SlideShare a Scribd company logo
1 of 350
Download to read offline
sUcnw
(eIlYk`tROin`k AYfISn)
BweI swihb rxDIr isMG jI dIAW pusqkW iv`c iek inrmol ^zwnw suSoBq hY, ijs iv`c BweI
swihb ny gurmiq dy qkrIbn hr p`K dI ivAwi^Aw kIqI hoeI hY [
ienHW pusqkW dI pRkwSnw BweI swihb dy smkwlI Aqy jHyl swQI igAwnI nwhr isMG Aqy
igAwnI hrBjn isMG cimMfw ny ArMB kIqI [ aus qoN auprMq 1962 iv`c iesdI syvw BweI
swihb dy spuq`r BweI blbIr isMG dy hvwly kr idqI geI, ijs iv`c BweI blbIr isMG ny
Awpxy ipqw jI dIAW vf`mulIAW ilKqW nUM shI qrIky nwl CwipAw Aqy vMifAw [ BweI swihb
dI jnm SqwbdI dy smyN, 1978 iv`c BweI swihb rxDIr isMG tRst AsQwipq kIqw gieAw,
ijs dI srpRsqI hyT ieh pusqkW A`j q`k pRkwiSq ho rhIAW hn [
Ajoky smyN iv`c Bwrq qoN bwhr BweI swihb dIAW ilKqW dI mMg bhuq vD rhI hY [ nOjvwn
pIVI dI mMg nUM mu`K r`K ky BweI swihb rxDIr isMG tRst XU.ky. Aqy AKMf kIrqnI jQw XU.ky.
ny ienHW pusqkW nUM ieMtrnYt mIfIAw rwhIN sMgqW vwsqy hwzr kIqIAW hn [ swnUM Aws hY ky QW
QW vsdIAW sMgqW ies auprwly dw shI lwB lY skxgIAW [ AsIN DMnvwdI hW swD-sMgq Aqy
aunHW s`jxW dy jo inrMqr ies syvw iv`c ih`sw pwadNyy hn [
gurU swihb dI imhr Aqy sMmUh sMgqW dIAW AwsIsW sdkw ieh kwrj hoieAw hY Aqy Aws r`Kdy
hW ky Agy qoN vI sMgqW dw sihXog imldw rhygw [
juJwr isMG
BweI swihb rxDIr isMG tRst XU.ky.
jnvrI 2013, XU.ky.
vDyry jwxkwrI leI sMprk kro:
vYbsweIt (Website): www.bsrstrust.org
eI-myl (Email): info@bsrstrust.org
Pysbu`k (Facebook): www.facebook.com/BSRSTrust
tivtr (Twitter): www.twitter.com/BSRSTrust (@BSRSTrust)
ISBN: 978-1-909065-18-5 © BweI swihb rxDIr isMG tRst
pRkwSk:
bsrstrust.org
qqkrw
sUcnw
1. guris`KI dw pRym ikvyN l`gw 1
2. jigAwsw qy ibhblqw 9
3. Awqmk vYrwg qy AMimRq Ckxw 15
4. gurmiq nwm dI Koj 27
5. gurmiq nwm dw pRkwS 34
6. AkwlI joq dy drSn 40
7. ndr-AnMdI ivgws 47
8. mweI gulwb kOr dw drs-imlwp 52
9. ^wlsw kwlj AMimRqsr ivc 56
10. igR&qwrI qy muk`dmw 61
11. mulqwn jylH ivc qsIhy qy Bu`K hVqwl 70
12. mulqwn qoN hzwrI bwZ jylH ƒ 84
13. drogww vDwvw isMG dy zulm qy s^qIAW 99
14. sonw bxwaux dI AjIb kQw 109
15. isMGW dw jylH ivcoN hrn hoxw 119
16. BweI ikRpw isMG dI AMqrXwmqw qy jylH ’c hor s^qIAW 130
17. iensw& Aqy h`kW leI j`do jihd 156
18. mdrws hwqy dIAW jylHW ƒ cwly 180
19. rwjmMdrI jylH ivc 192
20. nwgpur jylH ƒ cwly 208
21. kVwky dw morcw 224
22. in`kr qy kCihry dw svwl qy hor JgVy 251
23. is`KW dI SKsIAq qy is`KI sipRt 270
24. nwgpur qoN lwhOr ƒ 288
25. Bgq isMG nwl mulwkwq 298
26. jylH ’coN irhweI qy Gr phuMcxw 305
AMqkw nM: 1 - ^wlsw pMQ dI sony dI icVI 309
AMqkw nM: 2 - izMdgI qy mOq 319
AMqkw nM: 3 - hzwrI bwg dy smwcwr 324
AMqkw nM: 5 - jylH Xwqrw qoN ip`CoN 338
AMqkw nM: 6 - Kws not 341
AMqkw nM: 7 - pusqk rcnw sMbMDI 345
bsrstrust.org
1.
guris`KI dw pRym ikvyN l`gw*
< vwihgurU jI kI Pqh ]
ipAwry vIr BweI nwhr isMG jI !
jo Awp pu`Cdy ho ik guris`KI dw pRym iks qrHW hoieAw? v`fI g`l qW ieho hY ik koeI
^ws kudrqoN vrqI, nhIN qW swn gumwn BI nhIN sI[
pihlI AvsQw
dws dy ihrdy ivc kudrqI pyRm dw mwdw pihly idnoN Coty huMdy qoN sI, pRMqU Koj Koj qy
hMF hMF ky vyK cu`kw sW ik s`cw pRIqm ijs nwl pRym kIqw jwvy qy qoV inB jwvy; imly[
pr koeI BI nhIN sI l`Bw, eyqnI inrwsqw dy huMdIAW BI pyRm dI kxI mOjUd sI qy dsdI sI
ik ieh pRym jIvn bUtI hY Aqy AgMmI pRym cSmy ivcoN inkl ky kyvl kxI mwqR hI hsqI
ivc itmw itmw rhI hY[ myry pr kudrqI nzwirAW dI suMdrqw qy srlqw su`qy hI iek
iK`cvW Asr pw jWdI sI qy mYN krqwr dI ibsmwdI rcnw ƒ Boly Bwie iek cmqkwrk
ikRSmw smJdw huMdw sI[ prMqU ieh au~kw hI swn gumwn nhIN sI ik ies dy ip`Cy ies
rcnw dw rcnhwr BI koeI hY[ ic`qR bic`qR rcnw dI nwnHw rMgI suMdrqw pyK pyK AMqrgqI
Aw muhwrIAW pyRm lihrW auTxIAW Aqy idRStmwn suMdrqw v`l iK`cy jwxw, rMg brMgI
suMdrqw ny rMg btw jwxw qy inrwsqw aupjxI, pr iK`c dI kxI swvIN dI swvIN[ ijs dy
AMdr hox mwqr ny ieh dsxw ik ijs qrHW ieh pRym kxI AibnwSI hY iqvyN auh
AibnwsI cIz BI Av`S hoxI loVINdI hY, ijs nwl pyRm lw ky iPr inrwsqw nw hovy[ ies
prkwr dI Gtnw Aiq CotI aumr qoN hI GtdI rhI, pr ies qoN vD ky prmwrQ sMdI
kuJ sUJ bUJ nhIN sI[
lwhor imSn kwlj dw smW
sMn 1899 qy 1900 eI: dy smwcwr
iesy pRkwr sMswrk ivdXw prwpqI dy DMD bMD ivc smW lMGdw lMGdw lMG igAw[
keI moV GyV kusMg dy BI Awky vwpry, prMqU jIvn dI ieKlwkI AMs Awcwr au~qy ienHW
PyrW GyrW dw koeI Asr nw ipAw, ijs ƒ ik AsIN hux piqq krm AwKdy hW, ies qoN
*
ic`TI nM: 5; 4 meI 1922 eI:
bsrstrust.org
jylH ic`TIAW 2
suqy hI bcwau irhw[ ijs ƒ mYN hux ieauN hI khWgw, ik r`Kxhwr ny Awp h`Q dy r`Kxw
cwihAw hoieAw sI, nhIN qW Awp Awpxy bl prqwp nwl kdy bcwau nhIN sI ho skdw[
lwhOr jw ky iek pwsy qW pVHweI dI KVK`s, dUjy pwsy kusMg dw bwzwr grm; qIjy Er
AnykW mqW mqWqRW dw gwVH micAw hoieAw sI[ hr iek mzhbI mjils ivc jwx dw Bus
pY igAw pr cuPyry KuskI vrqI hoeI qy bihs mubwhsy dw bwzwr grm dyK ky ic`q ƒ
iK`c iksy vl nw hoeI[ swry mqW mqWqRW ivc “sc iknwry rih igAw” prgt phwry
jwpdw sI qy pRm AMs ƒ pyRm dw inSwnw ikqy nhIN suJdw[
ipqw jI dI ic`TI
ieqny ƒ bI.ey. dw iemiqhwn isr ’qy Aw igAw Aqy auDr vkwlq dI pihlI SryxI
dy iemiqhwn dIAW iqAwrIAW BI krnIAW sn ik GroN ipqw jI dI qkIdI ic`TI AweI,
ijs ivc aunHW iliKAw sI ‘qYN do iemiqhwn dyxy hn, jy pws hoxw hY qW svyry “jpujI
swihb” dw qy AwQxy ‘rihrws’ dw pwT kirAw kr,’ qy nwl hI gutkw BI Byj id`qw[
gurmuKI qW mYN Agy hI KwsI jwxdw sI pr gurbwxI AQvw gurmiq dI poQI EdoN qIk koeI
nhIN sI pVHI, pr vwh krqwr dy rMg “Apny loB kau kIno mIqu ] sgl mnorQ mukiq
pdu dIqu”*
gurvwk dy Bwv vwlI g`l hoeI[ pRym AMSI hMsly ƒ pRym moqIAW dI pRym cog
iml geI qy AijhI imlI ik sB g`lW ivsr geIAW[ bwxI dw rh`s idnW ivc hI
Aijhw prbl ho igAw ik vYrwg ny AxifTy pRIqm dI Koj dw bwvrw bxw id`qw[ pRmwrQ
qy pRIqm pRym ivc bs dyhI suMn smw geI[ rihrws swihb dw pwT Aijhy vYrwg sur nwl
krnw ik suxn vwilAW ny BI mom ho jwxw qy Awp Fl jwxw[ EVk iek idn “BeI
prwpiq mwnuK dyhurIAw]”**
vwlI pauVI dw Gwau nIswny Aijhw pirAw Aqy AijhI cot
l`gI ik idn rYx goibMd imln dIAW qWGW lgIAW rihx, pVHIAW pVHweIAW ikDry Bul
geIAW!
vYrwg
kwlj ivKy jwxw, fYsk aupr pVHweI dI ikqwb brwey nwm idKwvy mwqR rK CfxI[
nIcy gupq Kwny ivc ‘bweI vwrW’ jW ‘Bgq bwxI’ dohW ivcoN iek dw hr dm pwT krdy
rihxw Aqy “nIr vhy vih” cldy rihxw[ kyvl bweIbl dy GMty kuC surqI crcw ivcwr
vl dyxI Aqy pRmwrQ sMbMDI gurmiq dy Byd sB mqW mqWqRW dy AsUlW qoN srySt isD kr
idKwauxy[ bs, hor swry GMitAW ivc iksy pwsy surqI nhIN dyxI[ vYrwg dy vihx ivc
*
gauVI m: 5, 195
**
Awsw m: 5, 12
bsrstrust.org
jylH ic`TIAW 3
Aijhw lIn hoieAw ik A`K dUjy pwsy auGVnI hI nw[ jd Awpxy invws AsQwn nwBw
hwaUs ivc Awauxw qd BI ievyN hI rihxw, pVnw guVHnw k`K nw[ ieh g`l dyK ky nwl dy
invwsI s`jxW ivcoN iksy ny ipqw jI ƒ ic`TI ilK idqI ik- ‘pVHdw guxdw kuJ nhIN,
pRmwrQ dw pwglpxw ivAwp igAw hY, Aw ky swr sMMmwl lvo[’
ipqw jI dI is`K mq
ipqw ivcwry mmqw dy mwry kwljw h`Q ivc PVI Awey[ Awaux swr jd mYƒ if`Tw qW
poQI pVH irhw sI qy A`KW qoN nIr jwrI sI[ mYƒ bhu ibD smJwieAw buJwieAw[ mYN bVI
inMmRqw nwl auqr id`qw ik ‘Awp ny hI ikRpw krky ieq vl lwieAw hY nhIN qW mYƒ
ABwgy ƒ kI swr sI?’ ies pRkwr bhuq lMmIAW cOVIAW smJOqIAW idMdy rhy qy mYN DOx
istI suxdw irhw[ EVk auh mYƒ smJw buJw ky cly gey, pr myrI ibRqI dIAW qrbW auQy
dIAW auQy hI rhIAW qy mYN hux vwh lgdI Awpxy vYrwg vihxW ƒ lokW pwsoN Cupwaux l`g
ipAw, iksy pr pRgt nw hox dyvW qy gupqo gupqI l`gw rhW[ kdy kdy Pyr koeI ipqw horW
ƒ BwjVW puvw dyvy[ vkwlq pySy dI pVHweI vloN qW mYN pihlW hI n&rq Kw cu`kw sI[
bI.ey. dw iemiqhwn AwieAw qW prcy ilKidAW ilKidAW kdy vYrwg dI kWg AYsI iCV
pvy ik klm ijQy hovy, auQy hI PVI rih jwvy[ jy c`ly BI qW mYƒ pqw nhIN ik kI ilK
igAw hW[
iek krwmwqI swDU dw imlwp
hW ies qoN pihlW iek Acrj Gtnw ieh hoeI ik iek idn imSn kwlj qoN rwh
ivc AwauNdy ƒ jd ik mYN vYrwg dy rMg ivc eyhI icqvdw AwauNdw sI ik iksy pRmwrQ dy
auc rMgW vwly swDU dy drSn hox, mYN Acwnk kI dyKdw hW ik swmHixEN kMblW dy lMmy coly
ivc vlyitAw hoieAw iek msq &kIr Awpxy rMgW ivc JUldw cilAw AwauNdw hY[ jd
auh myry nyVy AwieAw qW aus myrI vl AijhI ktwKS idRStI nwl dyiKAw ik mYN dyKdy
swr Ptk igAw qy AwpxIAW PVIAW ikqwbW auQy hI ist ky bwvrw ijhw ho ky aus dI
gYl l`g ipAw, ikauNik BgqW dI bwxI duAwrw ies quk dw Bwv myry rom rom ivc rc
igAw sI Aqy auh quk mYƒ qwbV qoV Xwd Aw geI[ XQw:
“kbIr sMq kI gYl n CoVIAY mwrig lwgw jwau ]
pyKq hI puMnIq hoie Bytq jpIAY nwau ]”*
mYN vwho dwh mgr lg ipAw[ myrw iek swQI myrIAW ikqwbW cuk sMmHwl ky auh BI
myry nwl lg ipAw, pr mYN aus ƒ AwK vyK ky moVn lgw auh nw muVy, muVy qW mYƒ nwl
moVy qy mYƒ ies gurvwk dw BY mwry ik:
*
slok Bgq kbIr jIau ky, 1371
bsrstrust.org
jylH ic`TIAW 4
“kbIr swDU kau imlny jweIAY swiQ n lIjY koie ]
pwCy pwau n dIjIAY AwgY hoie su hoie ]”**
ies pRkwr dI gurvwk bwxI myry srl ho rhI sI[ g`l kI mYN aus ƒ moVn ivc
kwmXwb ho hI igAw[ mYN aus swDU dy mgr AYauN lg igAw ijvyN iksy dw lwieAw lgdw
hY[ mYN aus dy ip`Cy iK`cINdw cilAw igAw[ mYƒ koeI lwj qy sMkoc isAwxp nw rhI[ mYƒ
ieh BI ivsr igAw ik mYN ikQy, iks Sihr ivc qy iks sVk ’qy jw irhw hW, mYƒ lWmH
CWmH vl qy hyTW auqy A`K p`t ky dyKx dI vI qwb nw rhI[
aus swDU dI ltptI r&qwr au~qy itkitkI b`JI hoeI sI[ prCwvyN vWgUM kuC iv`Q auqy
ipCy ipCy cilAw jWdw sI qy nyVy Fukx qoN BY lgdw sI[ aus ƒ keI CwbVIAW vwly
imTweI nzr krdy dyKy, keI PlW vwly Pl myvy pyS krdy dyKy, pr aus ƒ koeI prvwh
nhIN qy iksy vl JwikAw BI nhIN[ mYƒ auhdIAW A`KW myry ivc hI g`fIAW hoeIAW Bwsx[
cwhy auh myry vl ipT krI myry mUrHy mUrHy jWdw sI, pr aus dI ip`T auqy EhI jwdU BrI
idRStI vwlIAW A`KW lgIAW hoeIAW idsx Aqy myrI Er itktkI bMnHI mwnoN mYƒ vwho dwh
mgry GVIsI jwx[ EVk iek Puhwry auqy phuMcy jo cI& kort*
dy kort Xwrf**
dy swhmxy
iek CotI ijhI bgIcI ivc l`gw hoieAw sI[ ieh Puhwrw sdw vgdw rihMdw sI[ aus dw
hoz jl nwl sdw pUrq rihMdw sI[ auQy aus smyN inrol iekWq SWq vrq rhI sI[ auQy
aus swDU ny Awpxy kMblI coly ƒ auqwr ky lwHm rK id`qw qy ivcoN ngn jtw jUt inkl
AwieAw[ myry vl GUr GUr ky vyKxw SurU kIqw[ mwnoN mYƒ frwauNdw hY ik fr ky muV jwvy[
mYƒ rqw BI fr nw l`gw[ dUr KVw auhdIAW lihrW dyKdw irhw[ Pyr aus ic`GI lw ky auQoN
jl CikAw Aqy Ck ky fMfauq krn l`gw[ mYƒ Aijhw Bwsy ik mwnoN ies ƒ iqRkwl
idRStI hY Aqy ies dI id`b idRStI KulHI hoeI hY Aqy ies idb idRStI krky pRI-pUrn
pRmwqmw dy snmuK Jwky iddwry lY irhw hY Aqy aus dy srb ivAwpk srUp ƒ swhmxy
vyKdw hoieAw aus ƒ fMfauq bMdnw kr irhw hY[ myry srIr ivc Jrnwt ijhI iPr geI,
myrI romwvlI dy lUM lUM ivcoN jpujI swihb dy pwT dI mDur DunI Aw muhwrI inklx lg
peI[ mYƒ iek c`kr ijhw AwieAw, myrIAW A`KIAW dy AgoN idRStmwn pswry dw sB
nzwrw bMd ho igAw qy hor hI ibsmwd vrq igAw jyhVw myry auqy Agy kdy nhIN sI
vriqAw[ mYƒ mwnoN pRI-pUrn ibsmwd mMfl dw AwkwS hI AwkwS nzrI AwauNdw sI[ kMn
ivc sRI jpujI swihb dy pwT dI AKMf DunI Aw rhI sI, jo myry hI AMdroN inkldI pRqIq
huMdI sI[ myry swhmxy nw auh swDU ipAw idsdw hY, nw auh hOz, nw auh bgIcI[ mYƒ iek
hor c`kr AwieAw[ mYN DV`m krdw fMfauq prny mUDw jw ifigAw pr ies if`gx ivc BI
mYƒ AnMd AwieAw[ ^br nhIN, ikqnw icr if`gw irhw qy ^br nhIN auh dSw iks qrHW
pltI qy ikvyN auiTAw? pr jd auiTAw qW Pyr dyKdw hW ik auhI bgIcw, auhI hOz qy
**
slok Bgq kbIr jIau ky, 1370
*
aus vyly pMjwb ivc cI& kort hI sI, hweI kort ipCoN bixAw hY[
**
Ahwqw[
bsrstrust.org
jylH ic`TIAW 5
auhI swDU auvyN ijvyN fMfauq ivc ausy QW ipAw hY[ mYN cONkVI mwr ky rqw &rk nwl bYT
igAw qy bwxI dw pwT mUMh ivc hI surqI nwl krdw irhw[ keI GMty ipCoN swDU auiTAw[
auTxswr Awpxw kMMbl audwly vlyt myry vl dyiKAw qy ieSwrw kIqw ik ipCy muV jwh[
mYQoN kd muiVAw jWdw sI? auh TMFI-sVk*
pr Kyldw mylHdw AwpxIAW ltkW mtkW ivc
quirAw jwvy qy mgry mYN quirAw jwvW[ Sihr qoN do mIl bwhr vwr lwrMs gwrfn vl jw
inkly[ rsqy ivc sVk dy dohI pwsIN bVIAW bVIAW koTIAW qy bMgly Awey[ auh swDU jd
cwhy iksy koTI bMgly qy sOdwgrW dy mwl KzwinAW ivc jw vVy, mwno sYr krdw iPrdw hY[
aus ƒ koeI nw roky, mgry aus dy mYN jw vVW, mYƒ BI koeI nw htwvy[ AYsw jwpy ik swƒ
koeI dyKdw hI nhIN, AsIN sB ƒ dyKdy hW[ leIdy dyeIdy lwrMs gwrfn qoN BI prHW inkl
gey[ EdUM pry mYN kdy igAw hI nhIN sI[ mYƒ AYsy AsQwnW dI sYr krweI ijhVy mYN kdy
dyKy hI nhIN sn[ swry lwhOr Sihr dy duAwly do ml pryfy dI iv`Q qy GuMmy[ keI dumMzly,
iqmMzly, DaulrW qy AtwrIAW aupr BI cVHy auqry pr iksy nw hoiVAw[ cI&s kwlj dy
hyTly auqly swry kmirAW ivcoN dI swr pwr lMG gey, ivcy poR&Ysr pey iPrn qy jmwqW
dIAW pVHweIAW ho rhIAW sn, ikqy BI swƒ iksy nw toikAw[ ies pRkwr dy sYl sp`ty
krdy krwauNdy swry Sihr dy audwly dw c`kr idn iCpdy qk muikAw[ EVk auh &kIr
SwhAwlmI drvwzy dy bwhr vwr iek cugwn ivc Aw bYTw ijQy Anyk pRkwr dy m`qW dy
swDW dy toly A`fo A`fI AKwVy jmweI bYTy sn[ pr auh iksy toly ivc nw riLAw[ iek
AtMk jgHw qy v`Krw jw bYTw[ aus dy Agy Anyk pRkwr dy pdwrQW dy Fyr Aw l`gy pr aus
ƒ pqw hI nhIN ik aus dy mUhry kI ipAw hY[ aus dIAW A`KW ttwry lg rhIAW sn Aqy
JmkdIAW BI nhIN sn, mwnoN bRhmMf AkwS dw qmwSw dyK rhIAW sn qy mYN swhmxy QoVHI
dUr KVw aus v`l dyKI jwvW[ mYƒ koeI suD nhIN ik koeI mYƒ dyKdw BI hY ik nhIN[ mUMh
nHyrw hox l`gw qW mYƒ rihrws dy pwT dI soJI AweI[ mYN pwT krn nimq ieklvWjy jw
bYTw[ Bog pw ky jdoN auqy vl Pyr AwieAw qW aus &kIr ƒ auQy nw pwieAw[ ivAwkul ho
ky ieDr auDr bQyrI FUMf Bwl kIqI, pr kuJ pqw nw imilAw[ EVk mYN inrws ho ky
nwBw hwaUs ƒ cilAw AwieAw[ ausy qrHW GroVy mMjy qy Aw if`gw[ AMn jl kuC nw kIqw[
swrI rwq aus`lv`itAW ivc lMGI[ iek ieho lgn lgI hoeI ik ikvyN aus &kIr dy Pyr
myly hox[ pr idn cVHdy hI myry swQI mYƒ DU GVIs ky kwlj vl lY qury[ purwxI
AnwrklI ivc jw phuMcy qW iek GVI swz dI dukwn qoN swfy ivcoN iksy GVI lYxI sI[
AsIN swry hI auQy jw vVy[ myrI ingwh bwhr vl lgI hoeI sI ik mqy auho &kIr nzrIN
pY jwvy[ iesy i^Awl ivc KVw sI ik J`t p`t auho &kIr ausy dukwn dy Agy ikDroN Aw
inkilAw[ KVoNdy swr myrI vl q`ikAw qy muskrwieAw Aqy iK`c dÍwrw mYƒ mgry DU ky lY
quirAw[ myrIAW ikqwbW auQy hI peIAW rih geIAW[ mYƒ kwlj jwxw Bul igAw[ mYN
kmlw ijhw ho ky swDU dy ip`Cy lg igAw[ klH vWgUUM ausy qrHW pihlW ausy &uhwry vwly hOz
dy cmn ivc phuMcy[ auQy auh KVy KVoqy mYƒ iDAwn mgn hoieAw, pRqIq hoieAw[ mYQoN
*
mwl rof[
bsrstrust.org
jylH ic`TIAW 6
irhw nw igAw, Dw ky crn PVn ƒ AOhilAw, pr pqw nhIN aus ny ikvyN qwV ilAw, myrI
TofI dy hyTW h`Q pw ky auproN boc ilAw[ mYN bu`q vWgUM KVw hI rih igAw qy auh rmqy ho
qury[ Ajy QoVI hI dUr gey sI ik mYN nvW inroAw ho ky iPr ipCy Aw ligAw[ hor swrw
ivsQwr kI dsW[ auh swrw idn iesy qrHW ibqwieAw ik auh Agy qy mYN pMj ku kdm dI
ivQ qy ipCy[ bVy auqwr cVHwau mYƒ idKwey, pr mYN ip`Cw nw CifAw[ g`l bwq koeI nhIN
hoeI Aqy auh boldy iksy nwl nhIN sn[ myry ihrdy AMdr ies gurvwk vwlI srDw bYTI
hoeI sI ik:
“kbIr sMq kI gYl n CofIAY mwirg lwgw jwau ]
pyKq hI puMnIq hoie Bytq jpIAY nwau ]”*
so mYN gYl nw C`fI, mwrg l`gw hI cilAw igAw[ aus vyly ienHW qukW dy ieho swDwrn
Bwv ArQ hI myry AMdr idRVH sn[ A`j vI klH vWgUM rMgw rMgI bic`qR rcnw mihl
mwVIAW dy rMg qmwSy dyKy jo mYN supny ivc vI nhIN dyKy sn, pRq`K qW kI dyKxy sn[
mukdI g`l ieh ik A`j dw gyV vI klH vWgUM hI l`gw qy swry idn ivc dI muikAw[
swDU auproN SrDw auT jwxI
AwQxy ij`Qy klH Aw ky bYTy sI, Aw ky dm ilAw[ myrI SrDw bwvnI aus &kIr pr
klH nwloN BI AiDk vD geI[ qy vDdy vDdy hor hI vihx dy rMgW ivc pYx l`gI sI ik
Acwnk Bwxw hor hI vrq igAw[ auh ijhVw bIq rwg swDU pRqIq huMdw sI, auh ijs ƒ
mYN jwx cu`kw sI ik ies ƒ sMswr Br dy mwiek pdwrQ poh qk nhIN skdy, ijs ƒ mYN
pauxhwrI inrwhwr &kIr mn bc kRm krky smJ cu`kw sI Aqy aus dy A`gy BWq BWq dy
pkvwn Bojn qy myivAW dy Fyr lgy pey hn iksy vl qkdw BI nhIN sI, lE! Acwnk
myrI inrwsqw ƒ kI Bwxw vrq jWdw hY ik iek AwdmI sul&y dI iclm A`g nwl BKdI
aus dy Agy ilAONdw hY qy auh &kIr bgYr iksy sMkoc qy qwbV qoV aus iclm ƒ h`Q ivc
PV ky sUty lwaux lg jWdw hY[ dyKx swr myrw kwljw pwt igAw, myry koml SrDwvwn
ihrdy auqy AYsI b`jr ib`jlI peI ik myry pYrW hyToN im`tI inkl geI qy DVMm dy ky ZS
Kw ky if`gw[ hwl hwl ho geI[ mYƒ ^br nhIN, ikvyN hoS AweI; pr hoS Awaux swr mYN
Awpxy kwljy ƒ QMmH ky auQoN qurn dI kIqI[ mYƒ qurdy ƒ hI aus kdy nw bolx vwly qy kdy
iksy dI prvwh nw krn hwry &kIr ny Awx vMgwirAw ik:
‘ikauN! ieqnI hI jIrWd sI? QoVy ivc hI prKy gey qy AsrDk ho ky mUMh moV c`ly?’
mYN AwiKAw ik ‘jy hux qUM r`b bx ky BI Awvy qW myrI SrDw qyry auqy nhIN jMmyNgI[‘ qy
mYN ieh quk pVHI:
“mYN jwinAw vfhMsu hY qw mY kIAw sMgu ]
jy jwxw bgu bpuVw q jnim n dydI AMgu ]”*
*
slok kbIr jIauky, 1371
*
m: 3; 585, vfhMsu kI vwr
bsrstrust.org
jylH ic`TIAW 7
Aqy pVHdy swr hI aus QoN p`lw Cufw ky cldw l`gw[ myry ipCy iek hor AwdmI dOVdw
AwieAw qy myry nwl nwl qur ipAw Aqy ies pRkwr dw CyV CyiVAw:
auh AwdmI- BweI! ijs ny kdy iksy ƒ bulwieAw nhIN qy kdy iksy dI prvwh nhIN
kIqI, aus sweIN &kIr ny qYƒ Awp bulwieAw hY, qUM aus ƒ ipT dy ky qur ipAw, ieh qyry
bVy ABwg hn[ ieh bVw phuMicAw hoieAw swDU &kIr hY qy bVI aucI ku`l dw kSmIrI
bRwhmx hY, jo keI brsW qoN ibr`kq bIq rwg ho ky eyQy ibcrdw hY Aqy monDwrI ho ky
hmySw Awpxy rMgW ivc msq rihMdw hY[ A`j pihlW idn hY ik ies ny qyry nwl bcn
iblws kIqw[ qyry mn ivc kI AweI ik ies qoN mUMh moV cilAw hYN?
mYN- BweI! BwvyN koeI ikqnw hI v`fw &kIr hovy AsIN qW gurmiq dI ksOtI nwl aus
ƒ prKxw hY[ au~c ku`l qy loikk vifkrnI dI ieQy koeI pRvwh nhIN-
“nIcw AMdir nIc jwiq nIcI hU Aiq nIcu ]
nwnku iqn kY sMig swiQ vifAw isau ikAw rIs ]”*
auh AwdmI- Pyr qYN aus ivc kI AYb dyiKAw?
mYN- iksy dy AYb dyKx dw swfw koeI mqlb nhIN[ mn nhIN puiVAw, mn nhIN
mMinAw, byVw jrjrw dyiKAw qW “auqr pirau hau Prk”[ bs eydUM vD hor bwhlI g`l
krn dI loV nhIN[ qusIN Awpxy rwh lgo, mYƒ Awpxy rwh jwx idE[
g`l kI aus AwdmI ƒ EVk iKskxw hI ipAw Aqy mYN gol bwZ ivc jw ky eykWq
AsQwn bYT ky rihrws dw pwT bVI vYrwg ibRqI ivc kIqw[ Bog pw Ardwsw soiDAw-
pRym iBMnw Ardwsw
‘hy scy pwqSwh! ies Brm Buly Btkxhwr Awpxy ieAwxy bwlk ƒ A`j qYN AwpxI Apwr
ikRpw kir auBwirAw hY[ qyrI lweI hoeI is`k lgI[ qYN hI ies dws ƒ Koj bYrwgI
bxwieAw[ qUM hI ks ksv`tI lwvxhwr hYN; qUM hI prK ^zwny pwvxhwr hYN; qUM hI lgI
pRIq ƒ EV inBwvxhwr hYN, Afol SrDw BwvnI vwlI gurmiq prdwn kr qy qyry hI Gr
dy sMqW, BgqW, swDUAW Aqy gurmuKW dI crn srn Aqy sMgq pRwpq hovy Aqy gurmiq
AsUlW dI Dwrnw dw DwrnI sdw Awpxy ies Awsw vMq dws ƒ bxweI r`KIN[’
ies pRkwr dy Bwv dI jodVI Ardwsy ivc kIqI qy TMFw Twr ho ky Awpxy ibsRwm
AsQwn qy jw brwijAw[ dUjy idn Cu`tI sI[ mYN AMimRq vyly hI ieSnwn pwT krky idn
cVHdy swr iek`lw hI gurU dIAW sMgqW dy drSnI dIvwnW ivc jw juVn dy lwhy leI
auqwvlw ho ky inkl quirAw[ mYƒ sUJ nhIN sI ik ikq vl jWdw hW[ AYvyN AMdroN hI
pRyrnw hoeI ik clo A`j BweI qwrU isMG jI dy ShId gMj dw drSn cl krIey[ AqIq
bYrwgI ho ky aus vl cl inkilAw[
*
isrI rwgu m: 1, 15
bsrstrust.org
jylH ic`TIAW 8
iek ZYbI ibRD isMG dy drSn
jd mYN auQy phuMicAw qW Ajy ShId gMj dy bUhy vVn hI l`gw sI ik iek ibrD isMG
sujwn ic`ty dwVHy vwly mYƒ imly[ dws ny doie kr joV Pqh bulweI qy aunHW dy A`gy inauNky
KloieAw[ auhnW mYƒ Qwpxw dy ky AwiKAw-
‘jwh qyry auQy gurU kIAW KuSIAW hn[ qUM sul&eI &kIr auqy nhIN rIiJAw[ gurU Gr dy
sMqW sMg hI qyrI ivhwvygI[ jwh! AMdr sRI gurU gRMQ swihb jI dy drSn kr[ iehI s`cy
gurU kiljug dy hn[ ienHW dy lV ligAW hI pwr auqwrw hovsI[ inq auT pihlW ienHW dw
hI drSn pwT kIqw kr[’
ieqny bcn kih ky auh ibRD isMG lop ho igAw[ dws rs pRym BirAw ShId AsQwn
dy AMdr AwieAw Aqy gurU swihb gurU gRMQ swihb jI dy drSn pwT kIqy[ mYƒ Xwd nhIN
ik aus vkq ikhVw gurvwk AwieAw, pr aus dw Bwv auqSwh dwqw qy gurmiq dI cVHdI
klw ivc auBwrn vwlw sI[ bs! aus idn qoN sRI gurU gRMQ swihb jI dy drSn dw nym pRym
ArMB ho igAw, gurU dIAW sMgqW dI tihl mihl pRwpq hox l`g peI[ myry vwsqy s`cI
iv`dXw gurmiq iv`dXw dy gupq ^zwny KulH gey Aqy sMswrI iv`dXw Aiv`dXw hI Bwsx lg
peI[ auDr rucI hI nw jwvy, AYvyN b`Dw c`tI Brdw rhW[
bI. ey. dw iemiqhwn sMn 1900 eI:
bI. ey. dy iemiqhwn dy idn Aw gey qy AYs smyN Awey ik jdoN gurmq bYrwg ibRqI
Awpxy pUry jobnW qy sI Aqy AMqr giq hr dm pRmwrQI lgn dIAW lihrW auTdIAW
rihMdIAW sn[ bYTy bYTy hI ienHW lihrW ivc Aijhw goqw Kw jwxw ik Awpxy Awp dw
pqw hI kuC nw rihxw[ AYgzwmInySn hwl ivc bYTw prcw ilK irhw hW ilKdy ilKdy ƒ
AMqr giq pRmwrQ dI koeI lihr auTI[ bs klm auQy dI auQy hI rih geI[ prcw
ilKx dI suD buD nw rhI[ prcw ijQy qk iliKAw auQy hI rih igAw, AgWh quirAw hI
nhIN[ qory kox! qorn hwry dIAW JVW qW iksy hor QwauN Ps rhIAW sn[ AYsy ieSk pycy
pY rhy sn ik pycIN peI for ƒ quxkx dI qwb hI nw rhI[
AYho ijhy bwvry vihxW ivc vylw DU GVIs ky tpwieAw[ ipqw horW ƒ swrIAW ^brW
jw phuMcdIAW sn[ Awp lwhOr Aw ky mYƒ Awpxy nwl lY gey qy iljw ky hor cwvy pRcwvy
lwaux dy Xqn kIqy[ myry puCy qoN ibnW hI nwieb qsIldwrI ivc myrw mxkw pro id`qw[
mYƒ Psy ƒ ijvyN auQy smW inBwauxw ipAw, auh Pyr qrMg auTI qW vrnx krWgw[ hux A`k
igAw hW qy A`k ky AwigAw mMgdw hW[
-rxDIr isMG
bsrstrust.org
jylH ic`TIAW 9
2
jigAwsw qy ibhblqw*
< vwihgurU jI kI Pqh ]
myry srl icq vIr ipAwry Bw: nwhr isMG jI!
ies qoN pRQm AwpdI qIbr ieCw meI iKcwvt dy pRwiex ho ky dws Awpxw mulqwn
vwlw ibRqWq**
qy swDU vwlw bwkI rihMdw hwl v`Ko v`K p`qrW ivc ilK ky pVw cu`kw hY[
hux Awp dI ieCw Anuswr sMKyp lVI vwr qorw qordw hW[ swDU vwlI khwxI dy islisly
qoN AgWhW Pyr ieauN qorw qurdw hY:
nwieb qsIldwr nIXq hoxw - 1902-3 dy smwcwr
myry ipqw horW ny myrI Ps-PsweI dw pRbMD ivfwxI cwkrI dI pMjwlI gL pwaux dI
nmiq Ajy icqivAw hI sI ik ifptI kimSnr luiDAwxw dw prvwnw myry nwm Aw igAw
ik qYƒ s`qr dmVy mwhvwr auqy AwrzI qOr pr plyg ienwkUlyitMg (plyg dw tIkw
lwaux vwly A&sr) dw prsnl AYisstyNt nIXq krky smrwly dI qsIl ivc ByijAw
jWdw hY[ myry nwl hI myry bVy Brwqw s: hrbMs isMG jI d nwm BI Aijhw hI prvwnw
AwieAw qy auhnW ƒ jgrwvW dI qsIl ivc lwieAw igAw[
mYƒ srb`q srbMDIAW qy isMG s`jxW, Kws krky ipqw horW dI AwigAw mMn ky ieh
b`Dy c`tI Brn vwlI C`t cu`kxI hI peI Aqy ipqw horW ny mYƒ Gyr Gwr ky dlIl nwl
kwiel kr hI ilAw ik ‘^lko Kudw’ dI syvw krnI ‘Kwlk’ dI syvw hI hY Aqy aus dy
rIJwvn dw auqm vsIlw iek ieh hY[ ies h`lw SyrI nwl qur ipAw[ BwvyN isMG Ajy
nhIN sijAw sI pRMqU mony, nVI mwr dy hQoN nw Ckx vwlI rihq rihxI dI kmweI pihloN
hI krn lg ipAw sI[ eys krky Awpxy nwl iek lWgrI (rsoeIAw hI kho) jo kyswDwrI
sI qy nVImwr nhIN sI, lY ky qur ipAw[
*
ic`TI nM: 6
**
mulqwn vwlw ibRqWq kWf nM: 11 ivc Agy jw ky Aweygw[
bsrstrust.org
jylH ic`TIAW 10
mYN ienwkUlyitMg AwPIsr dy pws jw pujw jo aus vkq dOrw krdw krdw KyVI ngr*
ivc mukIm sI[ ieh auhnW plyg ienwkUlyitMg A&srW ivcoN sI, jo pMjwb ivc pihlI
plyg pYx swr**
vlwieqoN Kws qor pr mMgwey gey sn Aqy hryk qsIl ivc izlHyvwr
qweInwq kIqy gey sn[ AMgryjI bolI ibnW hor koeI bolI bolxI nhIN jwxdy sn[ ies
krky AMgryzI bol cwl ivc pRbIn AMgryzI ividAw dy pVHwkU prsnl AYisstyNt iehnW
dy nwl lwey gey sn[ mYN Ajy s`jrw hI kwlj qoN inkilAw sI, ies leI aus vkq
AMgryzI ivc igt-imt krn dI Kws muhwrq sI[ mYQoN pihlW jo nwieb qsIldwr aus dy
nwl qweInwq sI, auh AMgryzI nw piVHAw hox krky igt-imt krnI nhIN jwxdw sI[ so
mYN aus qoN jw cwrj ilAw[ bVw qkVw Amlw plyg ienwkUlyitMg A&sr dy nwl rihMdw
sI[ sB dI rsd Awidk dw pRbMD BI prsnl AYisstyNt dI ifaUtI qoN ibnW myry spurd
sI[
PrzI rsIdW qy mlbw PMf ivcoN mu&qKorI dw Jmylw
pihly idn hI jo AOK myry swhmxy AweI auh ieh sI ik jdoN fyry dI rsd Awidk dw
ihswb cukwieAw qW PrzI rsIdW vwlI gVbV qy mlbw PMf ivcoN mu&qKorI dw Jmylw myry
pyS hoieAw jYsy ik pihlW qoN hI ieh bihvq b`JI qurI AwauNdI sI[ ikauNik dOrw myry
Awaux qoN pihlW SurU ho cu`kw sI qy aus ipMf ivc keI idn rihx krky mu&qKor stw&
(Amlw) mn BwauNdy gulCrry aufwauNdw irhw, ijs dw swrw Bwr mlbw-PMf dy isr ipAw
qy Agy BI hr iek ipMf ivc ievyN jIkUM pYNdw AwieAw sI[
mYN jo Kwilk dI Klkq dI syvw krn vwly iKAwl ivc AwieAw sI, ieh AxhoxI
g`l shwr nw sikAw[ swry Amly ƒ (ijs ivc AYisstYNt srjn, hY~f klrk, kMpONfr
Awidk BI Swiml sn) Awpxy swmHxy bulwieAw qy auDroN ipMf dy nMbrdwrW ƒ dukwndwr
bwxIey smyq bulwieAw[ sB dw A`fo A`f lyKw cukwieAw[ sB qoN pihlW Awpxy iek A`Dy
idn dI rsd dw ihswb krky nkdI qwr id`qI qy rsId lY leI[ mYƒ bQyrw kihx ik
swƒ nkdI mul sB Aw igAw, qusIN su`kI rsId lY lvo[ pr mYN auhnW ƒ qkVI lwxHq pw
ky smJwieAw ik ‘ieh mlbw-PMf lUlHy, lMgVy, ApwhjW qy koVHIAw klMkIAw vwsqy hY[
qusIN ies lwnHq dy BwgI ikauN bxdy ho? qy nwly lYx vwilAW ƒ bxwauNdy ho?’ Srmo
kuSrmI myrI nzIr dyK ky cup kIqy sB ƒ g`TW KohlxIAW peIAW[
jdoN kOfI kOfI mul rsd dw sB dw Awpxy v`loN qwirAw igAw qy rsIdW dvweIAW
geIAW qW swrw stwP (Amlw) myrI jwn dw vYrI bx igAw[ bVy Zzb dI g`l ju hoeI!
ijhnW cpVwsI Awidk dI AT, ds dmVy mhIny dI qnKwh sI, auhnW ƒ BI A`j AT
AT Awny roz dy Krc dy ihswb mUjb pUrw dwm p`ilEN dyxw ipAw[ vfy AihlIAW dw qW
kI AwKxw hY[ ienwkUlyitMg A&sr ivcwry ƒ kI ^br? aus dw bihrw jo aus qoN swrI
*
KyVI nOD isMG qsIl smrwlw izlHw luiDAwxw[
**
eyh smwcwr mwrc ApRYl 1902 dy hn[
bsrstrust.org
jylH ic`TIAW 11
rkm rsd dy mul dI vsUl kr lYNdw sI Aqy eyDroN sukI rsd lY ky sB kuJ hzm kr
jWdw sI, Aj Kws qOr qy swirAW qoN vD duKI hoieAw[ aus dy rwhIN myry briKlw& ausy
idn swry Amly ny rL ky goNdW guMdxIAW SurU kr id`qIAW qy ienwkUlyitMg A&sr pws
Skwieq ho geI ik ieh nwieb qihsIldwr nwjwiez qMg krdw hY[ mYƒ bulwieAw
igAw[ mYN ienwkUlyitMg A&sr qoN puiCAw ik kI mYƒ Awpxy ^rc dy roznwmcy ivcoN k`F
ky d`s skdy ho ik Awp ny ies mukwm AMdr kI kuC cIjW mMgwaux dw ieMnfYNt (toNbU)
bihry dI rwhIN dukwndwr ƒ id`qw[ aus ny qurMq AwpxI ieMnfYNt buk kF ky mYƒ ivKw
id`qI[ mYN BI qurq Purq dukwndwr ƒ bulw ilAw Aqy aus ieMnfYNt Anuswr ausy qoN ihswb
cukwieAw qW rsId dI rkm nwloN qIjw ih`sw Gt Krcw ienwkUlyitMg A&sr dy zumyN
inkilAw[ bwkI dI rkm Asl rkm qoN iqguxI bihrw aus QoN lY cu`kw sI qy Awp hI
aufwauxI cwhMdw sI pr aufw nw sikAw[ jd ieh kleI (pwj) KulHI qW lYxy dy dyxy pY
gey[ ienwkUlyitMg A&sr qwmqVUk ho igAw qy ausy vyly bihry dy htwaux dy hukm dy
id`qw Aqy ikhw ik ies pr muk`dmw clwieAw jwvy[ bihrw Pyr hwVy k`Fy qy pYrIN pvy ik
bKSo qy bKSvwE[ mYƒ qrs Aw igAw qy ienwkUlyitMg A&sr ƒ smJwieAw ik ‘muk`dmw
qW ies pr ikAw clwauxw hY jwx idE[ Agy ƒ AwpxI qkVweI kr lvo[ jd qk Awp
dy vwsqy nvW bihrw nw iml jwvy aus vkq qk iesy ƒ GVIsI clo[ ikauNik dOry ivc
Awp ƒ nw-h`k qklIP hovygI[ dUjy bihry dy Awaux pr ies ƒ k`F id`qw jwvygw[’
is`KW dI scweI dw is`kw
g`l kI myrw AwKw aus ny mMn ilAw qy ausy idn qoN aus dy idl aupr is`KW vwlI
sicAweI dw is`kw bYT igAw Aqy kihx l`gw, ‘suixAw sI ik is`K suicAwr huMdy hn, so
TIk dyiKAw[’ mYN AwiKAw ik ‘mYN qW Ajy is`KI dw aumYdvwr hW; is`K nhIN[ jyhVy gurU ky
is`K hn, auhnW dIAW krnIAw dw qW ikxkw mwqR BI mYƒ pRwpq nhIN hoieAw[’ aus idn
qoN auh myrw gUVHw imqR bx igAw qy inj dw ihswb-ikqwb BI sB myry spurd kr id`qw[
ijQy Agy aus dy ds ds dmVy roz dy Krc huMdy sn, auQy iqMn iqMn, cwr cwr, msW Krc
hox qy KwD Kurwk Awidk dy smwn aus qoN BI sohxy[ dUjy pwisEN mlbw PMf ivcoN BI iek
kOfI nw iksy ƒ lYx dyxI[ mhInw fyF mhInw qW mYN aus dw ihswb ikqwb Awpxy pws
r`iKAw, Pyr ausy ƒ sB ibauNq isKw ky aus dy hvwly kr id`qw, ikauNik mYQoN ies KVK`s
ivc Kcq rih ky AwpxI hor ifaUtI pUry qOr qy nhIN inBdI sI[ eysy qrHW kuC smW
lMiGAw[
fwlI dyx vwilAW dw pRsMg
kuC icr ip`CoN Aswfy dysI KuSwmdI t`tUAW zYldwrW, sPYdpoSW ny fwlI Awid lYx dI
vwdI aus ƒ pw id`qI[ jd mYƒ pqw l`gw qW mYN hukm id`qw koeI zYldwr s&YdpoS Awidk
fwlI lY ky ienwkUlyitMg A&sr pws m`q jwvy qy myry pu`Cy ibnW aus ƒ mq Aw ky imly[
bsrstrust.org
jylH ic`TIAW 12
ieh sux ky auh bVw K&w KUn hoieAw qy mYƒ Awpxy kYNp ivc bulwieAw qy boilAw ik ‘qYN
Awpy hI Aijhw hukm dy ky myrI hqk kIqI hY qy mYQoN puiCAw BI nhIN[’ mYN aus ƒ
AwiKAw ik ‘mYƒ fI.sI. (ifptI kimSnr) dy Kws hdwieq kIqI sI ik ienwkUlyitMg
A&sr nvW hY qy ies mulk dy rsmo irvwj ƒ jwxdw nhIN[ so jy koeI Xog AXog g`l
hovygI qW aus dw izmyNvwr qUM hI TihrwieAw jwvyNgw[ so mYN aus hdwieq mUjb kMm kIqw
hY, ikauNik ieh KuSwmdI lok hn Awp ƒ ienHW dw pqw nhIN[ ieh AwpxI Kud-grzI dI
Kwqr Awp dy pws Aw ky nwhk Awp ƒ qMg krdy hn qy hor hor AXog AwdqW isKwauNdy
hn, ieh smJky mYN iehnW ƒ bMd kr id`qw hY ik myry puCy ibnW Awp pws mq Awvx[’
ienwkUlyitMg A&sr- Awp ny ies ivc kI AXogqw dyKI?
mYN- ieh fwlIAW lY ky AwauNdy hn[
ienwkUlyitMg A&sr- fwlIAW lYx Aqy dyx ivc kI AXogqw hY?
mYN- fwlI lYxW iek qrHW dI irSvqKorI hY[ mYN nhIN cwhuMdw ik ieh lok Awp ƒ fwlI
dy dy ky irSvq lYxw isKwaux[
ienwkUlyitMg A&sr- kI ies pRkwr dI ^ws hdwieq Awp ƒ ifptI kimSnr v`loN
hoeI hY? qy kI fwlI lYxw dyxw ies mulk dw irvwj nhIN? jy irvwj nhIN qW ieh lok
ikauN myry pws AwauNdy hn? jy hY, qW Awp ikauN rokdy ho?
fwlI lYxw dyxw irSvq hY qy mlbw PMf ivcoN Kwxw koVHI klMkI bxnw
hY[
mYN- mYƒ ^ws qOr qy koeI hdwieq nhIN hoeI[ mYN irSvq lYx dyx dohW ƒ gunwh
smJdw hW, qy jo Dwrimk AsUl Anuswr gunwh hY, auh kwƒn Anuswr BI jurm hY[ jy
koeI jurm krn dw BYVw irvwj iksy mulk AMdr pY jwvy qW kI auh kwƒn ho igAw[ mYƒ
pqw nhIN ik Awp dy dyS ivc ieh irvwj hY ik nhIN? qy nw hI ies mulk dy ies pRkwr
dy irvwj nwl myrw A`j qweIN vwh ipAw hY[ pr myrI AMdroN AMqSkrx sw& kih rhI hY
ik ieh jurm qy gunwh hY[ Aijhw gunwh qy mujirm bxwaux vwlw irvwj hrigz
hrigz Klik-Kudw ivc nhIN hoxw cwhIdw[ mYN ies krky roikAw hY ik ikqy Awp ƒ BI
ieh vwdI nw pY jwvy[
^Yr, ies pRkwr dI bhuq lMmI cOVI bihs dy pscwq EVk ienwkUlyitMg A&sr ƒ
inMmoJUxw hoxw ipAw[ koeI do idn ipCoN ifptI kimSnr pws igAw qy fwlI lYx dyx
bwbq izkr Azkwr kIqw[ auQoN muV ky jd myry pws AwieAw qd kihx l`gw ik mYN swrI
iviQAw ifptI kimSnr ƒ suxweI[ auh BI bVw inMmoJUxw hoieAw Aqy kihx l`gw ik
fwlI lYxw qy mlby PMf ivcoN Kwxw qW iek mwmUlI g`l hY[ sB A&sr kimSnr qk fwlI
lYNdy hn qy jd dOry qy AwauNdy hn qW kimSnr Awidk qweIN sB mlby PMf ivcoN KWdy
hn[ iqs pr aus ƒ mYN ikhw: ‘ifptI kimSnr ƒ jw ky kih dyvo ik mlbw-PMf ivcoN
Kwx vwly sB koVHI, klMkI hoxgy[ ikauNik ieh mlbw PMf koVHIAW, klMkIAW vwsqy hY[
bsrstrust.org
jylH ic`TIAW 13
ijnHW dy nimq ieh PMf riKAw igAw hY, ijhVy auhnW dI QW ies PMf ivcoN Awp KWdy
hn, aunHW ƒ koVHI klMkI hI smJxw cwhIdw hY[ smJxw hI nhIN blik jo Xog ho ky AXog
Kwqy ivcoN KWdy hn, aunHW ƒ ieho ijhy AXogqw vwly hI Pl lgdy hn qy ieh BI kih
dyxw ik mYN fwlI lYx dyx ƒ irSvq swbq krn leI cYilMj idMdw hW[’ ienwkUlyitMg
A&sr ny auvyN ijvyN fI.sI. ƒ jw ikhw[ mYƒ bulwieAw igAw[ mYN inDVk ho ky Awpxy
AwrgUmYNts (dlIlW) id`qy, qy AsUln, kwƒnn, soSl (BweIcwrk) mOrl (ieKlwkI)
puAwieMts AOP vIaU (nukqw i^Awl) nwl srb qrHW is`D krky idKw id`qw ik fwlI lYxw
irSvqKorI hY, Aqy mlbw PMf ivcoN Kwxw koVHI, klMkI bxnw hY[ ifptI kimSnr dI p`kI
qs`lI ho geI qy myry au~pr AwpxI bhuq pRsMsw zwhr kIqI[ mYN AwpxI pRsMsw Awpxy mUMh
aupr suxnw vI Dwrimk AsUlW qoN ifgxw smJdw sI[ ies vwsqy mYN qV`k auQoN iKskx
dI kIqI[
prMqU aus idn qoN mYƒ inscw ho igAw ik gvrnmYNt rUpI syvwdwrW dI kMpnI hI swrI
ruVHI peI hY[ ies ivc rih ky syvw krnw pRlok ivgwVnw hY[ pr Pyr vI mYN b`Dw c`tI
Brdw irhw[ AMdroN ic`q hr dm aucwt rhy[ hyTly auqly swry mihkmydwrW ƒ aUq igAW
dw Awvw dyKky koeI Avsr, AwvSkqw nhIN sI ik ijs krky gvrnmYNt srivs Klky-
Kudw dI syvw bx sky[ Kwilk dI syvw qW kI ndrIN AwauxI sI, “iDRg ivfwxI cwkrI”
scmuc Bws auTI[ ijs ivc “Awpu vyic Drm gvwey” dy Gwty qoN ibnW hor koeI lwB nhIN
sI idRStI AWvdw[ Awqmk ibRqI dy ruVH jwx dw qOKlw hr vkq bixAw rihMdw sI[
Awqimk ibRqI ƒ aus smyN kyvl Awqmk rMgW ivc Kyfx dIAW qWGW aumMgW sn[ ienHW
qWGW aumMgW ƒ BI Tihkx Tihclx dw ^qrw keI vwr Aw bxdw sI[ bhuV bhuV
gurbwxI dw Awsrw prnw lY hr iQVkx vwly kdm au~qy Awpxy Awp ƒ sMmHwlxw[ pr Pyr
BI “kurIey kurIey vYidAw qil gwVw mhryru]”*
vwlw AMdysw Aw bxnw ik mqy “vyKy
iCtiV QIvdo jwim iKsMdo pyru]” vwlw Bwxw vrq jwey[ vfy qVikEN auT ky ieSnwn
Awidk ikRAw soD ky iek mn iek icq ho ky kMTwgr bwxI dw pwT krnw qy idn cVHdy
qIk inribGn kmweI dvwrw ibRqI pkwauxI[ prMqU ijauN hI ifaUtI krn leI Arwky qy
svwr hoxw Aqy Agly pwisEN lMbVdwrW, zYldwrW, s&YdpoSW dIAW inauN inauN ky slwmW
qy korinSW hoxIAW, hvw hor hI ho jwxI[ m`lo m`lI hMkwr horW ny Awpxy sUKm srUp ivc
Aw Pyry pwauxy[ pr gurU kI Apwr ikRpw sI ik ies ku&r ivc pYx dw pqw nwloN nwl
qwbV qoV lgdw rihxw qy cOks hox krky AMqrgqI bynqI Bwv dy ibny-meI SbdW dw
icMqn lg pYx qoN kuC shwrw rihxw[ swrw idn iksy AmqRIvI (struggle) Xu`D ivc
bqIq hoxw[ AwQxy Aw ky rihrws jI dy pwT pscwq ikqy jw ky idn Br dI cVHI swrI
ibK auqrnI[
iSkwr dw pRsMg
*
fKxy m: 5, 1095
bsrstrust.org
jylH ic`TIAW 14
iek vyr keI AMgryz A&sr svyr swr hI iSkwr jwx leI Aw iek`Ty hoey Aqy mYƒ
BI nwl lY jwx leI Aw kxqwaux l`gy[ mYN Awpxy qMbU ivc bYTw bwxI dw AnMd lY irhw
sI[ aus smyN Blw iks dI mjwl sI ik aucwt kr sky[ t`krW mwr ky muV gey, mYN
boilAw hI nhIN[ idny mYƒ pu`Cx lgy qW mYN sw& kih suxwieAw ik Aijhy smyN jy mYƒ Pyr
kdy tuMibAw tuxikAw qW mYN POrn AsqI&w dy ky clw jwaUNgw[ myrI ifaUtI A&srW ƒ
iSkwr iKfwauxw nhIN Aqy jy myrI ifaUtI BI hY, auh ifaUtI sMswrk ip`CoN hY, pihlW
pRmwriQk ifaUtI muK hY! myry ies pRkwr dy kory bcn sux ky auh Fl gey Aqy PYSn
pUribk iKmw mMg ky mYQoN KihVw CufwieAw[ prMqU fwktr iPSr ƒ mzhbI AsUlW dI
Cwx-bIn krn dI crcw dw bhuq SONk sI[ aus iek idn gyV moV pw ky ieh svwl
qornw cwihAw ik mws Kwxw ienswnI Kurwk hY ik nhIN? mYN aus smyN msq rihxw
cwihAw qy AwiKAw ik ies dw auqr ikqy vyly isr idqw jwaU[ kudrq AYsI vrqI ik
dOry dw mukwm iek idn kuJ vfyrw pY igAw[ swfw Asbwb qy Amlw sB ip`Cy rih igAw
Aqy AMgryz horW dy bihry Sihry KVy KwnswmyN BI Kwx pIx dy swmwn sxy ipCy hI rih
gey[ AsIN doeI GoVy duVw ky mUhry cly Awey qy joDW mnsUrW*
dy ivcwly kYNp g`fxw sI[
(hux qsIl smrwlw qoN luiDAwxy ivc bdlI ho geI sI[) bwhr auidAwn ivc qMbU lwaux
leI koeI AtMk Xog AsQwn Agyqrw hI dyK Bwl ky psMd krn lg pey[ fwktr horW ƒ
Bu`K l`gI, Gwbrn lgy[ (ieh lok BuKYly bhuq huMdy hn[ jy vyly isr ienHW ƒ Kwxw pIxw
nw imly qW ivAwkul ho jWdy hn[) mYQoN puiCAw ik ‘Bu`K ikvyN imty? Ajy fMfw fyrw icrkw
Awauxw hY qy ipMf phuMcx dI qwkq nhIN[’ qW mYN ikhw ik ‘byrI dy byr hn, Awh byrI
KVI hY ieQoN JwV ky KuAw idMnw hW[’ iek do JwV ky KuAwey qW BuK hor BI BVk auTI[
auh sxy bUtIN byrI dy aupr jw ciVHAw Aqy hlUxw dy ky JWbV lw id`qI[ mYƒ AwiKAw ik
qUM cug[ coKy ho gey qW auqr AwieAw[ mYN bMfy pw ky A`Dy aus ƒ dy id`qy qy A`Dy Awp Ckx
lg ipAw[ aus ny Ajy cwr pMj hI cboly sn ik mYN l`p byrW dI auVw igAW[ ieqny ƒ
