2. PROXECTO LIVREDOM
CANDIDATURA
do POVO
A principios do pasado verán, un pequeno grupo de traballo da
Candidatura do Povo iniciou un proceso de reflexión e investigación sobre a
situación da vida municipal en Santiago de Compostela e o propio futuro da
Candidatura como iniciativa política. O obxectivo deste grupo era producir unha
serie de documentos e propostas que puidesen ofrecer ao grupo de base da
Candidatura un pretexto para o deseño colectivo dunha estratexia de cara ás
vindeiras eleccións municipais, así como unha primeira visión de como a
Candidatura do Povo podería redefinirse como proxecto no momento actual. A
emerxencia de procesos municipalistas de vontade máis ou menos rupturista,
tanto na cidade como no país e no resto do estado, obrigaba dalgún xeito a
cuestionar que sentido podía continuar a ter a Candidatura do Povo, sendo
como foi unha das primeiras iniciativas municipalistas que, no actual contexto
de degradación institucional en todas as escalas da administración pública, se
deron na Galiza, hai xa catro anos, coa vontade de definir un espazo de
intervención política na vida municipal de carácter aberto e non partidista.
2
O proceso de reflexión
Tras unha primeira xuntanza, na que se tratou de elaborar un
diagnóstico de situación sobre o propio colectivo e o momento político, o grupo
iniciou un proceso de investigación con dous obxectivos. O primeiro foi a
recolla e lectura de diferente documentación sobre o municipalismo, tanto dun
punto de vista histórico como político e filosófico, con especial atención a
diferentes procesos que poderían ter algún relevo ou significación no contexto
actual. O segundo foi a recolla do sentir e pensar de persoas de diferentes
ámbitos sobre as súas expectativas respecto dun proxecto municipalista
radicado en Santiago de Compostela.
Foron textos de referencia, por exemplo, “La apuesta municipalista. La
democracia comienza por lo cercano”
http://www.traficantes.net/sites/default/files/pdfs/TS-LEM6_municipalismo.pdf
do Observatorio Metropolitano, cun interesante esbozo da historia do
municipalismo tanto no estado español como en Europa; o clásico “Seis tesis
sobre el municipalismo libertario” de Murray Bookchim
3. PROXECTO LIVREDOM
CANDIDATURA
do POVO
http://web.resist.ca/~crisxyz/iea/biblioteca/pdf/Bookchin.%206%20tesis%20sobr
e%20municipalismo%20libertario.pdf , coa súa defensa da comuna fronte á
cultura industrial e o estatalismo; as análises de David Harvey sobre a cidade e
a comuna como espazo de acción revolucionaria
frente á preponderancia da fábrica na teoría revolucionaria clásica, presente en
libros como “Ciudades Rebeldes”
http://www.cronicon.net/paginas/Documentos/CIUDADES_REBELDES.pdf ou
artigos como “El derecho a la ciudad”; o traballo de Gemma Ubasart
“Municipalismo alternativo y popular. ¿Hacia una consolidación de las tesis del
nuevo localismo y la politización del mundo local?”, ensaio no que se aborda a
ascensión das “candidaturas estrañas” no contexto político actual; e en fin,
diversos materiais sobre municipalismo procedentes de Euskal Herria,
Catalunya, Madrid e outras zonas do estado; conferencias e entrevistas de
Nekane Jurado, activista do movemento ELKARTZEN, e as súas análises
sobre o reparto da riqueza e a distribución do poder no eido económico
http://topatu.info/wpcontent/uploads/2012/12/independentzia_nekanejurado9.pd
f ; asi como de Isabel Rauber “construcción del poder desde abajo”
http://www.archivochile.com/Mov_sociales/Doc_gen/MSdocgen0009.pdf ,”
movimientos sociales y representación politica”
http://www.rebelion.org/docs/4518.pdf textos de José Iglesias Fernández
http://www.kaosenlared.net/secciones/s/antiglobalizacion/96375-la-sociedad-comunal-
como-una-alternativa-al-capitalismo sobre a alternativa comunal, e
tamén diversos documentos sobre a experiencia zapatista en Chiapas, os
movementos sociais latinoamericanos, e os procesos municipalistas en Europa,
desde a Comuna de París e as experiencias de provos e kabouters en Holanda
nos anos sesenta e setenta, á constitución dos Partidos Verdes en Francia e
Alemaña á partir dos anos oitenta, que tiveron orixe nun forte activismo local e
municipalista.
