1. แนวคิด เกี่ย วกับ การสัง เคราะห์ร ะบบทางการ
ศึก ษา
1. การสังเคราะห์ระบบทางการศึกษาเป็นการรวมส่วนย่อยที่เป็น
องค์ประกอบของระบบทางการศึกษาให้จัดเรียงอยู่ในขั้นตอนที่
เหมาะสม การสังเคราะห์ระบบทางการศึกษามีความจำาเป็นต่อการ
จัดระบบเพราะเป็นขั้นตอนการลงมือสร้างระบบใหม่ ช่วยให้มีการ
ระบุองค์ประกอบของระบบ และช่วยให้มีการจัดเรียงองค์ประกอบ
เข้าเป็นขั้นตอนที่ดี หากไม่มการสังเคราะห์แล้ว ระบบทางการ
ี
ศึกษาจะเกิดขึ้นไม่ได้
2. การสังเคราะห์ระบบทางการศึกษายึดองค์ประกอบหลักของ
ระบบที่ครอบคลุมปัจจัยนำาเข้า กระบวนการ ผลลัพธ์และผลย้อน
กลับ เป็นแนวทางเพื่อให้ได้ระบบทางการศึกษาที่มีคุณภาพ
สามารถนำาไปใช้ได้จริง
3. หลักการที่ใช้ในการสังเคราะห์ระบบทางการศึกษาครอบคลุม
หลักการทางจิตวิทยา ระบบตรรกวิทยา ความเป็นเหตุและผล และ
ความเป็นรูปธรรม

2. ความหมายการสัง เคราะห์ร ะบบทางการศึก ษา
การสังเคราะห์ระบบทางการศึกษาเป็นการรวมส่วนประกอบ
ทั้งส่วนประกอบหลักและส่วนประกอบย่อยเข้าเป็นองค์ประกอบ
ของระบบการศึกษา แล้วให้จัดเรียงอยู่ในขั้นตอนที่เหมาะสม
1. ความหมายของการสัง เคราะห์ หมายถึง นำาส่วนที่แยก
ย่อยและมีความสัมพันธ์กัน หรือเกี่ยวพันกัน หรือการนำาส่ิงที่มี
ิ
ธรรมชาติแตกต่างกัน มาผสมผสานเป็นอันหนึ่งอันเดียวกัน
กลายเป็นสิ่งใหม่ เช่น การผลิตสารสังเคราะห์ ผลิตวัตถุเทียม
เพื่อเลียนแบบของจริง เป็นต้น ในการจัดระบบ เมื่อได้วิเคราะห์
ระบบที่มีอยู่เดิมอยู่แล้วก็มาถึงขั้นจัดรวมหน่วยย่อยต่าง ๆ เข้า
เป็นองค์ประกอบที่ใหญ่ขึ้นจนกลายเป็นระบบใหม่ จึงเรียกว่า
“การสังเคราะห์ระบบ”

3. ความหมายการสัง เคราะห์
ระบบทางการศึก ษา
2. ส่ว นประกอบ เป็นหน่วยเล็กที่ประสานสัมพันธ์กันขึ้นเป็น
หน่วยใหญ่เพื่อให้ทรงสภาพหรือทำางานได้ตามวัตถุประสงค์
ส่วนประกอบที่รวมตัวกันเป็นหน่วยใหญ่มทั้งส่วนประกอบหลัก
ี
และส่วนประกอบย่อย
ส่วนประกอบหลักทำาหน้าที่ประคับประคองโครงสร้างของ
หน่วยใหญ่ให้คงอยู่ เช่น โครงกระดูกร่างกาย ทำาหน้าที่
ประคองให้ร่างกายทรงตัวเป็นรูปร่าง หรือ เสา คาน ขื่อ พื้น
ทำาให้บ้านเป็นรูปร่าง เป็นต้น
ส่วนประกอบย่อยทำาหน้าที่ส่งเสริม สนับสนุน หรือขัดแย้งให้
หน่วยใหญ่มีลักษณะเด่นชัดและทำางานได้ดี เช่น รูปร่างหน้าตา
เครื่องแต่งกายที่บอกความเป็นชายหรือหญิง นอกจากนี้ส่วน
ประกอบย่อยยังแยกแยะลงไปได้หลายระดับเพื่อทำาให้หน่วย
ใหญ่ทำางานได้ดีขึ้น