iek izmINdwr ds bwrW gMny kmwd dy lY ky AwigAw[ mYN lY ky aus ƒ iek idqw ik lY
cUp lY[ qyry byr KwDy hzm ho jwxgy[ aus ny ikhw ik ‘qUM BI cUp[’ mYN dMdW nwl dwVHn
lg ipAw qy aus ny cwkU kF ky gMfyrIAW iek porI dIAW hI bxw ky msW cUpIAW sn ik
mYN ieqny ƒ cwr pMj gMny dwVH igAw[ auh hYrwn ho ky AwKx l`gw ik ‘qyry dMd ieqny
ikauN mzbUq hn?’ qW mYN AwiKAw ik ‘mYN mws nhIN KWdw Aqy nw hI Aswfy dys ivc
quhwfy vW|U mws Kwx dI bhuqI vwdI hY[ Aswfy v`fy vfyirAW (bwp, dwdy, pVdwdy)
swirAW dy dMd iesy krky mzbUq cly AwauNdy hn ik auh Awdqn mws Kory nhIN[ mws
Kory jwnvrW dy dMd mws Kwx nwl kudrqn kmzor nhIN huMdy[ ienswn dI Kurwk cUMik mws
nhIN, ies leI lgwqwr mws Kwx nwl aus dy dMd CotI aumr qoN hI jIrx ho jWdy hn[
AYQoN qIk ik nsl-b-nsl kmzor qoN kmzor huMdy cly jWdy hn[ dirMdy hYvwn (mwswhwrI
pSU) k`cw mws Kw jWdy hn, ikauNik kudrqn hI aunHW dy dMdW dI bxwvt k`cw mws cIr
*
ipMf joDW mnsUrW BweI swihb dy ipMf nwrMgvwl qoN iqMn koh dI ivQ pr hn[
bsrstrust.org
jylH ic`TIAW 15
PwV ky Kwx leI Xog hY[’ fwktr horW dI inSw ho geI qy h`s ky kihx l`gw: ‘Es idn
vwly pRSn dw auqr ^Ub imilAw[’ iesy qrHW dIAW AnMd vwrqW huMdIAW rhIAW[ ijnHW
ivcoN ‘kI sRI gurU gRMQ swihb jI dI pUjw buq pRsqI hY?’*
vwlI ivcwr crcw BI iesy
fwktr iPSr nwl hoeI hY, ijs dy ilKx dI AiDk loV nhIN[ koeI swl Br hI msW
kitAw hoaU ik aus mihkmw plyg ienwkUlySn dy tu`tx krky fwktr horW ƒ qW auQoN
subk-doS hoxw ipAw[ pr jWdy jWdy mYƒ qkVI qrHW ZulwmI ivc jkVn leI is`Dy hI
v`fI qsIldwrI dI jgHw leI aunHW myrI zordwr is&wrS mYQoN puCy ibnW hI is`DI lwt
swihb lwhOr dy cI& sYkRytrI pws jw kIqI[ aus ny vwiedw kr ilAw, Aqy ikhw ik
‘AslI cYnl (rsqy) dy rwhIN fI.sI. rwhIN ho ky ies dI dr^wsq myry qweIN iek vwr
phuMcdI kr idE[ mYN pihlI jgHw (post) ies ƒ idvw idAWgw[’ EVk myry pws gupq
guMdxw swry dw swrw pRgt krnw ipAw[
3.
Awqmk vYrwg qy AMimRq Ckxw*
ifptI kimSnr qy fwktr iPSr dy nwl ipqw horW dy swmHxy g`lbwq
eyDr myrI Awqm bYrwg ibRqI dIAW qxwvW hor vI ksIAW jw cu`kIAW sn qy ivfwxI
cwkrI krn v`loN au~kI hI auprwmqw ho cu`kI sI[ bQyry dwau pycy pwey gey[ mYN aunHW
*
ies pusqk vwlI ivcwr-crcw ipMf KyVI nOD isMG kYNp ivc hI hoeI sI[
*
ic`TI nM: 6 (cldI)
bsrstrust.org
jylH ic`TIAW 16
A&srW dy dwau hyT nw AwieAw[ EVk iek idn ipqw horW ƒ bulw ky aunHW dy swmHxy mYƒ
fI.sI. dI koTI auqy cwr cuPyirEN Awx GyirAw[
qsIldwrI CfxI
pihlW qW mYN mSt hI krI rKI[ EVk jdoN bhuq hI ju`c krky mYQoN auqr mMigAw
igAw ik qUM gvrnimMt dI nOkrI ikauN nhIN krdw? qW mYN AwiKAw ik ‘mYN qW ies krky
nOkrI krn ligAw sI ik mYƒ ieh i^Awl sI ik Kwlk dI Klkq dI syvw krnI Kwlk
dI syvw krnw hY qy ieho ausdy rIJwvx dw swDn hY, qy Boly Bwau duAwrw myrw ieh i^Awl
BI sI ik gvrnimMt iek syvwdwrW dI kMpnI bxI hoeI hY, qy koeI ienswn iek`lw syvw
nhIN inBw skdw jd qk ik iksy syvw mMfl (kMpnI) ivc ho ky syvw dw sWJIvwl nw
bxy[ so mYN ieho munwsb smiJAw sI ik ies gvrnimMt rUpI kMpnI dw mYNbr bxW qy
mYNbr bx ky XQw Xog syvw krky jnm s&lw krW[ pRMqU qlK qzrby qoN mYƒ swbq ho
cu`kw hY ik myrI pRm inrwsqw ƒ ieh gvrnimMt rUpI kMpnI AqXwcwr mMfl hY[ bVy qoN
bVw hwkm gvrnimMt srvYNt (syvk) khwauNdw hY pr syvw koeI nhIN krdw[ iekdUM
vwiFEN sB sMnH-mwr hI iek`Ty hoey hoey hn[ eys vwsqy myrw auh i^Awl dUr ho cu`kw hY
ik mYN AYsI Jmylydwr brwey nwm syvw (service) krW[ dUsry qihsIldwrI dI syvw qdy
hI pRmwx pY skdI hY Aqy qdy hI ieh syvw ‘syvw’ khw skdI hY jykr mYN ieh syvw kdw
hoieAw iensw& kr skW[ iensw& inAwie ijs ƒ s`co s`c inAwauN inbyVw AwKdy hn
auh ies gvrnimMt rUpI kMpnI ivc rih ky ho hI nhIN skdw[ Drm inAwauN auQy hI ho
skdw hY ijQy ik inAwauN inbyVn vwly hyTW qoN lY ky auqy qweIN swry dy swry myry AsUl
AkIdy Anuswr (jo mYN gurmiq qoN gRihx kIqw hY) au~c jIvn vwly DrmI purS ho jwvx[
Aqy qIsry jd qIkr ieh kwƒn Shwdq (Law of evidence) mOjUd hY aus vkq qweIN
inAwauN iensw& ho hI nhIN skdw[ mYƒ pqw nhIN ik ieh kwƒn Shwdq iks vyly dw
bixAw hoieAw hY, kdoN ku dw ieQy pRclq hY, pr ies ivc koeI S`k nhIN ik jdoN ieh
bixAw hoxw hY audoN s`c bolx dI Awm qOr ’qy kudrqI Awdq qy SuB Awcrn vwlI zwqI
is&q audoN dy bMidAW AMdr mOjUd hoxI hY[ A`j klH dy zmwny JUT dw bwzwr dunIAW ivc
grm hY qy s`c bolx vwly ivrly hI hn[ ijnHW dw pySw hI JUT bolxw hY, aunHW dw Drm-
eImwn hI koeI nhIN[ Aksr AYsy JUTy dy pySy vwly purS hI hn ijnHW dI gvwhI auqy
dIvwnI, &OjdwrI Awidk sB muk`dimAW dy &Ysly huMdy hn[ hr iek ipMf bsqI qy Sihr
ivc ^ws ^ws AwdmI hn ijnHW dw pySw hI gvwhI dyxw hY[ A`j qoN bwrW swl ipCly
muk`dimAW dw rIkwrf (imslW) k`F ky dyK lvo ik hr iek ipMf ivcoN hr pRkwr dy
muk`dimAW ivc bhuq kr ky AYsy gvwhI pySw AwdmIAW dy nwauN hI pwey jwxgy ijnHW dI
Shwdq auqy bhuq swry &Ysly hoey hn[ A`j klH dy gvwhI pySw AwdmIAW dI keI iek
ipMfW ivcoN myry pws ilst (Pihirsq) mOjUd hY[ auhI AwdmI bhuq krky hr iek
kcihrI ivc bqOr gvwh dy pyS huMdy hn[ munis& dI kcihrI ivc jwE qd BI auhI[
bsrstrust.org
jylH ic`TIAW 17
eI.ey.sI. (Extra Assistant Commissioner) dI kcihrI ivc dyKo qd BI auhI[
Qrf gryf, sYkMf gryf, Pst gryf iksy BI mijstryt dI kichrI ivc jwE qy dyKo
qd BI ausy ilst ivcoN hI gvwhI pySw AwdmI bqOr gvwh pyS huMdy imlxgy[ ifsitRkt
j`j, sYSn j`j dI Adwlq ivc BI eysy gvwhI pySw ilst (&ihirsq) dy AwdmI gvwhI
idMdy pwey jwxgy[ S`k hovy qW hryk Adwlq dy v`Ko v`K rIkwrfW (imslW) ƒ k`F ky vyK
lvo[ pRq`K ƒ pRmwx dI loV nhIN[ Ajyhy AwdmIAW dw pySw hI gvwhI dyxw hY[ do do cwr
cwr Awny AQvw quC rkm aupr ivk ky gvwhIAW dy AwauNdy hn qy sPYd JUT bol idMdy
hn[ ijnHW dw pySw hI do cwr Awny Xw rupey DylI ipCy gvwhI dyxw hY, auQy s`c JUT dI
qmIz hI kI? aunHW dI AMqS krx hI murdw ho jWdI hY[ hux d`so ik AYsy SKsW dI
gvwhI auqy jo hwkm &Yslw idMdy hn, kI auh inAwiekwrI bx skdy hn? kI auh Drm
iensw& vwlI s`cI syvw (ifaUtI) Adw krdy jW kr skdy hn? kdwicq nhIN! KrIKq jy
koeI ^udw dy KOP vwlw bhuq krU qW mOky pr jw ky muk`dmy dI q&qIS krU[ &rz kro ik
iek ipMf ivc ^Un hoieAw hY qy mYN auQy mOky pr jw ky q&qIS krn l`gw hW[ mOky dI
q&qIS qy sB lokW dI zbwnI mYƒ mlUm hoieAw ik &lwny AwdmI ny ^Un kIqw hY pr
AslI ^UnI dy bri^lw& jy Gto Gt do gvwh Shwdq (gvwhI) dyx leI nhIN imldy qW
myrI mOky dI q&qIS dw &Yslw jy mYN gvwhW dI Shwdq ibhUx dy BI dyvW qW auproN jw ky
Kwrj ho jwvygw Aqy jy iksy bygunwh SKs dy bri^lw& (cwhy auh AslI ^UnI nhIN) do
&rzI gvwh KVy ho jWdy hn qy aunHW dI gvwhI auqy jo &Yslw id`qw jWdw hY qW auh &Yslw
(sound, valid judgement) pUrw qy TIk &Yslw smiJAw jWdw hY qy aupr hweI kort
qk nhIN tu`t skdw[ gvwhW dI Shwdq ibhUx muk`dmy dw &Yslw aupr jw ky pihlI kort
(Adwlq) ivc hI tu`t jweygw, so mOky dI q&qIS iksy kMm nw hoeI[ Ajyhy mOky dI
q&qIS auQy inrBr (mbnI) &rzI gvwhI dI JUTI Shwdq ibhUxy muk`dimAW dy ijMny BI
&Ysly mYN krUMgw aupr jw ky r`d huMdy cly jwxgy[ bs, QoVy Arsy ivc mYƒ iek nwlwiek
mYijstryt smJ ky Av`l qW k`F hI idqw jwvygw, nhIN qW fIgryf (drjw Gtwauxw) qW
zrUr hI kIqw jwaUgw[ eys fIgryf hox dI nmoSI ivc jy mYN AwpxI klw qoN hyTW if`g
ipAw qy nyknwm mYijstryt hox dI knOf ivc pY ky kwƒn Shwdq dI pUC PV bYTw qW
Drm inAwauN, iensw& krnoN igAw guAwqw hoieAw Aqy gvrnmYNtI sMnH mwr kMpnI ivc
Swml ho ky Awpxw prlok gvw bYTW qW myry kI h`Q AwieAw, isvwey pCoqwvy dy[ qW qy
“AYsw kMmu mUly n kIcY ijqu AMiq pCoqweIAY]”*
ies leI Awpxy ieSt gurdyv dy hukm
ƒ gRihx krky aus au~pr huxy qoN hI ikauN nw kwiem irhw jwvy[ AYsw hI hwl quhwfy
^u&IAw pulIs dy mihkmy dw ho irhw hY jo Anykw pRkwr dy JUT, &ryb, D`ky DmkIAW dy dy
ky Awpxw au~lU is`D kr rhy hn[ eyho hwl A`j klH dy plIfrW dw hY[ aunHW pws JUTw
s`cw muk`dmw jo BI Awvy sB ƒ Awpxy kwƒny Shwdq dI quPYl s`cw krky idKw idMdy hn[
ApRwDI ƒ brI qy inr-ApRwDI ƒ PWsI luAw idMdy hn[ bs KIsw pur qy muTI qr cwhIdI
*
rwmklI m: 3 AnMdu, 918
bsrstrust.org
jylH ic`TIAW 18
hY[ inAwauN iensw& qW kyvl Dwrimk ihrdy AMdr huMdw hY[ au~c rUhwnI jIvn vwly DrmI
purS qoN ibhUx koeI inAwauN krn dI fINg nhIN mwr skdw[ ^ws krky AYsy QW ijQy ik
hyTW qoN lY ky aupr qk cwr cuPyry ies qrHW dw islislw bixAw hoieAw hY auQy iek A`Dw
Aijhy DrmI jIvn vwlw purS kI kr skdw hY? qy mYN Ajy aus rUhwnI AOj vwly jIvn
dw muqlwSI hW, Kyp Ajy l`dI hI nhIN[ eys Gwty vwly sOdy ivc pY ky KypoN ^wlI jwx vwlI
g`l myry nwl hoxI hY[ ies krky mYN ies Gwty vwly sOdy ivc kdy BI nhIN pYxw cwhuMdw qy
nw hI pvWgw[’
sony dI icVI
myrw ieh tky vrgw korw jvwb sux ky ifptI kimSnr qy fwktr iPSr ny myry ipqw
horW ƒ snmuK ho ky ikhw ik, ‘srdwr swihb A&sos! Awp kw lVkw nw Awp ky kwm kw
rhw nw hmwry kwm kw[ qumwry hwQ sy igAw[ AOr hmwry hwQ BI nw Aweygw[ A&sos ik
gvrnimMt ky hwQ sy eyk sony kI icVIAw jwqI hY[ bVy A&sos kI bwq hY ik Awp kI
aumYd pUrI nw hUeI, AOr hm ko BI s^q mwXUsI hUeI, ikauNik nw hI kwƒny Shwdq tUtygw
nwhI Xyh srkwr kI nOkrI krygw[’ ieh hY myrI sMKyp dwsqwn srkwrI nOkrI krn dI qy
kr ky C`f dyx dI Aqy C`f ky muV kdy nw krn dI[
cwhy myry ipqw horW ƒ myrI v`loN Drm inrwsqw hoeI prMqU auh myry aupr nwrwz kdy
nhIN hoey qy nw hI AwpxI kRopI zwhr kIqI[ ikauNik aunHW ƒ myrI pRmwrQk dSw sMbMDI
ijgrI bYrwg dSw dw pUrn qOr pr inscy pUrbk pqw lg cu`kw sI[ dUsry myrI hr qrHW
dI syvw qwibAwdwrI dy kwrn myry auqy idloN pRsMn rihMdy sn[ kdy kdweIN aunHW ƒ A&sos
zrUr AwauNdw sI ik aunHW dI aumMg jo AwpxI aulwd ƒ srkwrI auicAW AhuidAW pr
dyKx dI sI pUrI nw hoeI[ ijs dy kwrn ik hzwrW hI rupey ^rc kIqy[ keI vwr mYƒ
Pyr ipAwr puckwr ky rzwmMd krwauxw cwihAw pr ins&l hI igAw[ ies bwq pRQwie
ik aunHW ƒ myry pRmwrQ sbMDI AQwh isdk Bwvnw dw inscy pUrbk ikvyN pqw l`gw, iek
^ws dwsqwn dw suxwauxw idlcspI qoN ^wlI nhIN hovygw[ auh ies ibD hY:-
“srb rog kw AauKdu nwmu”
dws ƒ AMimRq Ckx qoN pihlW hI BlI pRkwr keI iek gurmiq AsUlW qy gurU Gr
idAW AkIidAW dI s`cweI au~qy idRVH Brosw ho cu`kw sI[ aunHW ivcoN iek ieh BI sI ik
“srb rog kw AauKdu nwmu”*
dy gurvwk Anuswr ijqny BI srIrk qy mwnsk rog hn
sB dI dwrU AOKDI iek ‘nwm’ kyvl ‘nwm’ hY[ ieh sB qoN s`cI srySt AOKDI hY[ ies
ivSy qy keI vwr ipqw horW nwl crcw ho pYNdI sI[ pr auh nhIN cwhuMdy sn ik mYN
dvweIAW Awidk vloN iksy bImwrI TmwrI dy vyly ienkwrI hovW qy nw hI aunHW dw Brosw
*
gauVI suKmnI m: 5, 274
bsrstrust.org
jylH ic`TIAW 19
bJdw sI ik scmuc nwm ivc srb rogW dy dwrU krn dI klw hY! ieh qW auh mMndy sn
ik nwm dvwrw mwnisk rogW dI nivrqI ho skdI hY pr srIrk rogW dI AOKDI auh
‘nwm’ ƒ hI smJdy qy nw hI mMndy sn[
kudrq AYsI bxI ik auh iek vwr bImwr ho gey[ bImwr BI AYsy s^q hoey ik
luiDAwxy hspqwl ivc aunHW ƒ iljwxw ipAw, dws aunHW dI syvw ^wqr nwl igAw[ iek
do hor syvwdwr nOkr BI swQ lY ley qy iek do sbMDI ipMf ivcoN jo aunHW dy bVy ihqU sn
auh BI sMg ho gey[ hspqwl jw ky iek spYSl kmrw ilAw igAw qy dwrU bUtI dvwrw
ielwj ArMB hoieAw[ myrI mnSw aunHW ƒ ieQy ilAw ky ielwj krwaux dI nhIN sI prMqU
ipqw horW dI Aqy srb sbMDIAW dI pRbl rwie dy swmHxy myrI mnSw dI kI hYsIAq sI?
syvw dw Avsr h`Q lgw dyK ky mYN BI nwl hI qur ipAw qy ipqw horIN BI nwl lY jwx
ivc bhuq iK`c krdy sn[ ielwj ArMB hoey ƒ h&qw bIq igAw, pr kuC BI Awrwm qy
&wiedw mrz (rog) ƒ nw hoieAw qy aunHW hI idnW ivc Sihr ivc mlyrIey qwp dI
bImwrI bhuq zorW qy PYlI hoeI sI[ cwhy hspqwl Sihr qoN bhuq dUr sI pr AOSDI qy
p`Q sbMDI ^ws Kurwk dy pRbMD ^wqr idn ivc keI keI vwr Sihr jwxw pYNdw sI[ h&qy
dy AMdr AMdr swry AwdmI buKwr nwl bImwr ho ky Gr ƒ cly gey[ iek dws hI iek`lw
ipqw horW dy pws rih igAw[ ipMfoN hor AwdmI syvw vwsqy Byjy gey, pr jo Awvy so bImwr
ho jwvy[ jlMDroN swfy irSqydwr srdwr auqm isMG jI plIfr koloN Awpxw purwxw nOkr
KVkU mMgvwieAw[ auh BI AwauNdy swr hI buKwr nwl ic`q ho igAw[ sB ƒ bImwr ho ky
ipCWh muVnw ipAw[ dws hI dws iPr iek`lw rih igAw[ auDr ipqw horW dI hwlq
bhuq ^qrnwk ho geI[ mYƒ bVI muSkl qW ieh pyS AweI ik mYN ipqw horW pws rhW jW
Sihr jw ky sOdw p`qw ilAwvW[ ies qoN ibnW mYƒ keI keI vwr idn ivc fwktr &qh
cMd isvl srjn dI koTI (jo Sihr ivc sI) jwxw pYNdw sI[ ikauNik auh hspqwl qW
kdy iek A`DI vwr idn ivc AwauNdw huMdw sI Aqy ipqw horW ƒ Awpxy zyr ielwj riKAw
hoieAw sI[ BwvyN AisstYNt srjn, Aw&Isr iencwrj hwspItl qy dUjy hwspItl
AisstYNt BI hr vkq dwrU bUtI qy ielwj dI ingrwnI rKdy sn pr isvl srjn ny
mYƒ AwK CifAw sI ik iqMn iqMn GMty pscwq ^br pucwauNdy rho[ so mYƒ iek`ly ƒ hI
sB kMm krny pYNdy[ BwdoN dI kVkdI Du`p qy huMms ivc iq`KV dupihry hI Pyry pwauxy pYNdy[
EVk mYƒ buKwr horW ny Aw mUMh idKwieAw[ iqMn cwr idn qW mYN kuC nw jwixAw[
buKwr dy ivc hI iPrdw qurdw qy bdsqUr syvw krdw irhw[ pMjvyN idn kWby dw Aijhw
qwp Aw ky tihlw krn l`gw ik Atu`t thly dvwrw klw hr leI qy mYƒ ibsqry aupr
fyg ilAw[ AYisstYNt srjn AwieAw[ mYƒ dyK ky boilAw ik ‘dvweI KwE’[ mYN AwiKAw,
‘mYN nhIN KwxI’, g`l kI bhuq swrw sMbwd aus dy nwl hoieAw aus ny bQyrw AwiKAw qy
smJwieAw ik: ‘dyK qyrw ipqw AYs vyly mOq dy mUMh ipAw hY[ isvl srjn qy hor swry
Sihr dy fwktr iml ky rwie pws kr cu`ky hn ik 24 GMitAW dy AMdr AMdr qyry ipqw
horIN pwr bolxgy[ bcx dw koeI FMg nhIN[ koeI dvweI ielwj kwrgr nhIN ho skdw[
ies smyN jy qUM syvw nw kryN qW qUM bVw AikRqGx hYN[ qyry ibnW hor koeI AYQy nhIN[ sB
bsrstrust.org
jylH ic`TIAW 20
AwdmI qyry nwl dy bImwr ho ky cly gey hn[ hux qUM BI rihMdw KUMhdw if`gw ipAw hYN[ jy
dvweI Kw lvyNgw qW rwzI ho ky Awpxy ipqw dI jWdI vwr dI syvw qW kr lvyNgw[ qyrw
Armwn qW bwkI nw rih jwaU[ ijs ^wqr qUM nwl AwieAw hYN Aqy hux qIk jo ieqnI
syvw GwlI hY, jy AMqI Aausr dI syvw nw kIqI qW sB ins&l hI jwvygI[ auT dvweI pI
lY[’ dws ny kih suxwieAw ik, ‘quhwfI ijs dvweI ny hux qweIN myry ipqw jI ƒ rwzI
nhIN kIqw qy quhwƒ h&iqAW dy h&qy dvweI idMidAW qy ielwj kridAW ƒ guzr gey pr
k`K Asr qy &wiedw nw hoieAw Aqy ijs quhwfI dvweI ny myry nwl dy AwdmIAW dw
mlyrIAw qwp hrn dI qwsIr BI nw r`KI qW hI aunHW ƒ AYQoN muV ky Gro GrI jwxw ipAw,
quhwfw aus dvweI ny myry aupr hux kI Kwk Asr krnw hY[ myrI dvweI myry pws hY[
jwE! mYƒ AOKw nw kro[ mYN quhwfI dvweI dvUeI koeI nhIN lYxI[’ myry ieqny kory krwry
au~qr pr auh bVw qwm-qVUk hoieAw qy iek do puVIAW iksy dvweI dIAW mMjy kol fTy
hoey myz pr r`K ky qy ies ibD qwVnw pUrbk DmkI dy ky cilAw igAw ik ‘dyKo ieh do
puVIAW mYN dvweI dIAW myz pr r`K cilAw hW[ iek GMty pscwq mYN iPr AwvWgw[ jy qYN
myry ipCoN ieh puVIAW Kw leIAW qd qW Blw, nhIN qW qYƒ sxy qyry mrnhwry bwp dy
hspqwloN D`ky mwr ky qy GVIs ky bwhr k`F id`qw jwvygw[’ myry ihrdy aupr aus dI
DmkI dw rweI mwqR BI Asr nw hoieAw[ iek vwr bl Dwr ky ipqw horW dy pws igAw jo
myry mMjy qoN kmry dy dUjy pwsy dy KUMjy koeI ds pMdrW gz dy &wsly qy plMG pr ibrwjy
byhoS pey sn[ mYN jw ky kI dyiKAw ik nbz qW aunHW dI tu`t c`lI hY, l`qW bwhW TMfIAW pY
rhIAW hn[ n`k dI kUmlI muV cu`kI hY qy GorVU qW iek do idn pihlW qoN hI bj irhw
sI, A`KW qoN idsxw qy kMnW qoN suxnw BI pihly do idnW qoN bMd ho cu`kw sI[ ikauNik iqMn
cwr idnW qoN ipSwb au~kw hI bMd ho cu`kw sI[ bQyry kYQItr (pySwb vwly sUey) lgwey pr
pySwb nw hI auqirAw[ klH AwQxy isvl srjn qy hor fwktr sB hwlq dyKky myry
swmHxy kih gey sn ik swry pySwb dw zihr bx igAw hY qy zihr hux swry srIr dy rgo
rySy ivc pRvyS kr cu`kw hY[ hux bcx dI koeI aumYd nhIN qy mYƒ AwK gey sn ik
ibhqr hY idn cVHdy hI Awpxy ipMf ƒ qwr dy idE[ pr mYN nw qwr dy sikAw, nw Sihr
ivc iksy ƒ ^br dy sikAw ikauNik idn cVHdy ƒ mYN BI mMjy auqy if`g cu`kw sI[
hux prq`K nwzk hwlq Aw^rI smyN dI vyK ky mYN kuC fwvW fol ijhw hox l`gw[ qW
myry AMdroN Awvwz AweI, “srb rog kw AauKdu nwmu”[*
mYƒ Fwrs b`JI[ myry ivc isdk
auCwlw mwr auiTAw[ sB pwisEN inrwsy ho cu`ky dI tyk ies Awvwz pr itkI jo Awvwz
ik myrw ieMdIAw AsUl bx c`ukI sI[ gupq Ardws soD ky Awpxy mMjy pr jw lMmIAW
qwxIAW, audwly kMbl vlyHt ilAw qy pey pey hI sRI jpujI swihb jI dI mhW mMqR rUp
bwxI dw pwT ArMB id`qw[ (ikauNik bwxI qoN v`Kry nwm dI qW Ajy mYƒ gXwq hI nhIN sI
qy bwxI ƒ hI nwm srUp smJdw sI) ieh pwT mYN Awpxy mn hI mn ivc surqI dvwrw
krn lg ipAw[ (ikauNik mYƒ surqI dvwrw jpujI swihb dy AKMf pwT krn dw
*
gauVI suKmnI m: 5, 274
bsrstrust.org
jylH ic`TIAW 21
AiBAws bhuq ho cu`kw sI[) pMj pwTW dw Bog eysy iekwgr ibRqI nwl pwieAw[ Pyr ibRqI
“mMny kI pauVI" ivc AijhI juVI ik muV ausy pauVI dw pwT hoeI jwvy, AgwhW qury hI
nw[ ieqny ƒ myrI surqI jo KulHI qW kI dyKdw hW ik myrw srIr muVHko muVHkI (psIno
psInw) hoieAw ipAw hY Aqy qwp qUp ikqy nhIN[ B`T vWgUM qp rhy qn bdn AMdr TMf
vrq rhI hY qy mYN hOlw Pul vrgw nvW nroAw ho igAw hW[ Jt psInw pUMJ ky swvDwn ho
KVoqw qy ipqw horW vl AOilHAw ik dyKW aunHW dw kI hwl hY[ myry i^Awl AMdr ieh sI
ik bIq cu`ky hoxgy, pr jdoN mYN nyVy igAw qW kI dyKdw hW ik aunHW dI pYNd vl ipAw
pySwb vwlw BWfw pySwb nwl BirAw ipAw hY[ jd nbz dyKI qW TIk cl rhI hY qy
suAws BI sw& Aw irhw hY[ srIr swrw aunHW dw BI muVHko muVHkI ho irhw hY (cwhy aunHW pr
cwdr BI nhIN EVHI hoeI sI) myrI KuSI dI koeI h`d nw rhI[ Pyr mYN aunHW ƒ bulwieAw qW
auh ausy vkq myry vl A`KW auGyV ky boly (AYauN mlUm hoieAw ijvyN fUMGI smwDI ivcoN
inkly hn) ik ‘bytw! koeI SKs myry kwnoN myN ikqI dyr sy mMny kI pauVI pVH rhw hY[ AOr
muJ ko bhuq srUr AnMd Aw rhw hY[’**
eyqnI g`l kih Pyr mSt ho gey[ ieh g`l sux
myrI hYrwnI dI koeI h`d nw rhI[ mYN KVw KVw hI Aw-muhwrw Akwl purK dy Sukr DMnvwd
ivc juV ipAw[ myry lUM lUM ivcoN Sukr dI DuMn auTy[
eysy dSw ivc mYN Awpxy ipqw jI dy isrhwxy Kloqw sI ik bwhroN AYisstYNt srjn
Aw igAw qy AwauNdw hI mYƒ nvW nroAw dyK ky AwKwx l`gw, ‘SwbwS! ^Ub! dvweI ko Kw
lIAw nw, jo hm dy gey Qy, qb hI qo Ab qMdrusq ho gey ho nw[’ mYN au~qr ivc myz vl
ieSwrw (sYnq) krky AwiKAw, ‘AOh peIAW ny Awp dIAW dvweI dIAW puVIAW, ck lO!’
puVIAW swvIAW hI peIAW dyK ky m`Qy qy iqaUVI cVHw myry vl AwieAw qy myrI nbz nwVI
Awidk dyK ky hYrwn ho ky pu`Cx l`gw ik ‘buKwr kYsy dUr hUAw?’ mYN Awpxy ipqw v`l
ieSwrw krky AwiKAw, ‘zrw ienHW dI hwlq BI dyKo[’ jdoN auDr JwikAw qy ipqw horW dI
nvIN nroeI hwlq dyKI qW cikRq rih igAw, dMd juV gey[ bu`q bx ky KVo igAw qy
boilAw, ‘iXh ikAw jwdU hUAw?’
‘mMnY kI pauVI’ kw jwdU
myry ipqw jI dy mUMho inkilAw, ‘iXh mMnY kI pauVI kw jwdU hY[’ ieqnI kih ky Pyr
A`KW mIc ky mSt ho gey, fwktr Pyr aunHW ƒ bulwx qW AwKx, ‘hm ko mMnY kI pauVI ky
iDAwn sy mq aucwt kro[ hmwry kwnoN myN mMnY kI pauVI kI gUMj Aw rhI hY[’
myry mUMhoN inkilAw, ‘fwktr jI! “srb rog kw AauKdu nwmu]” bs eyho jwdU hY, eyho
ikRSmw hY[ qusIN swry iml ky jo Pqvw dy cu`ky sI, dyKo aus dy ault krqwr ny kI Ascrj
Bwxw vrqwieAw hY[’ fwktr CyqI CyqI bwhr inkilAw qy bweIiskl pr cVH ky isvl
srjn dy pws igAw qy AwpxI ihkmq AmlI dIAW fINgW mwr ky aus ƒ nwl ilAwieAw
qy ipqw horW dw hwl idKwieAw[ auh BI hYrwn qy dMg rih igAw ik ieqnI dyr dw zihr
**
BweI swihb dy ipqw Aksr aurdU boilAw krdy sn[
bsrstrust.org
jylH ic`TIAW 22
bixAw pySwb iks qrHW inkilAw qy tu`tIAW hoeIAW nbzW ikvyN muVIAW qy 106 drjy qoN
tipAw hoieAw buKwr ikvyN auqirAw[ auh Awps ivcIN pey KihbVn qy dws Awpxy
Akwl purK dI SukrguzwrI ivc msq qy ipqw horIN mMnY kI pauVI dI DuMnI ivc msq[
mukdI g`l ieh hY ik do iqMn idnW ip`CoN kmzorI dUr hox pr nON br nON dSw ivc ipqw
horW ƒ Gr ilAWdw igAw[ aus idn qoN myrw ds guxw vDyrw Brosw bwxI dI brkq qy
nwm klw vwly pRqwp pRQwie ho igAw qy ipqw horW dI AjyhI ^wqr jmw hoeI ik qd qoN
pscwq myrI gurmiq BwvnI i^AwlW dI s`cweI dw is`kw aunHW dy idl AMdr bYT igAw[
aus idn qoN mYƒ kdy gurmiq sMbMDI i^AwlW dy qIbr vyg v`loN nhIN hoiVAw htikAw[ so
jd mYN ivfwxI cwkrI dy Bwr v`loN hOlw ho igAw, qW AMimRq Ckx dy SuB Avsr dIAW
iqAwrIAW hox lg peIAW[ iesy Bwgy Bry smwgm juVn qoN pihlW iek vwr iek bVI
suMdr Gtnw vrq cu`kI sI, ijs dw izkr krnw bhuq AnMddwiek Bwsdw hY[
iek suMdr Gtnw
gujrvwl*
dI isMG sBw dw slwnw dIvwn hY[ sMgq isMG sBw dy mkwn ivc Fko FkI
juV rhI hY[ sRI Awsw jI dI vwr dw kIrqn AMimRq vyly sRI AMimRqsr jI dy rwgI isMGW
v`loN ho irhw hY[ aus vyly mYN Aijhw mgn ho ky AnMd lY irhw sW ik ieh myrI izMdgI
ivc pihlw idn sI[ mYƒ siq sMgq su`c mu`c bYkuMT rUp pRqIq hoeI[ mYƒ cwr cuPyry
AMimRq brKw huMdI qy im`TI im`TI Puhwr pYNdI myry cwr cuPyry pRq`K pRqIq hoeI[ AkwS
AMimRq dIAW lihrW nwl BirAw qy fulH fulH krdw srovr hI pRqIq hovy ijs dy ivc bYTw
myrw smu`cw srIr ieSnwn kr irhw hY, pr srIr dy AMdr giq Ajy auh AMimRq m`jnI
klw nhIN vrqI pRqIq huMdI[ pr rs srIr rUpI Bvswg dy AMdr AMimRq srovrI suK
swgr ivcoN lIn hox Aw irhw hY[ mwnoN mYN ies lok ivc hI nhIN[ eys mgnqw ivc bYTy
ƒ mYƒ kI pRqIq hoieAw ik iek gurU kw ipAwrw pMjW ipAwirAW ivcoN myrI Er myry ip`T
ipCy vl quirAw Aw irhw hY[ AYsw Bwsy ik scKMf qoN Aw irhw hY qy scKMf ƒ mYƒ lY
jwx leI Aw irhw hY[ AwpxI Ac`l mgnwnMd smwDI ivc swmHxy kIrqn ho irhw dyK
irhw hW qy ip`T ipCy aus ipAwry ƒ pRym ltk ivc qy scKMfI Dun ivc AwauNdw dyK irhw
hW[ mwno myry ipCly pwsy BI do A`KW auh idRSX dyKx vwlIAW hor l`gIAW hoeIAW hn[
pr eyh swrw nzwrw myry Bw dw DrqI Asmwn dy m`D ivc vrq irhw jwpdw hY[ auho g`l
hoeI, ijvyN auh ipAwrw myrI Er AwauNdw hI ids irhw sI[ s`cmu`c hI mlkVy ijhy myry
ipCy Awx KVoqw qy AwpxI id`b cuMbk hsq kml dI auNglI nwl mYƒ tuMb ky iek
AwkRKx SkqI nwl Awpxy nwl lY quirAw, Pyr ipCWh ausy Er ƒ ijDroN AwieAw sI[ qy
mUMhoN kuC nhIN boilAw qy mYQoN BI hu`q nhIN hoeI[ ipCy lg quirAw[ kIrqn AKwVy ivcoN
BwvyN au~Tx ƒ ic`q nhIN sI krdw pr ies cwauceIly hulws Bry Aws Brosy nwl BirAw
*
ipMf gujrvwl nwrMgvwl qoN iek koh d`Kx vl hY[ purwqn smyN ivc nwrMgvwl iesy ipMf ivcoN inkl ky
b`Jw sI[
bsrstrust.org
jylH ic`TIAW 23
BkuMinAW hoieAw, ik scKMf vl ƒ iljwieAw jw irhw hW, smwDI lgI lgweI aus
ipAwry dy ipCy pRym mUrq bixAW iKcdw cilAw jw irhw hW[ mYƒ nhIN pRqIq huMdw ik myry
pYr qur rhy hn Xw ifMGW BrIAW jw rhIAW hn[ qurqo Purq mYƒ iek Ajyhy id`b mMfl
ivc iljw ky vwiVAw igAw ijQy mYN kI dyKdw hW, SWq vrq rhI hY[ sRI gurU gRMQ swihb
jI dw pRkwS hY[ aupr cMdoAw sijAw hoieAw hY qy cOr ho irhw hY Aqy pMjy ipAwry bVy
Adb snmwn nwl qwby KVy hn qy jdoN aus ipAwry ny sRI gurU gRMQ swihb Agy m`Qw
tyikAw, jwxI eyho jyhI Bwau bwvnI sihq m`Qw tykdw mYN Agy iksy ƒ dyiKAw hI nhIN sI[
mYN BI ausy qrHW dI BwvnI ivc inmrIBUq ho ky m`Qw tyikAw, pr myrw tyikAw hoieAw sIs
jwxI mYQoN cuikAw hI nw jwvy[ ausy ipAwry ny Qwpnw dy ky mYƒ swvDwn kIqw[ qW kI dyKdw
hW ik iek isMG qW cOr krdw hY qy pMj ipAwry snmuK KVy mYƒ pu`C rhy hn ik AMimRq
Ckx dI AiBlwKw hY? dws qoN jwxI mUMhoN qW kuC nhIN bol huMdw, pr rUhoN eyh auqr mwnoN
AwpoN hI iek AgMmI qrIky nwl dy irhw hW[ ‘jI! jy dws AMimRq dw AiDkwr hY qW Ckw
idE, Ckx dI AiBlwKw qW bhuq hY eydUM au~qm smW hor ikhVw juVnw hY[ myry DMn Bwg
hn[’ qW Pyr hukm hoieAw ik ‘jy quhwfI iesqrI BI jhwz cVHn ƒ iqAwr hY qW nwl hI
aus ƒ lY AwE[’ jd eynI Awvwz myrI kMnI peI mwnoN myrI mgn mUrCqw KulH geI[ jwxo
aus id`b prlokI nzwry dw frwpsIn ho igAw ArQwq aus nzwry pr prdw pY igAw qy
auh swrw Kyl A`KW AgoN jWdw irhw[ mYN kI dyKdw hW ik mYN iesy dunIAW ivc bYTw hW qy
sRI gurU isMG sBw gujrvwl dy iek kmry ivc AMimRq pRcwr dI nim`q sRI gurU gRMQ swihb
jI dy qwibAw pMj ipAwry KVy hn qy auho ipAwr jo mYƒ kIrqn mMfl ivcoN auTw ky
ilAwieAw sI, jW dyKW qW iek pRymI isMG inkilAw[ jwxo swry ipAwry sxy gRMQI isMG dy
Awpxy idb sUKCm srUpI jwmy ivcoN hor dI hor kwieAw plt ky sQUl srIr dy jwmy ivc
Aw gey hn[ mYN aunHW ƒ AwiKAw ik ‘kI cMgw huMdw ik Awp mYƒ iek`ly ƒ hI AMimRq byVy
qy cVHw idMdy[’ aunHW h`s ky auqr ivc ieh quk pVHI, “dIn dieAwl Brosy qyry] sBu
prvwru cVwieAw byVy]”*
qy AwiKAw ‘AwpnI pqnI ƒ BI iqAwr kr lvo; aus ƒ Aj
ipCWh Cf jWdy qW bhuV myly nhIN hoxy sn[’ hor BI eys pRkwr dy bcn AwKy jo myry Xwd
nhIN[ mYN siq bcn kih ky mMinAw qy iek vwr Pyr puiCAw ik ‘kI AYsw Amolk qy
AlOikk Avsr kdy Pyr pRwpq ho jwvygw?’ qW bcn hoieAw ik ‘eys qoN BI vD ky[’ dws
ƒ eys bcn qy pRqIq Aw geI qy auqSwhI rMgW ivc aus Avsr ƒ aufIkx l`gw[ dws dI
jgXwsw keI swlW dI jgXwsw- hux qIbr vyg vwlI vYrwg-pRym-BrI jgXwsw sI[ myry
AMimRq Ckx dy AiDkwr auqy pMQ muKIAW dI mohr lg c`ukI sI[ pihly pihl bhuq icr
qW mYN eys BulyKy ivc irhw sI ik AMimRq Ckwaux hwry pMjW ipAwirAW dI cox myrI AwpxI
mnSw Anuswr hoxI loVINdI hY[ pRMqU ieh i^Awl, BulyKw kdy dw dUr ho cu`kw sI[
ipAwirAW dI cox dw h`k pRbIn ^wlsw dIvwn ƒ hY, nw ik AMimRq AiBlwKIAW dI inj
mrzI vwlI miq ƒ[ AMimRq AiBlwKI bpuVy jgXwsU jIv Blw au~c AMimRq klw iKfwrI
*
gauVI pUrbI kbIr jI, 337
bsrstrust.org
jylH ic`TIAW 24
gurmuK ipAwirAW dI Xogqw sbMDI pRIiKAw dw kI Anumwn lgw skdy hn? jy lgwauxgy
BI qW AwpxI nIvIN miq Anuswr[ pRMqU A`j dy cmqkwry ny qW sw& &Yslw kr id`qw ik
jyho jyhw iksy jgXwsU dw AiDkwr hoaU qyho jyhy hI Amr Pl iqs ƒ AmrI Bwxy dy Amr
(hukm) nwl l`gxgy[ isAwxp qy cqurweI dI igxqI imxqI vwlIAW Alpg m`qW dI eyQy
koeI QW nhIN[ so mYN hux ies pRkwr dIAW SuB icqvxIAW ƒ Cf ky AkwlI Amr dy
qkIey qwx cwau, BrIAW AmrI aufIkW ivc idvs bqIq krn l`gw[ ApxI pqnI v`loN
mYN au~kw hI Avyslw sI, ikauNik mYN pUrn qOr qy prK cu`kw sI ik auh inrsMsy myrI hr
pRkwr dI rzw mrzI ivc rwzI hY qy nw hI mYƒ koeI Awpxy hudroN aus ƒ AwpxI mrzI dy
AnkUl r`Kx ivc koeI pRISrm krnw ipAw[ auh myrI Awqm ibRqI dy vyg ƒ vyK vyK
AwpoN hI aus dy AnuswrI huMdI geI[ aus ƒ jbrn AwpxI ie`Cw AnuswrI bxwaux dw
Avsr kdy BI nw Awauxw pwieAw[
iek kul qwrk bIbI
myry swrKI rihq-rihxI rihx ƒ auh Awpy hI hr vkq auqSwh pUrbk iqAwr
rihMdI sI, eyh iek bIbI dy siqsMg dw Pl sI, ik myrI pqnI ƒ AijhI sumiq pRwpq
hoeI[ ieh bIbI*
aus dI skI BUAw dI poqrI sI Aqy bcpn qoN hI ies bIbI dy sMg swQ
ies dw rihxw sihxw bixAw hoieAw sI[ eys bIbI jYsI gurmuK bIbI myry dyKx AMdr
pMQ ivc koeI ivrlI hI BwvyN AweI hovy, gurmiq dy srb guxW ivc pRbIn ieh bIbI sI[
gurmiq ividAw ivc ieh bIbI AYsI inpuMn sI ijs dI dUjI imswl ikqy ivrlI hI
hovygI[ ies bIbI dy jy gux d`sx l`gw qW iek qkVI pusqk iqAwr ho jwvy[ A&sos!
ik dws ƒ ies bIbI dw jIvn ieiqhws ilKx dw Avsr nw imilAw Aqy kulqwr bIbI
AwpxI CotI aumr ivc hI pRlok ipAwnw kr geI[ pr ies CotI ijhI AwpxI jIvn
Xwqrw ivc jo jo guris`KI dy pUrny pw geI auh pMQk AOj ƒ aujl krnhwry hn[ ies
gurU pTweI qy gurU loV leI bIbI dy siqsMg pRBwv dy siqjugI Asr qly myrI pqnI BI
suBwg ho geI qy jo jo isiKAw ies ƒ aus gurmuK bIbI qoN pRwpq hoeI auh CotI aumr
ivc hI ies dy AMdr Gr kr geI sI[ ies leI myry ieSwry dI BI loV nw pYNdI sI ik
myrI hsb mnSw guris`KI dI jgXwsw vwlI Dwrnw ieh Awpy hI Dwr lYNdI sI[ myry nwl
jhwz cVHn dw ies ƒ idlI pRym sI[ pRMqU mYN ies vloN Aijhw by-pRvwh rihMdw sI ik
mYƒ Awpxy pRym vYrwg dy rMgW ivc ies dw Aksr au~kw hI i^Awl nhIN sI rihMdw[
jhwz cVn dw pRsMg
*
bIbI jgq pRkwS kOr cODrI bKqwvr isMG jI reIs Dmot irAwsq pitAwlw dI bytI sI[ ies bIbI dw
AnMd kwrj s: mMgl isMG jI ‘mwn’ reIs kot Syrw nwl hoieAw sI[
bsrstrust.org
jylH ic`TIAW 25
idn AWvdy AWvdy nyVy Aw gey[ myry nv jIvn, nvyN jnm, siqgur dy Gr jnm dy
gvn imtwvn dy idn Aiq nyVy Awx phuMcy, pr Awey by^bry, mYƒ ^br nhIN sI ik kdoN
qy iks Arsy ivc Awauxy hn, mYN qW dIvwnw vwr gurU dy dIvwnW dw BMvrW bixAw iPrdw
rihMdw sW, qy ieh aumYd b`J hI cu`kI sI ik A`j klH gurU dI drgwhoN ies AMimRq dy
jwck ƒ ^Yr pYx vwlI hI hY[ EVk iek idn mwhI dI s`d suxI qy cwx-ck hI myry kMnW
AMdr ieh sroq peI ik b`kw pur*
ngr (qsIl PlOr izlHw jlMDr) ivKy gurU ^wlsw jI
dw AduqI dIvwn sjxw hY qy auQy AMimRq dy ielwhI BMfwry BI gurU dI drgwhoN vrqxy hn[
dws jo A`gy hI gurU ky hr iek dIvwn qy siqsMg smwgm ijQy ikqy BI suxdw sI, Dw ky
lwhy lYx ƒ auQy ApiVAw krdw sI, hux qurq Purq hI suxdy swry iqAwr ho igAw[ hor
keI iek ipMf dy s`jx iqAwr ho gey[ rwh ivc AnykW hor j`Qy nwl rL gey[ PlOr
stySn qoN auqrdy hI Folk CYixAW nwl Sbd kIrqn hoxw ArMB ho igAw qy dIvwn
AsQwn qweIN kIrqn huMdw cilAw igAw[ AgwhW pMQ dy smUh au~Gy AwgUAW qy gu`Jy
pRymIAW gurmuK jnW dI pUrn iek`qRqw sI[ g`l kI srb klw sMpUrn Swn vwlw ^wlsw
dIvwn jo mY AwpxI aumr ivc pihly pihl dyiKAw, eyho sI[ ies dIvwn sbMDI hor
AiDk zor dI ilKx dI eyQy loV nhIN[ mYN ingmn hoieAw pUrn auqSwh ivc bYTw JUm
irhw sI ik Bry dIvn ivc mukwmI prvwr dy nwl iek bwty ivc AMimRq Ckx hwirAW dy
inqrn dI s`d peI, qW dws ƒ iksy qwkq ny auksw ky auTw id`qw[ KVy hox swr dws ny
doie kr joV bynqI kIqI ik jy gurU pMQ dws ƒ ies Xog smJdw hY ik ies au~qm
jigAwsU pRvwr dy sMg swQ AMimRq CkwieAw jwvy qW dws Awpxy Aho Bwg smJ ky Ckx
ƒ iqAwr hY[ myry suBwg BwgW ƒ bynqI pRvwn peI qy myry nwl cwr hor AMimRq AiBlwKI
swfy ipMf dy iqAwr ho gey[ Pyr qW bhuq swry iqAwr ho gey[ Cwn bIn krky jo
AiDkwrI sy, so r`Ky gey Aqy skyS ieSnwn krw ky AMimRq sMcwr mMfl AMdr dw^l hox
leI snmwny, pRmwny gey[ ies qoN Agy mYN Awp ƒ sMKyp qOr qy ilK hI cu`kw hW*
ik ikvyN
AMimRq Ckwaux qoN pihlW hI pMj ipAwirAW qoN iBMn iek isMG s`jx vloN gur mMqr id`qw
igAw[ ijs krky AMimRq dI pUrn klw vrqx ivc ivGn ipAw[ Aqy nwm idRVH nw hox
dy kwrx AiBAws dw pRvwh qwbV qoV hI nw qur ipAw[ pRMqU ies ivc rMck sMdyh nhIN
ik dws dI kwieAw plt geI Aqy s`cmu`c nvW jnm nv-jobn vwlw jnm ho igAw
*
eyh dIvwn pMQ vloN aucyqy qOr pr sMq lKbIr isMG jI qy aunHW dy pRvwr ƒ muslmwnI mzhb qoN isMG
sjwaux leI kIqw igAw sI, ienHW sMqW dw pihlW nwm mOlvI krIm b^S sI[ eyQy AMimRq pRcwr 14 jUn
1903 eI: muqwibk 1 hwV sMmq 1960 ib: ƒ hoieAw[ kul 35 s`jx jhwz cVHy[ ies dIvwn dw pUrw
pUrw smwcwr isMG sBw BsOV vloN CpI pusqk ‘vIr suDwr p`qr’ ivc drj hY[ ies AMimRq pRcwr smyN gurU
gRMQ swihb swihb jI dw ieh vwk AwieAw sI:-
“iblwvl m: 5 ] Awpxy bwlk Awip riKAnu pwrbRhm gurdyv] suK sWiq shj Awnd Bey pUrn BeI
syv]1]rhwau] Bgq jnw kI bynqI suxI pRiB Awip] rMg imtwie jIvwilAnu jwkw vf prqwpu]1] dyK
hmwry bKisAnu ApxI kl DwrI] mn bWCq Pl idiqAnu nwnk bilhwrI]2]16]180]” (pMnw 819)
*
bsrstrust.org
jylH ic`TIAW 26
pRq`K pRqIq hoieAw[ Aqy jo rihx rihxI aus smyN idRVH krweI geI mwnoN aus dy pwlx
dI pRiq`igAw isrW DVW dy dweIey nwl inbwhux dI ho geI[ dws ƒ jo BI hukm gurmiq
AsUlW dI rihq rihxI Awid dy pMjW ipAwirAW ny idRVHwey gurU dsmyS jI dw swKSwq
snmuKI hukm pRqIq hoey jo ik kyvl gupq klw ivc sInw bsInw gurU ^wlsw dvwr
sMcrq huMdy DuroN hI cly AwauNdy hn[ ienHW hukmW au~qy c`lx dy prq`K pUrny pwaux ƒ dws
ny gurmiq ibbyk krky jwixAw[ Aqy eynHW DwrnW dy Anuswr rihx ƒ hI kilAwxkwrI
smiJAw[ gurU Gr ivKy nvW jnm hox krky ijauN ky iqauN rihq rihxI dy ^wlsw jI
nwl Kwn pwn dI vrqoN r`Kx dw fUMGw qy jwdU BirAw Aks ihrdy auqy bYT ky idRVH ho
igAw[ mukdI g`l ieh ik AMimRq Ck ky gurU kI rihq rihxI dI au~c Bwvnw nwl Bry
BkuMny hoey jd muV sMswrI sbMD dy klpq Gr ivKy Awey qW AgoN dws dI kwieAw plt
kRWqI qy ikRAw ƒ dyK ky sBnW dy Bw dw AcMBw ho igAw[ sMswrI prvwr swry dw swrw Ajy
prmwrQI byVy pr ciVHAw nhIN sI[ by-AMimRqIAW dy hQoN bixAw Bojn Kwxw nhIN sI[
pqnI AYqkI BI dyvnyq nwl Awpxy pyky Gr geI hox krky sWJIvwl hoxoN rih geI sI qy
aus dy auQoN Awaux pscwq hI aus dy jhwz cVHn dw smwgm b`Jxw sI[ mwqw ipqw
Awidk hor prvwr ƒ mYN kih BI nhIN skdw sI[ Awpxy g`Py AwpxI h`QI hI sjwaux lg
ipAw[ kdy swrI aumr ivc pRSwdw nhIN sI sjwieAw[ myrI Gwlxw dI scweI dw kuC
Asr ipAw, kuC kudrqI pRyrnw hoeI, Swied moh-mmqw dw BI kuC AMS hoxw hY[ Gwl
Gwldy ƒ msW do ku mhIny hI hoey sn ik gurU dI ikRpwlqw dvwrw swry dw swrw prvwr
AMimRq Ck ky ^wlsw sj igAw qy isMGxI BI pyky GroN Aw ky iqAwr-br-iqAwr sj
geI[ Pyry Gyry qoV ky AnMd ivvwh hoieAw qy AnMdo AnMd vrq igAw[
dIvwnW qy siqsMg mMflW dy lwhy
ies ibD jd smUh pRvwr dw suDwr gurmiq Anuswr ho igAw[ qd Gr ivc rih ky
hI prmwrQI jIvn prvwn igRsq audws vwlw rwj Xog suKYn hI bqIq hox l`gw[ Aqy
gurU kIAW sMgqW ivc c`qo pihr ivhwaux l`gI[ ^ws ipMf ivc hI SbdI j`Qw sohxy rMgW
ivc sj igAw[ cwhy ipMf ivc hor keI isMG sj gey sn qy keI GrwixAW dy Grwxy
^wlsw Drm dy DwrnI ho gey sn, pRMqU pUrI rihq ibbyk vwly jIvn ivrly hI sn, ienHW
dy sMg swQ iml ky hI ipMf ivc siqsMg, kIrqn dy AnMd lYxy Aqy bwhr dIvwnW auqy BI
jwxw[ auQy jw ky kyvl Sbd kIrqn rUpI siqsMg dy lwhy lYxy[ ijnHW dIvwnW pr iqAwr-
br-iqAwr gurU ky lMgr dw pRbMD nhIN sI huMdw, auQy AsIN Awp hI Awpxy h`QIN g`Py
sjwauNdy qy bwkI smW kIrqn suxn qy kIrqn krn ivc bqIq krdy[ Pyr ^ws ipMf
nwrMgvwl ivc hI keI dIvwn auproN QlI hoey qy AnykW isMG sjy, cwhy isry qW ivrly hI
cVHy pr SbdI j`Qw qkVIAW lihrW ivc ho igAw[ Pyr qW ij`Qy BI dUr nyVy dIvwn hoxw
ies j`Qy ƒ ^ws s`dy dvwrw bulwieAw jwxw[ AYsw Swied hI koeI siqsMg smwgm hoaU,
ij`Qy jw ky AsIN scy siqsMg meI lwhy nhIN lwey hoxgy[ vIh vIh, qIh qIh kohW qk
bsrstrust.org
jylH ic`TIAW 27
pYdl qurky hI jwxw qy dIvwn AsQwn ivc phuMcxw[ ies ibD bVw lMmw cOVw ibsQwr hY,
bhuqI loV hovy qW hor s`jxW ƒ ibsQwr pUrbk pu`C skdy ho[ pr mYN QoVy jyhy ivc hI
mukw dyxw cwhuMdw hW ik ies pRkwr sMgqW sMg inrol siqsMg smwgmW ivc ivhwauNidAW
hoieAW kuC smW bIq igAw[ qy iPr auh smW Aw igAw jdoN ik AYbtwbwd dy iqAwry ho
gey[ ies pRQwie Awp pRqI Agy hI ^ws smwcwr pTw cu`kw hW[*
4
gurmiq nwm dI Koj*
AMimRq Ckx qoN pihlW AMimRq dI ipAws isMG sjx dI lMmI jgXwsw ivc Aiq
drjy dI ho cu`kI sI Aqy ies jgXwsw ivc gurmiq dw iek iek AsUl myry AMdr Gr
kr cu`kw sI qy AMimRq ƒ mYN iek rsm hI nhIN smJdw sI, ikMqU Amr kr dyx vwlI
Amr dwq Aqy Akwl purK pRmwqwmw dy sWgo pWg Jlkwry Awqm rMgW ivc swKSwq krw
dyx vwlw Amr pdwrQ mn, bc, krm krky jwxdw sI[ ies gl dw p`kw ivSvws qy
idRVH Brosw sI ik jy jgXwsw AMimRq AiDkwrI dI pUrn hovy Aqy gurU krxw Anuswr pMj
ipAwirAw dw smwgm gurmiq ksOtI Anuswr “pMc prvwx pMc prDwnu” dI pauVI vwlw
juV Awvy qW q`qkwl AMimRq Ckx swr hI mn bWCq AMimRq klw vrq jwx ivc koeI BI
sMdyh nhIN[ ikauNik AMimRq Ckx qoN pihlW AMimRq dI is`K ivc do cwr simAW pr mYN
Awqmk cmqkwr Aks mwqr dyK cu`kw sI (jo Swied Awp ƒ mYN ds hI c`ukw hoaUNgw)
ijs QoN myrw hor BI gUVHw inscw b`J igAw sI[ mYƒ iKn iKn ieho hI lgn rihMdI sI
ik auh suBwg smW kdoN Awvy jdoN ik AMimRq sMskwr dÍwrw gurmiq Anuswr pRmwqmw nwl
ivAwhy jwx vwlw gMF nwqw ho jwvy[ mYN ieh BI AsMBv nhIN smJdw sI ik ivAwh
muklwvw iek`Tw hI ho jwvy[
*
eyQy Agy mweI gulwb kOr dy drs imlwp dw pRsMg hY jo Aybtwbwd dy pRsMg dy nwl kWf nM: 8 ivc drj
hY[
*
ic`TI nM: 1 imqI 24 mwrc 1922
bsrstrust.org
jylH ic`TIAW 28
14 jUn 1903 eI: muqwibk 1 hwV sMmq 1960 ƒ bkwpur qsIl
PlOr ijlHw jlMDr ivc AMimRq Ckxw
pUrn BwgW Anuswr myrw mn mMinAw AMimRq Ckx dw smwgm jdoN AwieAw qW hor qW
sB srMjwm bx gey dyK ky mY Aiq pRsMn sI, pr jdoN AMimRq bwtw (CWdw) BuMcy qoN pihlW
hI pMjW ipAwirAW qy gMRQI isMG qoN vKry hI iek s`jx vloN kMnW ivc gurmMqr PUikAw
igAw qW myrI Awqmw ibRqI ivc AxhoieAw ihlwau pYdw ho igAw[ ikauN jo mYN pMjW
ipAwirAW qoN ibnW iksy hors pMjW qoN bwhry ieks s`jx (isMG) vloN gurmMqr id`qy jwxw