3
4. PROXECTO LIVREDOM
CANDIDATURA
do POVO
4
ALGUNHAS CONCLUSIÓNS PROVISIONAIS.
Destas lecturas foi posible extraer algunhas liñas de pensamento relevantes no
momento actual.
1. Os movementos sociais e a intervención política nas institucións municipais.
En primeiro lugar, cabe destacar a dialéctica case nunca resolta entre a
acción dos movementos sociais que historicamente impulsaron as diferentes
iniciativas municipalistas e a
acción institucional dentro dos sistemas políticos vixentes nos municipios que o
propio éxito do proceso propiciou en moitos casos. A defensa, poñamos por
caso, da democracia directa e participativa defendida no seo dos movementos
sociais parece entrar sempre en conflito coa visión pragmática dos propios
representantes políticos dos movementos dentro da institución, máis proclives
á política convencional, mesmo cando a intervención nas institucións é
entendida como acción de destrución e transformación do sistema político. En
calquera caso, a lóxica destes procesos indica que só movementos sociais
fortalecidos a través da participación son capaces de definir algún tipo de
intervención política significativa nas institucións municipais.
2.Minorías activas
En segundo lugar, o carácter efémero ou provisorio das iniciativas
municipalistas, que en moitos casos e por diversas razóns, non duraron máis
que uns poucos anos, e mais o seu relativo carácter minoritario, non foron
obstáculo para que a súa acción acadase unha transcendencia significativa na
propia cultura urbana. A acción dos Provos en Amsterdam, logo expandida ao
resto de Holanda, entre 1965 e 1969, foi a causa directa de moitas “tradicións”
actuais da cultura política municipal holandesa, como o emprego da bicicleta
como sistema de transporte urbano, a rede asistencial para mulleres e crianzas
5. PROXECTO LIVREDOM
CANDIDATURA
do POVO
ou a liberalización do consumo de cannabis. Nese mesmo sentido, a ocupación
comunitaria de vivendas de propiedade municipal sen uso, obrigou aos propios
concellos holandeses a crear redes de habitación social para desactivar estes
movementos, o que é un exemplo significativo de como a acción comunitaria
pode transcender en conquistas políticas mesmo a custa da súa propia
desmobilización.
5
3. Acción e comunicación
En terceiro lugar, parece claro que o éxito dos máis variados proxectos
municipalistas se liga case sempre á capacidade creativa e axitativa dos
movementos sociais que os impulsan. A capacidade de promover accións
lúdicas e vivenciais desde o antagonismo, nas que o sentido do humor e a
imaxinación para traballar nas fendas do sistema substitúen á confrontación
máis ou menos violenta co poder local, posibilitando unha maior e máis eficaz
comunicación social das ideas defendidas polos movementos sociais,
incrementando a participación. Fóra da seriedade convencional da linguaxe
política, tanto de esquerdas como de dereitas, existe todo un campo de
experimentación no que é posible crear formas inéditas de interacción dentro
da comunidade, con recurso a linguaxes “impolíticas” como a poesía, o teatro,
a performance ou a música, que comunican mellor o pensamento común e
intensifican os afectos entre os membros da comunidade.