4. ความหมายการสัง เคราะห์
ระบบทางการศึก ษา
3. องค์ป ระกอบ เป็นกล่ิุมของส่วนประกอบที่ได้นำามารวม
กันแล้วทำาหน้าที่หรือมีคุณลักษณะเด่นชัดภายในตัวเอง บางทีก็
เรียก “โมดูล”(Module) ที่นำามาประกอบเป็นหน่วยใหญ่ที่
สามารถถอดออกมาปรับปรุง ซ่อมแซม สับเปลี่ยนได้
การสังเคราะห์ระบบจึงเป็นการนำาส่วนประกอบทั้งหลักและ
รองมาเป็นองค์ประกอบหรือระบบย่อย แล้วนำาองค์ประกอบทั้ง
หลายมาจัดรวมเป็นระบบใหญ่ขึ้น องค์ประกอบที่เกิดจากการ
รวมส่วนประกอบต่าง ๆ ก็จะมีสองประเภทเช่นกันคือองค์
ประกอบหลักและองค์ประกอบรอง ซึ่งจะอธิบายในส่วนของ วิธี
การกำาหนดขั้นตอนระบบทางการศึกษา

5. ความจำา เป็น ในการ
การสังเคราะห์ระบบทางการศึกษามีความจำาเป็นต่อการจัด
สัง เคราะห์ร ะบบทางการ
ระบบ เพราะเป็นขั้นตอนของการลงมือสร้างระบบใหม่ ช่วยให้
ศึก ษา
มีการระบุองค์ประกอบของระบบและช่วยให้มีการจัดเรียงองค์
ประกอบเข้าเป็นขั้นตอนที่ดี หากไม่มีการสังเคราะห์แล้วระบบ
ทางการศึกษาจะเกิดขึ้นไม่ได้
1. การสัง เคราะห์ร ะบบเป็น ขัน ตอนการลงมือ สร้า ง
้
ระบบใหม่ ในการสร้างหรือพัฒนาสิ่งใด เมื่อได้วิเคราะห์ความ
ต้องการ กำาหนดแนวคิด และวัตถุประสงค์ของสิ่งที่จะสร้างแล้ว
ก็เป็นขั้นการกำาหนดสิ่งที่จะต้องกระทำาตามลำาดับก่อนหลังเพื่อ
ใช้เป็นฐานในการกำาหนดระยะเวลา แรงงาน วัสดุอุปกรณ์ที่
ต้องใช้ ขั้นตอนจึงเป็นสิ่งที่มีความจำาเป็น ที่จะต้องนำาองค์
ประกอบที่เกี่ยวข้องทั้งหลายที่กำาหนดไว้แล้วมาประมวลหรือ
รวมเข้าเป็นหมวดหมู่ การสังเคราะห์ระบบในฐานะที่เป็นขั้น
ตอนของการลงมือสร้างระบบใหม่ จึงเป็นสิ่งจำาเป็นที่จะขาดไม่

6. ความจำา เป็น ในการ
สัง เคราะห์ร ะบบทางการ
ศึก ษา
2. การสัง เคราะห์ร ะบบช่ว ยให้ม ก ารระบุส ่ว นประกอบ
ี
และองค์ป ระกอบของระบบ ส่วนประกอบทั้งหลักและรองจะ
มารวมเป็นองค์ประกอบหรือระบบย่อย แล้วองค์ประกอบทั้ง
หลายก็จะมารวมและเรียงกันเป็นระบบใหญ่ การนำาส่ิิงเหล่านี้
มารวบรวมและเรียบเรียงจำาเป็นจะต้องระบุส่วนประกอบและ
และองค์ประกอบหลักและรองตามลำาดับเพื่อป้องกันความสับสน
ที่จะมีผลทำาให้ระบบติดขัด การสังเคราะห์ระบบจึงมีความ
จำาเป็นโดยการช่วยให้มีการระบุส่วนประกอบและองค์ประกอบ
ของระบบที่เด่นชัด

7. ความจำา เป็น ในการ
สัง เคราะห์ร ะบบทางการ
ศึก ษา
3. การสัง เคราะห์ร ะบบช่ว ยให้ม ก ารจัด เรีย งองค์
ี
ประกอบเข้า เป็น ขัน ตอนทีเ หมาะสม เมื่อมีการสังเคราะห์
้
่
ระบบแล้วจะช่วยให้มีการจัดเรียงองค์ประกอบทั้งหลายให้เข้าที่
เข้าทางตาม “การไหล” ของงาน ไม่รกหูรกตา ไม่เปลืองที่ ได้
ขั้นตอนที่ดี และส่งผลทำาให้การทำางานดีมีประสิทธิภาพ
4. ปราศจากการสัง เคราะห์ ระบบจะเกิด ขึน ไม่ไ ด้ หาก
้
ไม่มีการวางแผนตามลำาดับก่อนหลัง ไม่มีการกำาหนดขั้นตอนที่
เด่นชัด การจัดระบบก็เช่นเดียวกัน หากปราศจากการ
สังเคราะห์แล้ว ระบบทางการศึกษาจะเกิดขึ้นไม่ได้