gurmiq pRiqkUl smJdw sI[ ijs dw is`tw ieh inkilAw ik mYƒ aus smyN gurmMqr idRVH
nw hoieAw[ hW! AMimRq Ckx pr jo pMjW ipAwirAW ny CkwieAw, myrI kwieAw iek dm
pltw Kw geI[ myrw nvIn jnm ho igAw[ ipCly jnm dI su`D bu`D iek dm Bu`l geI,
pr myry AMdr AgMmI Jrnwt Awqm rMgW dI koeI nw iCVI Aqy nw mYƒ mn bWCq Jlkwry
pey[ jo gurmiq inXm, rihxI, bihxI, rihq, ibbyk ies smyN mYƒ idRVweI geI, auh
myry rg rySy ivc auqr geI qy myry Dur AMqr Kwny dI qKqI pur aukrI geI[ qdoN pscwq
mYƒ gurbwxI AnMd swihb, suKmnI swihb Awidk AnykW qy inqnym dIAW bwxIAW (jo
AMimRq Ckx qoN pihlW hI gur ikRpw kir myry kMTwgr ho cu`kIAW sn), dw AnMd kuC
ivl`Kx hI Awaux lg ipAw qy myrw ibbyk bYrwg idn b idn vDx l`gw[ myrw kMm kwj
idn rwq kyvl gurbwxI dy Awhr ivc lgy rihxw sI, hor koeI kMm nw sI[ nVI nOkrI
qW mYN gurmiq pRiqkUl “iDRg ivfwxI cwkrI” smJ ky Cf cu`kw sI[
nwm dI Koj
gurbwxI qy nwm ivc mYN koeI Byd nhIN smJdw sI ArQwq gurbwxI ƒ hI nwm srUp
idRVH kr mMn ilAw hoieAw sI[ hux gurbwxI dy AQ`k AiBAws Aqy suKmnI swihb dy
AKMf pwTW ny myry gurmiq inscy AMdr iek nvIn qbdIlI pYdw kIqI ik nwm gurbwxI
qoN iBMn inrwlw srUp rKdw hY Aqy ausy nwm dw AiBAws suAws suAws sMBv hY Aqy nwm,
kyvl nwm AiBAws dÍwrw hI nwmI dI pRwpqI ho skdI hY[
^wlsw Drm Dwrn krn dw muK pRXojn
nwm dI pRwpqI hI myry ^wlsw Drm Dwrn krn dw muK pRXojn sI qy ieh BI mYƒ
inscy ho igAw ik gurmiq nwm ie`k hI pr gurbwxI AMdr mYN Anykw nwm dyKW[ mYN l`gw
Koj pVqwl krn, pRMqU mYƒ kuC pqw nw l`gy ik ikhVw gurmiq nwm hY[ pr ic`q ivc
ieh Boly Bwv vwlw Drvws sI ik ‘sRI gurU gRMQ swihb jI’ Awpy d`sxgy[ gurdyv bwJoN hor
koeI BI nwm d`sx qy idRVHwaux ƒ smr`Q nhIN[ mYN iesy Dun ivc l`g ipAw Aqy gurU
mhwrwj pr hI Awsrw prxw rKdw irhw pr myrw bYrwg idnoN idn qIbr qoN qIbr huMdw
jwvy[ gurbwxI dw rtx qy kIrqn qy siqsMg myrI Kws Kurwk sI, jo myrw jIvn ADwr
bx irhw sI[ kIrqn mMfl qy siq sMgq nwl Aiqsy kr ky pRym ipAwr ho igAw sI[ mYN
bsrstrust.org
jylH ic`TIAW 29
iek iCn BI ies ibhUx nhIN rih skdw sI[ nwm dI is`k idnoN idn vDdI jwie, drSn
dI ipAws AQwh! idnoN idn vDdI jwie[
nwrMgvwl ivc iek`T qy AYbtwbwd jwx dw hukm
eyqny ƒ mYƒ AYbtwbwd Byjx dy msOdy Awx pyS pey[ mYN mMnW nw, mYƒ cwr cuPyirauN
Gyr Gwr ky iek idn gurU gRMQ swihb jI dy hzUr hI sMgq ny mYƒ ju`c kr ilAw[ mYN
ih`lx jogw nw irhw[ BweI ieMdr isMG jI pwr gRwmI lMbVdwr ipMf ‘mihmw isMG vwlw’
invwsI ny myry vl muKwqb ho ky bVy joS qy pRym nwl mYƒ vMgwirAw ik ‘kI sMgq dw hukm
aultw skdy ho? kI gurU swihb dy drbwr ivcoN n`s B`j skdy ho?’ mYN bynqI kIqI ik
‘gurU swihb jI dw hukm lY idE[’ Ardwsw soD ky hukm ilAw qW ieh hukm inkilAw,
jo hux qIk myry Xwd hY[ Bu`l cu`k hovy qW soD kr lYxI[ XQw:
] soriT mhlw 5 ]
imrqk kau pwieE qin swsw ibCurq Awin imlwieAw]
psU pryq mugD Bey sRoqy hirnwmw muiK lwieAw]1]
pUry gur kI dyKu vfweI] qw kI kImiq khxu n jweI]rhwau]
dUK sog kw FwihE fyrw And mMgl ibsrwmw]
mn bWCq Pl imly AicMqw pUrn hoey kwmw]2]
eIhw suKu AwgY muK aUjl imit gey Awvx jwxy]
inrBau Bey ihrdY nwmu visAw Apuny siqgur kY min Bwxy]3]
aUTq bYTq hir gux gwvY dUKu drdu BRmu Bwgw]
khu nwnk qwky pUr krMmw jw kw gur crnI mnu lwgw]4]10]21]*
eyh sux ky myry AMdr AgMmI Aws dI qwr iPr geI ik ijQy jwaUN gurU myry AMg sMg
shweI hY Aqy mYƒ gurU qy sMgq dy hukm Anuswr “jh bYswlih qh bYsw suAwmI jh
Byjih qh jwvw”**
dy gurvwk AMdr ijDr sMgq qor rhI hY auQy jw ky hI nwm dI pRwpqI
hoxI hY[ mYN siq mMn ky qur ipAw[ nwl myry iek isMG BweI rUV isMG,*
nwmy pRSwdw
sjwaux dI shwieqw leI qor id`qw, pr myry sIny ivc sMgq qoN ivCVn dw s`l Aijhw
v`jw ik mYN swry rwh gUMdw hoieAw hI igAw[ hukmW dw b`Dw[ rwh ivc Kwx-pIx ikqy
nhIN kIqw[ mYƒ pqw nhIN ikMny GMitAW ivc pujy[
sRI pMjw swihb dy drSn
*
pMnw 614
**
mwrU m: 3; 993
*
BweI rUV isMG ipMf isAOVw ir: pitAwlw dy rihxw vwlw sI[
bsrstrust.org
jylH ic`TIAW 30
sRI pMjw swihb dy drSn hsn Abdwl dy stySn qoN auqrdy hI hoey[ piv`qr jl
ivc ieSnwn soDy[ snmuK pMjw swihb dy drSn hox[ mhwrwj dw pRkwS sI[ crn srn
jw ky vwk ilAw[ auh vwk mYƒ Xwd nhIN[ bVw hI auqSwh qy vDweI dwqw sI[ auQoN Pyr
mhwrwj dI AwigAw lY nmskwr kr tWgy qy cVH ky AYbtwbwd vl ƒ qury[ jdoN
AYbtwbwd phuMcy qW ibRqI auQy dw nzwrw dyK ky iKV geI[ cwr cuPyry phwVIAW ivckwr
f`by vWgUM AYbtwbwd v`sy[ auhnW phwVIAW ƒ dyK ky myrI ibRqI itkwau qy cVHwau dy
hulwirAW ivc Aw geI[ mYN AwpxI swrI AwXU ivc huxy hI pihly pihl phwV dyKy sn[
mYƒ Bwxy Anuswr mhwrwj ny AYsI jgw invws leI iek inkVw ijhw buMgw lY id`qw (jo ik
mhwrwj dI ikRpw kir suqy isD hI iml igAw) ijs dy snmuK dohIN pwsIN do gurduAwry
sn, ijnHW ƒ auQy dy lok DrmSwlw AwKdy sn[ mYN mhwrwj dw Sukr qy DMnvwd kIqw ik
EVk pRdysW ivc BI AwpxI crn srn hI riKAw hW[ c`qo pihr bwxI dy pwT dI DunI
b`JI rihxI[ auDrly lokW dw irvwj hY ik mhwrwj dy vwk ley ibnW koeI iksy kMm kwj
ƒ h`Q nhIN lwauNdw Aqy Sihr dy swry sihjI isMG idn cVHdy nwl gurdvwry Awie ky
ipRQm swihb ƒ smwlin, gurU swihb Agy fMfauq bMdnw krky drSn krn qy DUVI
msqk qy lwvn[ bwrMbwr pwT krn[ bwr nw pvy! nON bjy qIk iek Awvy iek cilAw
jwvy[ Pyr eyho hwl qIjy pihr iqMn bjy qoN ipCoN ArMB ho jwvy[ pr mYN auQy Eprw, auhnW
dy ivcoN rlxoN sMgW qy sMkoc krW[ pr auh mYƒ bVy cMgy l`gx, cwhy rihq ivc iqAwr
br iqAwr auhnW ivcoN ivrly hI sn[ gurduAwry ivc hr AYqvwr dy AYqvwr isMG sBw
vwilAW dw joV mylw huMdw sI qy AwQx ƒ inqw pRiq bVI rwq qweIN kQw, prsMg qy kdy
kdy kIrqn BI huMdw rihMdw sI[ pr myrw auhnW nwl mn nw rly[ iek qW sMgq dw
ivCoVw, dUjy prdysW dy mwmly, qIsry auQoN dI sInrI (nzwry) qy suMdr Awbo hvw dy kwrx
myrw vYrwg Put Put ky vgx lg ipAw qy TwTW mwry qy Ajyhy pRym auCwly Awvx ik
ibhbl qy by-hoS kr jwvx[ AYvyN b`Dw ru`Dw dVy d&qr dw bu`qw pUrw kr AwieAw krW[
msW msW d&qroN Cu`tW qy J`t gurduAwry Aw invW; msqwny jyhy BUry dI bu`kl mwr joiVAw
vwly QwauN Aw bYTW ijQy mYN iksy dI nzr ivc BI nw rVk skW[ mYƒ ies ibD by mlUmy
rihxw bhuq hI suKwvy[ rwq ƒ gurU mhwrwj dy suKwsx hox qIk auQy hI bYTw irhw krW[
AYbtwbwd dw muFlw ibRqWq
sMgq clI jwey qd BI Gusmusy hnyry ivc auQy hI bYTw rhW[ jd qweIN mYƒ BweI rUV
isMG Aw ky hlUx ky nw lY jwvo, mYƒ jwx qy auTx dI AkWiKAw hI nw Pury[ Ckx Ckwaux
dI ie`Cw hI dUr ho geI, AYvyN rwVw bIVI kr CfxI[ glbwq au~kw hI iksy nwl nw
krnI[ d&qr ivc cup gVu`p do cwr GMty Awpxw kMm kr Awauxw[ kdy iksy kMdRw ivc
iek`ilAW hI J`ilAW vWg jw iPrnw[ aus kudrqI eykWq dy suhwxy nzwry ivc myry bYrwg
ƒ hor BI PMg lg jwvx[ mYƒ iek nwm dI ill l`gI hoeI, hor suD buD koeI nw[ rwq ƒ
nINd hrwm ho geI, A`KW p`Qr ho geIAW, jI iBAwxw ho rhW[ inqnym Anuswr iek bjy
bsrstrust.org
jylH ic`TIAW 31
rwq dy auT ky gurdvwry vwly kUp auqy ieSnwn krnw[ pr jdoN brP pYx lg geI qW
AwQxy hI srb loh dI bwltI jl dI Br ky buMgy ivc ieSnwn AsQwn pr rKw lYxI,
ikauNik aus vkq bwhr inkl ky jl ilAwauxw suMn kr dyNdw sI[ svyr ƒ bwltI vwly
jl ny BI brP smwn hI ho jwxw, ausy qrHW ieSnwn kr lYxw[ AMdr hvw nhIN AwauNdI
sI, KUb AnMd iKVnw[ idn cVHdy qweIN sB bwxIAW dw pwT bVI bYrwgI dSw ivc krnw,
pr nwm dI tot idnoN idn vDdI jwvy[ ijauN ijauN gurpurb pUrnmwSI nyVy AwauNdw jwey,
iqauN iqauN nwm dIAW is`kW aumMgW iq`KIAW qoN iq`KIAW huMdIAW jwx[ mwieAw ijvyN gurU
swihb pRyrnw krdy iqvyN sB gurU ky lyKy lw CfxI[ kyvl dohW dy inrbwh jogw g`Pw rK
ky bwkI sB gurU Arpx kr dyxw[ bsqr jo GroN lY igAw sI auhnW nwl hI guzwrw
kIqw[ ibsqrw ieh sI, iek kMbl hyTW iek auqy, BUm Awsx hI sjxw ikauNik
gurduAwrw snmuK sI[ BY qy Adb ivc rihx ƒ ibRqI pihlW qoN kbUl kr cu`kI sI[
gurpurb pUrnmwSI qoN do idn pihlW myry pws iek pMQk pypr (A^bwr) qy gurpurb
trYkt phuMcy[ dohW ivc hI nwm dwn mMgx dI pRyrnw sI[ mYN jwqw ik gurU ny Kws qOr qy
ieh mYƒ invwjxw cwihAw hY[ myry AMdr nwm dwn leI pRwrQnw krn dI hu`b auTI[ mYN
EVk smyN ƒ sWB ilAw[ AwpxI iekWq gu&w ivc rihrws, AwrqI, soihlw qoN pscwq
Ardwsw soD ky l`gw pRwrQnw krn[ pRwrQnw pr mYƒ AYsw BwisAw ik pRwrQnw dw QOh
mYƒ koeI AgMmI qwkq ds rhI hY qy Aw-muhwrI pRwrQnw mYƒ Pur rhI hY[ nyqRW ivcoN BI
Aw-muhwrw jl cilAw jw irhw hY[ mYƒ pRwrQnw krn ivc iek AnoKw hI suAwd Awvy[
htx ƒ jI nw kry[
nwm dI jwcnw
jd hor sB kuC AOVny bMd ho igAw qW kyvl ‘hy gurU! hy gurU!! nwm b^S, nwm idRVw
dyh, nwm jpx lw dyh[’ ieqny Sbd hI mUMhoN inkldy rhy qy EVk ƒ ‘hy gurU! hy gurU!!’
ieqnI llnw hI rih geI[ ‘hy gurU! hy gurU!!’ krdy ƒ mYƒ pqw nhIN irhw[ Awpxy srIr
dI su`D nw rhI qy mYƒ pqw nhIN ik kdoN mYN KVw KVw if`g ipAw hW[
AgMmI Awvwz
kyvl ieqnI soJI hY ik iek AgMmI Awvwz ny h`lw SyrI id`qI ik:
‘auT qkVw ho! qyry s`cy gurdyv gurU gRMQ swihb jI qYƒ pRwqwkwl hI nwm dyvxgy[
jyhVI pihlI duqukI gurU mhwrwj dI gurduAwry vVn swr qyry kMnW ivc pvygI, aus ivc
hI qyrw byVw pwr ho jwxw hY qy nwm ny AMdr invws kr jwxw hY[ swvDwn ho ky sMmwlI[’
Pyr iek hu`j ijhI v`jI[ mYN swvDwn ho igAw[ dyKW, qW ipAw auiTAw hW, pr ibRqI
myrI ausy qrHW pRwrQnw ivc hI hY[ swvDwn huMdy swr Aw muhwry hI ‘bwrw mwhw mWJ’ dI
bYrwg dI DunI iCV geI:
bsrstrust.org
jylH ic`TIAW 32
bwrh mwhw mWJ mhlw 5 Gru 4
< siqgur pRswid ]
ikriq krm ky vICuVy kir ikrpw mylhu rwm ]
cwir kuMt dh ids BRmy Qik Awey pRB kI swm ]
Dynu duDY qy bwhrI ikqY n AwvY kwm ]
jl ibnu swK kumlwvqI aupjih nwhI dwm ]
hir nwh n imlIAY swjnY kq pweIAY ibsrwm ]
ijqu Gir hir kMqu n pRgteI BiT ngr sy gRwm ]
sRb sIgwr qMbol rs sxu dyhI sB Kwm ]
pRB suAwmI kMq ivhUxIAw mIq sjx siB jwm ]
nwnk kI bynµqIAw kir ikrpw dIjY nwmu ]
hir mylhu suAwmI sMig pRB ijs kw inhcl Dwm ]1]*
Aj pihlw idn sI ik mYƒ eynHW dy AMqRIvI qy AslI Bwv ivc ijgrI AnMd hulws
Aqy ibrhw sulqwn dw ibrhw byDvW hulwrw AwieAw[ myrw nIr vhy vih c`ly Aqy T`ly hI
nw[ bYrwg dw kV pwt igAw[ mDur DunI dw bYrwg meI kIrqn iCV igAw[ bwhroN auT ky
Awpxy kmry ivcoN BweI rUV isMG BI Awky nwl jut gey[ iehnW ƒ rwg dy Gr dI KwsI
prK sI[ ipClIAW do qukW qy Aw ky qW auh ibnY Alwp hoieAw ik bYrwg lInqw dohW
qukW dy Bwv ivc lIn kr geI[ mwno mYN aukq duqkI dy AnuBvI Bwv dw srUp bx igAw[
mYƒ AYsw jwpy ik ieh do qukW vwlI bynqI gurU swihb ny Kws A`j dI dSw vwsqy hI myry
nimq ivcwr ky myry leI hI sWB ky r`KI sI[ BUq Biv`Kq dy dwnI ny ieh ibnY sMiQAw
kyvl myry isKwaux leI hI rcI sI[
myrIAW do is`kW
“kir ikrpw dIjY nwmu” qy “hir mylhu suAwmI sMig pRiB” ieh doeI myrIAW AMqrIvI
is`kW sn[ jo hux ppIhy dI pukwr bx geIAW[ myrw rom rom ieho pukwry[ rgo rySw ieh
DunI aucwry[ mYQoN ies pukwr dw aucwrn CifAw nw jwvy[ mYƒ Aws qW b`J hI cu`kI sI ik
ikrpw pRwqwkwl nwm dI ho jwxI hY[ ZYbI ieSwrw mYƒ ho cu`kw sI qy ieh ZYbI ieSwrw myry
SrDwlU Awqmy AMdr fUMGw auqr igAw[ pr ijauN ijauN Aws Brosw bJdw igAw iqauN
iqauN myrI auprlI ibnY-kIrq-pukwr hor BI suAwdlI dSw ivc vDdI geI[ mYN Awpxy
Awp ivc bynqI dw bu`q ijhw bixAw hoieAw pRqIq hovW[ mYƒ iesy dSw ivc auQoN auTw ky
BweI rUV isMG jI ieSnwn AsQwn ivc lY gey qy ieSnwn dy pRqwp SWiq rs Cw igAw qy
mYN gurbwxI inqnym dI bwxI dw AnMd lYx l`gw[ mYƒ pqw nhIN sI ikqnI ku rwq guzrI
*
pMnw 133
bsrstrust.org
jylH ic`TIAW 33
qy ikqnI ku rihMdI hY[ ibRqI APur sMskwr rihq ho cu`kI sI, auproN suKmnI swihb jI dy
pwT ny auh SWqI, srDw, isdk qy Drvwsw vrqwieAw ik AkQnIX hY[ isdk hulws
nwl BirAw myrw ihrdw Gt fu`lH fu`lH kry[ cwau ciVHAw hoieAw AMgW ivc PuilAw myvy
smwvy nhIN[ mYƒ msW pRBwq AweI mhwrwj dy pRkwS hox dy smyN qoN ds imMt pihlW hI
gurdvwry hoie ky swihb sMmwlx dI Twx leI[ mYN Kwsw icr pihlW hI AwpxI guPw ivcoN
au~T ky hyTW Awaux ƒ iqAwr ho igAw qy paUey pweI hOlI hOlI gurdvwry vl DweI kIqI[
gur mMqr dy spStwaux dI rmzI Kyf ƒ gurU duAwirEN AMikRq hox dI Bwvnw ihrdy
AMdr rKdy hoey gurduAwry Er jWidAW jWidAW ieh ibnY jodVI sPur hoeI ik gurmMqr dy
idRV krwaux ihq jo gurvwk sRI gurU gRMQ swihb duAwirEN hukmwieAw jwvygw, gurvwk
AMdr rmz mwqr BI jo ieSwrw gurmMqr pRQwie hovygw, auh sMpUrn gurmMqr ismrn
nim`q insicq kIqw jwvygw[ aus smyN ihrdy idRStI-gocr ijqny nwm BI gurbwxI AMdr
Awey sn, auhnW ivcoN ijs nwm dw ieSwrw rmz mwqR BI hovygw, aus nwm ƒ siqnwm
ismrnXog gurmMqr nwm idRVH kr mMinAw jwvygw[ ies qoN Cu`t duqI smUh nwm jo
gurbwxI AMdr pyKy pTn kIqy jo snmuK icqRq sn, aunHW ivcoN “gurU” Aqy “vwhu” pd jy
Awey jW ienHW dohW ivcoN koeI iek BI AwieAw qW aus qoN ieh sMBwvnw hovygI ik ieh
“vwihgurU” nwm vl ieSwrw hY, “gurU gurU” Aqy “vwhu vwhu” dw jwp pUrw Sbd
“vwihgurU” ismrn dw rmzI hukm hovygw[ idRStWq mwqr jykr eyh hukm AwieAw “gurU
gurU guru kir mn mohr] gurU ibnw mY nwhI hor]”*
qd ieh “gurU” pd sMpUrn
“vwihgurU” jwp dw boDk hovygw[ AQvw ieauN Aw igAw, “myry mn guru guru guru sd
krIAY] rqn jnmu sPlu guir kIAw drsn kau bilhwrIAy]”**
qd BI ieh hukm
“vwihgurU” ismrn pRQwie idRVH kIqw jwvygw[ ies pRkwr dI ipRQm hI Dwrnw Dwr ky
icqvnI icqvidAW gurduAwry vl DweI krI cilAw jw irhw sI[
*
goNf m: 5, 964
**
gauVI pUrbI m: 5; 213
bsrstrust.org
jylH ic`TIAW 34
5
gurmiq nwm dw pRkwS*
pr mlk mlk pYr DrW[ jdoN mYN Aiq nyVy Fu`kw qW mDur mDur pwT dI rsIlI, Aiq
mn-mohxI idl iK`cvIN DunI suxI, jo mYƒ msq krdI jwvy pr bwxI sp`St qOr qy suxI
qy smJI nw jwvy[ bVw hYrwn ik A`j suvKqy hI iks ny mhwrwj dw pRkwS kIqw hY qy kOx
AYsI ic`q cIrvIN prym ltk ivc Atk Atk ky qy lmk lmk ky pwT kr irhw hY[ jd
mYN AYn drvzy dI dyhulI pws pu`jw Aqy AMdr vwr vVn l`gw qW myrw sIs iek dm Juk
igAw Aqy &V`k myry srvx sroq dy drvwzy AMdr eyhu do qukW sp`St Aw peIAW[ XQw
duqukI:-
“vymuhqwjw vyprvwhu] nwnk dws khhu gur vwhu”**
“khhu gur vwhu” dI AYsI zbrdsq cuMBk klw vwlI s`t peI ik qurMq ‘vwihgurU’
‘vwihgurU’ dI Jrnwt dw rwg myry rg rySy qy lUM lUM AMdr iCV igAw[ mwno koeI AgMm dI
Anwhd cwbI myry Gt rUpI GVI ƒ lg geI[ myry rom rom ƒ jIBW l`g geIAW, ijnHW
ivcoN auh cuA`Krw jwp (ivrd) iCV ipAw[ s`t pYNdy swr hI mYN au~BVky mhwrwj dI crn
srn fMfauq ivc jw ipAw[ pr mYƒ ieh pqw nhIN ik ikhVI qwkq, ikhVI Amrklw
ny mYƒ gurduAwry dI dyhulI ivcoN auBVw ky qy auCwlw dy ky iek iCn mwqr A`K dy Por ivc
gurU swihb dy inkt snmuKI hzUrI srxwgq ivc DVMm jw isitAw[ pwT hoxw EdoN bMd
ho cu`kw sI[
Acrj kOqk: AlOikk gurmMqr ic`qrkwrI
mYN fMfauq ivcoN auT ky gurU swihb jI dy drSn kIqy qy &qh bulweI qW kI dyKW,
‘mhwrwj jI auqy cvr ho irhw hY pr qwby koeI nhIN, Aqy gurU gRMQ swihb jI dy aupr
*
ic`TI nM: 2, 30 mwrc 1922
**
Awsw m: 5, 376
bsrstrust.org
jylH ic`TIAW 35
vwr cMdoAw swihb qy sRI gurU swihb dy ivckwr AduqI cmqkwrk Aqy iJlimlkwr
CbMnI c`kRq ic`qrkwrI ivc “vwihgurU” Sbd icqirAw iJliml iJliml kry, jo Awsry
ibhUx hvw ivc muA`lk itikAw lihry mwry[ gurduAwry dy hvweI pulwV ivc cwr cuPyry
ieh hI kauqk vrq irhw sWgo pWg idsy[’
mYN isdk ivc pMGr ky isdk dw rUp ho igAw[ gurU swihb qy myry ibnW gurduAwry
ivc koeI nw, pr cOr hoeI jwvy[ nw cOr krn vwlw h`Q idsy qy nw koeI cOr krn vwlw
nzr Awvy[ mYN ibsmwd pr isdk ivc ibsmwd ho igAw, Aqy DMn gurU dI sMkyqk mihmw
vwly “vwihgurU” nwm dI Junkwr hor BI ibsm rMgW ivc AruVH ho qurI[ DOx nIvIN sut
leI qy myry h`Q juV gey, gl ivc p`lU ipAw hoieAw sI[ mYN bVy Abd BY BwvnI nwl
mhwrwj jI dI pRkrmw krn lg igAw[ mYN pRkrmw kr hI irhw sI ik ieqny ƒ gRMQI
isMG AMdr vwr qy prly pwisEN inkl AwieAw[ aus ƒ dyK mYN TTMbr ky BUry dI bu`kl
mwr mhwrwj dy snmuK ho ky bYT igAw[ gRMQI BweI ny AwauNdy hI puiCAw ik pRkwS iks ny
kIqw hY? kI qusIN kIqw hY? mYN aupr ƒ isr cu`k ky aus vl dyiKAw, pr mYQoN au~qr kuJ
nw id`qw igAw[ pr hux mhwrwj jI auQy cOr huMdw nw idsy Aqy auh AlOikk gur mMqr
icqRkwrI BI guMm[ ieqny ƒ gRMQI isMG dw Cotw BweI BI Aw igAw jo bhuq gurmuK sI[ aus
ƒ BI gRMQI ny Eho pu`C ig`C kIqI[ pr aus ny vI kMnW qy h`Q riKAw[ auh Pyr cu`p ho gey[
mYƒ pqw nhIN ik aunHW kI smiJAw ivcwirAw qy ikvyN i^Awl kIqw hoaU[
Pyr gRMQI jdoN qwby bYT ky Awvwzw lYx ƒ rumwl cu`kx l`gw jo gurU swihb au~pr id`qw
hoieAw sI, qW mYN CV`p dy ky qwby vl ƒ Aw KVw hoieAw[ auDr gRMQI ny Awvwzw ArMB
idqw[ Awvwzy dw jo vwk sI, auh drSn krn qoN ieMn ibMn auhI inkilAw, jo mYN suixAw
sI[ jW myrw suixAw pyiKAw iek ho igAw qW mYN hor BI h`kw b`kw rih igAw[ mYN mUDy mUMh
mhwrwj jI dy Agr Bwg jw ipAw[ gRMQI qW vwk lY ky bwhr cilAw igAw, auus dw pRymI
BweI bVy ipAwr siqkwr nwl sihm ky myry kol Aw bYTw qy mYN AwKx lgw ‘ieauN ikauN
pey ho?’ mYN AwiKAw: ‘jI! Ardws soD ky cu`Bw mwr ky myrI nimq vwk lY idE[’ aus
ikhw: ‘Ardwsw mYN kr idMdw hW, vwk qusIN lvo[’ mYN AwiKAw: ‘cu`Bw BI qusIN hI mwr
idau, mYN KVw KVoqw vwk lY lvWgw[ mYN qwby nhIN bYTxw, qusIN bYTy rho[’ aus pRymI ny
mMnx ivc hu`q nhIN kIqI[ bVy pRym nwl Ardwsw soiDAw, bVI isdk BwvnI nwl AMqr
iDAwn ho ky cu`Bw mwirAw[ jW mYN vwk ilAw qW AYn pRQm pMny dI pihlI sqr dw ArMB
ieh sI, ijs qy idRStI cuMBk PurqI nwl jw itkI:-
nwm dI mihmw qy ismrx dI vXwKXw
“vwhu vwhu krqI rsnw sbid suhweI]
pUry sbid pRBu imilAw AweI]
vfBwgIAw vwhu vwhu muhhu kFweI]
vwhu vwhu krih syeI jn sohxy iqn@ kau prjw pUjx AweI]
bsrstrust.org
jylH ic`TIAW 36
vwhu vwhu krim prwpiq hovY nwnk dir scY soBw pweI]2]”*
pVHn swr hI myrI rsnw qy mohr l`g geI[ pUry Sbd dI qy ies pUry Sbd krky
“pRBu imilAw AweI” dI sPl ibvsQw SIGr hI vwpr jwx dw rweI sMsw sMdyh nw irhw
Aqy ies g`l dI idRVHqw myry rom rom AMdr AMikRq ho geI ik s`cmu`c siqgurU gurdyv sRI
gurU gRMQ swihb jI ny gurmMqr rUpI scy rqn hIry ƒ k`F ky qlI pr r`K idqw hY-
“rqnu jvyhru lwlu hir nwmw guir kwiF qlI idKlwieAw]”**
DweI krky ies QoN pRQm slok pqRw prq ky piVHAw qW hor pqw lgw ik “vwhu vwhu
Awip AKwiedw” hY qy AKwieMdw “gur sbdI” hY[ nwly ieh pqw l`gw ik “vwhu vwhu
isPiq slwh” hY[ jo jpujI swihb dy pwT ivc pVHdy huMdy sI “swlwhI swlwh” auh ieho
is&q swlwh hY qy nwl ies slok ivcoN ieh pqw lgw ik ‘vwhu’ ies pUry sbid rUpI
nwm (gurmMqr vwihgurU) dy jwp meI is&q slwih krdy hoieAW hI “sic imlwvw” huMdw
hY Aqy “pRBu pwieAw” jWdw hY[ mYƒ ies vwrI pauVI dy Bog pwEx swr hI AMqr gqI
ieh pRyrnw hoeI ik AgwVI dIAW pauVIAW BI slokW sihq pVHW[ pRyrnw huMdy swr mYN
Aglw slok pVHn l`g ipAw qW mYƒ nwm dI (isPiq slwh) mihmw hor qoN hor vDIk
pRgtINdI jwie[ AYQoN qweIN ik “sdw AnMdu hovx”, “hir isauN ilv lwaux” qy “siq
rzw ivc smwaux” dw eyhI kyvl eyhI vsIlw hY[ Aglyry slok qoN spSt hoieAw ik
“vwhu vwhu” pUrw Sbd ArQwq (isPq slwih) rUpI bwxI s`c (Asl sc) hY jo kyvl
“gurmuKI lDI Bwil”[ Pyr ieh ik ies is&q slwh ƒ ‘sbdy’ (bYKrI bwxI dvwrw) BI
aucry[ ihrdY nwil (prw psMqI mDr ibvsQw ivc BI) ArwDn krY[ qy “irdY smwil”
(nwBI ivc auqwr ky) BI r`Ky, hr qrHW byVw pwr hY[ iPr ies qoN AglyrI solHvIN pauVI
dy pRQm slok ivc “vwihgurU” nwm dI is&q slwih p`kI krky idRVHw id`qI[ qy “nwnk
vwhu vwhu ieko kir swlwhIAY ij siqgur dIAw idKwie”*
dw T`pw lw idqw, ik kyvl
iesy eyky nwm qy kwiem dwiem rihxw hY, jo hux hI siqgurU swihb jI ny buJwie dIAw
hY[ dUjy slok ivc ies gurmiq nwm jpx hwirAW dw prqwp vrnx kIqw hY[ ieQoN
qweIN ik “nwnk vwhu vwhu krih sy jn inrmly iqRBvx soJI pwie”**
vwlI auc prqwpI
ibvsQw pRwpq ho jWdI hY[
nwm dI vXKXw
ies qoN AgWh dI pauVI dw jo slok piVHAw qW ies g`l dw inqwrw hoieAw, ik ies
nwm ƒ kyvl auhI vfBwgy jn sdw leI jpdy rihMdy hn “ijn kau Awpy dyie buJwie]”
*
gUjrI kI vwr m: 3, 514
**
rwmklI m: 4, 880
*
gUjrI kI vwr, slok m: 3, 515
**
gUjrI kI vwr, slok m: 3, 515
bsrstrust.org
jylH ic`TIAW 37
“nwnk gurmuiK jwxIAY jw kau Awip kry prgwsu]”***
Aqy nwm jpx nwl hI mn dI
haumY ml dUr huMdI hY[ g`l kI nwm dI pwrl klw nwm jpx hwirAW dI soBw, suMdrqw,
nwm dI srb Pl prdwiek smr`Qw, nwm jpx hwirAW dI sMgq qy imlwp dI iKn iKn
loV, ihrdy krky qy muK krky BI nwm ƒ suAws suAws jpdy rihx dI q`dI qwkId Aqy
nwm ArwDn krn hwirAW ivthuM qn, mn, nCwvr krn dI AkWiKAw, AwgXw eyh sB
prmwrQI ArQ ies slok dy Bwv ivc sMcq hoey dyKy[ sqwrHvIN pauVI dy dUjy slok ivc
nwm dI ABydqw, nwm dI AMimRq klw, nwm dy syvk hwirAW nwm rUpI Pl dI pRwpqI, nwm
ABXws dvwrw nwmI dI srb ivAwpkqw dI l`Kqw (Realisation) vwhu, vwihgurU inq
krn hwry guris`KW dw “vwhu” krnw gurU pUry ƒ Bwauxw qy iek mn iek ic`q ho ky “vwhu
vwhu” krn krky jm kMkr dw intk nw Awauxw Aqy mn icMdy Pl pwauxw ieh srb
g`lW vrxn hn[ ATwrvIN pauVI dy pihly slok dw vwk “vwhu vwhu AMimRq nwmu hY
gurmuiK pwvY koie”*
jdoN pwT ivc AwieAw qW spSt in`qrvW PYslw hoieAw ik gurmiq
AMimRq nwm bs kyvl ieho hI hY[ sB qoN ipClI quk ivc “Anidnu nwmu leyie” vwlI
pMgqI ny mYƒ phwV vW|U Ac`l KVw kr id`qw, huxy qoN hI ATy pihr nwm ivc juty rihxw
hY[ BwvyN “qn mn jwie q jwau” hux, bs jI! &Yslw gih g`fvW ho igAw ik nwm dI
pRwpqI qW ho geI[ nwmI dI pRwpqI jd qweIN nw ho jwvy qd qIk iek qwr nwm ivKy idn
rYx juty rihxw hY qy AYsw jutxw hY ik Kwn pwn sYn cYn sB iqAwg dyxy hn[ myrw hONslw
hux isKrlI tIsI dw sI[ ihMmq, swhs, audm myry duAwly id`b dYv rUp Dwr ky Awx
hwzr hoey[ mYN h`lwSyrI nwl mhwrwj ƒ m`Qw tyk ky jdoN gurduvwirEN ivdw hox dI AwgXw
mMgx lgw qW mYƒ qurn lgy ƒ ieh gur AsIs imlI:-
gur AsIs
“audmu kryidAw jIau qUM kmwvidAw suK BuMcu]
iDAwieidAw qUM pRBU imlu nwnk auqrI icMq]”**
mYN ies AsIs dy imlx swr DMnw ho igAw; vfBwgw ho igAw, Awpxy Awp ƒ pRqIq hovW[
ies AsIs meI gurvwk qy pihly gurvwkW dy AnuBwvI ArQW qy BwvW dw AYsw gih g`f
is`kw myry irdAMqr bYT igAw ik myrw fg mg folxw sdIv leI aufMq ho igAw[ aus
smyN jo aukq vwkW dI AnuBvI vXwKXw mYƒ s&ur hoeI, aus ƒ myrI pRoKoN nhIN ik A`KrW
ivc ilK ky vrxn kr skW, myry ihrdy qy aukrI geI pr myrw cwau hulws ik mYN nwm
nw, invwijAw igAw hW, ik dwq ielwhI mYN QIN pweI geI hY, mYƒ itkx nw dyvy ik kdoN
eykWq sihj AsQwn ivKy bYs ky nwm dy AKMf jwp ivc jMm ky j`ut jwvW Aqy Pyr A`KW
nw auGyVW, pr AMdr inrjqn hI t`k t`k KMfw KVk irhw sI[ auTdy bYTdy, ij`Dr jwvW,
***
Awsw kI vwr m: 2, 463
*
gUjrI kI vwr slok m: 3, 515
**
rwg gUjrI vwr slok m: 5, 522
bsrstrust.org
jylH ic`TIAW 38
iPr qurW t`k t`k dI qwn auvyN b`J rhI sI[ vwhu cwbI lwaux hwirAw dwiqAw! ^Ub
cwbIAW lweIAW[ pr myrIAW Ajy Bu`KW nhIN gvweIAW[ hux Awpy Cihbr lw dyvIN! mYƒ kI
icMqw! mYN inicMq pr “crn ipAwsI drs bYrwgin pyKau Qwn sbwey]”*
Koh pY rhI sI qy
AxifTy Awqm rhs dI qot sI[ mYN AYvyN auprly idloN dVy d&qr jw ky b`Dw c`tI Br
AwieAw[ kwljw AMn jl v`loN ipRQm idvs dw hI ^wlI sI[ mYƒ idSw Awidk iPrn dI
duibDw koeI hY hI nhIN sI qy AgWh ƒ Bojn Awidk nwl iF`f Brn dI rucI hI nhIN sI[
sgoN kVwky rih ky KMfw ^Ub KVky qy koeI Atkw Jtkw nw pvy[
dUjy idn dw hwl
A`j BI mYN buMgy pr Awaux swr, ibnW hI Kwn pwn kIqy AwpxI guPw ivc jw viVAw,
pr myry mgr hI Bw: rUV isMG g`Py Ckwaux ƒ ibr ibr krdy iPrn[ mYQoN aunHW dI
inrwsqw vwlI inmoJwxI JIxI bwx J`lI nw jwvy[ mYN bwhr vwr ƒ iPr auT quirAw[ aunHW
ƒ hOlI dy ky AwK id`qw ik mYƒ Ajy BI pRSwdy dI rucI nhIN[ qUM g`Pw lw lY, mYN bwhr
iPrn qurn icq prcwaux cilAw hW, qUM myry ipCy nw AweIN[ mYN ieqnw AwK ky auQoN ijauN
inkilAw, iek hirAwvlI phwVI dI kMdrw dy kudrqI nzwirAW ivc jw rimAw[ kudrq
dy ic`q cu`BvyN qy idl iK`cvyN rmxIk suMdr nzwirAW ny kwdr dI Aim`q suMdrqw dy
Anumwnk lihry Aijhy ic`q ibRqI AMdr auqpMn kIqy ik nwm dw rtn sMklp ivklp
rihq APur dSw ivc zoro zorI jwrI ho ipAw:-
‘mYƒ nwm jpx dw koeI Qhu pqw nhIN, nw koeI nwm AiBAws dI jugqI AwauNdI hY qy
nw hI suAws ihTwhW, auqwhW, cVHwaux, auqwrn dI mYN ikqoN sMiQAw is`KI hY[ mYƒ kyvl
pqI pRmwqmw dI pRwpqI vwlI il`l lgI hoeI hY[ ieh pRym iBMnI il`l Xw pRym plIqw hY, jo
myrI ihckdI htkdI qy htkory KWdI ibRqI ƒ cwbk mwr mwr ky cVHdI klw vl isDy
qorI jwx leI shwiek bxI hoeI hY[’
iqMn bjy qoN mYƒ aus AsQwn ivc bYTy hoey ƒ sWJ kwl dw smW ho igAw Aqy hnyrw
hox hI l`gw sI ik ieqny ƒ Bw: rUV isMG jI myrI Koj krdy hoey auDry hI Aw inkly[
rihrws swihb dw pwT krdy hoey myry Agy Awx Kloqy[ aus vyly aunHW dy mUMh ivc ieh
quk sI- “quDu Awip ivCoiVAw Awip imlwieAw]”*
mYƒ ieh quk bVI im`TI, ipAwrI,
gUVH AMqrIv ArQW vwlI lgI[ nwly mYƒ cyqw Aw igAw ik rihrws swihb dw smW ho
igAw hY qy mYN Ajy pwT krn hI nhIN lgw[ mYN Bw: rUV isMG ƒ Pyr auQy hI Awpxy
swhmxy ibTw ky mu`F qoN Pyr dUjI vwr pwT suxwaux leI AwiKAw[ auh pwT suxwaux, mYN
nwly pwT suxW nwly nwm jpW[ ijauN ijauN suxW, iqauN iqauN mYƒ rihrws swihb dy pwT dw
AnMd Agy nwloN AnoKw hI AwieAw[ Bog pey ipCoN mYƒ BweI rUV isMG jI AwK vyKky
Awpxy nwl hI bsqI vl moV ilAwey[ mYN buMgy qy Cpw Cp pihlW hI jw ciVHAw qy J`t
*
gauVI m: 5, 249
*
Awsw m: 4, 11
bsrstrust.org
jylH ic`TIAW 39
AMdr vV ikvwV dy ky kuMfy jV idqy qy Awsx pur bYT ky l`gw gurU gurU jpx[ lgwqwr
ieky swh l`gw jwvW[ jdoN swh Awpy muVy qy muV pvy, mYƒ moVn hoVn dI koeI pRvwh qy
surq sMmwl nw sI; kyvl gurU gurU krn dI bxI hoeI sI[ dSw AYsI bx AweI ik AwSw,
mnSw, Purny, i&kr Awidk dI irdMqr rweI nw rhI, Brm BRWqI dI kweI imt geI[
iek drs ipAws dI Aws XQw gurvwk:-
“eykih Awsw drs ipAwsw Awn n Bwvy]’*
dUjy idn dI rwq dw hwl
ieh Awsw BI qIbr qoN qIbr huMdI jWdI hY qy nwm dy jwp vl mYƒ hor BI hlw-SyrI
krky ilAwauNdI hY[ mYN h`ly kr kr pvW[ rwq qkVI clI geI sI[ bwhr koeI ibrkx
nhIN sI[ cqurweI isAwxp mYƒ koeI ivAwpdI nhIN sI[ mYN is`Dw p`Drw nwm ƒ d`bI
jwvW[ Awls myry nyVy nw Awvy[ sMklp sMsw mYƒ koeI sMqwvy nhIN[ nwm jpx dy AnykW hI
qrMg mYƒ Pur pey[ jyhVw Pury ausy ƒ d`b qurW qy qurI jwvW jd qweIN swh nw muVy[ swh
muVy qW Pyr hor qrMg dw qorw qur pvy[ myry leI ieh Aink qrMg vwlIAW nwm jpx
dIAW jugqIAW ArSW kurSW qoN Awx au~qrIAW[ AxBol hI vwho dwh lgn ivc ligAw
quirAw jwvW[ igxqI imxqI kuC nw ivcwrW[
srblohI SkqI
jy ikqy A`k Q`k jwvW jW mn AVI kr KVovy qW Pyr mn ƒ qhofw dyx leI hT krky
mD lvW ik AYnIAW p`kIAW mwlW Pyr ky swh lYxw hY, ikauNik srb loh dI mwlw hr
vkq myry h`Q ivc hI rihMdI sI[ mYƒ srb loh dI mwlw ny bVI hI shwieqw idqI, iCn
mwqR BI inSwny qoN aukx nhIN idqw qy cVHdIAW klW vwlI jwp pdvI qy mYƒ jw cwiVHAw[
h`Q jd scI kwr ivc qdrUp ho gey qW mwnoN mYN muj`sm swvDwnqw hI bx igAw[ Awls
nyVy nhIN, dil`dr dUr ho igAw[ QkyvW AkyvW qy iF`lpuxw ^br nhIN ik`Dr n`s B`j gey[
ibjlI dy TMfy Twr icMgwry
AYsI srb lohI SkqI vrqI qy AYsI srb lohI rKSw hoeI ik myrIAW auNglIAW dy
poitAW ivcoN ijQy dbw db srb lohI mwlw dy moqIAW dI Gws pYNdI sI, ieho ijhy ibjlI
dIAW qwrW vwly TMfy Twr icMgwry auTy qy aunHW poitAW ivcoN auT ky swry srIr dI qwr qwr
ivc jw pRvyS hoey ik Agy ijQy ijgr (ihrdy) AsQwn qy iek KMfw KVkdw sI, hux auQy
hI AnykW KMfy dyhI (ipMfy) dy iql iql mwqRI KMf KMf ivKy KVkx lg pey[
nwm dy KMfy dw KVkwr
*
Awsw m: 5, 407
bsrstrust.org
jylH ic`TIAW 40
ies dyhI rUpI ipMf dI ieh AKMfw kwr KMfy KVkdI dSw dyK ky iek iCn qW idl ny
DVkw KwDw pr dUjI iCn hI SWq Cw geI qy suMn dSw vwpr geI[
sÍY srUp dI lKqw
mYƒ Awpxw srIr Awpxy Awqmw qoN A`fo A`f hoieAw hoieAw idsy[ Pyr srIr idsy hI
nw ik ik`Dr igAw[ jwp hI jwp dI Jrnwt peI suxweI dyvy[ kMn sxy srIr dy hn hI
nw, ‘qW suxdw kaux hY?’ ies Jmyly ivc pY ky mYN iPr Bm`qr igAw[ AglI iCn dyKW qW
‘mYN hW’ ‘mYN Awqmw srUp hW’ mYƒ hux ‘Awpxw srUp’ ‘Awpxw Awpw’ inrwlw hI nzrIN
Awaux lgw[ aus Awpy dy Awqm srUp ƒ mY lK lK ky pyK pyK ky Acrjo Acrj huMdw
jwvW, pr mYƒ AYs sÍY pyKxhwr dSw dw AnMd, suAwd kuC bwhlw lMmw nw Awvy[ ikauNik
mYN qW pRmwqm dyv dy iddwirAW dw AwSk sI[ mYƒ aurlIAW prlIAW prcwvy dIAW cwtW
ikQy luBw skdIAW sn! myrI is`k, myrw hwvw Efw kyfw hI bixAw qixAw irhw[ myrI
is`k swvIN dI swvIN! myrI AwSw drSn dI dUxI cOxI, hor AwsW dy Purny qW pihlW hI
imt cuky sn, ieko ieho AwSw sI; eysy dw Purnw sI[
6
AkwlI joq dy drSn*
*
ic`TI nMbr 3, 30 mwrc 1922
bsrstrust.org
jylH ic`TIAW 41
pr mYƒ hux ies AwSw qoN BI inrwSqw ho geI ik myry Bwg ikQy jo AYsy au~c drSnW
dw pwqr bx skW[ mYN Aiq inmoJwxw ijhw ho igAw, pr ies inrwsqw ivc vI Ajpw
jwp ijauN dw iqauN zorW qorW ivc iCiVAw irhw, pr myry ies dwvy dw l`k tu`t igAw ik
iesy rwq AMdr drSn prs lYxy hn[ jd myry ies Aws dwvy dw l`k tu`tw qW myry Ac`l
Awsx dw cOkVw BI tu`t igAw[ mYN is`Dw sqor in`sl ho ky lMmw pY igAw, pr ijhbw krky
jwp auvyN ijvyN hI ho irhw sI qy h`Q au~cw krky mwlw dw AKMf c`kr aus qoN BI AiDk
cl irhw sI[ hor sB kwr qW auvyN ijvyN c`l rhI sI, ibRqI ivc BI rMck mwqr Gwtw
nhIN sI[
AkwlI joq dw pRkwS qy drSn
kyvl AwsW qy auqSwhW dw Purnw nhIN sI[ ies inmrqw vwlI in`sm pr swvDwnqw
dI hwlq ivc QoVy hI c`kr iPry hoxgy ik cwxc`k AicMqw hI myry Gt AMdr joq dw
pRkwS Awx ilSikAw[ jdoN hI mYN Awpxy AMdr TMFw Twr cwnxw Jlkdw, flHkdw pyiKAw
qy sWgo pWg pyiKAw qW mYQoN Jwl J`lI nw geI[ myrIAW iklkwrIAW, myrIAW cIkW inkl
clIAW[ mYN hOlw Pu`l vrgw ho igAw[ Acrj suAwd-dwr Akih Asih imTws dI dmk
vwlw pRkwS joq srUpI iJlimlkwr- jd mYN dUjI vwrI JwqI mwr ky AMqr bwhr swrI
koTI dy AMdr psirAw hoieAw dyiKAw, myrIAW A`KW imc geIAW[ ijauN auBiVAw, auBV
ky C`q nwl jw ligAw[ myry h`Q juV gey[ bynqI kIqI: ‘scy pwqSwh! eys Ajr ƒ qUM
Awpy hI zrw, mYQoN jirAw nhIN jWdw[’ iek A`K dy Por ivc mYN m`lk dy ky Pyr &rS qy
Awx itikAw[ iek Pul dI s`t Pyt nhIN lgI[ JUlxy qy JUldw hI aupr jw ciVHAw sI
Aqy hloirAW dI bu`kl lorI ivc hyT Awx auqirAw[
“igAwnrwau jb syjY AwvY q nwnk Bogu kryeI”*
mYƒ hux kI idsy ik myrw srIr hux iek syjw; id`b joq srUpI jg mgMqI syj bixAw
hoieAw hY Aqy syj dy aupr mhW prbl pRkwS srUp AJ`l AnMd srUp Bog kr irhw hY;
ijs dw suAwd mYQoN JilAw nw jwvy, pr CifAw BI nw jwvy[ myrIAW A`KW BwvyN mIcIAW
hoeIAW sn, pr pRkwS mhW joqI srUp dw mYƒ swKSwq myry AMdr bwhr idsy[ myry ienHW
doie nYxW qoN ibnW mYƒ hor AMqRIvI idb loiex Acrj idb idRStI vwly lg gey[ ieh
AlOikk kauqk mYQoN shwirAw nw jwvy[ mYN jwp bMd krn dI bQyrI koiSS krW ik mqW
ies dy bMd kry qy mYƒ kuJ jrw ku shwrw Awvy, pr ikQoN! hux auh jwp BI id`b AwqmI
suqy AiBAws bx igAw[ roikAw hoieAw ruky hI nw[ suAwsW dw zor, cmqkwrI hulwirAW
vwlw AnMd rh`sI AiBAws Ajb rMgW qy qrMgW ivc quirAw hoieAw sI[ ijauN ijauN mYN
aus vl iDAwn ibRiq hovW, iqauN iqauN prm ivsmwd ivc smwauNdw jwvW[ myrw ihrdw
*
Awsw Gr 6 m: 1, 359
bsrstrust.org
jylH ic`TIAW 42
kMvl iKiVAw ipAw qy pRkwS nwl nUro nUr[ hlkwpn AYhw ijhw ik auf auf jwvW[ msW
rok rok rKW[ bynqIAW kr kr Aqy bynqI dy Sbid pVH pVH AnMdI igAwn pRkwS rwau
rIJwvW qy mnwvW[ JwlU rIswlU kMqVy ƒ svwr svwr ky syjw qy sMmHwlW[ mYƒ kI pqw sI ik
rs rsIAVw ipr ieauN c`l ky Gr Awvygw? mYN smJdw sI ik ies koTy rUpI Gr ivKy
ijQy mYN bYTw AiBAws krdw sI, ikqoN AgMm qoN auqr ky bwhroN dI Aw ky mYƒ imlU, pr
mYN kI jwxdw sI ik myrw cojI ipAwrw Shu koeI AgwD klw vwlw kauqk vrqw ky myry
Gt rUp Gr AMdr AM|x ml ky myrI syjw auqy Awx bYTygw? Awh! A`j myry h`By tol
suhwvxy ho gey[ pRkwS auijAwry dw iek flH flH kryNdw smuMdr myry AMqr bwhr TwTW
mwry, pr mYN gurbwxI dy prqwp nwl isKIAW hoeIAW bynqIAW dy pRBwv krky ienHW JlkW
qy JwlW ƒ J`l igAw[
drSnW dy AiDBuq nzwry
ijauN ijauN mYN ienHW qrMgW ivc lIn hovW, iqauN iqauN hor qoN hor AiDBuq qy prm
AiDBuq pRmwrQI rMgW dy kauqk myry idb idRStI nyqRW dy Agocr Awvn, ijnHW dw ilKxw
kQnw pMj BUqk ienswnI dwiery qoN bwhr hY[ ijs koTy ivc mYN ibrwjmwn sI, hux mYƒ
aus koTy dIAW kMDW, C`q kuC BI nzr nw Awvy[ Dur AkwS QwxI KulHw pulwV (pwVw) ndrIN
Awvy qy sw& inrml inrmlw idKweI dyvy, ijs ivc ik auho inrMjxI joq dw pRkwS jg
mg joq aujwlw psr irhw hY, jo ik myry Gt AMdr AnMd, hulws qy pRkwS dw sihj q`q
iblovnw blo rhI hY[ ieh sB kuJ mYN ieMn ibMn pyKW[ pRq`K pyKW, jwgrq ivc pyKW, pr
mYƒ AmMnw qy pRqIq nw Awvy ik kI mYN s`c mu`c ieh nzwry, cmkwr jIauNdw jwgdw dyK
irhw hW[ mYƒ do Jauly pYx: (1) iek qW ieh ik Xw qW mYN mr ky srIr iqAwg ky,
purwxw colw bdl ky qy koeI nvW id`b colw Dwr ky pwrlokI ArSI mMflW ivc ieh nzwry
dyK irhw hW[ (2) Xw jo kuC hY, so sÍpn bvsQw dw cmqkwr hY[
“hyrq hyrq hy sKI hoie rhI hYrwnu”*
cwhy myrI h`f-bIqI qy h`f-vrqI mYƒ d`sy ik jwgRq dy pRq`K jlvy prgt phwry
jlvwg hoey hoey hn, pr cikRq ijhw rih jwvW ik kI eyvf kudrq myry pRQwie vrq
skdI hY? kI eyvf vfI dwq myrI nimq dwqwrI jw skdI hY? eyvf vfI ikrpw qy mYN
eyfw vfw pwpI! myry ivc eyfy gux ikQoN? ijnHW guxW kr guxI ƒ rIJw lvW! qW qy ieh
pRq`K nhIN sB supnw hY[ ieh ies jnm dI Kyf nhIN, koeI pwrlok jnm dy ikRSmy dyK
irhw hW[ BwvyN kuC BI hovy, jo kuJ dyK irhw hW so AiqAMq SuB lCxI prm AnMdI lihr
bihr mwx irhw hW[ ‘c`l qUM mwxI c`l! kwhƒ vsvisAW ivc pYNdw hYN?’ ieqny ƒ bwhroN
BweI rUV isMG jI ny bUhw KVkwieAw ik ieSnwn dw vkq ho igAw hY qy do vjy cwhuMdy
*
rwmklI m: 1, dKxI EAMkwr, 937
bsrstrust.org
jylH ic`TIAW 43
hn[ jd myry kMnW ivc ieh ibVk peI qW mYN jwqw ik nw mYN mirAw hW qy nw colw
plitAw hY qy nw hI supnw dyK irhw hW[ pr dUjy iCn hI vsvsw auT KVoqw ik Swied
mYN supny ivc Bw: rUV isMG dI ieh Awvwz suxdw hovW[ mrn vwlw sMsw qW dUr ho igAw
pr supny vwlw vsvsw KVw hI irhw[ mYN AMdroN kuMfw KolH ky jdoN bwhr inkilAw qW BweI
rUV isMG ny &qh bulweI[ mYN aus ƒ isAwqw pCwqw qy isAwx pCwx ky Pyr BI mYN ieh
g`l bwq qy myl gyl supny ivc hI huMdw smJW[ mYN aus qoN puiCAw: ‘Bw: rUV isMG jI! kI
AwpW dovyN supny ivc gl-bwq kr rhy hW? kI qusIN vI supnw dyK rhy ho?’ aus AwiKAw:
‘jI nhIN BweI swihb! A`j qusIN ikho ijhIAW g`lW pey krdy ho? clo! ieSnwn kro!’
jd mYN ieSnwn vwly kmry ivc igAw qW auhI smwn pey nzr Awaux pr mYN ifg ifg
pvW qy Awp hI sMmHl pvW[ myry AMdr iek`Tw hoieAw vw qy mYN iprm rsI Akih rsW
ivc KIvw hoieAW iPrW[ KIvy hoey ny ieSnwn jo kIqw qW suAws AiBAws KMfy dw AYsw
mDwxw iPrn lgw ik kiQAw nhIN jWdw[ jpujI swihb dw pwT ArMB id`qw qy kCihrw
bdl ky auQy hI pwT AiBAws krn bYT igAw[ kyvl sIs qy dsqwrw qy qyV kCihrw,
auN nMg-m-nMgw, mYƒ k`kr pwlw pohy hI nw[ dyh AiDAws myrw mUloN hI Gt igAw; dohyN
bdyh ho igAw[
clUly rMg
clUly rMgW ivc msqul-msq ibsmwdI suAwdW dw gtwk rs lYNdw hoieAw mUl mMqr
dw pwT krW; kir kir ky ibsmwdoN mhW ibsmwd huMdw jwvW[ AgWh pwT qury hI nw[ iek
qW nwm AiBAws dI ibjlI myrI rumwvlI AMdr AYDroN auDr qy auDroN AYDr lihry mwrdI
iPry Aqy dUjy mhW qyjsÍI pRkwS rUp joqI inDwn dw syhjw sQwn qy ktk dw Bog-rs
ivgws psirAw hoieAw[ qIjy hux mhW mMqR sRI jpujI swihb dw pwrs cuMBkI qyj pRqwp
qy sihj smwDI vwlw pwT! mYN gUMdw ho ho jwvW[ rs mgn hoey ƒ kaux hoVy qy pwT
prvwh ivc qory? A`j mYƒ jpujI swihb dI quk quk dw auh suAwd Awvy qy auc igAwn
klw dw auh AnBvI pRkwS Bwv Pury ik Agy kdI suixAw pyiKAw qy AnBv nhIN kIqw
sI[ mYN bQyrw zor lwvW, pr mYQoN Agy quirAw nw jwvy[ quk quk qy AtkW qy quk quk qy
rs lIn ho ho jwvW[
ibsmwdI dSw
ies ibsmwdI AnMd lihr dI mihmW ikQoN ku qIk vrnx krW[ myry AMdr au~kI hI
smr`Qw nhIN, bs! “kihby kau soBw nhI dyKw hI prvwnu]”*
pYro pYr rs iBMnVIAW
jodVIAW krW qy kr kr pwT dIAW pvVIAW qy cVHW[ jy mYN gurbwxI dw qkVw AiBAwsI,
rsIAw nw huMdw Aqy gurbwxI dy goJ guxW dw jwxU qy ienHW guxW kir Ajr ƒ jr skx
*
slok Bgq kbIr jIauky, 1370
bsrstrust.org
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani
Gurmat Praym Ki Vani