4. A autoxestión e a organización do tempo.
En cuarto lugar, atopamos tamén en todas estas experiencias a
necesidade da autoxestión e a creación de institucións propias desde abaixo, o
que comporta unha oposición aos tempos marcados polo capitalismo e pola
súa actual concreción política: a cita electoral. Precisamente na reivindicación
do dereito á cidade, cada vez máis restrinxido ás elites urbanas, a cuestión do
tempo semella crucial na medida en que se loita por organizar as vilas e
cidades dun xeito habitable, gozoso e accesible a toda a poboación, isto é, por
unha organización diferente do tempo colectivo. Isto implica procesos de
organización e creación de novos espazos de convivencia e participación que
6. PROXECTO LIVREDOM
CANDIDATURA
do POVO
non se axustan á lóxica electoralista, segundo a cal a transformación urbana
dependería da tomada do poder por determinados grupos políticos máis ou
menos antagonistas. O éxito dos movementos sociais en xeral e dos proxectos
municipalistas en particular radica na súa capacidade de implantación na vida
civil e de xestión dos recursos que os propios movementos xeran no seu
desenvolvemento. Por un lado os movementos sociais non poden esperar polo
éxito político de determinadas alternativas partidarias, polo demais sempre
incertas na súa ulterior práctica institucional, e por outra banda os movementos
sociais están obrigados a tempos máis lentos que os marcados polo mercado
electoral. Iso non quita, obviamente, que os movementos sociais teñan que
definir tamén un certo tipo de intervención política, pero esta só parece posible
na medida en que estea en función dos propios tempos dos movementos e non
ao contrario.
6
5. O precariado
En quinto lugar pódese sinalar que os proxectos municipalistas, de corte
rupturista e da máis variada pelaxe, presentan unha constitución social que non
se pode reducir ás vellas categorías da loita de clases tal e como foi definida
nas teorías revolucionarias clásicas. A formación de clase xa non aparece
vencellada á fábrica, senón ás rúas e os espazos urbanos segmentados onde
prolifera a exclusión e a marxinalidade, e caracterízase pola fragmentación, a
variedade de necesidades, desexos e intereses, a crecente multiculturalidade
da propia sociedade urbana, os conflitos de xénero, e unha natureza máis
fluída que a da clase obreira tradicional. Deste xeito, moitos autores e autoras
poñen o acento no “precariado”, nos traballadores e traballadoras marcadas
pola eventualidade, a mobilidade laboral e os salarios precarios, como o grupo
que pode impulsar as transformacións sociais. Ao contrario que o proletariado,
que podía organizarse e implantarse na vida social de xeito máis doado a partir
de centros de traballo estables, o precariado presenta un alto nivel de
desorganización, o que define o seu desafío crucial: a autoxestión e
autoorganización a través de institucións nacidas do seu propio seo.
7. PROXECTO LIVREDOM
CANDIDATURA
do POVO
7
6. A radicalización democrática.
Parece claro tamén que a apropiación por parte dos movementos sociais
vinculados ao municipalismo do dereito á cidade, isto é, a loita por socializar
entre o conxunto da poboación os beneficios e calidades da vida urbana, só
pode pasar por unha radicalización da democracia que trabe a estratexia
excluínte do capital. Unha radicalización que se pode definir en dous eixos
complementarios: a horizontalidade e a participación, na medida en que o
poder de decisión das poboacións pode transcender o xogo partidario e a
xerarquización imposta polos modelos de democracia representativa e
estender tal poder á totalidade da vida social. De novo o proceso semella
vincularse á propia capacidade de autoorganización dos sectores populares
máis afectados pola segmentación e a exclusión, pois parece sobradamente
demostrado que a vía electoral, tal e como aparece definida no sistema político
vixente, non é suficiente para contrarrestar o progresivo secuestro do dereito á
cidade promovido polas elites.