8. สรุปแล้ว การสังเคราะห์ระบบทางการศึกษาเป็นการรวมส่วน
ย่อยที่เป็นองค์ประกอบของระบบทางการศึกษาจัดเรียงให้อยู่
ในขั้นตอนที่เหมาะสม โดยยึดองค์ประกอบหลักของระบบที่
ครอบคลุมปัจจัยนำาเข้า กระบวนการ ผลลัพธ์และผลย้อนกลับ
เป็นแนวทางเพื่อให้ได้ระบบทางการศึกษาที่มีคุณภาพ สามารถ
นำาไปใช้ได้จริง

9. แนวทางการสัง เคราะห์
ระบบทางการศึก ษา
องค์ประกอบหลักของระบบจะมี 4 องค์ประกอบคือ ปัจจัยนำา
เข้า(input) กระบวนการ(process) ผลลัพธ์(output) และผล
ย้อนกลับ(feedback) องค์ประกอบทั้ง 4 นี้เองที่นักจัดระบบจะ
ใช้เป็นแนวทางในการสังเคราะห์ระบบทางการศึกษาที่จะ
พัฒนาขึ้น
การยึดขึ้นตอนของปัจจัยนำาเข้าเป็นแนวทางในการ
สังเคราะห์ระบบทงการศึกษา ทำาได้ด้วยการกำาหนดองค์
ประกอบที่เกี่ยวกับปัจจัยนำาเข้าเป็น Ci(Components of
Input) โดยกำาหนดเป็น Ci1 Ci2 Ci3 … กำาหนดองค์ประกอบ
ของขั้นกระบวนการเป็น Cp โดยกำาหนดเป็น Cp1 Cp2 Cp3
… กำาหนดองค์ประกอบของผลลัพธ์และผลย้อนกลับเป็น Co
โดยกำาหนดเป็น Co1 Co2 Co3 …

10. แนวทางการสัง เคราะห์
ระบบทางการศึก ษา
เมื่อกำาหนดองค์ประกอบของปัจจัยนำาเข้า(Ci)
กระบวนการ(Cp) ผลลัพธ์และผลย้อนกลับแล้ว(Co) ก็นำาเอา
องค์ประกอบทั้งหลายมาเรียงกัน โดยยึดหลักว่า ต้องเรียงองค์
ประกอบ Ci ก่อน แล้วตามด้วยองค์ประกอบ Cp และองค์
ประกอบของ Co ตามลำาดับ
การเรียงลำาดับองค์ประกอบอาจสลับกันได้เฉพาะองค์
ประกอบในขั้นตอนเดียวกัน เช่น สลับกันในกลุ่ม Ci เอง ใน
กลุ่ม Cp เอง จะนำาองค์ประกอบ Ci ไปไว้หลัง Cp ไม่ได้
เมื่อนำาองค์ประกอบมาเรียงลำาดับแล้วก็จะได้ขั้นตอนของ
ระบบที่จะพัฒนาขึ้น โดยให้ใส่รหัสประจำาขั้นตอนต่าง ๆ เพื่อ
ป้องกันการสับสน และง่ายต่อการอ้างอิงถึง โดยจะกล่าวในวิธี
การกำาหนดขั้นตอนระบบทางการศึกษา

11. หลัก การสัง เคราะห์
ระบบทางการศึก ษา
เมื่อทราบแนวทางในการสังเคราะห์ระบบทางการศึกษาแล้ว อีก
ส่วนที่จะต้องทราบคือ การสังเคราะห์ระบบทางการศึกษามีหลัก
การอะไรที่ใช้เป็นพื้นฐานสำาหรับการพิจารณาองค์ประกอบ
และเรียงลำาดับองค์ประกอบเหล่านั้น
1. หลัก การทางจิต วิท ยา การสังเคราะห์ระบบทางการศึกษา
มีจุดมุ่งหมายที่จะให้ผู้เกี่ยวข้องนำาไปปฏิบัติ หารไม่คำานึงถึง
หลักจิตวิทยาแล้ว ก็อาจทำาให้เกิดปัญหาการนำาไปใช้ หลัก
จิตวิทยาที่นำามาใช้ส่วนใหญ่เป็นจิตวิทยาการเรียนรู้หลายแนว
เช่น
- หลักการเรียนจากง่ายไปหายาก ต้องพิจารณาว่า การนำาส่วน
ประกอบ มารวมเป็นองค์ประกอบและการนำาองค์ประกอบมา
รวมเป็นระบบนั้น เราจะต้องจัดเรียงตามลำาดับจากง่ายไปหา
ยาก และในทิศทางที่สมาชิกในแต่ละสังคมคุ้นเคย