More Related Content

Similar to Gurmat Praym Ki Vani

Similar to Gurmat Praym Ki Vani (20)

Jail Chhithian
Jail ChhithianJail Chhithian
Jail Chhithian
 
Brief Life Sketch of Sant Teja Singh ji - Punjabi
Brief Life Sketch of Sant Teja Singh ji - PunjabiBrief Life Sketch of Sant Teja Singh ji - Punjabi
Brief Life Sketch of Sant Teja Singh ji - Punjabi
 
Brief Life Sketch of Sant Teja Singh ji - Punjabi
Brief Life Sketch of Sant Teja Singh ji - PunjabiBrief Life Sketch of Sant Teja Singh ji - Punjabi
Brief Life Sketch of Sant Teja Singh ji - Punjabi
 
Saka Punja Sahib - 30 Oct 1922.pdf
Saka Punja Sahib - 30 Oct 1922.pdfSaka Punja Sahib - 30 Oct 1922.pdf
Saka Punja Sahib - 30 Oct 1922.pdf
 
Gurdas man dia geetan vich aurt ( akashdeep bhikhi
Gurdas man  dia geetan vich aurt ( akashdeep bhikhiGurdas man  dia geetan vich aurt ( akashdeep bhikhi
Gurdas man dia geetan vich aurt ( akashdeep bhikhi
 
Kaun nihare sukhe pattar
Kaun nihare sukhe pattarKaun nihare sukhe pattar
Kaun nihare sukhe pattar
 
science city.pptx
science city.pptxscience city.pptx
science city.pptx
 
Social media roles
Social media rolesSocial media roles
Social media roles
 
Maharaja Ranjit Singh
Maharaja Ranjit SinghMaharaja Ranjit Singh
Maharaja Ranjit Singh
 
Akaak takht-maryada-punjabi
Akaak takht-maryada-punjabiAkaak takht-maryada-punjabi
Akaak takht-maryada-punjabi
 
My grandfather
My grandfatherMy grandfather
My grandfather
 
Lesson plan baisakhi
Lesson plan baisakhiLesson plan baisakhi
Lesson plan baisakhi
 
Ardas
ArdasArdas
Ardas
 
J.krishnamurti
J.krishnamurtiJ.krishnamurti
J.krishnamurti
 
Nikian jinda vada saka
Nikian jinda vada saka Nikian jinda vada saka
Nikian jinda vada saka
 
Nikian jinda
Nikian jindaNikian jinda
Nikian jinda
 
Rehras sahib in punjabi
Rehras sahib in punjabiRehras sahib in punjabi
Rehras sahib in punjabi
 
Gtkd punjabi 4 ed final
Gtkd punjabi 4 ed finalGtkd punjabi 4 ed final
Gtkd punjabi 4 ed final
 
Lesson plan application
Lesson plan applicationLesson plan application
Lesson plan application
 
Haumai Naavay Naal Virodh Hai
Haumai Naavay Naal Virodh HaiHaumai Naavay Naal Virodh Hai
Haumai Naavay Naal Virodh Hai
 

More from Harjinder Cingh

Hair a-divine-gift-bhai-sahib-randhir-singh
Hair a-divine-gift-bhai-sahib-randhir-singhHair a-divine-gift-bhai-sahib-randhir-singh
Hair a-divine-gift-bhai-sahib-randhir-singhHarjinder Cingh
 
Non Sikh Genius views about Sikhism
Non Sikh Genius views about SikhismNon Sikh Genius views about Sikhism
Non Sikh Genius views about SikhismHarjinder Cingh
 
Sikhs Contribution for India Independence
Sikhs Contribution for India Independence Sikhs Contribution for India Independence
Sikhs Contribution for India Independence Harjinder Cingh
 
Sahib-e-Kamal Guru Gobind Singh by Lala Daulat Rai
Sahib-e-Kamal Guru Gobind Singh by Lala Daulat RaiSahib-e-Kamal Guru Gobind Singh by Lala Daulat Rai
Sahib-e-Kamal Guru Gobind Singh by Lala Daulat RaiHarjinder Cingh
 
Ecstatic Sway of Enshrined Lotus-Feet Naam Divine
Ecstatic Sway of Enshrined Lotus-Feet Naam DivineEcstatic Sway of Enshrined Lotus-Feet Naam Divine
Ecstatic Sway of Enshrined Lotus-Feet Naam DivineHarjinder Cingh
 
Mahabali Guru Gobind Singh Svaan-e-Umri Lala Daulat Rai
Mahabali Guru Gobind Singh Svaan-e-Umri Lala Daulat RaiMahabali Guru Gobind Singh Svaan-e-Umri Lala Daulat Rai
Mahabali Guru Gobind Singh Svaan-e-Umri Lala Daulat RaiHarjinder Cingh
 
Gurmat Adhiatam Karam Philosophy
Gurmat Adhiatam Karam PhilosophyGurmat Adhiatam Karam Philosophy
Gurmat Adhiatam Karam PhilosophyHarjinder Cingh
 
Gurbani Diyaan Lagaamatran Di Vilakhantaa
Gurbani Diyaan Lagaamatran Di VilakhantaaGurbani Diyaan Lagaamatran Di Vilakhantaa
Gurbani Diyaan Lagaamatran Di VilakhantaaHarjinder Cingh
 
Autobiography of Bhai Sahib Randhir Singh jI
Autobiography of Bhai Sahib Randhir Singh jIAutobiography of Bhai Sahib Randhir Singh jI
Autobiography of Bhai Sahib Randhir Singh jIHarjinder Cingh
 
The Meaning of Sikh Baptism
The Meaning of Sikh BaptismThe Meaning of Sikh Baptism
The Meaning of Sikh BaptismHarjinder Cingh
 

More from Harjinder Cingh (20)

Bp09 gurmat-gorvata
Bp09 gurmat-gorvataBp09 gurmat-gorvata
Bp09 gurmat-gorvata
 
Bp04 gurmat-bibek
Bp04 gurmat-bibekBp04 gurmat-bibek
Bp04 gurmat-bibek
 
Tp05 waheguru-simran
Tp05 waheguru-simranTp05 waheguru-simran
Tp05 waheguru-simran
 
Hair a-divine-gift-bhai-sahib-randhir-singh
Hair a-divine-gift-bhai-sahib-randhir-singhHair a-divine-gift-bhai-sahib-randhir-singh
Hair a-divine-gift-bhai-sahib-randhir-singh
 
Non Sikh Genius views about Sikhism
Non Sikh Genius views about SikhismNon Sikh Genius views about Sikhism
Non Sikh Genius views about Sikhism
 
Sikhs Contribution for India Independence
Sikhs Contribution for India Independence Sikhs Contribution for India Independence
Sikhs Contribution for India Independence
 
Sahib-e-Kamal Guru Gobind Singh by Lala Daulat Rai
Sahib-e-Kamal Guru Gobind Singh by Lala Daulat RaiSahib-e-Kamal Guru Gobind Singh by Lala Daulat Rai
Sahib-e-Kamal Guru Gobind Singh by Lala Daulat Rai
 