7. A distribución da riqueza
En último lugar, e a risco de de deixar de lado outros aspectos
relevantes, cabe destacar que é común a case todo o pensamento sobre o
municipalismo, centrar na cuestión económica ligada ao modelo de
desenvolvemento urbanístico, o principal frente de batalla. Os movementos
municipalistas deben enfrontar unha realidade esmagadora, e é que o poder do
capital, a través das institucións políticas representativas, é o dono e señor das
cidades, condicionando o seu desenvolvemento ás súas necesidades
depredatorias. A disposición dos espazos urbanos é proxección directa dun
sistema de distribución da riqueza tan inxusto como perverso. Trabar a
degradación ecolóxica, a segmentación e exclusión social da poboación e a
crecente carestía de servizos, así como reconducir os modelos urbanísticos
megalomaníacos a unha escala humana e habitable, é o principal desafío
colocado aos movementos sociais de carácter local, co agravante de que no
8. PROXECTO LIVREDOM
CANDIDATURA
do POVO
actual contexto de crise, a autonomía municipal, base por outro lado da
corrupción política xeneralizada na maioría dos concellos do estado español,
está seriamente ameazada polas políticas de recortes sociais e de
recentralización da administración pública. Esta tendencia marca
historicamente, como mínimo no estado español, a tensión dialéctica entre o
propio estado e o poder local, coincidindo sempre a recentralización
administrativa cos ciclos de sobreacumulación do capital como o que estamos
a vivir. O fortalecemento dos movementos sociais parece ser a única vía
albiscada polos pensadores e pensadoras comprometidas cunha visión
igualitaria das sociedades urbanas, fronte á monstruosidade dos actuais
modelos urbanísticos. Neste tipo de análises sinálase ademais que un dos
maiores desafíos dos movementos sociais radica en resolver simultaneamente
o chamado “salto de escalas” entre o local e o global, pois unha forte acción de
carácter local sen correlatos máis globais (nos niveis nacionais, estatais ou
internacionais) devén en impotencia, en canto a acción global sen unha forte
implantación local dos movementos, devén en idealismo sen consecuencia.
Son estas en fin, liñas de reflexión que atravesan moitos dos textos e
análises actuais sobre o municipalismo, e que, lonxe de achegar solucións
definitivas e pechadas, teñen a virtude de sinalar os retos que inevitablemente
deben encarar hoxe en día os movementos sociais que promoven esta liña de
acción.
8
9. PROXECTO LIVREDOM
CANDIDATURA
do POVO
9
PROPOSTAS
O grupo de traballo decidiu finalmente producir algúns textos que
establecesen algún punto de partida interesante para o proceso colectivo de
traballo e decisión. Foron redactados dous textos, un de carácter poético, que
recollese nunha linguaxe metafórica e accesible as conclusións deste proceso
de reflexión, e outro de carácter máis descritivo que presentase de maneira
máis concisa o diagnóstico da situación, tanto en sentido global como local. En
ambos os dous textos hai unha apelación de tipo metafórico ao imaxinario
“aborixe” e ”á comuna” como obxectivo utópico emerxente das “tribos”, isto é,
dos grupos de afectos, relacións solidarias e traballo común presentes de xeito
natural na cidade. Non se trata dunha lectura ou translación realista do
imaxinario de movementos indixenistas como o zapatismo ou os movementos
indíxenas bolivianos, aínda que ambos documentos toman deles a inspiración,
como tamén a toman da Comuna de París ou dos movementos de agit-prop
holandeses e alemáns, entre outros. A intención era propor unha alegoría que
abrise a linguaxe máis alá dunha realización ideolóxica concreta, na que se
puidesen identificar xentes de diferente pensamento político pero con
preocupacións e visións comúns sobre unha organización alternativa e
democrática da vida na cidade, non mediada por intereses partidistas. E tamén,
claro está, propor un tipo de linguaxe que basculase entre a ironía e o sentido
lúdico da acción social, de maneira a non ser redutible aos convencionalismos
lingüísticos habituais da política.
Destes dous textos naceu o que se deu en chamar o Proxecto
Livredom, a proposta que o grupo de traballo quere ofrecer a debate , para
promover a participación dos movementos sociais de Santiago de Compostela
tanto na elaboración do programa e a campaña de cara ás vindeiras eleccións
municipais, como no proceso de creación da “Comuna do Livredom”, como
proxecto abertamente utópico a máis longo prazo.
10. PROXECTO LIVREDOM
CANDIDATURA
do POVO
10
O Proxecto Livredom.
