Διδακτική πρόταση για τη διδασκαλία του κεφαλαίου της πίσης της Φυσικής Β' Γυμνασίου

1. ∆Ι∆ΑΚΤΙΚΗ ΠΡΟΤΑΣΗ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗ ∆Ι∆ΑΣΚΑΛΙΑ ΤΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ
ΤΗΣ ΠΙΕΣΗΣ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ ΤΗΣ Β΄ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ
Το κεφάλαιο της πίεσης είναι ένα από τα πλέον ενδιαφέροντα κεφάλαια που περιλαµβάνονται
στο βιβλίο της Β΄ Γυµνασίου. Παρουσιάζει θέµατα που, η εµπειρία έδειξε ότι, ενδιαφέρουν τους
µαθητές και ασχολούνται µε αυτά µε πολύ ενδιαφέρον. Έχει αναφορές σε καθηµερινές εικόνες
και εµπειρίες που βοηθούν στη δηµιουργία κλίµατος παρακίνησης για τη µάθηση. ∆υστυχώς
όµως βρίσκεται σε τέτοια θέση στη διάταξη του βιβλίου που δεν επιτρέπει να του δοθεί η έκταση
που του αρµόζει. Πιο συγκεκριµένα, αν στόχος της διδασκαλίας είναι να διδαχθεί το θέµα της
Θερµότητας µέχρι τέλος, ενώ έχει παρουσιαστεί διεξοδικά και το θέµα της κίνησης, τότε στο
κεφάλαιο της πίεσης ουσιαστικά δεν αντιστοιχούν παρά µία ή δύο διδακτικές ώρες. Αν η
διδασκαλία, όπως γίνεται συνήθως, έχει επεκταθεί στα κεφάλαια της κίνησης και των δυνάµεων,
και δε στοχεύουµε σε ολοκληρωµένη παρουσίαση του θέµατος της θερµότητας, τότε στο
κεφάλαιο της πίεσης αναλογούν περί τις τέσσερεις διδακτικές ώρες.
Στη συνέχεια θα παρουσιαστεί µια πρόταση 5 διδακτικών ωρών που βρίσκεται σε αντιστοιχία
µε τις προτάσεις που κατατίθενται για κάθε κεφάλαιο και έχουν στόχο την ολοκλήρωση της
διδακτέας ύλης σε 48 ως 50 διδακτικές ώρες. Πάντως ως γενική παρατήρηση θα πρέπει να
αναφερθεί ότι η µαθηµατική προσέγγιση του κεφαλαίου αφαιρεί από τη θετική στάση των
µαθητών ενώ δηµιουργεί πρόσθετα προβλήµατα χρόνου,
1η ώρα
Το τρικ του φακίρη ή γιατί δε µπαίνει η πινέζα στο χέρι µας. Ποιοτική προσέγγιση της έννοιας
της πίεσης ως δύναµη που ασκείται σε επιφάνεια. Τα υγρά ασκούν δύναµη σε επιφάνειες
µπορούµε να µιλάµε για τη πίεση των υγρών; Πειραµατική προσέγγιση (όπου είναι δυνατόν)
της υδροστατικής πίεσης µε πείραµα επίδειξης.
Σηµείωση: Προτείνεται να µη γίνεται διεξοδική παρουσίαση αλλά γενική συζήτηση µε
κατευθυνόµενη ανακάλυψη, µε στόχο να ολοκληρωθεί το θέµα πίεση, υδροστατική και
ατµοσφαιρική σε δύο διδακτικές ώρες.
ΠΡΟΣΟΧΗ: Θα ήταν σκόπιµο να αποφύγουµε τις υπολογιστικές ασκήσεις πάνω στη πίεση και
την υδροστατική πίεση. Οι λόγοι είναι ή …πίεση του χρόνου και η αναφορά στο g, που όπως
διαπιστώθηκε τα προηγούµενα χρόνια δηµιουργεί απορίες και παρανοήσεις που απαιτούν
χρόνο για να αναλυθούν.
ΟΧΙ: Φυσική και ιστορία σελ.72
Συζήτηση µε τους µαθητές, ανάθεση δουλειάς για το σπίτι από το ένθετο Φυσική και τεχνολογία
σελ.67 και εικ. 4.11, 4.12 και Φυσική και Γεωλογία σελ.71. Ερώτηση 2
2η ώρα
Συζήτηση για τα θέµατα της κατ΄ οίκον εργασίας και εισαγωγή του θέµατος της πίεσης των
αερίων. Τα αέρια αφού είναι ρευστά ασκούν και αυτά πίεση στις επιφάνειες. ∆εν µπορούµε να
µετρήσουµε άµεσα την πίεση του ατµοσφαιρικού αέρα γι αυτό τη συγκρίνουµε µε µία πίεση που
µπορούµε να µετρήσουµε (τη πίεση υγρού). Η ατµοσφαιρική πίεση προκύπτει ότι είναι ίση µε
τη πίεση που ασκεί µία στήλη Hg ύψους 76mm.
∆υνάµεις λόγω ατµοσφαιρικού αέρα, βαρόµετρα. Συζήτηση, αναζήτηση εφαρµογών, αναφορά
σε µετεωρολογία
3η ώρα
Μετάδοση των πιέσεων στα υγρά. Αρχή του Πασκάλ. Εφαρµογές στη καθηµερινή ζωή, σύνδεση
µε το «χρυσό κανόνα της µηχανικής» , «ότι κερδίζω σε δύναµη το χάνω σε απόσταση» µε την

2. επισήµανση ότι στο επόµενο κεφάλαιο θα µάθουµε γιατί συµβαίνει αυτό. Συζήτηση για τις
εφαρµογές, αναζήτηση συσκευών που στηρίζονται στην αρχή του Πασκάλ.
4η ώρα
Άνωση. Αρχή του Αρχιµήδη. Πειραµατική προσέγγιση (όπου είναι δυνατόν) µε πείραµα
επίδειξης. Παράγοντες από τους οποίου εξαρτάται η άνωση, (αναφορά σε πλεύση ποιοτικά).
Φυσική και τεχνολογία σελ. 81
ΠΡΟΣΟΧΗ: Η εµπειρία έδειξε ότι πολύ δύσκολα µπορεί να ανταποκριθούν οι µαθητές σε
επιλύσεις ασκήσεων άνωσης. Θα ήταν σκόπιµο λοιπόν και για την οικονοµία του χρόνου αλλά
και την ανάδειξη της επιστηµονικής προσέγγισης να περιοριστούµε µόνο σε ερµηνεία
φαινόµενων και όχι αριθµητικές εφαρµογές.
Ερωτ. 4, 5, 6.
5η ώρα
Επανάληψη γενική συζήτηση για τις πιέσεις στα ρευστά. Ολιγόλεπτο τεστ.