Sachkhand Darshan
Sachkhand DarshanSachkhand Darshan
Sachkhand Darshan
 
Charan Kamal ki Mouj
Charan Kamal ki MoujCharan Kamal ki Mouj
Charan Kamal ki Mouj
 
Gurmat Lekh
Gurmat LekhGurmat Lekh
Gurmat Lekh
 
Ecstatic Sway of Enshrined Lotus-Feet Naam Divine
Ecstatic Sway of Enshrined Lotus-Feet Naam DivineEcstatic Sway of Enshrined Lotus-Feet Naam Divine
Ecstatic Sway of Enshrined Lotus-Feet Naam Divine
 
Anhad Shabad Dasam Duar
Anhad Shabad Dasam DuarAnhad Shabad Dasam Duar
Anhad Shabad Dasam Duar
 
Mahabali Guru Gobind Singh Svaan-e-Umri Lala Daulat Rai
Mahabali Guru Gobind Singh Svaan-e-Umri Lala Daulat RaiMahabali Guru Gobind Singh Svaan-e-Umri Lala Daulat Rai
Mahabali Guru Gobind Singh Svaan-e-Umri Lala Daulat Rai
 
Gurmat Veechar
Gurmat VeecharGurmat Veechar
Gurmat Veechar
 
Gurmat Adhiatam Karam Philosophy
Gurmat Adhiatam Karam PhilosophyGurmat Adhiatam Karam Philosophy
Gurmat Adhiatam Karam Philosophy
 
Gurmat Parkash
Gurmat ParkashGurmat Parkash
Gurmat Parkash
 
Gurbani Diyaan Lagaamatran Di Vilakhantaa
Gurbani Diyaan Lagaamatran Di VilakhantaaGurbani Diyaan Lagaamatran Di Vilakhantaa
Gurbani Diyaan Lagaamatran Di Vilakhantaa
 
Autobiography of Bhai Sahib Randhir Singh jI
Autobiography of Bhai Sahib Randhir Singh jIAutobiography of Bhai Sahib Randhir Singh jI
Autobiography of Bhai Sahib Randhir Singh jI
 
Rangle Sajjan
Rangle Sajjan Rangle Sajjan
Rangle Sajjan
 
The Meaning of Sikh Baptism
The Meaning of Sikh BaptismThe Meaning of Sikh Baptism
The Meaning of Sikh Baptism
 

Recently uploaded

No.1 Amil baba in Pakistan amil baba in Lahore amil baba in Karachi
No.1 Amil baba in Pakistan amil baba in Lahore amil baba in KarachiNo.1 Amil baba in Pakistan amil baba in Lahore amil baba in Karachi
No.1 Amil baba in Pakistan amil baba in Lahore amil baba in KarachiAmil Baba Mangal Maseeh
 
Unity is Strength 2024 Peace Haggadah + Song List.pdf
Unity is Strength 2024 Peace Haggadah + Song List.pdfUnity is Strength 2024 Peace Haggadah + Song List.pdf
Unity is Strength 2024 Peace Haggadah + Song List.pdfRebeccaSealfon
 
Understanding Jainism Beliefs and Information.pptx
Understanding Jainism Beliefs and Information.pptxUnderstanding Jainism Beliefs and Information.pptx
Understanding Jainism Beliefs and Information.pptxjainismworldseo
 
Do You Think it is a Small Matter- David’s Men.pptx
Do You Think it is a Small Matter- David’s Men.pptxDo You Think it is a Small Matter- David’s Men.pptx
Do You Think it is a Small Matter- David’s Men.pptxRick Peterson
 
Study of the Psalms Chapter 1 verse 1 - wanderean
Study of the Psalms Chapter 1 verse 1 - wandereanStudy of the Psalms Chapter 1 verse 1 - wanderean
Study of the Psalms Chapter 1 verse 1 - wandereanmaricelcanoynuay
 
A Costly Interruption: The Sermon On the Mount, pt. 2 - Blessed
A Costly Interruption: The Sermon On the Mount, pt. 2 - BlessedA Costly Interruption: The Sermon On the Mount, pt. 2 - Blessed
A Costly Interruption: The Sermon On the Mount, pt. 2 - BlessedVintage Church
 
No.1 Amil baba in Pakistan amil baba in Lahore amil baba in Karachi
No.1 Amil baba in Pakistan amil baba in Lahore amil baba in KarachiNo.1 Amil baba in Pakistan amil baba in Lahore amil baba in Karachi
No.1 Amil baba in Pakistan amil baba in Lahore amil baba in KarachiAmil Baba Naveed Bangali
 
No.1 Amil baba in Pakistan amil baba in Lahore amil baba in Karachi
No.1 Amil baba in Pakistan amil baba in Lahore amil baba in KarachiNo.1 Amil baba in Pakistan amil baba in Lahore amil baba in Karachi
No.1 Amil baba in Pakistan amil baba in Lahore amil baba in KarachiAmil Baba Mangal Maseeh
 
Culture Clash_Bioethical Concerns_Slideshare Version.pptx
Culture Clash_Bioethical Concerns_Slideshare Version.pptxCulture Clash_Bioethical Concerns_Slideshare Version.pptx
Culture Clash_Bioethical Concerns_Slideshare Version.pptxStephen Palm
 
Topmost Kala ilam expert in UK Or Black magic specialist in UK Or Black magic...
Topmost Kala ilam expert in UK Or Black magic specialist in UK Or Black magic...Topmost Kala ilam expert in UK Or Black magic specialist in UK Or Black magic...
Topmost Kala ilam expert in UK Or Black magic specialist in UK Or Black magic...baharayali
 
Dubai Call Girls Skinny Mandy O525547819 Call Girls Dubai
Dubai Call Girls Skinny Mandy O525547819 Call Girls DubaiDubai Call Girls Skinny Mandy O525547819 Call Girls Dubai
Dubai Call Girls Skinny Mandy O525547819 Call Girls Dubaikojalkojal131
 
No.1 Amil baba in Pakistan amil baba in Lahore amil baba in Karachi
No.1 Amil baba in Pakistan amil baba in Lahore amil baba in KarachiNo.1 Amil baba in Pakistan amil baba in Lahore amil baba in Karachi
No.1 Amil baba in Pakistan amil baba in Lahore amil baba in KarachiAmil Baba Naveed Bangali
 
Unity is Strength 2024 Peace Haggadah_For Digital Viewing.pdf
Unity is Strength 2024 Peace Haggadah_For Digital Viewing.pdfUnity is Strength 2024 Peace Haggadah_For Digital Viewing.pdf
Unity is Strength 2024 Peace Haggadah_For Digital Viewing.pdfRebeccaSealfon
 
Tremble song lyrics Powerpoint church music
Tremble song lyrics Powerpoint church musicTremble song lyrics Powerpoint church music
Tremble song lyrics Powerpoint church musicmaynjc
 
Sawwaf Calendar, 2024
Sawwaf Calendar, 2024Sawwaf Calendar, 2024
Sawwaf Calendar, 2024Bassem Matta
 
原版1:1复刻莫纳什大学毕业证Monash毕业证留信学历认证
原版1:1复刻莫纳什大学毕业证Monash毕业证留信学历认证原版1:1复刻莫纳什大学毕业证Monash毕业证留信学历认证
原版1:1复刻莫纳什大学毕业证Monash毕业证留信学历认证jdkhjh
 

Recently uploaded (20)

No.1 Amil baba in Pakistan amil baba in Lahore amil baba in Karachi
No.1 Amil baba in Pakistan amil baba in Lahore amil baba in KarachiNo.1 Amil baba in Pakistan amil baba in Lahore amil baba in Karachi
No.1 Amil baba in Pakistan amil baba in Lahore amil baba in Karachi
 
🔝9953056974🔝!!-YOUNG BOOK model Call Girls In Pushp vihar Delhi Escort service
🔝9953056974🔝!!-YOUNG BOOK model Call Girls In Pushp vihar  Delhi Escort service🔝9953056974🔝!!-YOUNG BOOK model Call Girls In Pushp vihar  Delhi Escort service
🔝9953056974🔝!!-YOUNG BOOK model Call Girls In Pushp vihar Delhi Escort service
 
Unity is Strength 2024 Peace Haggadah + Song List.pdf
Unity is Strength 2024 Peace Haggadah + Song List.pdfUnity is Strength 2024 Peace Haggadah + Song List.pdf
Unity is Strength 2024 Peace Haggadah + Song List.pdf
 
Understanding Jainism Beliefs and Information.pptx
Understanding Jainism Beliefs and Information.pptxUnderstanding Jainism Beliefs and Information.pptx
Understanding Jainism Beliefs and Information.pptx
 
Do You Think it is a Small Matter- David’s Men.pptx
Do You Think it is a Small Matter- David’s Men.pptxDo You Think it is a Small Matter- David’s Men.pptx
Do You Think it is a Small Matter- David’s Men.pptx
 
Study of the Psalms Chapter 1 verse 1 - wanderean
Study of the Psalms Chapter 1 verse 1 - wandereanStudy of the Psalms Chapter 1 verse 1 - wanderean
Study of the Psalms Chapter 1 verse 1 - wanderean
 
A Costly Interruption: The Sermon On the Mount, pt. 2 - Blessed
A Costly Interruption: The Sermon On the Mount, pt. 2 - BlessedA Costly Interruption: The Sermon On the Mount, pt. 2 - Blessed
A Costly Interruption: The Sermon On the Mount, pt. 2 - Blessed
 
No.1 Amil baba in Pakistan amil baba in Lahore amil baba in Karachi
No.1 Amil baba in Pakistan amil baba in Lahore amil baba in KarachiNo.1 Amil baba in Pakistan amil baba in Lahore amil baba in Karachi
No.1 Amil baba in Pakistan amil baba in Lahore amil baba in Karachi
 
🔝9953056974 🔝young Delhi Escort service Vinay Nagar
🔝9953056974 🔝young Delhi Escort service Vinay Nagar🔝9953056974 🔝young Delhi Escort service Vinay Nagar
🔝9953056974 🔝young Delhi Escort service Vinay Nagar
 
St. Louise de Marillac: Animator of the Confraternities of Charity
St. Louise de Marillac: Animator of the Confraternities of CharitySt. Louise de Marillac: Animator of the Confraternities of Charity
St. Louise de Marillac: Animator of the Confraternities of Charity
 
No.1 Amil baba in Pakistan amil baba in Lahore amil baba in Karachi
No.1 Amil baba in Pakistan amil baba in Lahore amil baba in KarachiNo.1 Amil baba in Pakistan amil baba in Lahore amil baba in Karachi
No.1 Amil baba in Pakistan amil baba in Lahore amil baba in Karachi
 
Culture Clash_Bioethical Concerns_Slideshare Version.pptx
Culture Clash_Bioethical Concerns_Slideshare Version.pptxCulture Clash_Bioethical Concerns_Slideshare Version.pptx
Culture Clash_Bioethical Concerns_Slideshare Version.pptx
 
Topmost Kala ilam expert in UK Or Black magic specialist in UK Or Black magic...
Topmost Kala ilam expert in UK Or Black magic specialist in UK Or Black magic...Topmost Kala ilam expert in UK Or Black magic specialist in UK Or Black magic...
Topmost Kala ilam expert in UK Or Black magic specialist in UK Or Black magic...
 
young Call girls in Dwarka sector 3🔝 9953056974 🔝 Delhi escort Service
young Call girls in Dwarka sector 3🔝 9953056974 🔝 Delhi escort Serviceyoung Call girls in Dwarka sector 3🔝 9953056974 🔝 Delhi escort Service
young Call girls in Dwarka sector 3🔝 9953056974 🔝 Delhi escort Service
 
Dubai Call Girls Skinny Mandy O525547819 Call Girls Dubai
Dubai Call Girls Skinny Mandy O525547819 Call Girls DubaiDubai Call Girls Skinny Mandy O525547819 Call Girls Dubai
Dubai Call Girls Skinny Mandy O525547819 Call Girls Dubai
 
No.1 Amil baba in Pakistan amil baba in Lahore amil baba in Karachi
No.1 Amil baba in Pakistan amil baba in Lahore amil baba in KarachiNo.1 Amil baba in Pakistan amil baba in Lahore amil baba in Karachi
No.1 Amil baba in Pakistan amil baba in Lahore amil baba in Karachi
 
Unity is Strength 2024 Peace Haggadah_For Digital Viewing.pdf
Unity is Strength 2024 Peace Haggadah_For Digital Viewing.pdfUnity is Strength 2024 Peace Haggadah_For Digital Viewing.pdf
Unity is Strength 2024 Peace Haggadah_For Digital Viewing.pdf
 
Tremble song lyrics Powerpoint church music
Tremble song lyrics Powerpoint church musicTremble song lyrics Powerpoint church music
Tremble song lyrics Powerpoint church music
 
Sawwaf Calendar, 2024
Sawwaf Calendar, 2024Sawwaf Calendar, 2024
Sawwaf Calendar, 2024
 
原版1:1复刻莫纳什大学毕业证Monash毕业证留信学历认证
原版1:1复刻莫纳什大学毕业证Monash毕业证留信学历认证原版1:1复刻莫纳什大学毕业证Monash毕业证留信学历认证
原版1:1复刻莫纳什大学毕业证Monash毕业证留信学历认证
 