O proxecto Livredom toma o seu nome do bosque ou monte mítico no
que tivo orixe Santiago de Compostela. Etimoloxicamente parece proceder do
latín Liberum Donum, o “don ou a doazón gratuita” sinalando a dación do terreo
por parte de poderes escuros como espazo sagrado da comunidade. Trátase
dun lugar orixinario marcado polo misterio e a maxia, e por tanto polo irracional
aborixe, como aquilo que é irredutible e incomprensible para a razón, terra
sagrada e inviolable. O Livredom é un lugar inhóspito, poboado por espectros,
tal vez albergando unha ermida abandonada que marcaría o enterramento de
seres estraños. Na lenda apostólica é o lugar onde o ermitán Paio descubriu o
corpo de Santiago o Maior e por tanto o berce mítico da cidade. Tamén se
chamou así a aldea primixenia onde foi erixida a primeira basílica, mantendo
ese nome ata a construción da catedral, que borrou a súa fisionomía, e a
eclosión do primeiro suburbio urbano, chamado Compostela, de onde tomou
nome a cidade en detrimento do Livredom. Por todo isto pareceunos acaido
denominar así a realización utópica da comuna, como aldea primixenia e corpo
social aínda non poboado, pero tampouco usurpado polo discurso racionalista
do poder, marcando deste xeito esa regresión mítica a un tempo e un espazo
esquecidos por debaixo de mil anos de urbanismo, primeiro católico e logo
puramente capitalista.
Fundar e construír o Livredom significa fundar e construír un novo modo
de vida. Isto significa incorporar a noción e visión de xénero como elemento
constitutivo do pensamento e as prácticas cuestionadoras das sociedades
actuais, e dos procesos de construción das novas. Iso posibilitará facer visibels
e modificar as relacións sociais asimétricas establecidas entre homes e
mulleres, base para a produción e reprodución doutras tantas asimetrías e
discriminacions: de cor de pel, discapacidade física, etnia, cultura, beleza,
identidade sexual, etcétera.
11. PROXECTO LIVREDOM
CANDIDATURA
do POVO
A participación das mulleres ten que darse a todos os niveis, no “(...)
económico ,social, científico, tecnolóxico e inclusive na planificación das
políticas de desenvolvemento tan importante para avanzar. A democracia
adquire así un sentido básico de dereito á vida, a unha vida diferente, a unha
vida onde non soamente haxa benestar, senón onde haxa posibilidades de
desenvolver a igualdade dos seres humans, respectando a posibilidade de ser
diferentes.”
E xorde como tarefa imprescindibel apontoar os procesos concretos de
organización con ampla participación feminina, fortalecendo as capacidades de
acción e representación das mulleres acorde coas súas realidades e
necesidades. Cando isto emerxe nos movementos sociais cos que
interactuamos, elaboramos conxuntamente os contidos e os ritmos da
aprendizaxe: sobre xénero e poder, sobre empoderamento, sobre política,
sobre participación, sobre comunicación, manexo de computación, etcétera.
Con iso a nos laboura funde práctica e teoría en ámbitos sociais concretos.
Non basta con denunciar a exclusión das mulleres dos lugares de toma de
decisións; é fundamental chegar a conclusións prácticas e comprometerse coa
súa realización .
Así pois,, o proxecto Livredom organízase a partir das tribos locais.
Tribos de pensamento, de afectos, de traballo común ou de festa, grupos
naturais e espontáneos nos que cada quen se integra conforme ao seu xeito de
pensar e ao seu xeito de sentir, ou conforme aos seus intereses e necesidades.
Unha mesma persoa participa de diversas tribos e hai tribos máis afíns e tribos
máis distantes entre si, non se excluíndo nin a rivalidade nin a inimizade entre
elas. E mesmo hai persoas que sen se integrar en ningunha tribo concreta
manteñen con elas relacións de intercambio ou simbiose, como os antigos
trampeiros americanos, rostros pálidos de vida solitaria que vivían nos grandes
bosques, e intercambiaban peles e informacións coas tribos nativas.
Cada tribo ten a súa xerarquía interna, pero todas elas conviven, mellor
11
12. PROXECTO LIVREDOM
CANDIDATURA
do POVO
ou peor, na horizontalidade tribal, que é transversal a outro tipo de
ordenamentos: políticos, ideolóxicos ou sociais. Desde aí é desde onde se
constrúe a Comuna do Livredom, obviamente aberta a quen queira estar e
indiferente a quen non queira estar, pois a lóxica de maiorías e minorías non
entran dentro do seu universo simbólico. Diante da crise actual, as tribos
necesitan resolver a cuestión de como queren vivir, é dicir, como queren
organizar o seu espazo vital para resistir ás inclemencias do clima político,
social e económico. E aquí aparece a primeira tarefa e o primeiro obxectivo da
Comuna do Livredom.