12. หลัก การสัง เคราะห์
- หลักการเรียนรู้จากการเลียนแบบ เมื่อเลียนแบบได้ดีก็จึงเริ่ม
ปรับเปลี่ยนให้เข้ากัระบบทางการศึก ษา
บนิสัยตนเอง และเกิดความคิดสร้างสรรค์ที่
จะทำาส่ิิงใหม่ขึ้นเองในที่สุด การสังเคราะห์ระบบทางการ
ศึกษาจึงต้องคำานึงถึงธรรมชาติการเรียนรู้ของคนในด้านนี้เข้า
มาใช้
- หลักการสำาคัญจากทฤษฎีของเกสตัสต์ คือ หน่วยใหญ่ย่อม
มากกว่าผลรวมของหน่วยย่อย หมายความว่า ส่วนประกอบ
หรือองค์ประกอบทั้งหลายจะไม่มีความหมายอะไร จนกว่าจะมี
การนำามารวมกันภายใต้ระเบียบระบบหรือเงื่อนไขที่กำาหนดไว้
เช่น โต๊ะและเก้าอี้ที่วางอยู่ในห้องจะยังไม่กลายเป็นโต๊ะอาหาร
จนกว่าจะนำามาวางเรียงกัน เป็นต้น ในการจัดระบบก็เช่น
เดียวกัน องค์ประกอบต่าง ๆ ที่กำาหนดไว้แล้ว จะยังไม่มีผลต่อ
การทำางาน จนกว่าจะนำามารวมกันเป็นกลุ่มก้อนจึงจะส่งผลใน
ทางปฏิบัติได้ แนวคิดนี้จึงมีความสำาคัญต่อการสังเคราะห์ระบบ
ทางการศึกษาเป็นอย่างยิ่ง

13. หลัก การสัง เคราะห์
ระบบทางการศึก ษา
2. หลัก ของระบบ การสังเคราะห์ระบบทางการศึกษาจะเกิด
ขึ้นไม่ได้ หากนักจัดระบบไม่ทราบหลักของระบบที่เป็นฐานของ
การจัดระบบ คือ นักจัดระบบต้องรู้จักคิดเป็นระบบ แสวงหาเป็น
ระบบ และทราบขั้นตอนของการจัดระบบ หลักของระบบที่ต้อง
ระลึกไว้เสมอคือ ทุกระบบมีส่วนที่เป็นจุดเริ่มต้น ส่วนที่ดำาเนิน
การ ส่วนที่เป็นผลลัพธ์ และส่วนที่ใช้ควบคุมระบบให้ทำางานได้
ต่อเนื่องที่เรียกว่า ผลย้อนกลับ

14. หลัก การสัง เคราะห์
ระบบทางการศึก ษา
3. หลัก ของความเป็น เหตุแ ละผล ความสามารถในการ
สังเคราะห์ระบบทางการศึกษา ขึ้นอยู่กับความสามารถที่จะรู้เท่า
ทันว่า ผลเกิดจากเหตุ เหตุหรือปัจจัยดีก็ได้ผลดี เหตุหรือปัจจัย
ไม่ดีก็ได้ผลไม่ดี การสังเคราะห์ระบบทางการศึกษาจึงต้อง
คำานึงหลักของความเป็นเหตุและผลกันเสมอ เพราะหลักของ
ความเป็นเหตุและผลจะอธิบายเรื่องราวต่าง ๆ ได้ทุกเรื่อง

15. หลัก การสัง เคราะห์
ระบบทางการศึก ษา
4. หลัก ความเป็น รูป ธรรม การสังเคราะห์ระบบนั้นมุงทำาให้
่
องค์ประกอบทั้งหลายมาเรียงตัวกันอย่างเป็นรูปธรรมที่มีความ
โปร่งใส ทะลุปรุโปร่ง ทำาให้ผู้ปฏิบัติมีความมั่นใจว่า สามารถจะ
นำาไปปฏิบัติได้ การสังเคราะห์ระบบทางการศึกษาจึงต้องยึด
ความเป็นรูปธรรมของระบบให้ได้มากที่สุด
สรุปแล้ว หลักการที่ใช้ในการสังเคราะห์ระบบทางการศึกษา
ครอบคลุมในหลาย ๆ ส่วน ตามที่กล่าวมา นักจัดระบบต้อง
พยายามระลึกถึง และนำามาใช้เพือให้ได้ขั้นตอนของระบบที่ใช้
่
ประโยชน์ได้มากที่สุด