Gurmat Praym Ki Vani

  • 1.
  • 2. sUcnw (eIlYk`tROin`k AYfISn) BweI swihb rxDIr isMG jI dIAW pusqkW iv`c iek inrmol ^zwnw suSoBq hY, ijs iv`c BweI swihb ny gurmiq dy qkrIbn hr p`K dI ivAwi^Aw kIqI hoeI hY [ ienHW pusqkW dI pRkwSnw BweI swihb dy smkwlI Aqy jHyl swQI igAwnI nwhr isMG Aqy igAwnI hrBjn isMG cimMfw ny ArMB kIqI [ aus qoN auprMq 1962 iv`c iesdI syvw BweI swihb dy spuq`r BweI blbIr isMG dy hvwly kr idqI geI, ijs iv`c BweI blbIr isMG ny Awpxy ipqw jI dIAW vf`mulIAW ilKqW nUM shI qrIky nwl CwipAw Aqy vMifAw [ BweI swihb dI jnm SqwbdI dy smyN, 1978 iv`c BweI swihb rxDIr isMG tRst AsQwipq kIqw gieAw, ijs dI srpRsqI hyT ieh pusqkW A`j q`k pRkwiSq ho rhIAW hn [ Ajoky smyN iv`c Bwrq qoN bwhr BweI swihb dIAW ilKqW dI mMg bhuq vD rhI hY [ nOjvwn pIVI dI mMg nUM mu`K r`K ky BweI swihb rxDIr isMG tRst XU.ky. Aqy AKMf kIrqnI jQw XU.ky. ny ienHW pusqkW nUM ieMtrnYt mIfIAw rwhIN sMgqW vwsqy hwzr kIqIAW hn [ swnUM Aws hY ky QW QW vsdIAW sMgqW ies auprwly dw shI lwB lY skxgIAW [ AsIN DMnvwdI hW swD-sMgq Aqy aunHW s`jxW dy jo inrMqr ies syvw iv`c ih`sw pwadNyy hn [ gurU swihb dI imhr Aqy sMmUh sMgqW dIAW AwsIsW sdkw ieh kwrj hoieAw hY Aqy Aws r`Kdy hW ky Agy qoN vI sMgqW dw sihXog imldw rhygw [ juJwr isMG BweI swihb rxDIr isMG tRst XU.ky. jnvrI 2013, XU.ky. vDyry jwxkwrI leI sMprk kro: vYbsweIt (Website): www.bsrstrust.org eI-myl (Email): info@bsrstrust.org Pysbu`k (Facebook): www.facebook.com/BSRSTrust tivtr (Twitter): www.twitter.com/BSRSTrust (@BSRSTrust) ISBN: 978-1-909065-18-5 © BweI swihb rxDIr isMG tRst pRkwSk: bsrstrust.org
  • 3. qqkrw sUcnw 1. guris`KI dw pRym ikvyN l`gw 1 2. jigAwsw qy ibhblqw 9 3. Awqmk vYrwg qy AMimRq Ckxw 15 4. gurmiq nwm dI Koj 27 5. gurmiq nwm dw pRkwS 34 6. AkwlI joq dy drSn 40 7. ndr-AnMdI ivgws 47 8. mweI gulwb kOr dw drs-imlwp 52 9. ^wlsw kwlj AMimRqsr ivc 56 10. igR&qwrI qy muk`dmw 61 11. mulqwn jylH ivc qsIhy qy Bu`K hVqwl 70 12. mulqwn qoN hzwrI bwZ jylH ƒ 84 13. drogww vDwvw isMG dy zulm qy s^qIAW 99 14. sonw bxwaux dI AjIb kQw 109 15. isMGW dw jylH ivcoN hrn hoxw 119 16. BweI ikRpw isMG dI AMqrXwmqw qy jylH ’c hor s^qIAW 130 17. iensw& Aqy h`kW leI j`do jihd 156 18. mdrws hwqy dIAW jylHW ƒ cwly 180 19. rwjmMdrI jylH ivc 192 20. nwgpur jylH ƒ cwly 208 21. kVwky dw morcw 224 22. in`kr qy kCihry dw svwl qy hor JgVy 251 23. is`KW dI SKsIAq qy is`KI sipRt 270 24. nwgpur qoN lwhOr ƒ 288 25. Bgq isMG nwl mulwkwq 298 26. jylH ’coN irhweI qy Gr phuMcxw 305 AMqkw nM: 1 - ^wlsw pMQ dI sony dI icVI 309 AMqkw nM: 2 - izMdgI qy mOq 319 AMqkw nM: 3 - hzwrI bwg dy smwcwr 324 AMqkw nM: 5 - jylH Xwqrw qoN ip`CoN 338 AMqkw nM: 6 - Kws not 341 AMqkw nM: 7 - pusqk rcnw sMbMDI 345 bsrstrust.org
  • 4. 1. guris`KI dw pRym ikvyN l`gw* < vwihgurU jI kI Pqh ] ipAwry vIr BweI nwhr isMG jI ! jo Awp pu`Cdy ho ik guris`KI dw pRym iks qrHW hoieAw? v`fI g`l qW ieho hY ik koeI ^ws kudrqoN vrqI, nhIN qW swn gumwn BI nhIN sI[ pihlI AvsQw dws dy ihrdy ivc kudrqI pyRm dw mwdw pihly idnoN Coty huMdy qoN sI, pRMqU Koj Koj qy hMF hMF ky vyK cu`kw sW ik s`cw pRIqm ijs nwl pRym kIqw jwvy qy qoV inB jwvy; imly[ pr koeI BI nhIN sI l`Bw, eyqnI inrwsqw dy huMdIAW BI pyRm dI kxI mOjUd sI qy dsdI sI ik ieh pRym jIvn bUtI hY Aqy AgMmI pRym cSmy ivcoN inkl ky kyvl kxI mwqR hI hsqI ivc itmw itmw rhI hY[ myry pr kudrqI nzwirAW dI suMdrqw qy srlqw su`qy hI iek iK`cvW Asr pw jWdI sI qy mYN krqwr dI ibsmwdI rcnw ƒ Boly Bwie iek cmqkwrk ikRSmw smJdw huMdw sI[ prMqU ieh au~kw hI swn gumwn nhIN sI ik ies dy ip`Cy ies rcnw dw rcnhwr BI koeI hY[ ic`qR bic`qR rcnw dI nwnHw rMgI suMdrqw pyK pyK AMqrgqI Aw muhwrIAW pyRm lihrW auTxIAW Aqy idRStmwn suMdrqw v`l iK`cy jwxw, rMg brMgI suMdrqw ny rMg btw jwxw qy inrwsqw aupjxI, pr iK`c dI kxI swvIN dI swvIN[ ijs dy AMdr hox mwqr ny ieh dsxw ik ijs qrHW ieh pRym kxI AibnwSI hY iqvyN auh AibnwsI cIz BI Av`S hoxI loVINdI hY, ijs nwl pyRm lw ky iPr inrwsqw nw hovy[ ies prkwr dI Gtnw Aiq CotI aumr qoN hI GtdI rhI, pr ies qoN vD ky prmwrQ sMdI kuJ sUJ bUJ nhIN sI[ lwhor imSn kwlj dw smW sMn 1899 qy 1900 eI: dy smwcwr iesy pRkwr sMswrk ivdXw prwpqI dy DMD bMD ivc smW lMGdw lMGdw lMG igAw[ keI moV GyV kusMg dy BI Awky vwpry, prMqU jIvn dI ieKlwkI AMs Awcwr au~qy ienHW PyrW GyrW dw koeI Asr nw ipAw, ijs ƒ ik AsIN hux piqq krm AwKdy hW, ies qoN * ic`TI nM: 5; 4 meI 1922 eI: bsrstrust.org
  • 5. jylH ic`TIAW 2 suqy hI bcwau irhw[ ijs ƒ mYN hux ieauN hI khWgw, ik r`Kxhwr ny Awp h`Q dy r`Kxw cwihAw hoieAw sI, nhIN qW Awp Awpxy bl prqwp nwl kdy bcwau nhIN sI ho skdw[ lwhOr jw ky iek pwsy qW pVHweI dI KVK`s, dUjy pwsy kusMg dw bwzwr grm; qIjy Er AnykW mqW mqWqRW dw gwVH micAw hoieAw sI[ hr iek mzhbI mjils ivc jwx dw Bus pY igAw pr cuPyry KuskI vrqI hoeI qy bihs mubwhsy dw bwzwr grm dyK ky ic`q ƒ iK`c iksy vl nw hoeI[ swry mqW mqWqRW ivc “sc iknwry rih igAw” prgt phwry jwpdw sI qy pRm AMs ƒ pyRm dw inSwnw ikqy nhIN suJdw[ ipqw jI dI ic`TI ieqny ƒ bI.ey. dw iemiqhwn isr ’qy Aw igAw Aqy auDr vkwlq dI pihlI SryxI dy iemiqhwn dIAW iqAwrIAW BI krnIAW sn ik GroN ipqw jI dI qkIdI ic`TI AweI, ijs ivc aunHW iliKAw sI ‘qYN do iemiqhwn dyxy hn, jy pws hoxw hY qW svyry “jpujI swihb” dw qy AwQxy ‘rihrws’ dw pwT kirAw kr,’ qy nwl hI gutkw BI Byj id`qw[ gurmuKI qW mYN Agy hI KwsI jwxdw sI pr gurbwxI AQvw gurmiq dI poQI EdoN qIk koeI nhIN sI pVHI, pr vwh krqwr dy rMg “Apny loB kau kIno mIqu ] sgl mnorQ mukiq pdu dIqu”* gurvwk dy Bwv vwlI g`l hoeI[ pRym AMSI hMsly ƒ pRym moqIAW dI pRym cog iml geI qy AijhI imlI ik sB g`lW ivsr geIAW[ bwxI dw rh`s idnW ivc hI Aijhw prbl ho igAw ik vYrwg ny AxifTy pRIqm dI Koj dw bwvrw bxw id`qw[ pRmwrQ qy pRIqm pRym ivc bs dyhI suMn smw geI[ rihrws swihb dw pwT Aijhy vYrwg sur nwl krnw ik suxn vwilAW ny BI mom ho jwxw qy Awp Fl jwxw[ EVk iek idn “BeI prwpiq mwnuK dyhurIAw]”** vwlI pauVI dw Gwau nIswny Aijhw pirAw Aqy AijhI cot l`gI ik idn rYx goibMd imln dIAW qWGW lgIAW rihx, pVHIAW pVHweIAW ikDry Bul geIAW! vYrwg kwlj ivKy jwxw, fYsk aupr pVHweI dI ikqwb brwey nwm idKwvy mwqR rK CfxI[ nIcy gupq Kwny ivc ‘bweI vwrW’ jW ‘Bgq bwxI’ dohW ivcoN iek dw hr dm pwT krdy rihxw Aqy “nIr vhy vih” cldy rihxw[ kyvl bweIbl dy GMty kuC surqI crcw ivcwr vl dyxI Aqy pRmwrQ sMbMDI gurmiq dy Byd sB mqW mqWqRW dy AsUlW qoN srySt isD kr idKwauxy[ bs, hor swry GMitAW ivc iksy pwsy surqI nhIN dyxI[ vYrwg dy vihx ivc * gauVI m: 5, 195 ** Awsw m: 5, 12 bsrstrust.org
  • 6. jylH ic`TIAW 3 Aijhw lIn hoieAw ik A`K dUjy pwsy auGVnI hI nw[ jd Awpxy invws AsQwn nwBw hwaUs ivc Awauxw qd BI ievyN hI rihxw, pVnw guVHnw k`K nw[ ieh g`l dyK ky nwl dy invwsI s`jxW ivcoN iksy ny ipqw jI ƒ ic`TI ilK idqI ik- ‘pVHdw guxdw kuJ nhIN, pRmwrQ dw pwglpxw ivAwp igAw hY, Aw ky swr sMMmwl lvo[’ ipqw jI dI is`K mq ipqw ivcwry mmqw dy mwry kwljw h`Q ivc PVI Awey[ Awaux swr jd mYƒ if`Tw qW poQI pVH irhw sI qy A`KW qoN nIr jwrI sI[ mYƒ bhu ibD smJwieAw buJwieAw[ mYN bVI inMmRqw nwl auqr id`qw ik ‘Awp ny hI ikRpw krky ieq vl lwieAw hY nhIN qW mYƒ ABwgy ƒ kI swr sI?’ ies pRkwr bhuq lMmIAW cOVIAW smJOqIAW idMdy rhy qy mYN DOx istI suxdw irhw[ EVk auh mYƒ smJw buJw ky cly gey, pr myrI ibRqI dIAW qrbW auQy dIAW auQy hI rhIAW qy mYN hux vwh lgdI Awpxy vYrwg vihxW ƒ lokW pwsoN Cupwaux l`g ipAw, iksy pr pRgt nw hox dyvW qy gupqo gupqI l`gw rhW[ kdy kdy Pyr koeI ipqw horW ƒ BwjVW puvw dyvy[ vkwlq pySy dI pVHweI vloN qW mYN pihlW hI n&rq Kw cu`kw sI[ bI.ey. dw iemiqhwn AwieAw qW prcy ilKidAW ilKidAW kdy vYrwg dI kWg AYsI iCV pvy ik klm ijQy hovy, auQy hI PVI rih jwvy[ jy c`ly BI qW mYƒ pqw nhIN ik kI ilK igAw hW[ iek krwmwqI swDU dw imlwp hW ies qoN pihlW iek Acrj Gtnw ieh hoeI ik iek idn imSn kwlj qoN rwh ivc AwauNdy ƒ jd ik mYN vYrwg dy rMg ivc eyhI icqvdw AwauNdw sI ik iksy pRmwrQ dy auc rMgW vwly swDU dy drSn hox, mYN Acwnk kI dyKdw hW ik swmHixEN kMblW dy lMmy coly ivc vlyitAw hoieAw iek msq &kIr Awpxy rMgW ivc JUldw cilAw AwauNdw hY[ jd auh myry nyVy AwieAw qW aus myrI vl AijhI ktwKS idRStI nwl dyiKAw ik mYN dyKdy swr Ptk igAw qy AwpxIAW PVIAW ikqwbW auQy hI ist ky bwvrw ijhw ho ky aus dI gYl l`g ipAw, ikauNik BgqW dI bwxI duAwrw ies quk dw Bwv myry rom rom ivc rc igAw sI Aqy auh quk mYƒ qwbV qoV Xwd Aw geI[ XQw: “kbIr sMq kI gYl n CoVIAY mwrig lwgw jwau ] pyKq hI puMnIq hoie Bytq jpIAY nwau ]”* mYN vwho dwh mgr lg ipAw[ myrw iek swQI myrIAW ikqwbW cuk sMmHwl ky auh BI myry nwl lg ipAw, pr mYN aus ƒ AwK vyK ky moVn lgw auh nw muVy, muVy qW mYƒ nwl moVy qy mYƒ ies gurvwk dw BY mwry ik: * slok Bgq kbIr jIau ky, 1371 bsrstrust.org
  • 7. jylH ic`TIAW 4 “kbIr swDU kau imlny jweIAY swiQ n lIjY koie ] pwCy pwau n dIjIAY AwgY hoie su hoie ]”** ies pRkwr dI gurvwk bwxI myry srl ho rhI sI[ g`l kI mYN aus ƒ moVn ivc kwmXwb ho hI igAw[ mYN aus swDU dy mgr AYauN lg igAw ijvyN iksy dw lwieAw lgdw hY[ mYN aus dy ip`Cy iK`cINdw cilAw igAw[ mYƒ koeI lwj qy sMkoc isAwxp nw rhI[ mYƒ ieh BI ivsr igAw ik mYN ikQy, iks Sihr ivc qy iks sVk ’qy jw irhw hW, mYƒ lWmH CWmH vl qy hyTW auqy A`K p`t ky dyKx dI vI qwb nw rhI[ aus swDU dI ltptI r&qwr au~qy itkitkI b`JI hoeI sI[ prCwvyN vWgUM kuC iv`Q auqy ipCy ipCy cilAw jWdw sI qy nyVy Fukx qoN BY lgdw sI[ aus ƒ keI CwbVIAW vwly imTweI nzr krdy dyKy, keI PlW vwly Pl myvy pyS krdy dyKy, pr aus ƒ koeI prvwh nhIN qy iksy vl JwikAw BI nhIN[ mYƒ auhdIAW A`KW myry ivc hI g`fIAW hoeIAW Bwsx[ cwhy auh myry vl ipT krI myry mUrHy mUrHy jWdw sI, pr aus dI ip`T auqy EhI jwdU BrI idRStI vwlIAW A`KW lgIAW hoeIAW idsx Aqy myrI Er itktkI bMnHI mwnoN mYƒ vwho dwh mgry GVIsI jwx[ EVk iek Puhwry auqy phuMcy jo cI& kort* dy kort Xwrf** dy swhmxy iek CotI ijhI bgIcI ivc l`gw hoieAw sI[ ieh Puhwrw sdw vgdw rihMdw sI[ aus dw hoz jl nwl sdw pUrq rihMdw sI[ auQy aus smyN inrol iekWq SWq vrq rhI sI[ auQy aus swDU ny Awpxy kMblI coly ƒ auqwr ky lwHm rK id`qw qy ivcoN ngn jtw jUt inkl AwieAw[ myry vl GUr GUr ky vyKxw SurU kIqw[ mwnoN mYƒ frwauNdw hY ik fr ky muV jwvy[ mYƒ rqw BI fr nw l`gw[ dUr KVw auhdIAW lihrW dyKdw irhw[ Pyr aus ic`GI lw ky auQoN jl CikAw Aqy Ck ky fMfauq krn l`gw[ mYƒ Aijhw Bwsy ik mwnoN ies ƒ iqRkwl idRStI hY Aqy ies dI id`b idRStI KulHI hoeI hY Aqy ies idb idRStI krky pRI-pUrn pRmwqmw dy snmuK Jwky iddwry lY irhw hY Aqy aus dy srb ivAwpk srUp ƒ swhmxy vyKdw hoieAw aus ƒ fMfauq bMdnw kr irhw hY[ myry srIr ivc Jrnwt ijhI iPr geI, myrI romwvlI dy lUM lUM ivcoN jpujI swihb dy pwT dI mDur DunI Aw muhwrI inklx lg peI[ mYƒ iek c`kr ijhw AwieAw, myrIAW A`KIAW dy AgoN idRStmwn pswry dw sB nzwrw bMd ho igAw qy hor hI ibsmwd vrq igAw jyhVw myry auqy Agy kdy nhIN sI vriqAw[ mYƒ mwnoN pRI-pUrn ibsmwd mMfl dw AwkwS hI AwkwS nzrI AwauNdw sI[ kMn ivc sRI jpujI swihb dy pwT dI AKMf DunI Aw rhI sI, jo myry hI AMdroN inkldI pRqIq huMdI sI[ myry swhmxy nw auh swDU ipAw idsdw hY, nw auh hOz, nw auh bgIcI[ mYƒ iek hor c`kr AwieAw[ mYN DV`m krdw fMfauq prny mUDw jw ifigAw pr ies if`gx ivc BI mYƒ AnMd AwieAw[ ^br nhIN, ikqnw icr if`gw irhw qy ^br nhIN auh dSw iks qrHW pltI qy ikvyN auiTAw? pr jd auiTAw qW Pyr dyKdw hW ik auhI bgIcw, auhI hOz qy ** slok Bgq kbIr jIau ky, 1370 * aus vyly pMjwb ivc cI& kort hI sI, hweI kort ipCoN bixAw hY[ ** Ahwqw[ bsrstrust.org
  • 8. jylH ic`TIAW 5 auhI swDU auvyN ijvyN fMfauq ivc ausy QW ipAw hY[ mYN cONkVI mwr ky rqw &rk nwl bYT igAw qy bwxI dw pwT mUMh ivc hI surqI nwl krdw irhw[ keI GMty ipCoN swDU auiTAw[ auTxswr Awpxw kMMbl audwly vlyt myry vl dyiKAw qy ieSwrw kIqw ik ipCy muV jwh[ mYQoN kd muiVAw jWdw sI? auh TMFI-sVk* pr Kyldw mylHdw AwpxIAW ltkW mtkW ivc quirAw jwvy qy mgry mYN quirAw jwvW[ Sihr qoN do mIl bwhr vwr lwrMs gwrfn vl jw inkly[ rsqy ivc sVk dy dohI pwsIN bVIAW bVIAW koTIAW qy bMgly Awey[ auh swDU jd cwhy iksy koTI bMgly qy sOdwgrW dy mwl KzwinAW ivc jw vVy, mwno sYr krdw iPrdw hY[ aus ƒ koeI nw roky, mgry aus dy mYN jw vVW, mYƒ BI koeI nw htwvy[ AYsw jwpy ik swƒ koeI dyKdw hI nhIN, AsIN sB ƒ dyKdy hW[ leIdy dyeIdy lwrMs gwrfn qoN BI prHW inkl gey[ EdUM pry mYN kdy igAw hI nhIN sI[ mYƒ AYsy AsQwnW dI sYr krweI ijhVy mYN kdy dyKy hI nhIN sn[ swry lwhOr Sihr dy duAwly do ml pryfy dI iv`Q qy GuMmy[ keI dumMzly, iqmMzly, DaulrW qy AtwrIAW aupr BI cVHy auqry pr iksy nw hoiVAw[ cI&s kwlj dy hyTly auqly swry kmirAW ivcoN dI swr pwr lMG gey, ivcy poR&Ysr pey iPrn qy jmwqW dIAW pVHweIAW ho rhIAW sn, ikqy BI swƒ iksy nw toikAw[ ies pRkwr dy sYl sp`ty krdy krwauNdy swry Sihr dy audwly dw c`kr idn iCpdy qk muikAw[ EVk auh &kIr SwhAwlmI drvwzy dy bwhr vwr iek cugwn ivc Aw bYTw ijQy Anyk pRkwr dy m`qW dy swDW dy toly A`fo A`fI AKwVy jmweI bYTy sn[ pr auh iksy toly ivc nw riLAw[ iek AtMk jgHw qy v`Krw jw bYTw[ aus dy Agy Anyk pRkwr dy pdwrQW dy Fyr Aw l`gy pr aus ƒ pqw hI nhIN ik aus dy mUhry kI ipAw hY[ aus dIAW A`KW ttwry lg rhIAW sn Aqy JmkdIAW BI nhIN sn, mwnoN bRhmMf AkwS dw qmwSw dyK rhIAW sn qy mYN swhmxy QoVHI dUr KVw aus v`l dyKI jwvW[ mYƒ koeI suD nhIN ik koeI mYƒ dyKdw BI hY ik nhIN[ mUMh nHyrw hox l`gw qW mYƒ rihrws dy pwT dI soJI AweI[ mYN pwT krn nimq ieklvWjy jw bYTw[ Bog pw ky jdoN auqy vl Pyr AwieAw qW aus &kIr ƒ auQy nw pwieAw[ ivAwkul ho ky ieDr auDr bQyrI FUMf Bwl kIqI, pr kuJ pqw nw imilAw[ EVk mYN inrws ho ky nwBw hwaUs ƒ cilAw AwieAw[ ausy qrHW GroVy mMjy qy Aw if`gw[ AMn jl kuC nw kIqw[ swrI rwq aus`lv`itAW ivc lMGI[ iek ieho lgn lgI hoeI ik ikvyN aus &kIr dy Pyr myly hox[ pr idn cVHdy hI myry swQI mYƒ DU GVIs ky kwlj vl lY qury[ purwxI AnwrklI ivc jw phuMcy qW iek GVI swz dI dukwn qoN swfy ivcoN iksy GVI lYxI sI[ AsIN swry hI auQy jw vVy[ myrI ingwh bwhr vl lgI hoeI sI ik mqy auho &kIr nzrIN pY jwvy[ iesy i^Awl ivc KVw sI ik J`t p`t auho &kIr ausy dukwn dy Agy ikDroN Aw inkilAw[ KVoNdy swr myrI vl q`ikAw qy muskrwieAw Aqy iK`c dÍwrw mYƒ mgry DU ky lY quirAw[ myrIAW ikqwbW auQy hI peIAW rih geIAW[ mYƒ kwlj jwxw Bul igAw[ mYN kmlw ijhw ho ky swDU dy ip`Cy lg igAw[ klH vWgUUM ausy qrHW pihlW ausy &uhwry vwly hOz dy cmn ivc phuMcy[ auQy auh KVy KVoqy mYƒ iDAwn mgn hoieAw, pRqIq hoieAw[ mYQoN * mwl rof[ bsrstrust.org
  • 9. jylH ic`TIAW 6 irhw nw igAw, Dw ky crn PVn ƒ AOhilAw, pr pqw nhIN aus ny ikvyN qwV ilAw, myrI TofI dy hyTW h`Q pw ky auproN boc ilAw[ mYN bu`q vWgUM KVw hI rih igAw qy auh rmqy ho qury[ Ajy QoVI hI dUr gey sI ik mYN nvW inroAw ho ky iPr ipCy Aw ligAw[ hor swrw ivsQwr kI dsW[ auh swrw idn iesy qrHW ibqwieAw ik auh Agy qy mYN pMj ku kdm dI ivQ qy ipCy[ bVy auqwr cVHwau mYƒ idKwey, pr mYN ip`Cw nw CifAw[ g`l bwq koeI nhIN hoeI Aqy auh boldy iksy nwl nhIN sn[ myry ihrdy AMdr ies gurvwk vwlI srDw bYTI hoeI sI ik: “kbIr sMq kI gYl n CofIAY mwirg lwgw jwau ] pyKq hI puMnIq hoie Bytq jpIAY nwau ]”* so mYN gYl nw C`fI, mwrg l`gw hI cilAw igAw[ aus vyly ienHW qukW dy ieho swDwrn Bwv ArQ hI myry AMdr idRVH sn[ A`j vI klH vWgUM rMgw rMgI bic`qR rcnw mihl mwVIAW dy rMg qmwSy dyKy jo mYN supny ivc vI nhIN dyKy sn, pRq`K qW kI dyKxy sn[ mukdI g`l ieh ik A`j dw gyV vI klH vWgUM hI l`gw qy swry idn ivc dI muikAw[ swDU auproN SrDw auT jwxI AwQxy ij`Qy klH Aw ky bYTy sI, Aw ky dm ilAw[ myrI SrDw bwvnI aus &kIr pr klH nwloN BI AiDk vD geI[ qy vDdy vDdy hor hI vihx dy rMgW ivc pYx l`gI sI ik Acwnk Bwxw hor hI vrq igAw[ auh ijhVw bIq rwg swDU pRqIq huMdw sI, auh ijs ƒ mYN jwx cu`kw sI ik ies ƒ sMswr Br dy mwiek pdwrQ poh qk nhIN skdy, ijs ƒ mYN pauxhwrI inrwhwr &kIr mn bc kRm krky smJ cu`kw sI Aqy aus dy A`gy BWq BWq dy pkvwn Bojn qy myivAW dy Fyr lgy pey hn iksy vl qkdw BI nhIN sI, lE! Acwnk myrI inrwsqw ƒ kI Bwxw vrq jWdw hY ik iek AwdmI sul&y dI iclm A`g nwl BKdI aus dy Agy ilAONdw hY qy auh &kIr bgYr iksy sMkoc qy qwbV qoV aus iclm ƒ h`Q ivc PV ky sUty lwaux lg jWdw hY[ dyKx swr myrw kwljw pwt igAw, myry koml SrDwvwn ihrdy auqy AYsI b`jr ib`jlI peI ik myry pYrW hyToN im`tI inkl geI qy DVMm dy ky ZS Kw ky if`gw[ hwl hwl ho geI[ mYƒ ^br nhIN, ikvyN hoS AweI; pr hoS Awaux swr mYN Awpxy kwljy ƒ QMmH ky auQoN qurn dI kIqI[ mYƒ qurdy ƒ hI aus kdy nw bolx vwly qy kdy iksy dI prvwh nw krn hwry &kIr ny Awx vMgwirAw ik: ‘ikauN! ieqnI hI jIrWd sI? QoVy ivc hI prKy gey qy AsrDk ho ky mUMh moV c`ly?’ mYN AwiKAw ik ‘jy hux qUM r`b bx ky BI Awvy qW myrI SrDw qyry auqy nhIN jMmyNgI[‘ qy mYN ieh quk pVHI: “mYN jwinAw vfhMsu hY qw mY kIAw sMgu ] jy jwxw bgu bpuVw q jnim n dydI AMgu ]”* * slok kbIr jIauky, 1371 * m: 3; 585, vfhMsu kI vwr bsrstrust.org
  • 10. jylH ic`TIAW 7 Aqy pVHdy swr hI aus QoN p`lw Cufw ky cldw l`gw[ myry ipCy iek hor AwdmI dOVdw AwieAw qy myry nwl nwl qur ipAw Aqy ies pRkwr dw CyV CyiVAw: auh AwdmI- BweI! ijs ny kdy iksy ƒ bulwieAw nhIN qy kdy iksy dI prvwh nhIN kIqI, aus sweIN &kIr ny qYƒ Awp bulwieAw hY, qUM aus ƒ ipT dy ky qur ipAw, ieh qyry bVy ABwg hn[ ieh bVw phuMicAw hoieAw swDU &kIr hY qy bVI aucI ku`l dw kSmIrI bRwhmx hY, jo keI brsW qoN ibr`kq bIq rwg ho ky eyQy ibcrdw hY Aqy monDwrI ho ky hmySw Awpxy rMgW ivc msq rihMdw hY[ A`j pihlW idn hY ik ies ny qyry nwl bcn iblws kIqw[ qyry mn ivc kI AweI ik ies qoN mUMh moV cilAw hYN? mYN- BweI! BwvyN koeI ikqnw hI v`fw &kIr hovy AsIN qW gurmiq dI ksOtI nwl aus ƒ prKxw hY[ au~c ku`l qy loikk vifkrnI dI ieQy koeI pRvwh nhIN- “nIcw AMdir nIc jwiq nIcI hU Aiq nIcu ] nwnku iqn kY sMig swiQ vifAw isau ikAw rIs ]”* auh AwdmI- Pyr qYN aus ivc kI AYb dyiKAw? mYN- iksy dy AYb dyKx dw swfw koeI mqlb nhIN[ mn nhIN puiVAw, mn nhIN mMinAw, byVw jrjrw dyiKAw qW “auqr pirau hau Prk”[ bs eydUM vD hor bwhlI g`l krn dI loV nhIN[ qusIN Awpxy rwh lgo, mYƒ Awpxy rwh jwx idE[ g`l kI aus AwdmI ƒ EVk iKskxw hI ipAw Aqy mYN gol bwZ ivc jw ky eykWq AsQwn bYT ky rihrws dw pwT bVI vYrwg ibRqI ivc kIqw[ Bog pw Ardwsw soiDAw- pRym iBMnw Ardwsw ‘hy scy pwqSwh! ies Brm Buly Btkxhwr Awpxy ieAwxy bwlk ƒ A`j qYN AwpxI Apwr ikRpw kir auBwirAw hY[ qyrI lweI hoeI is`k lgI[ qYN hI ies dws ƒ Koj bYrwgI bxwieAw[ qUM hI ks ksv`tI lwvxhwr hYN; qUM hI prK ^zwny pwvxhwr hYN; qUM hI lgI pRIq ƒ EV inBwvxhwr hYN, Afol SrDw BwvnI vwlI gurmiq prdwn kr qy qyry hI Gr dy sMqW, BgqW, swDUAW Aqy gurmuKW dI crn srn Aqy sMgq pRwpq hovy Aqy gurmiq AsUlW dI Dwrnw dw DwrnI sdw Awpxy ies Awsw vMq dws ƒ bxweI r`KIN[’ ies pRkwr dy Bwv dI jodVI Ardwsy ivc kIqI qy TMFw Twr ho ky Awpxy ibsRwm AsQwn qy jw brwijAw[ dUjy idn Cu`tI sI[ mYN AMimRq vyly hI ieSnwn pwT krky idn cVHdy swr iek`lw hI gurU dIAW sMgqW dy drSnI dIvwnW ivc jw juVn dy lwhy leI auqwvlw ho ky inkl quirAw[ mYƒ sUJ nhIN sI ik ikq vl jWdw hW[ AYvyN AMdroN hI pRyrnw hoeI ik clo A`j BweI qwrU isMG jI dy ShId gMj dw drSn cl krIey[ AqIq bYrwgI ho ky aus vl cl inkilAw[ * isrI rwgu m: 1, 15 bsrstrust.org
  • 11. jylH ic`TIAW 8 iek ZYbI ibRD isMG dy drSn jd mYN auQy phuMicAw qW Ajy ShId gMj dy bUhy vVn hI l`gw sI ik iek ibrD isMG sujwn ic`ty dwVHy vwly mYƒ imly[ dws ny doie kr joV Pqh bulweI qy aunHW dy A`gy inauNky KloieAw[ auhnW mYƒ Qwpxw dy ky AwiKAw- ‘jwh qyry auQy gurU kIAW KuSIAW hn[ qUM sul&eI &kIr auqy nhIN rIiJAw[ gurU Gr dy sMqW sMg hI qyrI ivhwvygI[ jwh! AMdr sRI gurU gRMQ swihb jI dy drSn kr[ iehI s`cy gurU kiljug dy hn[ ienHW dy lV ligAW hI pwr auqwrw hovsI[ inq auT pihlW ienHW dw hI drSn pwT kIqw kr[’ ieqny bcn kih ky auh ibRD isMG lop ho igAw[ dws rs pRym BirAw ShId AsQwn dy AMdr AwieAw Aqy gurU swihb gurU gRMQ swihb jI dy drSn pwT kIqy[ mYƒ Xwd nhIN ik aus vkq ikhVw gurvwk AwieAw, pr aus dw Bwv auqSwh dwqw qy gurmiq dI cVHdI klw ivc auBwrn vwlw sI[ bs! aus idn qoN sRI gurU gRMQ swihb jI dy drSn dw nym pRym ArMB ho igAw, gurU dIAW sMgqW dI tihl mihl pRwpq hox l`g peI[ myry vwsqy s`cI iv`dXw gurmiq iv`dXw dy gupq ^zwny KulH gey Aqy sMswrI iv`dXw Aiv`dXw hI Bwsx lg peI[ auDr rucI hI nw jwvy, AYvyN b`Dw c`tI Brdw rhW[ bI. ey. dw iemiqhwn sMn 1900 eI: bI. ey. dy iemiqhwn dy idn Aw gey qy AYs smyN Awey ik jdoN gurmq bYrwg ibRqI Awpxy pUry jobnW qy sI Aqy AMqr giq hr dm pRmwrQI lgn dIAW lihrW auTdIAW rihMdIAW sn[ bYTy bYTy hI ienHW lihrW ivc Aijhw goqw Kw jwxw ik Awpxy Awp dw pqw hI kuC nw rihxw[ AYgzwmInySn hwl ivc bYTw prcw ilK irhw hW ilKdy ilKdy ƒ AMqr giq pRmwrQ dI koeI lihr auTI[ bs klm auQy dI auQy hI rih geI[ prcw ilKx dI suD buD nw rhI[ prcw ijQy qk iliKAw auQy hI rih igAw, AgWh quirAw hI nhIN[ qory kox! qorn hwry dIAW JVW qW iksy hor QwauN Ps rhIAW sn[ AYsy ieSk pycy pY rhy sn ik pycIN peI for ƒ quxkx dI qwb hI nw rhI[ AYho ijhy bwvry vihxW ivc vylw DU GVIs ky tpwieAw[ ipqw horW ƒ swrIAW ^brW jw phuMcdIAW sn[ Awp lwhOr Aw ky mYƒ Awpxy nwl lY gey qy iljw ky hor cwvy pRcwvy lwaux dy Xqn kIqy[ myry puCy qoN ibnW hI nwieb qsIldwrI ivc myrw mxkw pro id`qw[ mYƒ Psy ƒ ijvyN auQy smW inBwauxw ipAw, auh Pyr qrMg auTI qW vrnx krWgw[ hux A`k igAw hW qy A`k ky AwigAw mMgdw hW[ -rxDIr isMG bsrstrust.org
  • 12. jylH ic`TIAW 9 2 jigAwsw qy ibhblqw* < vwihgurU jI kI Pqh ] myry srl icq vIr ipAwry Bw: nwhr isMG jI! ies qoN pRQm AwpdI qIbr ieCw meI iKcwvt dy pRwiex ho ky dws Awpxw mulqwn vwlw ibRqWq** qy swDU vwlw bwkI rihMdw hwl v`Ko v`K p`qrW ivc ilK ky pVw cu`kw hY[ hux Awp dI ieCw Anuswr sMKyp lVI vwr qorw qordw hW[ swDU vwlI khwxI dy islisly qoN AgWhW Pyr ieauN qorw qurdw hY: nwieb qsIldwr nIXq hoxw - 1902-3 dy smwcwr myry ipqw horW ny myrI Ps-PsweI dw pRbMD ivfwxI cwkrI dI pMjwlI gL pwaux dI nmiq Ajy icqivAw hI sI ik ifptI kimSnr luiDAwxw dw prvwnw myry nwm Aw igAw ik qYƒ s`qr dmVy mwhvwr auqy AwrzI qOr pr plyg ienwkUlyitMg (plyg dw tIkw lwaux vwly A&sr) dw prsnl AYisstyNt nIXq krky smrwly dI qsIl ivc ByijAw jWdw hY[ myry nwl hI myry bVy Brwqw s: hrbMs isMG jI d nwm BI Aijhw hI prvwnw AwieAw qy auhnW ƒ jgrwvW dI qsIl ivc lwieAw igAw[ mYƒ srb`q srbMDIAW qy isMG s`jxW, Kws krky ipqw horW dI AwigAw mMn ky ieh b`Dy c`tI Brn vwlI C`t cu`kxI hI peI Aqy ipqw horW ny mYƒ Gyr Gwr ky dlIl nwl kwiel kr hI ilAw ik ‘^lko Kudw’ dI syvw krnI ‘Kwlk’ dI syvw hI hY Aqy aus dy rIJwvn dw auqm vsIlw iek ieh hY[ ies h`lw SyrI nwl qur ipAw[ BwvyN isMG Ajy nhIN sijAw sI pRMqU mony, nVI mwr dy hQoN nw Ckx vwlI rihq rihxI dI kmweI pihloN hI krn lg ipAw sI[ eys krky Awpxy nwl iek lWgrI (rsoeIAw hI kho) jo kyswDwrI sI qy nVImwr nhIN sI, lY ky qur ipAw[ * ic`TI nM: 6 ** mulqwn vwlw ibRqWq kWf nM: 11 ivc Agy jw ky Aweygw[ bsrstrust.org
  • 13. jylH ic`TIAW 10 mYN ienwkUlyitMg AwPIsr dy pws jw pujw jo aus vkq dOrw krdw krdw KyVI ngr* ivc mukIm sI[ ieh auhnW plyg ienwkUlyitMg A&srW ivcoN sI, jo pMjwb ivc pihlI plyg pYx swr** vlwieqoN Kws qor pr mMgwey gey sn Aqy hryk qsIl ivc izlHyvwr qweInwq kIqy gey sn[ AMgryjI bolI ibnW hor koeI bolI bolxI nhIN jwxdy sn[ ies krky AMgryzI bol cwl ivc pRbIn AMgryzI ividAw dy pVHwkU prsnl AYisstyNt iehnW dy nwl lwey gey sn[ mYN Ajy s`jrw hI kwlj qoN inkilAw sI, ies leI aus vkq AMgryzI ivc igt-imt krn dI Kws muhwrq sI[ mYQoN pihlW jo nwieb qsIldwr aus dy nwl qweInwq sI, auh AMgryzI nw piVHAw hox krky igt-imt krnI nhIN jwxdw sI[ so mYN aus qoN jw cwrj ilAw[ bVw qkVw Amlw plyg ienwkUlyitMg A&sr dy nwl rihMdw sI[ sB dI rsd Awidk dw pRbMD BI prsnl AYisstyNt dI ifaUtI qoN ibnW myry spurd sI[ PrzI rsIdW qy mlbw PMf ivcoN mu&qKorI dw Jmylw pihly idn hI jo AOK myry swhmxy AweI auh ieh sI ik jdoN fyry dI rsd Awidk dw ihswb cukwieAw qW PrzI rsIdW vwlI gVbV qy mlbw PMf ivcoN mu&qKorI dw Jmylw myry pyS hoieAw jYsy ik pihlW qoN hI ieh bihvq b`JI qurI AwauNdI sI[ ikauNik dOrw myry Awaux qoN pihlW SurU ho cu`kw sI qy aus ipMf ivc keI idn rihx krky mu&qKor stw& (Amlw) mn BwauNdy gulCrry aufwauNdw irhw, ijs dw swrw Bwr mlbw-PMf dy isr ipAw qy Agy BI hr iek ipMf ivc ievyN jIkUM pYNdw AwieAw sI[ mYN jo Kwilk dI Klkq dI syvw krn vwly iKAwl ivc AwieAw sI, ieh AxhoxI g`l shwr nw sikAw[ swry Amly ƒ (ijs ivc AYisstYNt srjn, hY~f klrk, kMpONfr Awidk BI Swiml sn) Awpxy swmHxy bulwieAw qy auDroN ipMf dy nMbrdwrW ƒ dukwndwr bwxIey smyq bulwieAw[ sB dw A`fo A`f lyKw cukwieAw[ sB qoN pihlW Awpxy iek A`Dy idn dI rsd dw ihswb krky nkdI qwr id`qI qy rsId lY leI[ mYƒ bQyrw kihx ik swƒ nkdI mul sB Aw igAw, qusIN su`kI rsId lY lvo[ pr mYN auhnW ƒ qkVI lwxHq pw ky smJwieAw ik ‘ieh mlbw-PMf lUlHy, lMgVy, ApwhjW qy koVHIAw klMkIAw vwsqy hY[ qusIN ies lwnHq dy BwgI ikauN bxdy ho? qy nwly lYx vwilAW ƒ bxwauNdy ho?’ Srmo kuSrmI myrI nzIr dyK ky cup kIqy sB ƒ g`TW KohlxIAW peIAW[ jdoN kOfI kOfI mul rsd dw sB dw Awpxy v`loN qwirAw igAw qy rsIdW dvweIAW geIAW qW swrw stwP (Amlw) myrI jwn dw vYrI bx igAw[ bVy Zzb dI g`l ju hoeI! ijhnW cpVwsI Awidk dI AT, ds dmVy mhIny dI qnKwh sI, auhnW ƒ BI A`j AT AT Awny roz dy Krc dy ihswb mUjb pUrw dwm p`ilEN dyxw ipAw[ vfy AihlIAW dw qW kI AwKxw hY[ ienwkUlyitMg A&sr ivcwry ƒ kI ^br? aus dw bihrw jo aus qoN swrI * KyVI nOD isMG qsIl smrwlw izlHw luiDAwxw[ ** eyh smwcwr mwrc ApRYl 1902 dy hn[ bsrstrust.org
  • 14. jylH ic`TIAW 11 rkm rsd dy mul dI vsUl kr lYNdw sI Aqy eyDroN sukI rsd lY ky sB kuJ hzm kr jWdw sI, Aj Kws qOr qy swirAW qoN vD duKI hoieAw[ aus dy rwhIN myry briKlw& ausy idn swry Amly ny rL ky goNdW guMdxIAW SurU kr id`qIAW qy ienwkUlyitMg A&sr pws Skwieq ho geI ik ieh nwieb qihsIldwr nwjwiez qMg krdw hY[ mYƒ bulwieAw igAw[ mYN ienwkUlyitMg A&sr qoN puiCAw ik kI mYƒ Awpxy ^rc dy roznwmcy ivcoN k`F ky d`s skdy ho ik Awp ny ies mukwm AMdr kI kuC cIjW mMgwaux dw ieMnfYNt (toNbU) bihry dI rwhIN dukwndwr ƒ id`qw[ aus ny qurMq AwpxI ieMnfYNt buk kF ky mYƒ ivKw id`qI[ mYN BI qurq Purq dukwndwr ƒ bulw ilAw Aqy aus ieMnfYNt Anuswr ausy qoN ihswb cukwieAw qW rsId dI rkm nwloN qIjw ih`sw Gt Krcw ienwkUlyitMg A&sr dy zumyN inkilAw[ bwkI dI rkm Asl rkm qoN iqguxI bihrw aus QoN lY cu`kw sI qy Awp hI aufwauxI cwhMdw sI pr aufw nw sikAw[ jd ieh kleI (pwj) KulHI qW lYxy dy dyxy pY gey[ ienwkUlyitMg A&sr qwmqVUk ho igAw qy ausy vyly bihry dy htwaux dy hukm dy id`qw Aqy ikhw ik ies pr muk`dmw clwieAw jwvy[ bihrw Pyr hwVy k`Fy qy pYrIN pvy ik bKSo qy bKSvwE[ mYƒ qrs Aw igAw qy ienwkUlyitMg A&sr ƒ smJwieAw ik ‘muk`dmw qW ies pr ikAw clwauxw hY jwx idE[ Agy ƒ AwpxI qkVweI kr lvo[ jd qk Awp dy vwsqy nvW bihrw nw iml jwvy aus vkq qk iesy ƒ GVIsI clo[ ikauNik dOry ivc Awp ƒ nw-h`k qklIP hovygI[ dUjy bihry dy Awaux pr ies ƒ k`F id`qw jwvygw[’ is`KW dI scweI dw is`kw g`l kI myrw AwKw aus ny mMn ilAw qy ausy idn qoN aus dy idl aupr is`KW vwlI sicAweI dw is`kw bYT igAw Aqy kihx l`gw, ‘suixAw sI ik is`K suicAwr huMdy hn, so TIk dyiKAw[’ mYN AwiKAw ik ‘mYN qW Ajy is`KI dw aumYdvwr hW; is`K nhIN[ jyhVy gurU ky is`K hn, auhnW dIAW krnIAw dw qW ikxkw mwqR BI mYƒ pRwpq nhIN hoieAw[’ aus idn qoN auh myrw gUVHw imqR bx igAw qy inj dw ihswb-ikqwb BI sB myry spurd kr id`qw[ ijQy Agy aus dy ds ds dmVy roz dy Krc huMdy sn, auQy iqMn iqMn, cwr cwr, msW Krc hox qy KwD Kurwk Awidk dy smwn aus qoN BI sohxy[ dUjy pwisEN mlbw PMf ivcoN BI iek kOfI nw iksy ƒ lYx dyxI[ mhInw fyF mhInw qW mYN aus dw ihswb ikqwb Awpxy pws r`iKAw, Pyr ausy ƒ sB ibauNq isKw ky aus dy hvwly kr id`qw, ikauNik mYQoN ies KVK`s ivc Kcq rih ky AwpxI hor ifaUtI pUry qOr qy nhIN inBdI sI[ eysy qrHW kuC smW lMiGAw[ fwlI dyx vwilAW dw pRsMg kuC icr ip`CoN Aswfy dysI KuSwmdI t`tUAW zYldwrW, sPYdpoSW ny fwlI Awid lYx dI vwdI aus ƒ pw id`qI[ jd mYƒ pqw l`gw qW mYN hukm id`qw koeI zYldwr s&YdpoS Awidk fwlI lY ky ienwkUlyitMg A&sr pws m`q jwvy qy myry pu`Cy ibnW aus ƒ mq Aw ky imly[ bsrstrust.org
  • 15. jylH ic`TIAW 12 ieh sux ky auh bVw K&w KUn hoieAw qy mYƒ Awpxy kYNp ivc bulwieAw qy boilAw ik ‘qYN Awpy hI Aijhw hukm dy ky myrI hqk kIqI hY qy mYQoN puiCAw BI nhIN[’ mYN aus ƒ AwiKAw ik ‘mYƒ fI.sI. (ifptI kimSnr) dy Kws hdwieq kIqI sI ik ienwkUlyitMg A&sr nvW hY qy ies mulk dy rsmo irvwj ƒ jwxdw nhIN[ so jy koeI Xog AXog g`l hovygI qW aus dw izmyNvwr qUM hI TihrwieAw jwvyNgw[ so mYN aus hdwieq mUjb kMm kIqw hY, ikauNik ieh KuSwmdI lok hn Awp ƒ ienHW dw pqw nhIN[ ieh AwpxI Kud-grzI dI Kwqr Awp dy pws Aw ky nwhk Awp ƒ qMg krdy hn qy hor hor AXog AwdqW isKwauNdy hn, ieh smJky mYN iehnW ƒ bMd kr id`qw hY ik myry puCy ibnW Awp pws mq Awvx[’ ienwkUlyitMg A&sr- Awp ny ies ivc kI AXogqw dyKI? mYN- ieh fwlIAW lY ky AwauNdy hn[ ienwkUlyitMg A&sr- fwlIAW lYx Aqy dyx ivc kI AXogqw hY? mYN- fwlI lYxW iek qrHW dI irSvqKorI hY[ mYN nhIN cwhuMdw ik ieh lok Awp ƒ fwlI dy dy ky irSvq lYxw isKwaux[ ienwkUlyitMg A&sr- kI ies pRkwr dI ^ws hdwieq Awp ƒ ifptI kimSnr v`loN hoeI hY? qy kI fwlI lYxw dyxw ies mulk dw irvwj nhIN? jy irvwj nhIN qW ieh lok ikauN myry pws AwauNdy hn? jy hY, qW Awp ikauN rokdy ho? fwlI lYxw dyxw irSvq hY qy mlbw PMf ivcoN Kwxw koVHI klMkI bxnw hY[ mYN- mYƒ ^ws qOr qy koeI hdwieq nhIN hoeI[ mYN irSvq lYx dyx dohW ƒ gunwh smJdw hW, qy jo Dwrimk AsUl Anuswr gunwh hY, auh kwƒn Anuswr BI jurm hY[ jy koeI jurm krn dw BYVw irvwj iksy mulk AMdr pY jwvy qW kI auh kwƒn ho igAw[ mYƒ pqw nhIN ik Awp dy dyS ivc ieh irvwj hY ik nhIN? qy nw hI ies mulk dy ies pRkwr dy irvwj nwl myrw A`j qweIN vwh ipAw hY[ pr myrI AMdroN AMqSkrx sw& kih rhI hY ik ieh jurm qy gunwh hY[ Aijhw gunwh qy mujirm bxwaux vwlw irvwj hrigz hrigz Klik-Kudw ivc nhIN hoxw cwhIdw[ mYN ies krky roikAw hY ik ikqy Awp ƒ BI ieh vwdI nw pY jwvy[ ^Yr, ies pRkwr dI bhuq lMmI cOVI bihs dy pscwq EVk ienwkUlyitMg A&sr ƒ inMmoJUxw hoxw ipAw[ koeI do idn ipCoN ifptI kimSnr pws igAw qy fwlI lYx dyx bwbq izkr Azkwr kIqw[ auQoN muV ky jd myry pws AwieAw qd kihx l`gw ik mYN swrI iviQAw ifptI kimSnr ƒ suxweI[ auh BI bVw inMmoJUxw hoieAw Aqy kihx l`gw ik fwlI lYxw qy mlby PMf ivcoN Kwxw qW iek mwmUlI g`l hY[ sB A&sr kimSnr qk fwlI lYNdy hn qy jd dOry qy AwauNdy hn qW kimSnr Awidk qweIN sB mlby PMf ivcoN KWdy hn[ iqs pr aus ƒ mYN ikhw: ‘ifptI kimSnr ƒ jw ky kih dyvo ik mlbw-PMf ivcoN Kwx vwly sB koVHI, klMkI hoxgy[ ikauNik ieh mlbw PMf koVHIAW, klMkIAW vwsqy hY[ bsrstrust.org
  • 16. jylH ic`TIAW 13 ijnHW dy nimq ieh PMf riKAw igAw hY, ijhVy auhnW dI QW ies PMf ivcoN Awp KWdy hn, aunHW ƒ koVHI klMkI hI smJxw cwhIdw hY[ smJxw hI nhIN blik jo Xog ho ky AXog Kwqy ivcoN KWdy hn, aunHW ƒ ieho ijhy AXogqw vwly hI Pl lgdy hn qy ieh BI kih dyxw ik mYN fwlI lYx dyx ƒ irSvq swbq krn leI cYilMj idMdw hW[’ ienwkUlyitMg A&sr ny auvyN ijvyN fI.sI. ƒ jw ikhw[ mYƒ bulwieAw igAw[ mYN inDVk ho ky Awpxy AwrgUmYNts (dlIlW) id`qy, qy AsUln, kwƒnn, soSl (BweIcwrk) mOrl (ieKlwkI) puAwieMts AOP vIaU (nukqw i^Awl) nwl srb qrHW is`D krky idKw id`qw ik fwlI lYxw irSvqKorI hY, Aqy mlbw PMf ivcoN Kwxw koVHI, klMkI bxnw hY[ ifptI kimSnr dI p`kI qs`lI ho geI qy myry au~pr AwpxI bhuq pRsMsw zwhr kIqI[ mYN AwpxI pRsMsw Awpxy mUMh aupr suxnw vI Dwrimk AsUlW qoN ifgxw smJdw sI[ ies vwsqy mYN qV`k auQoN iKskx dI kIqI[ prMqU aus idn qoN mYƒ inscw ho igAw ik gvrnmYNt rUpI syvwdwrW dI kMpnI hI swrI ruVHI peI hY[ ies ivc rih ky syvw krnw pRlok ivgwVnw hY[ pr Pyr vI mYN b`Dw c`tI Brdw irhw[ AMdroN ic`q hr dm aucwt rhy[ hyTly auqly swry mihkmydwrW ƒ aUq igAW dw Awvw dyKky koeI Avsr, AwvSkqw nhIN sI ik ijs krky gvrnmYNt srivs Klky- Kudw dI syvw bx sky[ Kwilk dI syvw qW kI ndrIN AwauxI sI, “iDRg ivfwxI cwkrI” scmuc Bws auTI[ ijs ivc “Awpu vyic Drm gvwey” dy Gwty qoN ibnW hor koeI lwB nhIN sI idRStI AWvdw[ Awqmk ibRqI dy ruVH jwx dw qOKlw hr vkq bixAw rihMdw sI[ Awqimk ibRqI ƒ aus smyN kyvl Awqmk rMgW ivc Kyfx dIAW qWGW aumMgW sn[ ienHW qWGW aumMgW ƒ BI Tihkx Tihclx dw ^qrw keI vwr Aw bxdw sI[ bhuV bhuV gurbwxI dw Awsrw prnw lY hr iQVkx vwly kdm au~qy Awpxy Awp ƒ sMmHwlxw[ pr Pyr BI “kurIey kurIey vYidAw qil gwVw mhryru]”* vwlw AMdysw Aw bxnw ik mqy “vyKy iCtiV QIvdo jwim iKsMdo pyru]” vwlw Bwxw vrq jwey[ vfy qVikEN auT ky ieSnwn Awidk ikRAw soD ky iek mn iek icq ho ky kMTwgr bwxI dw pwT krnw qy idn cVHdy qIk inribGn kmweI dvwrw ibRqI pkwauxI[ prMqU ijauN hI ifaUtI krn leI Arwky qy svwr hoxw Aqy Agly pwisEN lMbVdwrW, zYldwrW, s&YdpoSW dIAW inauN inauN ky slwmW qy korinSW hoxIAW, hvw hor hI ho jwxI[ m`lo m`lI hMkwr horW ny Awpxy sUKm srUp ivc Aw Pyry pwauxy[ pr gurU kI Apwr ikRpw sI ik ies ku&r ivc pYx dw pqw nwloN nwl qwbV qoV lgdw rihxw qy cOks hox krky AMqrgqI bynqI Bwv dy ibny-meI SbdW dw icMqn lg pYx qoN kuC shwrw rihxw[ swrw idn iksy AmqRIvI (struggle) Xu`D ivc bqIq hoxw[ AwQxy Aw ky rihrws jI dy pwT pscwq ikqy jw ky idn Br dI cVHI swrI ibK auqrnI[ iSkwr dw pRsMg * fKxy m: 5, 1095 bsrstrust.org