12
14. PROXECTO LIVREDOM
CANDIDATURA
do POVO
Propoñamos unha nova poética municipal. Deixemos de lado o concello
e construamos a comuna. A comuna é o que non está, o irreal ou o esquecido,
directamente o roubado polo caciquismo do solar e do ladrillo. O goberno local
está privatizado. É o grande sinal da súa podremia. Quen aquí vive está
excluído do xogo e non ten dereito á cidade. A cidade é doutros, das axencias
turísticas, dos especuladores, das multinacionais, das seitas ultracatólicas, da
prensa esclerótica e provinciana que día a día consagra o gran delirio
compostelán do que todos se alimentan. A cidade é dos voitres e das gaivotas
corrompidas que antes prefiren as preas dos vertedoiros que o peixe fresco.
Por iso é precisa outra poética, outra linguaxe sobre a que construír o irreal e o
esquecido.
Non somos veciñanza, nin cidadanía, nin calquera outra abstracción
tirada do manual de política correcta da casta mandarina. Non somos de aquí.
Non estamos aquí. Somos aborixes e non se sabe onde estamos. Case que
somos clandestinos, antes loxa masónica ou sociedade secreta que partido
político. Ás veces pódesenos ver por aí, polas tabernas, polos centros sociais,
polas asociacións e as manifestacións, polas rúas e as corredoiras, polos
prados ou polos parques. Podemos andar sós ou en tribos. A tribo é o noso
xeito natural de andar por aí. Na tribo mandan os afectos, o traballo común e a
festa, tamén os malentendidos e as pelexas e ás veces un torrente de
pensamentos. As tribos aborixes non sempre se entenden, e mesmo tendo na
cabeza o soño da gran nación aborixe, chega unha simple convocatoria
electoral para ir cada quen por onde lle cadre. A nós cádranos o de insistir coa
nosa pequena e tribal candidatura. Por que? Para que? Para pór a andar a
comuna, ou! E sobre todo para reescribir de vez ese conto de que Santiago é
unha cidade.
Santiago, ben o sabemos nós aborixes, é unha aldea. Unha aldea con
catedral, cidade da cultura e aeroporto internacional de segunda categoría,
pero aldea despois de todo. Aldea de aldeas, se queredes, que é outra maneira
de dicir esa idea de que o todo é unha parte máis entre as partes. Para moitos
14
15. PROXECTO LIVREDOM
CANDIDATURA
do POVO
semella unha idea difícil de tragar. Iso é porque, non estando, nós aborixes
tampouco somos maioría e non todo o mundo comparte as nosas ideas. A
maioría vive na tal cidade fantasma e aínda acredita en superficies comerciais
e no enésimo periférico a xurdir no horizonte. Alá eles e alá elas. Nós aborixes
non somos nin maioría nin marea. Sentar os nosos cus nas cadeiras do
concello non vai resolver os nosos problemas.
O que é importante para nós aborixes é como facer nacer a comuna,
que vén sendo como preguntarse, nós aborixes, como queremos vivir? Porque
por moito que nos volvan circunvalar e reurbanizar o biotopo, -xa lles molaba-,
a crise chegou para quedar e a casta mandarina vainos deixar na estacada.
Seremos quen de comezar a termar da nosa saúde, da nosa educación e da
nosa cultura pola nosa conta? Iso é a comuna, o lugar común das tribos
aborixes que por aí andan. De nada serve presentarnos ás eleccións se non
construímos o lugar común. Tampouco é unha ambición desmedida, pero esixe
sacudirse un chisco a preguiza e definir algúns obxectivos plausibles.
Establecer trocas, inventar servizos comúns, compartir recursos e
coñecementos, liberar espazos propios, experimentar coa vida, algo que
calquera aldea leva facendo miles de anos, por moita catedral que lle
chantasen en riba. Non precisamos de ideoloxías senón de saberes, e todo o
saber que se precisa para arrancar a comuna está na propia aldea.
