ςυνεποφσ καταβολισ τρεχουςϊν
ειςφορϊν και τθσ ρφκμιςθσ κεφαλαιοποιθμζνων οφειλϊν παρελκόντων
ετϊν.
• Να μεριμνιςει για τθν ευρφτερθ δθμοςιοποίθςθ και επζκταςθ του κεςμοφ
του εργοςιμου, ϊςτε να ενταχκεί ςτο αςφαλιςτικό ςφςτθμα το οικόςιτο
προςωπικό, οι προςφζροντεσ υπθρεςίεσ κατ’ οίκον, οι εργάτεσ του
πρωτογενοφσ τομζα και οι περιςταςιακά εργαηόμενοι.
25. «Τι ξτείλει μα ποάνει η Κσβέομηρη, υωοίπ πεοαιςέοω
υοξμξςοιβήρειπ, μέρα από έμα ξοθξλξγικό ρυεδιαρμό
και με έμα πξλύ ρσγκεκοιμέμξ και ρσμςξμιρμέμξ
πλαίριξ. »
• Να ενιςχφςει ουςιαςτικά και να αναβακμίςει το Σϊμα Επικεϊρθςθσ
Εργαςίασ (ΣΕΡΕ), ζναν γίγαντα ςε νάρκθ, και, παράλλθλα, να δομιςει ζνα
ακριβζσ και λειτουργικό πλαίςιο ςυνεργαςίασ και αλλθλοενθμζρωςθσ με
τουσ υπόλοιπουσ ελεγκτικοφσ μθχανιςμοφσ και κυρίωσ τθν ΕΥΡΕΑ.
• κα πρζπει να ζχει το ςκζνοσ να παραμείνει ςυνεπισ ςτισ όποιεσ τομζσ
ζχουν επιχειρθκεί να γίνουν, χωρίσ να οπιςκοχωρεί ςε ςυντεχνιακά ι άλλα
ςυμφζροντα
26. Ευχαριςτώ για την προςοχή ςασ
Σο προςωπικό μου ιςτολόγιο: http://chalarismichalis.blogspot.com
Find me on facebook: www.facebook.com/chalaris.michail
Follow me on
Twitter: ww.twitter.com/ChalarisMichail (@ChalarisMichail)
Join me on Linkedin: www.linkedin.com/chalarismichail
Editor's Notes
ΠΡΟΣΟΧΗ: ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΗ ΤΗΣ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΗΣ ΔΙΑΦΑΝΕΙΑΣ ΝΑ ΚΑΝΕΤΕ ΜΕ ΑΝΤΙΓΡΑΦΗ ΚΑΙ ΕΠΙΚΟΛΛΗΣΗ ΚΑΙ ΌΧΙ ΜΕ ΠΡΟΣΘΗΚΗ ΝΕΑΣ ΔΙΑΦΑΝΕΙΑΣ.