  • 17. jylH ic`TIAW 14 iek vyr keI AMgryz A&sr svyr swr hI iSkwr jwx leI Aw iek`Ty hoey Aqy mYƒ BI nwl lY jwx leI Aw kxqwaux l`gy[ mYN Awpxy qMbU ivc bYTw bwxI dw AnMd lY irhw sI[ aus smyN Blw iks dI mjwl sI ik aucwt kr sky[ t`krW mwr ky muV gey, mYN boilAw hI nhIN[ idny mYƒ pu`Cx lgy qW mYN sw& kih suxwieAw ik Aijhy smyN jy mYƒ Pyr kdy tuMibAw tuxikAw qW mYN POrn AsqI&w dy ky clw jwaUNgw[ myrI ifaUtI A&srW ƒ iSkwr iKfwauxw nhIN Aqy jy myrI ifaUtI BI hY, auh ifaUtI sMswrk ip`CoN hY, pihlW pRmwriQk ifaUtI muK hY! myry ies pRkwr dy kory bcn sux ky auh Fl gey Aqy PYSn pUribk iKmw mMg ky mYQoN KihVw CufwieAw[ prMqU fwktr iPSr ƒ mzhbI AsUlW dI Cwx-bIn krn dI crcw dw bhuq SONk sI[ aus iek idn gyV moV pw ky ieh svwl qornw cwihAw ik mws Kwxw ienswnI Kurwk hY ik nhIN? mYN aus smyN msq rihxw cwihAw qy AwiKAw ik ies dw auqr ikqy vyly isr idqw jwaU[ kudrq AYsI vrqI ik dOry dw mukwm iek idn kuJ vfyrw pY igAw[ swfw Asbwb qy Amlw sB ip`Cy rih igAw Aqy AMgryz horW dy bihry Sihry KVy KwnswmyN BI Kwx pIx dy swmwn sxy ipCy hI rih gey[ AsIN doeI GoVy duVw ky mUhry cly Awey qy joDW mnsUrW* dy ivcwly kYNp g`fxw sI[ (hux qsIl smrwlw qoN luiDAwxy ivc bdlI ho geI sI[) bwhr auidAwn ivc qMbU lwaux leI koeI AtMk Xog AsQwn Agyqrw hI dyK Bwl ky psMd krn lg pey[ fwktr horW ƒ Bu`K l`gI, Gwbrn lgy[ (ieh lok BuKYly bhuq huMdy hn[ jy vyly isr ienHW ƒ Kwxw pIxw nw imly qW ivAwkul ho jWdy hn[) mYQoN puiCAw ik ‘Bu`K ikvyN imty? Ajy fMfw fyrw icrkw Awauxw hY qy ipMf phuMcx dI qwkq nhIN[’ qW mYN ikhw ik ‘byrI dy byr hn, Awh byrI KVI hY ieQoN JwV ky KuAw idMnw hW[’ iek do JwV ky KuAwey qW BuK hor BI BVk auTI[ auh sxy bUtIN byrI dy aupr jw ciVHAw Aqy hlUxw dy ky JWbV lw id`qI[ mYƒ AwiKAw ik qUM cug[ coKy ho gey qW auqr AwieAw[ mYN bMfy pw ky A`Dy aus ƒ dy id`qy qy A`Dy Awp Ckx lg ipAw[ aus ny Ajy cwr pMj hI cboly sn ik mYN l`p byrW dI auVw igAW[ ieqny ƒ iek izmINdwr ds bwrW gMny kmwd dy lY ky AwigAw[ mYN lY ky aus ƒ iek idqw ik lY cUp lY[ qyry byr KwDy hzm ho jwxgy[ aus ny ikhw ik ‘qUM BI cUp[’ mYN dMdW nwl dwVHn lg ipAw qy aus ny cwkU kF ky gMfyrIAW iek porI dIAW hI bxw ky msW cUpIAW sn ik mYN ieqny ƒ cwr pMj gMny dwVH igAw[ auh hYrwn ho ky AwKx l`gw ik ‘qyry dMd ieqny ikauN mzbUq hn?’ qW mYN AwiKAw ik ‘mYN mws nhIN KWdw Aqy nw hI Aswfy dys ivc quhwfy vW|U mws Kwx dI bhuqI vwdI hY[ Aswfy v`fy vfyirAW (bwp, dwdy, pVdwdy) swirAW dy dMd iesy krky mzbUq cly AwauNdy hn ik auh Awdqn mws Kory nhIN[ mws Kory jwnvrW dy dMd mws Kwx nwl kudrqn kmzor nhIN huMdy[ ienswn dI Kurwk cUMik mws nhIN, ies leI lgwqwr mws Kwx nwl aus dy dMd CotI aumr qoN hI jIrx ho jWdy hn[ AYQoN qIk ik nsl-b-nsl kmzor qoN kmzor huMdy cly jWdy hn[ dirMdy hYvwn (mwswhwrI pSU) k`cw mws Kw jWdy hn, ikauNik kudrqn hI aunHW dy dMdW dI bxwvt k`cw mws cIr * ipMf joDW mnsUrW BweI swihb dy ipMf nwrMgvwl qoN iqMn koh dI ivQ pr hn[ bsrstrust.org
  • 18. jylH ic`TIAW 15 PwV ky Kwx leI Xog hY[’ fwktr horW dI inSw ho geI qy h`s ky kihx l`gw: ‘Es idn vwly pRSn dw auqr ^Ub imilAw[’ iesy qrHW dIAW AnMd vwrqW huMdIAW rhIAW[ ijnHW ivcoN ‘kI sRI gurU gRMQ swihb jI dI pUjw buq pRsqI hY?’* vwlI ivcwr crcw BI iesy fwktr iPSr nwl hoeI hY, ijs dy ilKx dI AiDk loV nhIN[ koeI swl Br hI msW kitAw hoaU ik aus mihkmw plyg ienwkUlySn dy tu`tx krky fwktr horW ƒ qW auQoN subk-doS hoxw ipAw[ pr jWdy jWdy mYƒ qkVI qrHW ZulwmI ivc jkVn leI is`Dy hI v`fI qsIldwrI dI jgHw leI aunHW myrI zordwr is&wrS mYQoN puCy ibnW hI is`DI lwt swihb lwhOr dy cI& sYkRytrI pws jw kIqI[ aus ny vwiedw kr ilAw, Aqy ikhw ik ‘AslI cYnl (rsqy) dy rwhIN fI.sI. rwhIN ho ky ies dI dr^wsq myry qweIN iek vwr phuMcdI kr idE[ mYN pihlI jgHw (post) ies ƒ idvw idAWgw[’ EVk myry pws gupq guMdxw swry dw swrw pRgt krnw ipAw[ 3. Awqmk vYrwg qy AMimRq Ckxw* ifptI kimSnr qy fwktr iPSr dy nwl ipqw horW dy swmHxy g`lbwq eyDr myrI Awqm bYrwg ibRqI dIAW qxwvW hor vI ksIAW jw cu`kIAW sn qy ivfwxI cwkrI krn v`loN au~kI hI auprwmqw ho cu`kI sI[ bQyry dwau pycy pwey gey[ mYN aunHW * ies pusqk vwlI ivcwr-crcw ipMf KyVI nOD isMG kYNp ivc hI hoeI sI[ * ic`TI nM: 6 (cldI) bsrstrust.org
  • 19. jylH ic`TIAW 16 A&srW dy dwau hyT nw AwieAw[ EVk iek idn ipqw horW ƒ bulw ky aunHW dy swmHxy mYƒ fI.sI. dI koTI auqy cwr cuPyirEN Awx GyirAw[ qsIldwrI CfxI pihlW qW mYN mSt hI krI rKI[ EVk jdoN bhuq hI ju`c krky mYQoN auqr mMigAw igAw ik qUM gvrnimMt dI nOkrI ikauN nhIN krdw? qW mYN AwiKAw ik ‘mYN qW ies krky nOkrI krn ligAw sI ik mYƒ ieh i^Awl sI ik Kwlk dI Klkq dI syvw krnI Kwlk dI syvw krnw hY qy ieho ausdy rIJwvx dw swDn hY, qy Boly Bwau duAwrw myrw ieh i^Awl BI sI ik gvrnimMt iek syvwdwrW dI kMpnI bxI hoeI hY, qy koeI ienswn iek`lw syvw nhIN inBw skdw jd qk ik iksy syvw mMfl (kMpnI) ivc ho ky syvw dw sWJIvwl nw bxy[ so mYN ieho munwsb smiJAw sI ik ies gvrnimMt rUpI kMpnI dw mYNbr bxW qy mYNbr bx ky XQw Xog syvw krky jnm s&lw krW[ pRMqU qlK qzrby qoN mYƒ swbq ho cu`kw hY ik myrI pRm inrwsqw ƒ ieh gvrnimMt rUpI kMpnI AqXwcwr mMfl hY[ bVy qoN bVw hwkm gvrnimMt srvYNt (syvk) khwauNdw hY pr syvw koeI nhIN krdw[ iekdUM vwiFEN sB sMnH-mwr hI iek`Ty hoey hoey hn[ eys vwsqy myrw auh i^Awl dUr ho cu`kw hY ik mYN AYsI Jmylydwr brwey nwm syvw (service) krW[ dUsry qihsIldwrI dI syvw qdy hI pRmwx pY skdI hY Aqy qdy hI ieh syvw ‘syvw’ khw skdI hY jykr mYN ieh syvw kdw hoieAw iensw& kr skW[ iensw& inAwie ijs ƒ s`co s`c inAwauN inbyVw AwKdy hn auh ies gvrnimMt rUpI kMpnI ivc rih ky ho hI nhIN skdw[ Drm inAwauN auQy hI ho skdw hY ijQy ik inAwauN inbyVn vwly hyTW qoN lY ky auqy qweIN swry dy swry myry AsUl AkIdy Anuswr (jo mYN gurmiq qoN gRihx kIqw hY) au~c jIvn vwly DrmI purS ho jwvx[ Aqy qIsry jd qIkr ieh kwƒn Shwdq (Law of evidence) mOjUd hY aus vkq qweIN inAwauN iensw& ho hI nhIN skdw[ mYƒ pqw nhIN ik ieh kwƒn Shwdq iks vyly dw bixAw hoieAw hY, kdoN ku dw ieQy pRclq hY, pr ies ivc koeI S`k nhIN ik jdoN ieh bixAw hoxw hY audoN s`c bolx dI Awm qOr ’qy kudrqI Awdq qy SuB Awcrn vwlI zwqI is&q audoN dy bMidAW AMdr mOjUd hoxI hY[ A`j klH dy zmwny JUT dw bwzwr dunIAW ivc grm hY qy s`c bolx vwly ivrly hI hn[ ijnHW dw pySw hI JUT bolxw hY, aunHW dw Drm- eImwn hI koeI nhIN[ Aksr AYsy JUTy dy pySy vwly purS hI hn ijnHW dI gvwhI auqy dIvwnI, &OjdwrI Awidk sB muk`dimAW dy &Ysly huMdy hn[ hr iek ipMf bsqI qy Sihr ivc ^ws ^ws AwdmI hn ijnHW dw pySw hI gvwhI dyxw hY[ A`j qoN bwrW swl ipCly muk`dimAW dw rIkwrf (imslW) k`F ky dyK lvo ik hr iek ipMf ivcoN hr pRkwr dy muk`dimAW ivc bhuq kr ky AYsy gvwhI pySw AwdmIAW dy nwauN hI pwey jwxgy ijnHW dI Shwdq auqy bhuq swry &Ysly hoey hn[ A`j klH dy gvwhI pySw AwdmIAW dI keI iek ipMfW ivcoN myry pws ilst (Pihirsq) mOjUd hY[ auhI AwdmI bhuq krky hr iek kcihrI ivc bqOr gvwh dy pyS huMdy hn[ munis& dI kcihrI ivc jwE qd BI auhI[ bsrstrust.org
  • 20. jylH ic`TIAW 17 eI.ey.sI. (Extra Assistant Commissioner) dI kcihrI ivc dyKo qd BI auhI[ Qrf gryf, sYkMf gryf, Pst gryf iksy BI mijstryt dI kichrI ivc jwE qy dyKo qd BI ausy ilst ivcoN hI gvwhI pySw AwdmI bqOr gvwh pyS huMdy imlxgy[ ifsitRkt j`j, sYSn j`j dI Adwlq ivc BI eysy gvwhI pySw ilst (&ihirsq) dy AwdmI gvwhI idMdy pwey jwxgy[ S`k hovy qW hryk Adwlq dy v`Ko v`K rIkwrfW (imslW) ƒ k`F ky vyK lvo[ pRq`K ƒ pRmwx dI loV nhIN[ Ajyhy AwdmIAW dw pySw hI gvwhI dyxw hY[ do do cwr cwr Awny AQvw quC rkm aupr ivk ky gvwhIAW dy AwauNdy hn qy sPYd JUT bol idMdy hn[ ijnHW dw pySw hI do cwr Awny Xw rupey DylI ipCy gvwhI dyxw hY, auQy s`c JUT dI qmIz hI kI? aunHW dI AMqS krx hI murdw ho jWdI hY[ hux d`so ik AYsy SKsW dI gvwhI auqy jo hwkm &Yslw idMdy hn, kI auh inAwiekwrI bx skdy hn? kI auh Drm iensw& vwlI s`cI syvw (ifaUtI) Adw krdy jW kr skdy hn? kdwicq nhIN! KrIKq jy koeI ^udw dy KOP vwlw bhuq krU qW mOky pr jw ky muk`dmy dI q&qIS krU[ &rz kro ik iek ipMf ivc ^Un hoieAw hY qy mYN auQy mOky pr jw ky q&qIS krn l`gw hW[ mOky dI q&qIS qy sB lokW dI zbwnI mYƒ mlUm hoieAw ik &lwny AwdmI ny ^Un kIqw hY pr AslI ^UnI dy bri^lw& jy Gto Gt do gvwh Shwdq (gvwhI) dyx leI nhIN imldy qW myrI mOky dI q&qIS dw &Yslw jy mYN gvwhW dI Shwdq ibhUx dy BI dyvW qW auproN jw ky Kwrj ho jwvygw Aqy jy iksy bygunwh SKs dy bri^lw& (cwhy auh AslI ^UnI nhIN) do &rzI gvwh KVy ho jWdy hn qy aunHW dI gvwhI auqy jo &Yslw id`qw jWdw hY qW auh &Yslw (sound, valid judgement) pUrw qy TIk &Yslw smiJAw jWdw hY qy aupr hweI kort qk nhIN tu`t skdw[ gvwhW dI Shwdq ibhUx muk`dmy dw &Yslw aupr jw ky pihlI kort (Adwlq) ivc hI tu`t jweygw, so mOky dI q&qIS iksy kMm nw hoeI[ Ajyhy mOky dI q&qIS auQy inrBr (mbnI) &rzI gvwhI dI JUTI Shwdq ibhUxy muk`dimAW dy ijMny BI &Ysly mYN krUMgw aupr jw ky r`d huMdy cly jwxgy[ bs, QoVy Arsy ivc mYƒ iek nwlwiek mYijstryt smJ ky Av`l qW k`F hI idqw jwvygw, nhIN qW fIgryf (drjw Gtwauxw) qW zrUr hI kIqw jwaUgw[ eys fIgryf hox dI nmoSI ivc jy mYN AwpxI klw qoN hyTW if`g ipAw qy nyknwm mYijstryt hox dI knOf ivc pY ky kwƒn Shwdq dI pUC PV bYTw qW Drm inAwauN, iensw& krnoN igAw guAwqw hoieAw Aqy gvrnmYNtI sMnH mwr kMpnI ivc Swml ho ky Awpxw prlok gvw bYTW qW myry kI h`Q AwieAw, isvwey pCoqwvy dy[ qW qy “AYsw kMmu mUly n kIcY ijqu AMiq pCoqweIAY]”* ies leI Awpxy ieSt gurdyv dy hukm ƒ gRihx krky aus au~pr huxy qoN hI ikauN nw kwiem irhw jwvy[ AYsw hI hwl quhwfy ^u&IAw pulIs dy mihkmy dw ho irhw hY jo Anykw pRkwr dy JUT, &ryb, D`ky DmkIAW dy dy ky Awpxw au~lU is`D kr rhy hn[ eyho hwl A`j klH dy plIfrW dw hY[ aunHW pws JUTw s`cw muk`dmw jo BI Awvy sB ƒ Awpxy kwƒny Shwdq dI quPYl s`cw krky idKw idMdy hn[ ApRwDI ƒ brI qy inr-ApRwDI ƒ PWsI luAw idMdy hn[ bs KIsw pur qy muTI qr cwhIdI * rwmklI m: 3 AnMdu, 918 bsrstrust.org
  • 21. jylH ic`TIAW 18 hY[ inAwauN iensw& qW kyvl Dwrimk ihrdy AMdr huMdw hY[ au~c rUhwnI jIvn vwly DrmI purS qoN ibhUx koeI inAwauN krn dI fINg nhIN mwr skdw[ ^ws krky AYsy QW ijQy ik hyTW qoN lY ky aupr qk cwr cuPyry ies qrHW dw islislw bixAw hoieAw hY auQy iek A`Dw Aijhy DrmI jIvn vwlw purS kI kr skdw hY? qy mYN Ajy aus rUhwnI AOj vwly jIvn dw muqlwSI hW, Kyp Ajy l`dI hI nhIN[ eys Gwty vwly sOdy ivc pY ky KypoN ^wlI jwx vwlI g`l myry nwl hoxI hY[ ies krky mYN ies Gwty vwly sOdy ivc kdy BI nhIN pYxw cwhuMdw qy nw hI pvWgw[’ sony dI icVI myrw ieh tky vrgw korw jvwb sux ky ifptI kimSnr qy fwktr iPSr ny myry ipqw horW ƒ snmuK ho ky ikhw ik, ‘srdwr swihb A&sos! Awp kw lVkw nw Awp ky kwm kw rhw nw hmwry kwm kw[ qumwry hwQ sy igAw[ AOr hmwry hwQ BI nw Aweygw[ A&sos ik gvrnimMt ky hwQ sy eyk sony kI icVIAw jwqI hY[ bVy A&sos kI bwq hY ik Awp kI aumYd pUrI nw hUeI, AOr hm ko BI s^q mwXUsI hUeI, ikauNik nw hI kwƒny Shwdq tUtygw nwhI Xyh srkwr kI nOkrI krygw[’ ieh hY myrI sMKyp dwsqwn srkwrI nOkrI krn dI qy kr ky C`f dyx dI Aqy C`f ky muV kdy nw krn dI[ cwhy myry ipqw horW ƒ myrI v`loN Drm inrwsqw hoeI prMqU auh myry aupr nwrwz kdy nhIN hoey qy nw hI AwpxI kRopI zwhr kIqI[ ikauNik aunHW ƒ myrI pRmwrQk dSw sMbMDI ijgrI bYrwg dSw dw pUrn qOr pr inscy pUrbk pqw lg cu`kw sI[ dUsry myrI hr qrHW dI syvw qwibAwdwrI dy kwrn myry auqy idloN pRsMn rihMdy sn[ kdy kdweIN aunHW ƒ A&sos zrUr AwauNdw sI ik aunHW dI aumMg jo AwpxI aulwd ƒ srkwrI auicAW AhuidAW pr dyKx dI sI pUrI nw hoeI[ ijs dy kwrn ik hzwrW hI rupey ^rc kIqy[ keI vwr mYƒ Pyr ipAwr puckwr ky rzwmMd krwauxw cwihAw pr ins&l hI igAw[ ies bwq pRQwie ik aunHW ƒ myry pRmwrQ sbMDI AQwh isdk Bwvnw dw inscy pUrbk ikvyN pqw l`gw, iek ^ws dwsqwn dw suxwauxw idlcspI qoN ^wlI nhIN hovygw[ auh ies ibD hY:- “srb rog kw AauKdu nwmu” dws ƒ AMimRq Ckx qoN pihlW hI BlI pRkwr keI iek gurmiq AsUlW qy gurU Gr idAW AkIidAW dI s`cweI au~qy idRVH Brosw ho cu`kw sI[ aunHW ivcoN iek ieh BI sI ik “srb rog kw AauKdu nwmu”* dy gurvwk Anuswr ijqny BI srIrk qy mwnsk rog hn sB dI dwrU AOKDI iek ‘nwm’ kyvl ‘nwm’ hY[ ieh sB qoN s`cI srySt AOKDI hY[ ies ivSy qy keI vwr ipqw horW nwl crcw ho pYNdI sI[ pr auh nhIN cwhuMdy sn ik mYN dvweIAW Awidk vloN iksy bImwrI TmwrI dy vyly ienkwrI hovW qy nw hI aunHW dw Brosw * gauVI suKmnI m: 5, 274 bsrstrust.org
  • 22. jylH ic`TIAW 19 bJdw sI ik scmuc nwm ivc srb rogW dy dwrU krn dI klw hY! ieh qW auh mMndy sn ik nwm dvwrw mwnisk rogW dI nivrqI ho skdI hY pr srIrk rogW dI AOKDI auh ‘nwm’ ƒ hI smJdy qy nw hI mMndy sn[ kudrq AYsI bxI ik auh iek vwr bImwr ho gey[ bImwr BI AYsy s^q hoey ik luiDAwxy hspqwl ivc aunHW ƒ iljwxw ipAw, dws aunHW dI syvw ^wqr nwl igAw[ iek do hor syvwdwr nOkr BI swQ lY ley qy iek do sbMDI ipMf ivcoN jo aunHW dy bVy ihqU sn auh BI sMg ho gey[ hspqwl jw ky iek spYSl kmrw ilAw igAw qy dwrU bUtI dvwrw ielwj ArMB hoieAw[ myrI mnSw aunHW ƒ ieQy ilAw ky ielwj krwaux dI nhIN sI prMqU ipqw horW dI Aqy srb sbMDIAW dI pRbl rwie dy swmHxy myrI mnSw dI kI hYsIAq sI? syvw dw Avsr h`Q lgw dyK ky mYN BI nwl hI qur ipAw qy ipqw horIN BI nwl lY jwx ivc bhuq iK`c krdy sn[ ielwj ArMB hoey ƒ h&qw bIq igAw, pr kuC BI Awrwm qy &wiedw mrz (rog) ƒ nw hoieAw qy aunHW hI idnW ivc Sihr ivc mlyrIey qwp dI bImwrI bhuq zorW qy PYlI hoeI sI[ cwhy hspqwl Sihr qoN bhuq dUr sI pr AOSDI qy p`Q sbMDI ^ws Kurwk dy pRbMD ^wqr idn ivc keI keI vwr Sihr jwxw pYNdw sI[ h&qy dy AMdr AMdr swry AwdmI buKwr nwl bImwr ho ky Gr ƒ cly gey[ iek dws hI iek`lw ipqw horW dy pws rih igAw[ ipMfoN hor AwdmI syvw vwsqy Byjy gey, pr jo Awvy so bImwr ho jwvy[ jlMDroN swfy irSqydwr srdwr auqm isMG jI plIfr koloN Awpxw purwxw nOkr KVkU mMgvwieAw[ auh BI AwauNdy swr hI buKwr nwl ic`q ho igAw[ sB ƒ bImwr ho ky ipCWh muVnw ipAw[ dws hI dws iPr iek`lw rih igAw[ auDr ipqw horW dI hwlq bhuq ^qrnwk ho geI[ mYƒ bVI muSkl qW ieh pyS AweI ik mYN ipqw horW pws rhW jW Sihr jw ky sOdw p`qw ilAwvW[ ies qoN ibnW mYƒ keI keI vwr idn ivc fwktr &qh cMd isvl srjn dI koTI (jo Sihr ivc sI) jwxw pYNdw sI[ ikauNik auh hspqwl qW kdy iek A`DI vwr idn ivc AwauNdw huMdw sI Aqy ipqw horW ƒ Awpxy zyr ielwj riKAw hoieAw sI[ BwvyN AisstYNt srjn, Aw&Isr iencwrj hwspItl qy dUjy hwspItl AisstYNt BI hr vkq dwrU bUtI qy ielwj dI ingrwnI rKdy sn pr isvl srjn ny mYƒ AwK CifAw sI ik iqMn iqMn GMty pscwq ^br pucwauNdy rho[ so mYƒ iek`ly ƒ hI sB kMm krny pYNdy[ BwdoN dI kVkdI Du`p qy huMms ivc iq`KV dupihry hI Pyry pwauxy pYNdy[ EVk mYƒ buKwr horW ny Aw mUMh idKwieAw[ iqMn cwr idn qW mYN kuC nw jwixAw[ buKwr dy ivc hI iPrdw qurdw qy bdsqUr syvw krdw irhw[ pMjvyN idn kWby dw Aijhw qwp Aw ky tihlw krn l`gw ik Atu`t thly dvwrw klw hr leI qy mYƒ ibsqry aupr fyg ilAw[ AYisstYNt srjn AwieAw[ mYƒ dyK ky boilAw ik ‘dvweI KwE’[ mYN AwiKAw, ‘mYN nhIN KwxI’, g`l kI bhuq swrw sMbwd aus dy nwl hoieAw aus ny bQyrw AwiKAw qy smJwieAw ik: ‘dyK qyrw ipqw AYs vyly mOq dy mUMh ipAw hY[ isvl srjn qy hor swry Sihr dy fwktr iml ky rwie pws kr cu`ky hn ik 24 GMitAW dy AMdr AMdr qyry ipqw horIN pwr bolxgy[ bcx dw koeI FMg nhIN[ koeI dvweI ielwj kwrgr nhIN ho skdw[ ies smyN jy qUM syvw nw kryN qW qUM bVw AikRqGx hYN[ qyry ibnW hor koeI AYQy nhIN[ sB bsrstrust.org
  • 23. jylH ic`TIAW 20 AwdmI qyry nwl dy bImwr ho ky cly gey hn[ hux qUM BI rihMdw KUMhdw if`gw ipAw hYN[ jy dvweI Kw lvyNgw qW rwzI ho ky Awpxy ipqw dI jWdI vwr dI syvw qW kr lvyNgw[ qyrw Armwn qW bwkI nw rih jwaU[ ijs ^wqr qUM nwl AwieAw hYN Aqy hux qIk jo ieqnI syvw GwlI hY, jy AMqI Aausr dI syvw nw kIqI qW sB ins&l hI jwvygI[ auT dvweI pI lY[’ dws ny kih suxwieAw ik, ‘quhwfI ijs dvweI ny hux qweIN myry ipqw jI ƒ rwzI nhIN kIqw qy quhwƒ h&iqAW dy h&qy dvweI idMidAW qy ielwj kridAW ƒ guzr gey pr k`K Asr qy &wiedw nw hoieAw Aqy ijs quhwfI dvweI ny myry nwl dy AwdmIAW dw mlyrIAw qwp hrn dI qwsIr BI nw r`KI qW hI aunHW ƒ AYQoN muV ky Gro GrI jwxw ipAw, quhwfw aus dvweI ny myry aupr hux kI Kwk Asr krnw hY[ myrI dvweI myry pws hY[ jwE! mYƒ AOKw nw kro[ mYN quhwfI dvweI dvUeI koeI nhIN lYxI[’ myry ieqny kory krwry au~qr pr auh bVw qwm-qVUk hoieAw qy iek do puVIAW iksy dvweI dIAW mMjy kol fTy hoey myz pr r`K ky qy ies ibD qwVnw pUrbk DmkI dy ky cilAw igAw ik ‘dyKo ieh do puVIAW mYN dvweI dIAW myz pr r`K cilAw hW[ iek GMty pscwq mYN iPr AwvWgw[ jy qYN myry ipCoN ieh puVIAW Kw leIAW qd qW Blw, nhIN qW qYƒ sxy qyry mrnhwry bwp dy hspqwloN D`ky mwr ky qy GVIs ky bwhr k`F id`qw jwvygw[’ myry ihrdy aupr aus dI DmkI dw rweI mwqR BI Asr nw hoieAw[ iek vwr bl Dwr ky ipqw horW dy pws igAw jo myry mMjy qoN kmry dy dUjy pwsy dy KUMjy koeI ds pMdrW gz dy &wsly qy plMG pr ibrwjy byhoS pey sn[ mYN jw ky kI dyiKAw ik nbz qW aunHW dI tu`t c`lI hY, l`qW bwhW TMfIAW pY rhIAW hn[ n`k dI kUmlI muV cu`kI hY qy GorVU qW iek do idn pihlW qoN hI bj irhw sI, A`KW qoN idsxw qy kMnW qoN suxnw BI pihly do idnW qoN bMd ho cu`kw sI[ ikauNik iqMn cwr idnW qoN ipSwb au~kw hI bMd ho cu`kw sI[ bQyry kYQItr (pySwb vwly sUey) lgwey pr pySwb nw hI auqirAw[ klH AwQxy isvl srjn qy hor fwktr sB hwlq dyKky myry swmHxy kih gey sn ik swry pySwb dw zihr bx igAw hY qy zihr hux swry srIr dy rgo rySy ivc pRvyS kr cu`kw hY[ hux bcx dI koeI aumYd nhIN qy mYƒ AwK gey sn ik ibhqr hY idn cVHdy hI Awpxy ipMf ƒ qwr dy idE[ pr mYN nw qwr dy sikAw, nw Sihr ivc iksy ƒ ^br dy sikAw ikauNik idn cVHdy ƒ mYN BI mMjy auqy if`g cu`kw sI[ hux prq`K nwzk hwlq Aw^rI smyN dI vyK ky mYN kuC fwvW fol ijhw hox l`gw[ qW myry AMdroN Awvwz AweI, “srb rog kw AauKdu nwmu”[* mYƒ Fwrs b`JI[ myry ivc isdk auCwlw mwr auiTAw[ sB pwisEN inrwsy ho cu`ky dI tyk ies Awvwz pr itkI jo Awvwz ik myrw ieMdIAw AsUl bx c`ukI sI[ gupq Ardws soD ky Awpxy mMjy pr jw lMmIAW qwxIAW, audwly kMbl vlyHt ilAw qy pey pey hI sRI jpujI swihb jI dI mhW mMqR rUp bwxI dw pwT ArMB id`qw[ (ikauNik bwxI qoN v`Kry nwm dI qW Ajy mYƒ gXwq hI nhIN sI qy bwxI ƒ hI nwm srUp smJdw sI) ieh pwT mYN Awpxy mn hI mn ivc surqI dvwrw krn lg ipAw[ (ikauNik mYƒ surqI dvwrw jpujI swihb dy AKMf pwT krn dw * gauVI suKmnI m: 5, 274 bsrstrust.org
  • 24. jylH ic`TIAW 21 AiBAws bhuq ho cu`kw sI[) pMj pwTW dw Bog eysy iekwgr ibRqI nwl pwieAw[ Pyr ibRqI “mMny kI pauVI" ivc AijhI juVI ik muV ausy pauVI dw pwT hoeI jwvy, AgwhW qury hI nw[ ieqny ƒ myrI surqI jo KulHI qW kI dyKdw hW ik myrw srIr muVHko muVHkI (psIno psInw) hoieAw ipAw hY Aqy qwp qUp ikqy nhIN[ B`T vWgUM qp rhy qn bdn AMdr TMf vrq rhI hY qy mYN hOlw Pul vrgw nvW nroAw ho igAw hW[ Jt psInw pUMJ ky swvDwn ho KVoqw qy ipqw horW vl AOilHAw ik dyKW aunHW dw kI hwl hY[ myry i^Awl AMdr ieh sI ik bIq cu`ky hoxgy, pr jdoN mYN nyVy igAw qW kI dyKdw hW ik aunHW dI pYNd vl ipAw pySwb vwlw BWfw pySwb nwl BirAw ipAw hY[ jd nbz dyKI qW TIk cl rhI hY qy suAws BI sw& Aw irhw hY[ srIr swrw aunHW dw BI muVHko muVHkI ho irhw hY (cwhy aunHW pr cwdr BI nhIN EVHI hoeI sI) myrI KuSI dI koeI h`d nw rhI[ Pyr mYN aunHW ƒ bulwieAw qW auh ausy vkq myry vl A`KW auGyV ky boly (AYauN mlUm hoieAw ijvyN fUMGI smwDI ivcoN inkly hn) ik ‘bytw! koeI SKs myry kwnoN myN ikqI dyr sy mMny kI pauVI pVH rhw hY[ AOr muJ ko bhuq srUr AnMd Aw rhw hY[’** eyqnI g`l kih Pyr mSt ho gey[ ieh g`l sux myrI hYrwnI dI koeI h`d nw rhI[ mYN KVw KVw hI Aw-muhwrw Akwl purK dy Sukr DMnvwd ivc juV ipAw[ myry lUM lUM ivcoN Sukr dI DuMn auTy[ eysy dSw ivc mYN Awpxy ipqw jI dy isrhwxy Kloqw sI ik bwhroN AYisstYNt srjn Aw igAw qy AwauNdw hI mYƒ nvW nroAw dyK ky AwKwx l`gw, ‘SwbwS! ^Ub! dvweI ko Kw lIAw nw, jo hm dy gey Qy, qb hI qo Ab qMdrusq ho gey ho nw[’ mYN au~qr ivc myz vl ieSwrw (sYnq) krky AwiKAw, ‘AOh peIAW ny Awp dIAW dvweI dIAW puVIAW, ck lO!’ puVIAW swvIAW hI peIAW dyK ky m`Qy qy iqaUVI cVHw myry vl AwieAw qy myrI nbz nwVI Awidk dyK ky hYrwn ho ky pu`Cx l`gw ik ‘buKwr kYsy dUr hUAw?’ mYN Awpxy ipqw v`l ieSwrw krky AwiKAw, ‘zrw ienHW dI hwlq BI dyKo[’ jdoN auDr JwikAw qy ipqw horW dI nvIN nroeI hwlq dyKI qW cikRq rih igAw, dMd juV gey[ bu`q bx ky KVo igAw qy boilAw, ‘iXh ikAw jwdU hUAw?’ ‘mMnY kI pauVI’ kw jwdU myry ipqw jI dy mUMho inkilAw, ‘iXh mMnY kI pauVI kw jwdU hY[’ ieqnI kih ky Pyr A`KW mIc ky mSt ho gey, fwktr Pyr aunHW ƒ bulwx qW AwKx, ‘hm ko mMnY kI pauVI ky iDAwn sy mq aucwt kro[ hmwry kwnoN myN mMnY kI pauVI kI gUMj Aw rhI hY[’ myry mUMhoN inkilAw, ‘fwktr jI! “srb rog kw AauKdu nwmu]” bs eyho jwdU hY, eyho ikRSmw hY[ qusIN swry iml ky jo Pqvw dy cu`ky sI, dyKo aus dy ault krqwr ny kI Ascrj Bwxw vrqwieAw hY[’ fwktr CyqI CyqI bwhr inkilAw qy bweIiskl pr cVH ky isvl srjn dy pws igAw qy AwpxI ihkmq AmlI dIAW fINgW mwr ky aus ƒ nwl ilAwieAw qy ipqw horW dw hwl idKwieAw[ auh BI hYrwn qy dMg rih igAw ik ieqnI dyr dw zihr ** BweI swihb dy ipqw Aksr aurdU boilAw krdy sn[ bsrstrust.org
  • 25. jylH ic`TIAW 22 bixAw pySwb iks qrHW inkilAw qy tu`tIAW hoeIAW nbzW ikvyN muVIAW qy 106 drjy qoN tipAw hoieAw buKwr ikvyN auqirAw[ auh Awps ivcIN pey KihbVn qy dws Awpxy Akwl purK dI SukrguzwrI ivc msq qy ipqw horIN mMnY kI pauVI dI DuMnI ivc msq[ mukdI g`l ieh hY ik do iqMn idnW ip`CoN kmzorI dUr hox pr nON br nON dSw ivc ipqw horW ƒ Gr ilAWdw igAw[ aus idn qoN myrw ds guxw vDyrw Brosw bwxI dI brkq qy nwm klw vwly pRqwp pRQwie ho igAw qy ipqw horW dI AjyhI ^wqr jmw hoeI ik qd qoN pscwq myrI gurmiq BwvnI i^AwlW dI s`cweI dw is`kw aunHW dy idl AMdr bYT igAw[ aus idn qoN mYƒ kdy gurmiq sMbMDI i^AwlW dy qIbr vyg v`loN nhIN hoiVAw htikAw[ so jd mYN ivfwxI cwkrI dy Bwr v`loN hOlw ho igAw, qW AMimRq Ckx dy SuB Avsr dIAW iqAwrIAW hox lg peIAW[ iesy Bwgy Bry smwgm juVn qoN pihlW iek vwr iek bVI suMdr Gtnw vrq cu`kI sI, ijs dw izkr krnw bhuq AnMddwiek Bwsdw hY[ iek suMdr Gtnw gujrvwl* dI isMG sBw dw slwnw dIvwn hY[ sMgq isMG sBw dy mkwn ivc Fko FkI juV rhI hY[ sRI Awsw jI dI vwr dw kIrqn AMimRq vyly sRI AMimRqsr jI dy rwgI isMGW v`loN ho irhw hY[ aus vyly mYN Aijhw mgn ho ky AnMd lY irhw sW ik ieh myrI izMdgI ivc pihlw idn sI[ mYƒ siq sMgq su`c mu`c bYkuMT rUp pRqIq hoeI[ mYƒ cwr cuPyry AMimRq brKw huMdI qy im`TI im`TI Puhwr pYNdI myry cwr cuPyry pRq`K pRqIq hoeI[ AkwS AMimRq dIAW lihrW nwl BirAw qy fulH fulH krdw srovr hI pRqIq hovy ijs dy ivc bYTw myrw smu`cw srIr ieSnwn kr irhw hY, pr srIr dy AMdr giq Ajy auh AMimRq m`jnI klw nhIN vrqI pRqIq huMdI[ pr rs srIr rUpI Bvswg dy AMdr AMimRq srovrI suK swgr ivcoN lIn hox Aw irhw hY[ mwnoN mYN ies lok ivc hI nhIN[ eys mgnqw ivc bYTy ƒ mYƒ kI pRqIq hoieAw ik iek gurU kw ipAwrw pMjW ipAwirAW ivcoN myrI Er myry ip`T ipCy vl quirAw Aw irhw hY[ AYsw Bwsy ik scKMf qoN Aw irhw hY qy scKMf ƒ mYƒ lY jwx leI Aw irhw hY[ AwpxI Ac`l mgnwnMd smwDI ivc swmHxy kIrqn ho irhw dyK irhw hW qy ip`T ipCy aus ipAwry ƒ pRym ltk ivc qy scKMfI Dun ivc AwauNdw dyK irhw hW[ mwno myry ipCly pwsy BI do A`KW auh idRSX dyKx vwlIAW hor l`gIAW hoeIAW hn[ pr eyh swrw nzwrw myry Bw dw DrqI Asmwn dy m`D ivc vrq irhw jwpdw hY[ auho g`l hoeI, ijvyN auh ipAwrw myrI Er AwauNdw hI ids irhw sI[ s`cmu`c hI mlkVy ijhy myry ipCy Awx KVoqw qy AwpxI id`b cuMbk hsq kml dI auNglI nwl mYƒ tuMb ky iek AwkRKx SkqI nwl Awpxy nwl lY quirAw, Pyr ipCWh ausy Er ƒ ijDroN AwieAw sI[ qy mUMhoN kuC nhIN boilAw qy mYQoN BI hu`q nhIN hoeI[ ipCy lg quirAw[ kIrqn AKwVy ivcoN BwvyN au~Tx ƒ ic`q nhIN sI krdw pr ies cwauceIly hulws Bry Aws Brosy nwl BirAw * ipMf gujrvwl nwrMgvwl qoN iek koh d`Kx vl hY[ purwqn smyN ivc nwrMgvwl iesy ipMf ivcoN inkl ky b`Jw sI[ bsrstrust.org
  • 26. jylH ic`TIAW 23 BkuMinAW hoieAw, ik scKMf vl ƒ iljwieAw jw irhw hW, smwDI lgI lgweI aus ipAwry dy ipCy pRym mUrq bixAW iKcdw cilAw jw irhw hW[ mYƒ nhIN pRqIq huMdw ik myry pYr qur rhy hn Xw ifMGW BrIAW jw rhIAW hn[ qurqo Purq mYƒ iek Ajyhy id`b mMfl ivc iljw ky vwiVAw igAw ijQy mYN kI dyKdw hW, SWq vrq rhI hY[ sRI gurU gRMQ swihb jI dw pRkwS hY[ aupr cMdoAw sijAw hoieAw hY qy cOr ho irhw hY Aqy pMjy ipAwry bVy Adb snmwn nwl qwby KVy hn qy jdoN aus ipAwry ny sRI gurU gRMQ swihb Agy m`Qw tyikAw, jwxI eyho jyhI Bwau bwvnI sihq m`Qw tykdw mYN Agy iksy ƒ dyiKAw hI nhIN sI[ mYN BI ausy qrHW dI BwvnI ivc inmrIBUq ho ky m`Qw tyikAw, pr myrw tyikAw hoieAw sIs jwxI mYQoN cuikAw hI nw jwvy[ ausy ipAwry ny Qwpnw dy ky mYƒ swvDwn kIqw[ qW kI dyKdw hW ik iek isMG qW cOr krdw hY qy pMj ipAwry snmuK KVy mYƒ pu`C rhy hn ik AMimRq Ckx dI AiBlwKw hY? dws qoN jwxI mUMhoN qW kuC nhIN bol huMdw, pr rUhoN eyh auqr mwnoN AwpoN hI iek AgMmI qrIky nwl dy irhw hW[ ‘jI! jy dws AMimRq dw AiDkwr hY qW Ckw idE, Ckx dI AiBlwKw qW bhuq hY eydUM au~qm smW hor ikhVw juVnw hY[ myry DMn Bwg hn[’ qW Pyr hukm hoieAw ik ‘jy quhwfI iesqrI BI jhwz cVHn ƒ iqAwr hY qW nwl hI aus ƒ lY AwE[’ jd eynI Awvwz myrI kMnI peI mwnoN myrI mgn mUrCqw KulH geI[ jwxo aus id`b prlokI nzwry dw frwpsIn ho igAw ArQwq aus nzwry pr prdw pY igAw qy auh swrw Kyl A`KW AgoN jWdw irhw[ mYN kI dyKdw hW ik mYN iesy dunIAW ivc bYTw hW qy sRI gurU isMG sBw gujrvwl dy iek kmry ivc AMimRq pRcwr dI nim`q sRI gurU gRMQ swihb jI dy qwibAw pMj ipAwry KVy hn qy auho ipAwr jo mYƒ kIrqn mMfl ivcoN auTw ky ilAwieAw sI, jW dyKW qW iek pRymI isMG inkilAw[ jwxo swry ipAwry sxy gRMQI isMG dy Awpxy idb sUKCm srUpI jwmy ivcoN hor dI hor kwieAw plt ky sQUl srIr dy jwmy ivc Aw gey hn[ mYN aunHW ƒ AwiKAw ik ‘kI cMgw huMdw ik Awp mYƒ iek`ly ƒ hI AMimRq byVy qy cVHw idMdy[’ aunHW h`s ky auqr ivc ieh quk pVHI, “dIn dieAwl Brosy qyry] sBu prvwru cVwieAw byVy]”* qy AwiKAw ‘AwpnI pqnI ƒ BI iqAwr kr lvo; aus ƒ Aj ipCWh Cf jWdy qW bhuV myly nhIN hoxy sn[’ hor BI eys pRkwr dy bcn AwKy jo myry Xwd nhIN[ mYN siq bcn kih ky mMinAw qy iek vwr Pyr puiCAw ik ‘kI AYsw Amolk qy AlOikk Avsr kdy Pyr pRwpq ho jwvygw?’ qW bcn hoieAw ik ‘eys qoN BI vD ky[’ dws ƒ eys bcn qy pRqIq Aw geI qy auqSwhI rMgW ivc aus Avsr ƒ aufIkx l`gw[ dws dI jgXwsw keI swlW dI jgXwsw- hux qIbr vyg vwlI vYrwg-pRym-BrI jgXwsw sI[ myry AMimRq Ckx dy AiDkwr auqy pMQ muKIAW dI mohr lg c`ukI sI[ pihly pihl bhuq icr qW mYN eys BulyKy ivc irhw sI ik AMimRq Ckwaux hwry pMjW ipAwirAW dI cox myrI AwpxI mnSw Anuswr hoxI loVINdI hY[ pRMqU ieh i^Awl, BulyKw kdy dw dUr ho cu`kw sI[ ipAwirAW dI cox dw h`k pRbIn ^wlsw dIvwn ƒ hY, nw ik AMimRq AiBlwKIAW dI inj mrzI vwlI miq ƒ[ AMimRq AiBlwKI bpuVy jgXwsU jIv Blw au~c AMimRq klw iKfwrI * gauVI pUrbI kbIr jI, 337 bsrstrust.org
  • 27. jylH ic`TIAW 24 gurmuK ipAwirAW dI Xogqw sbMDI pRIiKAw dw kI Anumwn lgw skdy hn? jy lgwauxgy BI qW AwpxI nIvIN miq Anuswr[ pRMqU A`j dy cmqkwry ny qW sw& &Yslw kr id`qw ik jyho jyhw iksy jgXwsU dw AiDkwr hoaU qyho jyhy hI Amr Pl iqs ƒ AmrI Bwxy dy Amr (hukm) nwl l`gxgy[ isAwxp qy cqurweI dI igxqI imxqI vwlIAW Alpg m`qW dI eyQy koeI QW nhIN[ so mYN hux ies pRkwr dIAW SuB icqvxIAW ƒ Cf ky AkwlI Amr dy qkIey qwx cwau, BrIAW AmrI aufIkW ivc idvs bqIq krn l`gw[ ApxI pqnI v`loN mYN au~kw hI Avyslw sI, ikauNik mYN pUrn qOr qy prK cu`kw sI ik auh inrsMsy myrI hr pRkwr dI rzw mrzI ivc rwzI hY qy nw hI mYƒ koeI Awpxy hudroN aus ƒ AwpxI mrzI dy AnkUl r`Kx ivc koeI pRISrm krnw ipAw[ auh myrI Awqm ibRqI dy vyg ƒ vyK vyK AwpoN hI aus dy AnuswrI huMdI geI[ aus ƒ jbrn AwpxI ie`Cw AnuswrI bxwaux dw Avsr kdy BI nw Awauxw pwieAw[ iek kul qwrk bIbI myry swrKI rihq-rihxI rihx ƒ auh Awpy hI hr vkq auqSwh pUrbk iqAwr rihMdI sI, eyh iek bIbI dy siqsMg dw Pl sI, ik myrI pqnI ƒ AijhI sumiq pRwpq hoeI[ ieh bIbI* aus dI skI BUAw dI poqrI sI Aqy bcpn qoN hI ies bIbI dy sMg swQ ies dw rihxw sihxw bixAw hoieAw sI[ eys bIbI jYsI gurmuK bIbI myry dyKx AMdr pMQ ivc koeI ivrlI hI BwvyN AweI hovy, gurmiq dy srb guxW ivc pRbIn ieh bIbI sI[ gurmiq ividAw ivc ieh bIbI AYsI inpuMn sI ijs dI dUjI imswl ikqy ivrlI hI hovygI[ ies bIbI dy jy gux d`sx l`gw qW iek qkVI pusqk iqAwr ho jwvy[ A&sos! ik dws ƒ ies bIbI dw jIvn ieiqhws ilKx dw Avsr nw imilAw Aqy kulqwr bIbI AwpxI CotI aumr ivc hI pRlok ipAwnw kr geI[ pr ies CotI ijhI AwpxI jIvn Xwqrw ivc jo jo guris`KI dy pUrny pw geI auh pMQk AOj ƒ aujl krnhwry hn[ ies gurU pTweI qy gurU loV leI bIbI dy siqsMg pRBwv dy siqjugI Asr qly myrI pqnI BI suBwg ho geI qy jo jo isiKAw ies ƒ aus gurmuK bIbI qoN pRwpq hoeI auh CotI aumr ivc hI ies dy AMdr Gr kr geI sI[ ies leI myry ieSwry dI BI loV nw pYNdI sI ik myrI hsb mnSw guris`KI dI jgXwsw vwlI Dwrnw ieh Awpy hI Dwr lYNdI sI[ myry nwl jhwz cVHn dw ies ƒ idlI pRym sI[ pRMqU mYN ies vloN Aijhw by-pRvwh rihMdw sI ik mYƒ Awpxy pRym vYrwg dy rMgW ivc ies dw Aksr au~kw hI i^Awl nhIN sI rihMdw[ jhwz cVn dw pRsMg * bIbI jgq pRkwS kOr cODrI bKqwvr isMG jI reIs Dmot irAwsq pitAwlw dI bytI sI[ ies bIbI dw AnMd kwrj s: mMgl isMG jI ‘mwn’ reIs kot Syrw nwl hoieAw sI[ bsrstrust.org
  • 28. jylH ic`TIAW 25 idn AWvdy AWvdy nyVy Aw gey[ myry nv jIvn, nvyN jnm, siqgur dy Gr jnm dy gvn imtwvn dy idn Aiq nyVy Awx phuMcy, pr Awey by^bry, mYƒ ^br nhIN sI ik kdoN qy iks Arsy ivc Awauxy hn, mYN qW dIvwnw vwr gurU dy dIvwnW dw BMvrW bixAw iPrdw rihMdw sW, qy ieh aumYd b`J hI cu`kI sI ik A`j klH gurU dI drgwhoN ies AMimRq dy jwck ƒ ^Yr pYx vwlI hI hY[ EVk iek idn mwhI dI s`d suxI qy cwx-ck hI myry kMnW AMdr ieh sroq peI ik b`kw pur* ngr (qsIl PlOr izlHw jlMDr) ivKy gurU ^wlsw jI dw AduqI dIvwn sjxw hY qy auQy AMimRq dy ielwhI BMfwry BI gurU dI drgwhoN vrqxy hn[ dws jo A`gy hI gurU ky hr iek dIvwn qy siqsMg smwgm ijQy ikqy BI suxdw sI, Dw ky lwhy lYx ƒ auQy ApiVAw krdw sI, hux qurq Purq hI suxdy swry iqAwr ho igAw[ hor keI iek ipMf dy s`jx iqAwr ho gey[ rwh ivc AnykW hor j`Qy nwl rL gey[ PlOr stySn qoN auqrdy hI Folk CYixAW nwl Sbd kIrqn hoxw ArMB ho igAw qy dIvwn AsQwn qweIN kIrqn huMdw cilAw igAw[ AgwhW pMQ dy smUh au~Gy AwgUAW qy gu`Jy pRymIAW gurmuK jnW dI pUrn iek`qRqw sI[ g`l kI srb klw sMpUrn Swn vwlw ^wlsw dIvwn jo mY AwpxI aumr ivc pihly pihl dyiKAw, eyho sI[ ies dIvwn sbMDI hor AiDk zor dI ilKx dI eyQy loV nhIN[ mYN ingmn hoieAw pUrn auqSwh ivc bYTw JUm irhw sI ik Bry dIvn ivc mukwmI prvwr dy nwl iek bwty ivc AMimRq Ckx hwirAW dy inqrn dI s`d peI, qW dws ƒ iksy qwkq ny auksw ky auTw id`qw[ KVy hox swr dws ny doie kr joV bynqI kIqI ik jy gurU pMQ dws ƒ ies Xog smJdw hY ik ies au~qm jigAwsU pRvwr dy sMg swQ AMimRq CkwieAw jwvy qW dws Awpxy Aho Bwg smJ ky Ckx ƒ iqAwr hY[ myry suBwg BwgW ƒ bynqI pRvwn peI qy myry nwl cwr hor AMimRq AiBlwKI swfy ipMf dy iqAwr ho gey[ Pyr qW bhuq swry iqAwr ho gey[ Cwn bIn krky jo AiDkwrI sy, so r`Ky gey Aqy skyS ieSnwn krw ky AMimRq sMcwr mMfl AMdr dw^l hox leI snmwny, pRmwny gey[ ies qoN Agy mYN Awp ƒ sMKyp qOr qy ilK hI cu`kw hW* ik ikvyN AMimRq Ckwaux qoN pihlW hI pMj ipAwirAW qoN iBMn iek isMG s`jx vloN gur mMqr id`qw igAw[ ijs krky AMimRq dI pUrn klw vrqx ivc ivGn ipAw[ Aqy nwm idRVH nw hox dy kwrx AiBAws dw pRvwh qwbV qoV hI nw qur ipAw[ pRMqU ies ivc rMck sMdyh nhIN ik dws dI kwieAw plt geI Aqy s`cmu`c nvW jnm nv-jobn vwlw jnm ho igAw * eyh dIvwn pMQ vloN aucyqy qOr pr sMq lKbIr isMG jI qy aunHW dy pRvwr ƒ muslmwnI mzhb qoN isMG sjwaux leI kIqw igAw sI, ienHW sMqW dw pihlW nwm mOlvI krIm b^S sI[ eyQy AMimRq pRcwr 14 jUn 1903 eI: muqwibk 1 hwV sMmq 1960 ib: ƒ hoieAw[ kul 35 s`jx jhwz cVHy[ ies dIvwn dw pUrw pUrw smwcwr isMG sBw BsOV vloN CpI pusqk ‘vIr suDwr p`qr’ ivc drj hY[ ies AMimRq pRcwr smyN gurU gRMQ swihb swihb jI dw ieh vwk AwieAw sI:- “iblwvl m: 5 ] Awpxy bwlk Awip riKAnu pwrbRhm gurdyv] suK sWiq shj Awnd Bey pUrn BeI syv]1]rhwau] Bgq jnw kI bynqI suxI pRiB Awip] rMg imtwie jIvwilAnu jwkw vf prqwpu]1] dyK hmwry bKisAnu ApxI kl DwrI] mn bWCq Pl idiqAnu nwnk bilhwrI]2]16]180]” (pMnw 819) * bsrstrust.org
  • 29. jylH ic`TIAW 26 pRq`K pRqIq hoieAw[ Aqy jo rihx rihxI aus smyN idRVH krweI geI mwnoN aus dy pwlx dI pRiq`igAw isrW DVW dy dweIey nwl inbwhux dI ho geI[ dws ƒ jo BI hukm gurmiq AsUlW dI rihq rihxI Awid dy pMjW ipAwirAW ny idRVHwey gurU dsmyS jI dw swKSwq snmuKI hukm pRqIq hoey jo ik kyvl gupq klw ivc sInw bsInw gurU ^wlsw dvwr sMcrq huMdy DuroN hI cly AwauNdy hn[ ienHW hukmW au~qy c`lx dy prq`K pUrny pwaux ƒ dws ny gurmiq ibbyk krky jwixAw[ Aqy eynHW DwrnW dy Anuswr rihx ƒ hI kilAwxkwrI smiJAw[ gurU Gr ivKy nvW jnm hox krky ijauN ky iqauN rihq rihxI dy ^wlsw jI nwl Kwn pwn dI vrqoN r`Kx dw fUMGw qy jwdU BirAw Aks ihrdy auqy bYT ky idRVH ho igAw[ mukdI g`l ieh ik AMimRq Ck ky gurU kI rihq rihxI dI au~c Bwvnw nwl Bry BkuMny hoey jd muV sMswrI sbMD dy klpq Gr ivKy Awey qW AgoN dws dI kwieAw plt kRWqI qy ikRAw ƒ dyK ky sBnW dy Bw dw AcMBw ho igAw[ sMswrI prvwr swry dw swrw Ajy prmwrQI byVy pr ciVHAw nhIN sI[ by-AMimRqIAW dy hQoN bixAw Bojn Kwxw nhIN sI[ pqnI AYqkI BI dyvnyq nwl Awpxy pyky Gr geI hox krky sWJIvwl hoxoN rih geI sI qy aus dy auQoN Awaux pscwq hI aus dy jhwz cVHn dw smwgm b`Jxw sI[ mwqw ipqw Awidk hor prvwr ƒ mYN kih BI nhIN skdw sI[ Awpxy g`Py AwpxI h`QI hI sjwaux lg ipAw[ kdy swrI aumr ivc pRSwdw nhIN sI sjwieAw[ myrI Gwlxw dI scweI dw kuC Asr ipAw, kuC kudrqI pRyrnw hoeI, Swied moh-mmqw dw BI kuC AMS hoxw hY[ Gwl Gwldy ƒ msW do ku mhIny hI hoey sn ik gurU dI ikRpwlqw dvwrw swry dw swrw prvwr AMimRq Ck ky ^wlsw sj igAw qy isMGxI BI pyky GroN Aw ky iqAwr-br-iqAwr sj geI[ Pyry Gyry qoV ky AnMd ivvwh hoieAw qy AnMdo AnMd vrq igAw[ dIvwnW qy siqsMg mMflW dy lwhy ies ibD jd smUh pRvwr dw suDwr gurmiq Anuswr ho igAw[ qd Gr ivc rih ky hI prmwrQI jIvn prvwn igRsq audws vwlw rwj Xog suKYn hI bqIq hox l`gw[ Aqy gurU kIAW sMgqW ivc c`qo pihr ivhwaux l`gI[ ^ws ipMf ivc hI SbdI j`Qw sohxy rMgW ivc sj igAw[ cwhy ipMf ivc hor keI isMG sj gey sn qy keI GrwixAW dy Grwxy ^wlsw Drm dy DwrnI ho gey sn, pRMqU pUrI rihq ibbyk vwly jIvn ivrly hI sn, ienHW dy sMg swQ iml ky hI ipMf ivc siqsMg, kIrqn dy AnMd lYxy Aqy bwhr dIvwnW auqy BI jwxw[ auQy jw ky kyvl Sbd kIrqn rUpI siqsMg dy lwhy lYxy[ ijnHW dIvwnW pr iqAwr- br-iqAwr gurU ky lMgr dw pRbMD nhIN sI huMdw, auQy AsIN Awp hI Awpxy h`QIN g`Py sjwauNdy qy bwkI smW kIrqn suxn qy kIrqn krn ivc bqIq krdy[ Pyr ^ws ipMf nwrMgvwl ivc hI keI dIvwn auproN QlI hoey qy AnykW isMG sjy, cwhy isry qW ivrly hI cVHy pr SbdI j`Qw qkVIAW lihrW ivc ho igAw[ Pyr qW ij`Qy BI dUr nyVy dIvwn hoxw ies j`Qy ƒ ^ws s`dy dvwrw bulwieAw jwxw[ AYsw Swied hI koeI siqsMg smwgm hoaU, ij`Qy jw ky AsIN scy siqsMg meI lwhy nhIN lwey hoxgy[ vIh vIh, qIh qIh kohW qk bsrstrust.org