Certo é que a máquina do crecemento infinito, tocada como está, aínda
é capaz de producir as súas perversas e rutineiras metáforas, tan do agrado
dos que negan a súa condición aborixe e prefiren escorrentar coma búfalos
cara ao precipicio dos proxectos irrenunciables, das infraestruturas necesarias,
da inminente creación de riqueza e emprego e do futuro das cidades no
hiperespazo. A nós aborixes, non nos presta a ladaíña do grande home branco.
Metáforas desas caen da súa boca coma peixes mortos na fervenza dun río
contaminado. A fervenza é o grande espectáculo de augas transparentes que
oculta a miseria do río e o río baixa cheo de cadáveres. Os cadáveres do
crecemento e da súa corrupta maquinaria política.
15
16. PROXECTO LIVREDOM
CANDIDATURA
do POVO
A palabra de orde entre aborixes é decrecer. Decrecer de cidade para
aldea, si, e renunciar de vez ao síndrome veneciano, decrecer de parque
temático a lugar onde se viva. Habitar. Crear a comuna é iso, tomar posesión
do espazo e do tempo común, volver comer pementos no verán e grelos no
inverno, recuperar os ritos estacionais e gardar as festas con reverencia
sagrada. Habitar o círculo, pois o círculo non é outra cousa que a aldea. Por
moito que os cínicos corifeos da política real, nos espeten no fociño a lóxica
uniformemente acelerada do hipermercado e das estacións intermodais da
estupidez, a nosa aldea está condenada a existir nun lugar concreto do planeta
terra. E deixando de lado a expansión do universo, este planeta só ten dous
movementos esenciais, a rotación e a translación, sendo ambos os dous
movementos cíclicos. De nada nos vai servir saír pola tanxente, como nos
propoñen desde os seus púlpitos mediáticos os apóstolos do crecemento
delirante. O decrecemento non é unha ideoloxía, é un alude que xa baixa a
toda hostia pola pendente. A única incerteza é se imos ser quen de refrealo e
adaptarnos ao seu paso ou nos vai arrastrar nunha inmensa bola de merda
cara á nada. Vainos a vida niso. Aprender a decrecer. Velaí unha misión
pedagóxica que se cadra xa xustifica por si mesma a nosa intervención poética
na vida municipal.
Somos aborixes e somos minoría, e mesmo así imos presentar a nosa
candidatura tribal ás eleccións municipais. Non queremos dar nin ser a voz de
ninguén, se non lograr un micrófono e un sacho para as tribos que se apunten
ao carro comuneiro, un micrófono e un sacho para destituír o concello, na
medida do posible, como representación única da vida municipal. Tamén
obstruír, claro está, a obtención de beneficios e o saqueo das arcas públicas
por parte da casta mandarina, e loitar por melloras cualitativas para a vida
aborixe definidas polas propias e os propios aborixes. Dá igual se non
conseguimos meter un pe alí dentro, o auténtico desafío é se somos quen de
pór a andar a comuna e de recobrar o dereito a vivir na nosa propia aldea.
Unha aldea que por exemplo podía levar este nome: Libredón, que en lingua
aborixe significa “o don gratuíto” e aínda por riba refírese ao bosque mítico no
que tivo orixe Santiago de Compostela. Habitemos por tanto o Libredón e
abramos as portas da comuna.
16
17. PROXECTO LIVREDOM
CANDIDATURA
do POVO
E neste sentido é no que vos propoñemos realizar un traballo común de
creación dunha nova poética municipal. Crear para actuar, e actuar para
comunicar. Unha filosofía sinxela que calquera da aldea pode comprender e
que pola contra, poucos da cidade son quen de pillar.
17
19. PROXECTO LIVREDOM
CANDIDATURA
do POVO
Mais unha vez o home branco, occidental, morbosamente opulento,
consumista, heterosexual e situado no centro do todo enganounos. Enguliunos
coas súas trangalladas, coas luces, coa cosmética social, co progreso das súas
endemoñadas máquinas que ordenan as nosas vidas. Atados a elas fiamos uns
camiños vertixinosos, autodestrutivos, cara a un ningures onde o pior inimigo
de nós somos nos mesm@s, aborixes. Alterouse o natural devir das cousas, os
ciclos temporais da natureza foron burdamente substituídos pola linearidade
homoxénea do tempo que devora o bosque, as augas, intoxica os alimentos e
a linguaxe sendo tantas veces mais complicado tragarse as palabras que
comer o peixe podre que nos ofrecen nos mercados das reservas.
Cando abandonamos as nosos acampamentos, as nosas aldeas,
prometéronnos unha choza para cada un de nós. Prometéronnos unha
ocupación para cada quen iso dicía a súa lei, a lei do home branco. Durante
tempo e aínda que non faltaron tempos de revolta de inconformismo aborixe, o
home branco conseguiu, paulatinamente, aínda con oposición impoñer a súa
idea do mundo, mesmo acadou algo moi importante, e foi que, facer de cada
aborixe un home branco. Xerou en nós a absurda idea de que cada aborixe
que desexara profundamente ser un home branco podería conquerilo a base
de esforzo, de teimar na súa ocupación, da súa capacidade de “emprendizaxe”.
Durante tempo, e aínda que sabiamos perfectamente como eran
tratados os aborixes doutras partes do mundo, e aínda que sabiamos como
foramos tratad@s durante os tempos das grandes guerras, pensamos que
asinaramos un trato xusto que equilibraba os desexos depredadores do estilo
de vida do home branco e o mantemento da nosa orixinaria identidade. Agora
sabemos que non é así. A orde orixinaria quebrouse. Seguiamos sendo @s
19
20. PROXECTO LIVREDOM
CANDIDATURA
do POVO
eesherdad@s, a mestizaxe, o prescindíbel. Vivimos vorazmente e agora
seremos devorad@s. Delegamos a nosa capacidade para elixir o noso camiño
en mans de tecnócratas elixidos pola tribos ou en estruturas burocráticas que
fracasaron no reparto das riquezas. Os fascinantes inventos do home branco
para controlar a nosa saúde, a educación das nosas crianzas, a transmisión
das nosas orixes están en vías de extinción e con elas nós mesmas. Agora, di
o home branco, todo o que pasa é debido á escasez.
20
A COMUNA: OS ACAMPAMENTOS NA RESERVA
É tempo de tomar as nosas responsabilidades. Comezar desde onde
estamos e acadar unha transformación conforme as nosas orixes aborixes. Ser
conscientes das limitacións que ten a construción na prisión que para nós
axudamos a construír. A mosca atrapada na arañeira berra NON,
probablemente morra envelenada pero berra NON. Un berro de sufrimento, de
ira, de soidade pero se berra NON aínda hai esperanza. NON imos a perder as
nosas orixes nas súas patrañas idiotizantes. NON imos perder a nosa saúde
nas súas institucións paralizantes. NON imos delegar a política no
electoralismo representativo por moito que haxa aborixes esbrancuxados,
brancos indixenados ou brancos totalmente. Presentaremos a nosa
candidatura para que outras formas de vida saiban que existimos e que
queremos comezar desde a nosa tribo, aldea ou acampamento
Iniciar este camiño coma a construción dun laboratorio. Estamos fartas
de que nos ofrezan detalladas ficcións da sociedade futura, da súa
gobernanza. O indixenismo compostelán, mediante o libre curso da nosa
creatividade individual e colectiva enuncia a nación dunha sociedade
convivencial que comece aparcando a normatividade do home branco e a súa
vida chea de miseria e soños estandarizados. É por isto que ninguén de nós a
estas alturas sabe que pode suceder, cal é o final do camiño. Hai que
experimentar. O coidado, a alimentación, o sentido de protección, o xogo, a
saúde (entendida como os corpos liberados das súas tensións históricas para
empoderarse e participar) propóñense no centro desta deliberación aborixe. Da
reserva á aldea, da aldea ao acampamento. En transición, en aprendizaxe
21. PROXECTO LIVREDOM
CANDIDATURA
do POVO
continua pola vida toda. Disfrutando da boa compaña e o pracer de compartir
os nosos soños. As tribos convocan a comuna.
21