  • 30. jylH ic`TIAW 27 pYdl qurky hI jwxw qy dIvwn AsQwn ivc phuMcxw[ ies ibD bVw lMmw cOVw ibsQwr hY, bhuqI loV hovy qW hor s`jxW ƒ ibsQwr pUrbk pu`C skdy ho[ pr mYN QoVy jyhy ivc hI mukw dyxw cwhuMdw hW ik ies pRkwr sMgqW sMg inrol siqsMg smwgmW ivc ivhwauNidAW hoieAW kuC smW bIq igAw[ qy iPr auh smW Aw igAw jdoN ik AYbtwbwd dy iqAwry ho gey[ ies pRQwie Awp pRqI Agy hI ^ws smwcwr pTw cu`kw hW[* 4 gurmiq nwm dI Koj* AMimRq Ckx qoN pihlW AMimRq dI ipAws isMG sjx dI lMmI jgXwsw ivc Aiq drjy dI ho cu`kI sI Aqy ies jgXwsw ivc gurmiq dw iek iek AsUl myry AMdr Gr kr cu`kw sI qy AMimRq ƒ mYN iek rsm hI nhIN smJdw sI, ikMqU Amr kr dyx vwlI Amr dwq Aqy Akwl purK pRmwqwmw dy sWgo pWg Jlkwry Awqm rMgW ivc swKSwq krw dyx vwlw Amr pdwrQ mn, bc, krm krky jwxdw sI[ ies gl dw p`kw ivSvws qy idRVH Brosw sI ik jy jgXwsw AMimRq AiDkwrI dI pUrn hovy Aqy gurU krxw Anuswr pMj ipAwirAw dw smwgm gurmiq ksOtI Anuswr “pMc prvwx pMc prDwnu” dI pauVI vwlw juV Awvy qW q`qkwl AMimRq Ckx swr hI mn bWCq AMimRq klw vrq jwx ivc koeI BI sMdyh nhIN[ ikauNik AMimRq Ckx qoN pihlW AMimRq dI is`K ivc do cwr simAW pr mYN Awqmk cmqkwr Aks mwqr dyK cu`kw sI (jo Swied Awp ƒ mYN ds hI c`ukw hoaUNgw) ijs QoN myrw hor BI gUVHw inscw b`J igAw sI[ mYƒ iKn iKn ieho hI lgn rihMdI sI ik auh suBwg smW kdoN Awvy jdoN ik AMimRq sMskwr dÍwrw gurmiq Anuswr pRmwqmw nwl ivAwhy jwx vwlw gMF nwqw ho jwvy[ mYN ieh BI AsMBv nhIN smJdw sI ik ivAwh muklwvw iek`Tw hI ho jwvy[ * eyQy Agy mweI gulwb kOr dy drs imlwp dw pRsMg hY jo Aybtwbwd dy pRsMg dy nwl kWf nM: 8 ivc drj hY[ * ic`TI nM: 1 imqI 24 mwrc 1922 bsrstrust.org
  • 31. jylH ic`TIAW 28 14 jUn 1903 eI: muqwibk 1 hwV sMmq 1960 ƒ bkwpur qsIl PlOr ijlHw jlMDr ivc AMimRq Ckxw pUrn BwgW Anuswr myrw mn mMinAw AMimRq Ckx dw smwgm jdoN AwieAw qW hor qW sB srMjwm bx gey dyK ky mY Aiq pRsMn sI, pr jdoN AMimRq bwtw (CWdw) BuMcy qoN pihlW hI pMjW ipAwirAW qy gMRQI isMG qoN vKry hI iek s`jx vloN kMnW ivc gurmMqr PUikAw igAw qW myrI Awqmw ibRqI ivc AxhoieAw ihlwau pYdw ho igAw[ ikauN jo mYN pMjW ipAwirAW qoN ibnW iksy hors pMjW qoN bwhry ieks s`jx (isMG) vloN gurmMqr id`qy jwxw gurmiq pRiqkUl smJdw sI[ ijs dw is`tw ieh inkilAw ik mYƒ aus smyN gurmMqr idRVH nw hoieAw[ hW! AMimRq Ckx pr jo pMjW ipAwirAW ny CkwieAw, myrI kwieAw iek dm pltw Kw geI[ myrw nvIn jnm ho igAw[ ipCly jnm dI su`D bu`D iek dm Bu`l geI, pr myry AMdr AgMmI Jrnwt Awqm rMgW dI koeI nw iCVI Aqy nw mYƒ mn bWCq Jlkwry pey[ jo gurmiq inXm, rihxI, bihxI, rihq, ibbyk ies smyN mYƒ idRVweI geI, auh myry rg rySy ivc auqr geI qy myry Dur AMqr Kwny dI qKqI pur aukrI geI[ qdoN pscwq mYƒ gurbwxI AnMd swihb, suKmnI swihb Awidk AnykW qy inqnym dIAW bwxIAW (jo AMimRq Ckx qoN pihlW hI gur ikRpw kir myry kMTwgr ho cu`kIAW sn), dw AnMd kuC ivl`Kx hI Awaux lg ipAw qy myrw ibbyk bYrwg idn b idn vDx l`gw[ myrw kMm kwj idn rwq kyvl gurbwxI dy Awhr ivc lgy rihxw sI, hor koeI kMm nw sI[ nVI nOkrI qW mYN gurmiq pRiqkUl “iDRg ivfwxI cwkrI” smJ ky Cf cu`kw sI[ nwm dI Koj gurbwxI qy nwm ivc mYN koeI Byd nhIN smJdw sI ArQwq gurbwxI ƒ hI nwm srUp idRVH kr mMn ilAw hoieAw sI[ hux gurbwxI dy AQ`k AiBAws Aqy suKmnI swihb dy AKMf pwTW ny myry gurmiq inscy AMdr iek nvIn qbdIlI pYdw kIqI ik nwm gurbwxI qoN iBMn inrwlw srUp rKdw hY Aqy ausy nwm dw AiBAws suAws suAws sMBv hY Aqy nwm, kyvl nwm AiBAws dÍwrw hI nwmI dI pRwpqI ho skdI hY[ ^wlsw Drm Dwrn krn dw muK pRXojn nwm dI pRwpqI hI myry ^wlsw Drm Dwrn krn dw muK pRXojn sI qy ieh BI mYƒ inscy ho igAw ik gurmiq nwm ie`k hI pr gurbwxI AMdr mYN Anykw nwm dyKW[ mYN l`gw Koj pVqwl krn, pRMqU mYƒ kuC pqw nw l`gy ik ikhVw gurmiq nwm hY[ pr ic`q ivc ieh Boly Bwv vwlw Drvws sI ik ‘sRI gurU gRMQ swihb jI’ Awpy d`sxgy[ gurdyv bwJoN hor koeI BI nwm d`sx qy idRVHwaux ƒ smr`Q nhIN[ mYN iesy Dun ivc l`g ipAw Aqy gurU mhwrwj pr hI Awsrw prxw rKdw irhw pr myrw bYrwg idnoN idn qIbr qoN qIbr huMdw jwvy[ gurbwxI dw rtx qy kIrqn qy siqsMg myrI Kws Kurwk sI, jo myrw jIvn ADwr bx irhw sI[ kIrqn mMfl qy siq sMgq nwl Aiqsy kr ky pRym ipAwr ho igAw sI[ mYN bsrstrust.org
  • 32. jylH ic`TIAW 29 iek iCn BI ies ibhUx nhIN rih skdw sI[ nwm dI is`k idnoN idn vDdI jwie, drSn dI ipAws AQwh! idnoN idn vDdI jwie[ nwrMgvwl ivc iek`T qy AYbtwbwd jwx dw hukm eyqny ƒ mYƒ AYbtwbwd Byjx dy msOdy Awx pyS pey[ mYN mMnW nw, mYƒ cwr cuPyirauN Gyr Gwr ky iek idn gurU gRMQ swihb jI dy hzUr hI sMgq ny mYƒ ju`c kr ilAw[ mYN ih`lx jogw nw irhw[ BweI ieMdr isMG jI pwr gRwmI lMbVdwr ipMf ‘mihmw isMG vwlw’ invwsI ny myry vl muKwqb ho ky bVy joS qy pRym nwl mYƒ vMgwirAw ik ‘kI sMgq dw hukm aultw skdy ho? kI gurU swihb dy drbwr ivcoN n`s B`j skdy ho?’ mYN bynqI kIqI ik ‘gurU swihb jI dw hukm lY idE[’ Ardwsw soD ky hukm ilAw qW ieh hukm inkilAw, jo hux qIk myry Xwd hY[ Bu`l cu`k hovy qW soD kr lYxI[ XQw: ] soriT mhlw 5 ] imrqk kau pwieE qin swsw ibCurq Awin imlwieAw] psU pryq mugD Bey sRoqy hirnwmw muiK lwieAw]1] pUry gur kI dyKu vfweI] qw kI kImiq khxu n jweI]rhwau] dUK sog kw FwihE fyrw And mMgl ibsrwmw] mn bWCq Pl imly AicMqw pUrn hoey kwmw]2] eIhw suKu AwgY muK aUjl imit gey Awvx jwxy] inrBau Bey ihrdY nwmu visAw Apuny siqgur kY min Bwxy]3] aUTq bYTq hir gux gwvY dUKu drdu BRmu Bwgw] khu nwnk qwky pUr krMmw jw kw gur crnI mnu lwgw]4]10]21]* eyh sux ky myry AMdr AgMmI Aws dI qwr iPr geI ik ijQy jwaUN gurU myry AMg sMg shweI hY Aqy mYƒ gurU qy sMgq dy hukm Anuswr “jh bYswlih qh bYsw suAwmI jh Byjih qh jwvw”** dy gurvwk AMdr ijDr sMgq qor rhI hY auQy jw ky hI nwm dI pRwpqI hoxI hY[ mYN siq mMn ky qur ipAw[ nwl myry iek isMG BweI rUV isMG,* nwmy pRSwdw sjwaux dI shwieqw leI qor id`qw, pr myry sIny ivc sMgq qoN ivCVn dw s`l Aijhw v`jw ik mYN swry rwh gUMdw hoieAw hI igAw[ hukmW dw b`Dw[ rwh ivc Kwx-pIx ikqy nhIN kIqw[ mYƒ pqw nhIN ikMny GMitAW ivc pujy[ sRI pMjw swihb dy drSn * pMnw 614 ** mwrU m: 3; 993 * BweI rUV isMG ipMf isAOVw ir: pitAwlw dy rihxw vwlw sI[ bsrstrust.org
  • 33. jylH ic`TIAW 30 sRI pMjw swihb dy drSn hsn Abdwl dy stySn qoN auqrdy hI hoey[ piv`qr jl ivc ieSnwn soDy[ snmuK pMjw swihb dy drSn hox[ mhwrwj dw pRkwS sI[ crn srn jw ky vwk ilAw[ auh vwk mYƒ Xwd nhIN[ bVw hI auqSwh qy vDweI dwqw sI[ auQoN Pyr mhwrwj dI AwigAw lY nmskwr kr tWgy qy cVH ky AYbtwbwd vl ƒ qury[ jdoN AYbtwbwd phuMcy qW ibRqI auQy dw nzwrw dyK ky iKV geI[ cwr cuPyry phwVIAW ivckwr f`by vWgUM AYbtwbwd v`sy[ auhnW phwVIAW ƒ dyK ky myrI ibRqI itkwau qy cVHwau dy hulwirAW ivc Aw geI[ mYN AwpxI swrI AwXU ivc huxy hI pihly pihl phwV dyKy sn[ mYƒ Bwxy Anuswr mhwrwj ny AYsI jgw invws leI iek inkVw ijhw buMgw lY id`qw (jo ik mhwrwj dI ikRpw kir suqy isD hI iml igAw) ijs dy snmuK dohIN pwsIN do gurduAwry sn, ijnHW ƒ auQy dy lok DrmSwlw AwKdy sn[ mYN mhwrwj dw Sukr qy DMnvwd kIqw ik EVk pRdysW ivc BI AwpxI crn srn hI riKAw hW[ c`qo pihr bwxI dy pwT dI DunI b`JI rihxI[ auDrly lokW dw irvwj hY ik mhwrwj dy vwk ley ibnW koeI iksy kMm kwj ƒ h`Q nhIN lwauNdw Aqy Sihr dy swry sihjI isMG idn cVHdy nwl gurdvwry Awie ky ipRQm swihb ƒ smwlin, gurU swihb Agy fMfauq bMdnw krky drSn krn qy DUVI msqk qy lwvn[ bwrMbwr pwT krn[ bwr nw pvy! nON bjy qIk iek Awvy iek cilAw jwvy[ Pyr eyho hwl qIjy pihr iqMn bjy qoN ipCoN ArMB ho jwvy[ pr mYN auQy Eprw, auhnW dy ivcoN rlxoN sMgW qy sMkoc krW[ pr auh mYƒ bVy cMgy l`gx, cwhy rihq ivc iqAwr br iqAwr auhnW ivcoN ivrly hI sn[ gurduAwry ivc hr AYqvwr dy AYqvwr isMG sBw vwilAW dw joV mylw huMdw sI qy AwQx ƒ inqw pRiq bVI rwq qweIN kQw, prsMg qy kdy kdy kIrqn BI huMdw rihMdw sI[ pr myrw auhnW nwl mn nw rly[ iek qW sMgq dw ivCoVw, dUjy prdysW dy mwmly, qIsry auQoN dI sInrI (nzwry) qy suMdr Awbo hvw dy kwrx myrw vYrwg Put Put ky vgx lg ipAw qy TwTW mwry qy Ajyhy pRym auCwly Awvx ik ibhbl qy by-hoS kr jwvx[ AYvyN b`Dw ru`Dw dVy d&qr dw bu`qw pUrw kr AwieAw krW[ msW msW d&qroN Cu`tW qy J`t gurduAwry Aw invW; msqwny jyhy BUry dI bu`kl mwr joiVAw vwly QwauN Aw bYTW ijQy mYN iksy dI nzr ivc BI nw rVk skW[ mYƒ ies ibD by mlUmy rihxw bhuq hI suKwvy[ rwq ƒ gurU mhwrwj dy suKwsx hox qIk auQy hI bYTw irhw krW[ AYbtwbwd dw muFlw ibRqWq sMgq clI jwey qd BI Gusmusy hnyry ivc auQy hI bYTw rhW[ jd qweIN mYƒ BweI rUV isMG Aw ky hlUx ky nw lY jwvo, mYƒ jwx qy auTx dI AkWiKAw hI nw Pury[ Ckx Ckwaux dI ie`Cw hI dUr ho geI, AYvyN rwVw bIVI kr CfxI[ glbwq au~kw hI iksy nwl nw krnI[ d&qr ivc cup gVu`p do cwr GMty Awpxw kMm kr Awauxw[ kdy iksy kMdRw ivc iek`ilAW hI J`ilAW vWg jw iPrnw[ aus kudrqI eykWq dy suhwxy nzwry ivc myry bYrwg ƒ hor BI PMg lg jwvx[ mYƒ iek nwm dI ill l`gI hoeI, hor suD buD koeI nw[ rwq ƒ nINd hrwm ho geI, A`KW p`Qr ho geIAW, jI iBAwxw ho rhW[ inqnym Anuswr iek bjy bsrstrust.org
  • 34. jylH ic`TIAW 31 rwq dy auT ky gurdvwry vwly kUp auqy ieSnwn krnw[ pr jdoN brP pYx lg geI qW AwQxy hI srb loh dI bwltI jl dI Br ky buMgy ivc ieSnwn AsQwn pr rKw lYxI, ikauNik aus vkq bwhr inkl ky jl ilAwauxw suMn kr dyNdw sI[ svyr ƒ bwltI vwly jl ny BI brP smwn hI ho jwxw, ausy qrHW ieSnwn kr lYxw[ AMdr hvw nhIN AwauNdI sI, KUb AnMd iKVnw[ idn cVHdy qweIN sB bwxIAW dw pwT bVI bYrwgI dSw ivc krnw, pr nwm dI tot idnoN idn vDdI jwvy[ ijauN ijauN gurpurb pUrnmwSI nyVy AwauNdw jwey, iqauN iqauN nwm dIAW is`kW aumMgW iq`KIAW qoN iq`KIAW huMdIAW jwx[ mwieAw ijvyN gurU swihb pRyrnw krdy iqvyN sB gurU ky lyKy lw CfxI[ kyvl dohW dy inrbwh jogw g`Pw rK ky bwkI sB gurU Arpx kr dyxw[ bsqr jo GroN lY igAw sI auhnW nwl hI guzwrw kIqw[ ibsqrw ieh sI, iek kMbl hyTW iek auqy, BUm Awsx hI sjxw ikauNik gurduAwrw snmuK sI[ BY qy Adb ivc rihx ƒ ibRqI pihlW qoN kbUl kr cu`kI sI[ gurpurb pUrnmwSI qoN do idn pihlW myry pws iek pMQk pypr (A^bwr) qy gurpurb trYkt phuMcy[ dohW ivc hI nwm dwn mMgx dI pRyrnw sI[ mYN jwqw ik gurU ny Kws qOr qy ieh mYƒ invwjxw cwihAw hY[ myry AMdr nwm dwn leI pRwrQnw krn dI hu`b auTI[ mYN EVk smyN ƒ sWB ilAw[ AwpxI iekWq gu&w ivc rihrws, AwrqI, soihlw qoN pscwq Ardwsw soD ky l`gw pRwrQnw krn[ pRwrQnw pr mYƒ AYsw BwisAw ik pRwrQnw dw QOh mYƒ koeI AgMmI qwkq ds rhI hY qy Aw-muhwrI pRwrQnw mYƒ Pur rhI hY[ nyqRW ivcoN BI Aw-muhwrw jl cilAw jw irhw hY[ mYƒ pRwrQnw krn ivc iek AnoKw hI suAwd Awvy[ htx ƒ jI nw kry[ nwm dI jwcnw jd hor sB kuC AOVny bMd ho igAw qW kyvl ‘hy gurU! hy gurU!! nwm b^S, nwm idRVw dyh, nwm jpx lw dyh[’ ieqny Sbd hI mUMhoN inkldy rhy qy EVk ƒ ‘hy gurU! hy gurU!!’ ieqnI llnw hI rih geI[ ‘hy gurU! hy gurU!!’ krdy ƒ mYƒ pqw nhIN irhw[ Awpxy srIr dI su`D nw rhI qy mYƒ pqw nhIN ik kdoN mYN KVw KVw if`g ipAw hW[ AgMmI Awvwz kyvl ieqnI soJI hY ik iek AgMmI Awvwz ny h`lw SyrI id`qI ik: ‘auT qkVw ho! qyry s`cy gurdyv gurU gRMQ swihb jI qYƒ pRwqwkwl hI nwm dyvxgy[ jyhVI pihlI duqukI gurU mhwrwj dI gurduAwry vVn swr qyry kMnW ivc pvygI, aus ivc hI qyrw byVw pwr ho jwxw hY qy nwm ny AMdr invws kr jwxw hY[ swvDwn ho ky sMmwlI[’ Pyr iek hu`j ijhI v`jI[ mYN swvDwn ho igAw[ dyKW, qW ipAw auiTAw hW, pr ibRqI myrI ausy qrHW pRwrQnw ivc hI hY[ swvDwn huMdy swr Aw muhwry hI ‘bwrw mwhw mWJ’ dI bYrwg dI DunI iCV geI: bsrstrust.org
  • 35. jylH ic`TIAW 32 bwrh mwhw mWJ mhlw 5 Gru 4 < siqgur pRswid ] ikriq krm ky vICuVy kir ikrpw mylhu rwm ] cwir kuMt dh ids BRmy Qik Awey pRB kI swm ] Dynu duDY qy bwhrI ikqY n AwvY kwm ] jl ibnu swK kumlwvqI aupjih nwhI dwm ] hir nwh n imlIAY swjnY kq pweIAY ibsrwm ] ijqu Gir hir kMqu n pRgteI BiT ngr sy gRwm ] sRb sIgwr qMbol rs sxu dyhI sB Kwm ] pRB suAwmI kMq ivhUxIAw mIq sjx siB jwm ] nwnk kI bynµqIAw kir ikrpw dIjY nwmu ] hir mylhu suAwmI sMig pRB ijs kw inhcl Dwm ]1]* Aj pihlw idn sI ik mYƒ eynHW dy AMqRIvI qy AslI Bwv ivc ijgrI AnMd hulws Aqy ibrhw sulqwn dw ibrhw byDvW hulwrw AwieAw[ myrw nIr vhy vih c`ly Aqy T`ly hI nw[ bYrwg dw kV pwt igAw[ mDur DunI dw bYrwg meI kIrqn iCV igAw[ bwhroN auT ky Awpxy kmry ivcoN BweI rUV isMG BI Awky nwl jut gey[ iehnW ƒ rwg dy Gr dI KwsI prK sI[ ipClIAW do qukW qy Aw ky qW auh ibnY Alwp hoieAw ik bYrwg lInqw dohW qukW dy Bwv ivc lIn kr geI[ mwno mYN aukq duqkI dy AnuBvI Bwv dw srUp bx igAw[ mYƒ AYsw jwpy ik ieh do qukW vwlI bynqI gurU swihb ny Kws A`j dI dSw vwsqy hI myry nimq ivcwr ky myry leI hI sWB ky r`KI sI[ BUq Biv`Kq dy dwnI ny ieh ibnY sMiQAw kyvl myry isKwaux leI hI rcI sI[ myrIAW do is`kW “kir ikrpw dIjY nwmu” qy “hir mylhu suAwmI sMig pRiB” ieh doeI myrIAW AMqrIvI is`kW sn[ jo hux ppIhy dI pukwr bx geIAW[ myrw rom rom ieho pukwry[ rgo rySw ieh DunI aucwry[ mYQoN ies pukwr dw aucwrn CifAw nw jwvy[ mYƒ Aws qW b`J hI cu`kI sI ik ikrpw pRwqwkwl nwm dI ho jwxI hY[ ZYbI ieSwrw mYƒ ho cu`kw sI qy ieh ZYbI ieSwrw myry SrDwlU Awqmy AMdr fUMGw auqr igAw[ pr ijauN ijauN Aws Brosw bJdw igAw iqauN iqauN myrI auprlI ibnY-kIrq-pukwr hor BI suAwdlI dSw ivc vDdI geI[ mYN Awpxy Awp ivc bynqI dw bu`q ijhw bixAw hoieAw pRqIq hovW[ mYƒ iesy dSw ivc auQoN auTw ky BweI rUV isMG jI ieSnwn AsQwn ivc lY gey qy ieSnwn dy pRqwp SWiq rs Cw igAw qy mYN gurbwxI inqnym dI bwxI dw AnMd lYx l`gw[ mYƒ pqw nhIN sI ikqnI ku rwq guzrI * pMnw 133 bsrstrust.org
  • 36. jylH ic`TIAW 33 qy ikqnI ku rihMdI hY[ ibRqI APur sMskwr rihq ho cu`kI sI, auproN suKmnI swihb jI dy pwT ny auh SWqI, srDw, isdk qy Drvwsw vrqwieAw ik AkQnIX hY[ isdk hulws nwl BirAw myrw ihrdw Gt fu`lH fu`lH kry[ cwau ciVHAw hoieAw AMgW ivc PuilAw myvy smwvy nhIN[ mYƒ msW pRBwq AweI mhwrwj dy pRkwS hox dy smyN qoN ds imMt pihlW hI gurdvwry hoie ky swihb sMmwlx dI Twx leI[ mYN Kwsw icr pihlW hI AwpxI guPw ivcoN au~T ky hyTW Awaux ƒ iqAwr ho igAw qy paUey pweI hOlI hOlI gurdvwry vl DweI kIqI[ gur mMqr dy spStwaux dI rmzI Kyf ƒ gurU duAwirEN AMikRq hox dI Bwvnw ihrdy AMdr rKdy hoey gurduAwry Er jWidAW jWidAW ieh ibnY jodVI sPur hoeI ik gurmMqr dy idRV krwaux ihq jo gurvwk sRI gurU gRMQ swihb duAwirEN hukmwieAw jwvygw, gurvwk AMdr rmz mwqr BI jo ieSwrw gurmMqr pRQwie hovygw, auh sMpUrn gurmMqr ismrn nim`q insicq kIqw jwvygw[ aus smyN ihrdy idRStI-gocr ijqny nwm BI gurbwxI AMdr Awey sn, auhnW ivcoN ijs nwm dw ieSwrw rmz mwqR BI hovygw, aus nwm ƒ siqnwm ismrnXog gurmMqr nwm idRVH kr mMinAw jwvygw[ ies qoN Cu`t duqI smUh nwm jo gurbwxI AMdr pyKy pTn kIqy jo snmuK icqRq sn, aunHW ivcoN “gurU” Aqy “vwhu” pd jy Awey jW ienHW dohW ivcoN koeI iek BI AwieAw qW aus qoN ieh sMBwvnw hovygI ik ieh “vwihgurU” nwm vl ieSwrw hY, “gurU gurU” Aqy “vwhu vwhu” dw jwp pUrw Sbd “vwihgurU” ismrn dw rmzI hukm hovygw[ idRStWq mwqr jykr eyh hukm AwieAw “gurU gurU guru kir mn mohr] gurU ibnw mY nwhI hor]”* qd ieh “gurU” pd sMpUrn “vwihgurU” jwp dw boDk hovygw[ AQvw ieauN Aw igAw, “myry mn guru guru guru sd krIAY] rqn jnmu sPlu guir kIAw drsn kau bilhwrIAy]”** qd BI ieh hukm “vwihgurU” ismrn pRQwie idRVH kIqw jwvygw[ ies pRkwr dI ipRQm hI Dwrnw Dwr ky icqvnI icqvidAW gurduAwry vl DweI krI cilAw jw irhw sI[ * goNf m: 5, 964 ** gauVI pUrbI m: 5; 213 bsrstrust.org
  • 37. jylH ic`TIAW 34 5 gurmiq nwm dw pRkwS* pr mlk mlk pYr DrW[ jdoN mYN Aiq nyVy Fu`kw qW mDur mDur pwT dI rsIlI, Aiq mn-mohxI idl iK`cvIN DunI suxI, jo mYƒ msq krdI jwvy pr bwxI sp`St qOr qy suxI qy smJI nw jwvy[ bVw hYrwn ik A`j suvKqy hI iks ny mhwrwj dw pRkwS kIqw hY qy kOx AYsI ic`q cIrvIN prym ltk ivc Atk Atk ky qy lmk lmk ky pwT kr irhw hY[ jd mYN AYn drvzy dI dyhulI pws pu`jw Aqy AMdr vwr vVn l`gw qW myrw sIs iek dm Juk igAw Aqy &V`k myry srvx sroq dy drvwzy AMdr eyhu do qukW sp`St Aw peIAW[ XQw duqukI:- “vymuhqwjw vyprvwhu] nwnk dws khhu gur vwhu”** “khhu gur vwhu” dI AYsI zbrdsq cuMBk klw vwlI s`t peI ik qurMq ‘vwihgurU’ ‘vwihgurU’ dI Jrnwt dw rwg myry rg rySy qy lUM lUM AMdr iCV igAw[ mwno koeI AgMm dI Anwhd cwbI myry Gt rUpI GVI ƒ lg geI[ myry rom rom ƒ jIBW l`g geIAW, ijnHW ivcoN auh cuA`Krw jwp (ivrd) iCV ipAw[ s`t pYNdy swr hI mYN au~BVky mhwrwj dI crn srn fMfauq ivc jw ipAw[ pr mYƒ ieh pqw nhIN ik ikhVI qwkq, ikhVI Amrklw ny mYƒ gurduAwry dI dyhulI ivcoN auBVw ky qy auCwlw dy ky iek iCn mwqr A`K dy Por ivc gurU swihb dy inkt snmuKI hzUrI srxwgq ivc DVMm jw isitAw[ pwT hoxw EdoN bMd ho cu`kw sI[ Acrj kOqk: AlOikk gurmMqr ic`qrkwrI mYN fMfauq ivcoN auT ky gurU swihb jI dy drSn kIqy qy &qh bulweI qW kI dyKW, ‘mhwrwj jI auqy cvr ho irhw hY pr qwby koeI nhIN, Aqy gurU gRMQ swihb jI dy aupr * ic`TI nM: 2, 30 mwrc 1922 ** Awsw m: 5, 376 bsrstrust.org
  • 38. jylH ic`TIAW 35 vwr cMdoAw swihb qy sRI gurU swihb dy ivckwr AduqI cmqkwrk Aqy iJlimlkwr CbMnI c`kRq ic`qrkwrI ivc “vwihgurU” Sbd icqirAw iJliml iJliml kry, jo Awsry ibhUx hvw ivc muA`lk itikAw lihry mwry[ gurduAwry dy hvweI pulwV ivc cwr cuPyry ieh hI kauqk vrq irhw sWgo pWg idsy[’ mYN isdk ivc pMGr ky isdk dw rUp ho igAw[ gurU swihb qy myry ibnW gurduAwry ivc koeI nw, pr cOr hoeI jwvy[ nw cOr krn vwlw h`Q idsy qy nw koeI cOr krn vwlw nzr Awvy[ mYN ibsmwd pr isdk ivc ibsmwd ho igAw, Aqy DMn gurU dI sMkyqk mihmw vwly “vwihgurU” nwm dI Junkwr hor BI ibsm rMgW ivc AruVH ho qurI[ DOx nIvIN sut leI qy myry h`Q juV gey, gl ivc p`lU ipAw hoieAw sI[ mYN bVy Abd BY BwvnI nwl mhwrwj jI dI pRkrmw krn lg igAw[ mYN pRkrmw kr hI irhw sI ik ieqny ƒ gRMQI isMG AMdr vwr qy prly pwisEN inkl AwieAw[ aus ƒ dyK mYN TTMbr ky BUry dI bu`kl mwr mhwrwj dy snmuK ho ky bYT igAw[ gRMQI BweI ny AwauNdy hI puiCAw ik pRkwS iks ny kIqw hY? kI qusIN kIqw hY? mYN aupr ƒ isr cu`k ky aus vl dyiKAw, pr mYQoN au~qr kuJ nw id`qw igAw[ pr hux mhwrwj jI auQy cOr huMdw nw idsy Aqy auh AlOikk gur mMqr icqRkwrI BI guMm[ ieqny ƒ gRMQI isMG dw Cotw BweI BI Aw igAw jo bhuq gurmuK sI[ aus ƒ BI gRMQI ny Eho pu`C ig`C kIqI[ pr aus ny vI kMnW qy h`Q riKAw[ auh Pyr cu`p ho gey[ mYƒ pqw nhIN ik aunHW kI smiJAw ivcwirAw qy ikvyN i^Awl kIqw hoaU[ Pyr gRMQI jdoN qwby bYT ky Awvwzw lYx ƒ rumwl cu`kx l`gw jo gurU swihb au~pr id`qw hoieAw sI, qW mYN CV`p dy ky qwby vl ƒ Aw KVw hoieAw[ auDr gRMQI ny Awvwzw ArMB idqw[ Awvwzy dw jo vwk sI, auh drSn krn qoN ieMn ibMn auhI inkilAw, jo mYN suixAw sI[ jW myrw suixAw pyiKAw iek ho igAw qW mYN hor BI h`kw b`kw rih igAw[ mYN mUDy mUMh mhwrwj jI dy Agr Bwg jw ipAw[ gRMQI qW vwk lY ky bwhr cilAw igAw, auus dw pRymI BweI bVy ipAwr siqkwr nwl sihm ky myry kol Aw bYTw qy mYN AwKx lgw ‘ieauN ikauN pey ho?’ mYN AwiKAw: ‘jI! Ardws soD ky cu`Bw mwr ky myrI nimq vwk lY idE[’ aus ikhw: ‘Ardwsw mYN kr idMdw hW, vwk qusIN lvo[’ mYN AwiKAw: ‘cu`Bw BI qusIN hI mwr idau, mYN KVw KVoqw vwk lY lvWgw[ mYN qwby nhIN bYTxw, qusIN bYTy rho[’ aus pRymI ny mMnx ivc hu`q nhIN kIqI[ bVy pRym nwl Ardwsw soiDAw, bVI isdk BwvnI nwl AMqr iDAwn ho ky cu`Bw mwirAw[ jW mYN vwk ilAw qW AYn pRQm pMny dI pihlI sqr dw ArMB ieh sI, ijs qy idRStI cuMBk PurqI nwl jw itkI:- nwm dI mihmw qy ismrx dI vXwKXw “vwhu vwhu krqI rsnw sbid suhweI] pUry sbid pRBu imilAw AweI] vfBwgIAw vwhu vwhu muhhu kFweI] vwhu vwhu krih syeI jn sohxy iqn@ kau prjw pUjx AweI] bsrstrust.org
  • 39. jylH ic`TIAW 36 vwhu vwhu krim prwpiq hovY nwnk dir scY soBw pweI]2]”* pVHn swr hI myrI rsnw qy mohr l`g geI[ pUry Sbd dI qy ies pUry Sbd krky “pRBu imilAw AweI” dI sPl ibvsQw SIGr hI vwpr jwx dw rweI sMsw sMdyh nw irhw Aqy ies g`l dI idRVHqw myry rom rom AMdr AMikRq ho geI ik s`cmu`c siqgurU gurdyv sRI gurU gRMQ swihb jI ny gurmMqr rUpI scy rqn hIry ƒ k`F ky qlI pr r`K idqw hY- “rqnu jvyhru lwlu hir nwmw guir kwiF qlI idKlwieAw]”** DweI krky ies QoN pRQm slok pqRw prq ky piVHAw qW hor pqw lgw ik “vwhu vwhu Awip AKwiedw” hY qy AKwieMdw “gur sbdI” hY[ nwly ieh pqw l`gw ik “vwhu vwhu isPiq slwh” hY[ jo jpujI swihb dy pwT ivc pVHdy huMdy sI “swlwhI swlwh” auh ieho is&q swlwh hY qy nwl ies slok ivcoN ieh pqw lgw ik ‘vwhu’ ies pUry sbid rUpI nwm (gurmMqr vwihgurU) dy jwp meI is&q slwih krdy hoieAW hI “sic imlwvw” huMdw hY Aqy “pRBu pwieAw” jWdw hY[ mYƒ ies vwrI pauVI dy Bog pwEx swr hI AMqr gqI ieh pRyrnw hoeI ik AgwVI dIAW pauVIAW BI slokW sihq pVHW[ pRyrnw huMdy swr mYN Aglw slok pVHn l`g ipAw qW mYƒ nwm dI (isPiq slwh) mihmw hor qoN hor vDIk pRgtINdI jwie[ AYQoN qweIN ik “sdw AnMdu hovx”, “hir isauN ilv lwaux” qy “siq rzw ivc smwaux” dw eyhI kyvl eyhI vsIlw hY[ Aglyry slok qoN spSt hoieAw ik “vwhu vwhu” pUrw Sbd ArQwq (isPq slwih) rUpI bwxI s`c (Asl sc) hY jo kyvl “gurmuKI lDI Bwil”[ Pyr ieh ik ies is&q slwh ƒ ‘sbdy’ (bYKrI bwxI dvwrw) BI aucry[ ihrdY nwil (prw psMqI mDr ibvsQw ivc BI) ArwDn krY[ qy “irdY smwil” (nwBI ivc auqwr ky) BI r`Ky, hr qrHW byVw pwr hY[ iPr ies qoN AglyrI solHvIN pauVI dy pRQm slok ivc “vwihgurU” nwm dI is&q slwih p`kI krky idRVHw id`qI[ qy “nwnk vwhu vwhu ieko kir swlwhIAY ij siqgur dIAw idKwie”* dw T`pw lw idqw, ik kyvl iesy eyky nwm qy kwiem dwiem rihxw hY, jo hux hI siqgurU swihb jI ny buJwie dIAw hY[ dUjy slok ivc ies gurmiq nwm jpx hwirAW dw prqwp vrnx kIqw hY[ ieQoN qweIN ik “nwnk vwhu vwhu krih sy jn inrmly iqRBvx soJI pwie”** vwlI auc prqwpI ibvsQw pRwpq ho jWdI hY[ nwm dI vXKXw ies qoN AgWh dI pauVI dw jo slok piVHAw qW ies g`l dw inqwrw hoieAw, ik ies nwm ƒ kyvl auhI vfBwgy jn sdw leI jpdy rihMdy hn “ijn kau Awpy dyie buJwie]” * gUjrI kI vwr m: 3, 514 ** rwmklI m: 4, 880 * gUjrI kI vwr, slok m: 3, 515 ** gUjrI kI vwr, slok m: 3, 515 bsrstrust.org
  • 40. jylH ic`TIAW 37 “nwnk gurmuiK jwxIAY jw kau Awip kry prgwsu]”*** Aqy nwm jpx nwl hI mn dI haumY ml dUr huMdI hY[ g`l kI nwm dI pwrl klw nwm jpx hwirAW dI soBw, suMdrqw, nwm dI srb Pl prdwiek smr`Qw, nwm jpx hwirAW dI sMgq qy imlwp dI iKn iKn loV, ihrdy krky qy muK krky BI nwm ƒ suAws suAws jpdy rihx dI q`dI qwkId Aqy nwm ArwDn krn hwirAW ivthuM qn, mn, nCwvr krn dI AkWiKAw, AwgXw eyh sB prmwrQI ArQ ies slok dy Bwv ivc sMcq hoey dyKy[ sqwrHvIN pauVI dy dUjy slok ivc nwm dI ABydqw, nwm dI AMimRq klw, nwm dy syvk hwirAW nwm rUpI Pl dI pRwpqI, nwm ABXws dvwrw nwmI dI srb ivAwpkqw dI l`Kqw (Realisation) vwhu, vwihgurU inq krn hwry guris`KW dw “vwhu” krnw gurU pUry ƒ Bwauxw qy iek mn iek ic`q ho ky “vwhu vwhu” krn krky jm kMkr dw intk nw Awauxw Aqy mn icMdy Pl pwauxw ieh srb g`lW vrxn hn[ ATwrvIN pauVI dy pihly slok dw vwk “vwhu vwhu AMimRq nwmu hY gurmuiK pwvY koie”* jdoN pwT ivc AwieAw qW spSt in`qrvW PYslw hoieAw ik gurmiq AMimRq nwm bs kyvl ieho hI hY[ sB qoN ipClI quk ivc “Anidnu nwmu leyie” vwlI pMgqI ny mYƒ phwV vW|U Ac`l KVw kr id`qw, huxy qoN hI ATy pihr nwm ivc juty rihxw hY[ BwvyN “qn mn jwie q jwau” hux, bs jI! &Yslw gih g`fvW ho igAw ik nwm dI pRwpqI qW ho geI[ nwmI dI pRwpqI jd qweIN nw ho jwvy qd qIk iek qwr nwm ivKy idn rYx juty rihxw hY qy AYsw jutxw hY ik Kwn pwn sYn cYn sB iqAwg dyxy hn[ myrw hONslw hux isKrlI tIsI dw sI[ ihMmq, swhs, audm myry duAwly id`b dYv rUp Dwr ky Awx hwzr hoey[ mYN h`lwSyrI nwl mhwrwj ƒ m`Qw tyk ky jdoN gurduvwirEN ivdw hox dI AwgXw mMgx lgw qW mYƒ qurn lgy ƒ ieh gur AsIs imlI:- gur AsIs “audmu kryidAw jIau qUM kmwvidAw suK BuMcu] iDAwieidAw qUM pRBU imlu nwnk auqrI icMq]”** mYN ies AsIs dy imlx swr DMnw ho igAw; vfBwgw ho igAw, Awpxy Awp ƒ pRqIq hovW[ ies AsIs meI gurvwk qy pihly gurvwkW dy AnuBwvI ArQW qy BwvW dw AYsw gih g`f is`kw myry irdAMqr bYT igAw ik myrw fg mg folxw sdIv leI aufMq ho igAw[ aus smyN jo aukq vwkW dI AnuBvI vXwKXw mYƒ s&ur hoeI, aus ƒ myrI pRoKoN nhIN ik A`KrW ivc ilK ky vrxn kr skW, myry ihrdy qy aukrI geI pr myrw cwau hulws ik mYN nwm nw, invwijAw igAw hW, ik dwq ielwhI mYN QIN pweI geI hY, mYƒ itkx nw dyvy ik kdoN eykWq sihj AsQwn ivKy bYs ky nwm dy AKMf jwp ivc jMm ky j`ut jwvW Aqy Pyr A`KW nw auGyVW, pr AMdr inrjqn hI t`k t`k KMfw KVk irhw sI[ auTdy bYTdy, ij`Dr jwvW, *** Awsw kI vwr m: 2, 463 * gUjrI kI vwr slok m: 3, 515 ** rwg gUjrI vwr slok m: 5, 522 bsrstrust.org
  • 41. jylH ic`TIAW 38 iPr qurW t`k t`k dI qwn auvyN b`J rhI sI[ vwhu cwbI lwaux hwirAw dwiqAw! ^Ub cwbIAW lweIAW[ pr myrIAW Ajy Bu`KW nhIN gvweIAW[ hux Awpy Cihbr lw dyvIN! mYƒ kI icMqw! mYN inicMq pr “crn ipAwsI drs bYrwgin pyKau Qwn sbwey]”* Koh pY rhI sI qy AxifTy Awqm rhs dI qot sI[ mYN AYvyN auprly idloN dVy d&qr jw ky b`Dw c`tI Br AwieAw[ kwljw AMn jl v`loN ipRQm idvs dw hI ^wlI sI[ mYƒ idSw Awidk iPrn dI duibDw koeI hY hI nhIN sI qy AgWh ƒ Bojn Awidk nwl iF`f Brn dI rucI hI nhIN sI[ sgoN kVwky rih ky KMfw ^Ub KVky qy koeI Atkw Jtkw nw pvy[ dUjy idn dw hwl A`j BI mYN buMgy pr Awaux swr, ibnW hI Kwn pwn kIqy AwpxI guPw ivc jw viVAw, pr myry mgr hI Bw: rUV isMG g`Py Ckwaux ƒ ibr ibr krdy iPrn[ mYQoN aunHW dI inrwsqw vwlI inmoJwxI JIxI bwx J`lI nw jwvy[ mYN bwhr vwr ƒ iPr auT quirAw[ aunHW ƒ hOlI dy ky AwK id`qw ik mYƒ Ajy BI pRSwdy dI rucI nhIN[ qUM g`Pw lw lY, mYN bwhr iPrn qurn icq prcwaux cilAw hW, qUM myry ipCy nw AweIN[ mYN ieqnw AwK ky auQoN ijauN inkilAw, iek hirAwvlI phwVI dI kMdrw dy kudrqI nzwirAW ivc jw rimAw[ kudrq dy ic`q cu`BvyN qy idl iK`cvyN rmxIk suMdr nzwirAW ny kwdr dI Aim`q suMdrqw dy Anumwnk lihry Aijhy ic`q ibRqI AMdr auqpMn kIqy ik nwm dw rtn sMklp ivklp rihq APur dSw ivc zoro zorI jwrI ho ipAw:- ‘mYƒ nwm jpx dw koeI Qhu pqw nhIN, nw koeI nwm AiBAws dI jugqI AwauNdI hY qy nw hI suAws ihTwhW, auqwhW, cVHwaux, auqwrn dI mYN ikqoN sMiQAw is`KI hY[ mYƒ kyvl pqI pRmwqmw dI pRwpqI vwlI il`l lgI hoeI hY[ ieh pRym iBMnI il`l Xw pRym plIqw hY, jo myrI ihckdI htkdI qy htkory KWdI ibRqI ƒ cwbk mwr mwr ky cVHdI klw vl isDy qorI jwx leI shwiek bxI hoeI hY[’ iqMn bjy qoN mYƒ aus AsQwn ivc bYTy hoey ƒ sWJ kwl dw smW ho igAw Aqy hnyrw hox hI l`gw sI ik ieqny ƒ Bw: rUV isMG jI myrI Koj krdy hoey auDry hI Aw inkly[ rihrws swihb dw pwT krdy hoey myry Agy Awx Kloqy[ aus vyly aunHW dy mUMh ivc ieh quk sI- “quDu Awip ivCoiVAw Awip imlwieAw]”* mYƒ ieh quk bVI im`TI, ipAwrI, gUVH AMqrIv ArQW vwlI lgI[ nwly mYƒ cyqw Aw igAw ik rihrws swihb dw smW ho igAw hY qy mYN Ajy pwT krn hI nhIN lgw[ mYN Bw: rUV isMG ƒ Pyr auQy hI Awpxy swhmxy ibTw ky mu`F qoN Pyr dUjI vwr pwT suxwaux leI AwiKAw[ auh pwT suxwaux, mYN nwly pwT suxW nwly nwm jpW[ ijauN ijauN suxW, iqauN iqauN mYƒ rihrws swihb dy pwT dw AnMd Agy nwloN AnoKw hI AwieAw[ Bog pey ipCoN mYƒ BweI rUV isMG jI AwK vyKky Awpxy nwl hI bsqI vl moV ilAwey[ mYN buMgy qy Cpw Cp pihlW hI jw ciVHAw qy J`t * gauVI m: 5, 249 * Awsw m: 4, 11 bsrstrust.org
  • 42. jylH ic`TIAW 39 AMdr vV ikvwV dy ky kuMfy jV idqy qy Awsx pur bYT ky l`gw gurU gurU jpx[ lgwqwr ieky swh l`gw jwvW[ jdoN swh Awpy muVy qy muV pvy, mYƒ moVn hoVn dI koeI pRvwh qy surq sMmwl nw sI; kyvl gurU gurU krn dI bxI hoeI sI[ dSw AYsI bx AweI ik AwSw, mnSw, Purny, i&kr Awidk dI irdMqr rweI nw rhI, Brm BRWqI dI kweI imt geI[ iek drs ipAws dI Aws XQw gurvwk:- “eykih Awsw drs ipAwsw Awn n Bwvy]’* dUjy idn dI rwq dw hwl ieh Awsw BI qIbr qoN qIbr huMdI jWdI hY qy nwm dy jwp vl mYƒ hor BI hlw-SyrI krky ilAwauNdI hY[ mYN h`ly kr kr pvW[ rwq qkVI clI geI sI[ bwhr koeI ibrkx nhIN sI[ cqurweI isAwxp mYƒ koeI ivAwpdI nhIN sI[ mYN is`Dw p`Drw nwm ƒ d`bI jwvW[ Awls myry nyVy nw Awvy[ sMklp sMsw mYƒ koeI sMqwvy nhIN[ nwm jpx dy AnykW hI qrMg mYƒ Pur pey[ jyhVw Pury ausy ƒ d`b qurW qy qurI jwvW jd qweIN swh nw muVy[ swh muVy qW Pyr hor qrMg dw qorw qur pvy[ myry leI ieh Aink qrMg vwlIAW nwm jpx dIAW jugqIAW ArSW kurSW qoN Awx au~qrIAW[ AxBol hI vwho dwh lgn ivc ligAw quirAw jwvW[ igxqI imxqI kuC nw ivcwrW[ srblohI SkqI jy ikqy A`k Q`k jwvW jW mn AVI kr KVovy qW Pyr mn ƒ qhofw dyx leI hT krky mD lvW ik AYnIAW p`kIAW mwlW Pyr ky swh lYxw hY, ikauNik srb loh dI mwlw hr vkq myry h`Q ivc hI rihMdI sI[ mYƒ srb loh dI mwlw ny bVI hI shwieqw idqI, iCn mwqR BI inSwny qoN aukx nhIN idqw qy cVHdIAW klW vwlI jwp pdvI qy mYƒ jw cwiVHAw[ h`Q jd scI kwr ivc qdrUp ho gey qW mwnoN mYN muj`sm swvDwnqw hI bx igAw[ Awls nyVy nhIN, dil`dr dUr ho igAw[ QkyvW AkyvW qy iF`lpuxw ^br nhIN ik`Dr n`s B`j gey[ ibjlI dy TMfy Twr icMgwry AYsI srb lohI SkqI vrqI qy AYsI srb lohI rKSw hoeI ik myrIAW auNglIAW dy poitAW ivcoN ijQy dbw db srb lohI mwlw dy moqIAW dI Gws pYNdI sI, ieho ijhy ibjlI dIAW qwrW vwly TMfy Twr icMgwry auTy qy aunHW poitAW ivcoN auT ky swry srIr dI qwr qwr ivc jw pRvyS hoey ik Agy ijQy ijgr (ihrdy) AsQwn qy iek KMfw KVkdw sI, hux auQy hI AnykW KMfy dyhI (ipMfy) dy iql iql mwqRI KMf KMf ivKy KVkx lg pey[ nwm dy KMfy dw KVkwr * Awsw m: 5, 407 bsrstrust.org
  • 43. jylH ic`TIAW 40 ies dyhI rUpI ipMf dI ieh AKMfw kwr KMfy KVkdI dSw dyK ky iek iCn qW idl ny DVkw KwDw pr dUjI iCn hI SWq Cw geI qy suMn dSw vwpr geI[ sÍY srUp dI lKqw mYƒ Awpxw srIr Awpxy Awqmw qoN A`fo A`f hoieAw hoieAw idsy[ Pyr srIr idsy hI nw ik ik`Dr igAw[ jwp hI jwp dI Jrnwt peI suxweI dyvy[ kMn sxy srIr dy hn hI nw, ‘qW suxdw kaux hY?’ ies Jmyly ivc pY ky mYN iPr Bm`qr igAw[ AglI iCn dyKW qW ‘mYN hW’ ‘mYN Awqmw srUp hW’ mYƒ hux ‘Awpxw srUp’ ‘Awpxw Awpw’ inrwlw hI nzrIN Awaux lgw[ aus Awpy dy Awqm srUp ƒ mY lK lK ky pyK pyK ky Acrjo Acrj huMdw jwvW, pr mYƒ AYs sÍY pyKxhwr dSw dw AnMd, suAwd kuC bwhlw lMmw nw Awvy[ ikauNik mYN qW pRmwqm dyv dy iddwirAW dw AwSk sI[ mYƒ aurlIAW prlIAW prcwvy dIAW cwtW ikQy luBw skdIAW sn! myrI is`k, myrw hwvw Efw kyfw hI bixAw qixAw irhw[ myrI is`k swvIN dI swvIN! myrI AwSw drSn dI dUxI cOxI, hor AwsW dy Purny qW pihlW hI imt cuky sn, ieko ieho AwSw sI; eysy dw Purnw sI[ 6 AkwlI joq dy drSn* * ic`TI nMbr 3, 30 mwrc 1922 bsrstrust.org
  • 44. jylH ic`TIAW 41 pr mYƒ hux ies AwSw qoN BI inrwSqw ho geI ik myry Bwg ikQy jo AYsy au~c drSnW dw pwqr bx skW[ mYN Aiq inmoJwxw ijhw ho igAw, pr ies inrwsqw ivc vI Ajpw jwp ijauN dw iqauN zorW qorW ivc iCiVAw irhw, pr myry ies dwvy dw l`k tu`t igAw ik iesy rwq AMdr drSn prs lYxy hn[ jd myry ies Aws dwvy dw l`k tu`tw qW myry Ac`l Awsx dw cOkVw BI tu`t igAw[ mYN is`Dw sqor in`sl ho ky lMmw pY igAw, pr ijhbw krky jwp auvyN ijvyN hI ho irhw sI qy h`Q au~cw krky mwlw dw AKMf c`kr aus qoN BI AiDk cl irhw sI[ hor sB kwr qW auvyN ijvyN c`l rhI sI, ibRqI ivc BI rMck mwqr Gwtw nhIN sI[ AkwlI joq dw pRkwS qy drSn kyvl AwsW qy auqSwhW dw Purnw nhIN sI[ ies inmrqw vwlI in`sm pr swvDwnqw dI hwlq ivc QoVy hI c`kr iPry hoxgy ik cwxc`k AicMqw hI myry Gt AMdr joq dw pRkwS Awx ilSikAw[ jdoN hI mYN Awpxy AMdr TMFw Twr cwnxw Jlkdw, flHkdw pyiKAw qy sWgo pWg pyiKAw qW mYQoN Jwl J`lI nw geI[ myrIAW iklkwrIAW, myrIAW cIkW inkl clIAW[ mYN hOlw Pu`l vrgw ho igAw[ Acrj suAwd-dwr Akih Asih imTws dI dmk vwlw pRkwS joq srUpI iJlimlkwr- jd mYN dUjI vwrI JwqI mwr ky AMqr bwhr swrI koTI dy AMdr psirAw hoieAw dyiKAw, myrIAW A`KW imc geIAW[ ijauN auBiVAw, auBV ky C`q nwl jw ligAw[ myry h`Q juV gey[ bynqI kIqI: ‘scy pwqSwh! eys Ajr ƒ qUM Awpy hI zrw, mYQoN jirAw nhIN jWdw[’ iek A`K dy Por ivc mYN m`lk dy ky Pyr &rS qy Awx itikAw[ iek Pul dI s`t Pyt nhIN lgI[ JUlxy qy JUldw hI aupr jw ciVHAw sI Aqy hloirAW dI bu`kl lorI ivc hyT Awx auqirAw[ “igAwnrwau jb syjY AwvY q nwnk Bogu kryeI”* mYƒ hux kI idsy ik myrw srIr hux iek syjw; id`b joq srUpI jg mgMqI syj bixAw hoieAw hY Aqy syj dy aupr mhW prbl pRkwS srUp AJ`l AnMd srUp Bog kr irhw hY; ijs dw suAwd mYQoN JilAw nw jwvy, pr CifAw BI nw jwvy[ myrIAW A`KW BwvyN mIcIAW hoeIAW sn, pr pRkwS mhW joqI srUp dw mYƒ swKSwq myry AMdr bwhr idsy[ myry ienHW doie nYxW qoN ibnW mYƒ hor AMqRIvI idb loiex Acrj idb idRStI vwly lg gey[ ieh AlOikk kauqk mYQoN shwirAw nw jwvy[ mYN jwp bMd krn dI bQyrI koiSS krW ik mqW ies dy bMd kry qy mYƒ kuJ jrw ku shwrw Awvy, pr ikQoN! hux auh jwp BI id`b AwqmI suqy AiBAws bx igAw[ roikAw hoieAw ruky hI nw[ suAwsW dw zor, cmqkwrI hulwirAW vwlw AnMd rh`sI AiBAws Ajb rMgW qy qrMgW ivc quirAw hoieAw sI[ ijauN ijauN mYN aus vl iDAwn ibRiq hovW, iqauN iqauN prm ivsmwd ivc smwauNdw jwvW[ myrw ihrdw * Awsw Gr 6 m: 1, 359 bsrstrust.org
  • 45. jylH ic`TIAW 42 kMvl iKiVAw ipAw qy pRkwS nwl nUro nUr[ hlkwpn AYhw ijhw ik auf auf jwvW[ msW rok rok rKW[ bynqIAW kr kr Aqy bynqI dy Sbid pVH pVH AnMdI igAwn pRkwS rwau rIJwvW qy mnwvW[ JwlU rIswlU kMqVy ƒ svwr svwr ky syjw qy sMmHwlW[ mYƒ kI pqw sI ik rs rsIAVw ipr ieauN c`l ky Gr Awvygw? mYN smJdw sI ik ies koTy rUpI Gr ivKy ijQy mYN bYTw AiBAws krdw sI, ikqoN AgMm qoN auqr ky bwhroN dI Aw ky mYƒ imlU, pr mYN kI jwxdw sI ik myrw cojI ipAwrw Shu koeI AgwD klw vwlw kauqk vrqw ky myry Gt rUp Gr AMdr AM|x ml ky myrI syjw auqy Awx bYTygw? Awh! A`j myry h`By tol suhwvxy ho gey[ pRkwS auijAwry dw iek flH flH kryNdw smuMdr myry AMqr bwhr TwTW mwry, pr mYN gurbwxI dy prqwp nwl isKIAW hoeIAW bynqIAW dy pRBwv krky ienHW JlkW qy JwlW ƒ J`l igAw[ drSnW dy AiDBuq nzwry ijauN ijauN mYN ienHW qrMgW ivc lIn hovW, iqauN iqauN hor qoN hor AiDBuq qy prm AiDBuq pRmwrQI rMgW dy kauqk myry idb idRStI nyqRW dy Agocr Awvn, ijnHW dw ilKxw kQnw pMj BUqk ienswnI dwiery qoN bwhr hY[ ijs koTy ivc mYN ibrwjmwn sI, hux mYƒ aus koTy dIAW kMDW, C`q kuC BI nzr nw Awvy[ Dur AkwS QwxI KulHw pulwV (pwVw) ndrIN Awvy qy sw& inrml inrmlw idKweI dyvy, ijs ivc ik auho inrMjxI joq dw pRkwS jg mg joq aujwlw psr irhw hY, jo ik myry Gt AMdr AnMd, hulws qy pRkwS dw sihj q`q iblovnw blo rhI hY[ ieh sB kuJ mYN ieMn ibMn pyKW[ pRq`K pyKW, jwgrq ivc pyKW, pr mYƒ AmMnw qy pRqIq nw Awvy ik kI mYN s`c mu`c ieh nzwry, cmkwr jIauNdw jwgdw dyK irhw hW[ mYƒ do Jauly pYx: (1) iek qW ieh ik Xw qW mYN mr ky srIr iqAwg ky, purwxw colw bdl ky qy koeI nvW id`b colw Dwr ky pwrlokI ArSI mMflW ivc ieh nzwry dyK irhw hW[ (2) Xw jo kuC hY, so sÍpn bvsQw dw cmqkwr hY[ “hyrq hyrq hy sKI hoie rhI hYrwnu”* cwhy myrI h`f-bIqI qy h`f-vrqI mYƒ d`sy ik jwgRq dy pRq`K jlvy prgt phwry jlvwg hoey hoey hn, pr cikRq ijhw rih jwvW ik kI eyvf kudrq myry pRQwie vrq skdI hY? kI eyvf vfI dwq myrI nimq dwqwrI jw skdI hY? eyvf vfI ikrpw qy mYN eyfw vfw pwpI! myry ivc eyfy gux ikQoN? ijnHW guxW kr guxI ƒ rIJw lvW! qW qy ieh pRq`K nhIN sB supnw hY[ ieh ies jnm dI Kyf nhIN, koeI pwrlok jnm dy ikRSmy dyK irhw hW[ BwvyN kuC BI hovy, jo kuJ dyK irhw hW so AiqAMq SuB lCxI prm AnMdI lihr bihr mwx irhw hW[ ‘c`l qUM mwxI c`l! kwhƒ vsvisAW ivc pYNdw hYN?’ ieqny ƒ bwhroN BweI rUV isMG jI ny bUhw KVkwieAw ik ieSnwn dw vkq ho igAw hY qy do vjy cwhuMdy * rwmklI m: 1, dKxI EAMkwr, 937 bsrstrust.org
  • 46. jylH ic`TIAW 43 hn[ jd myry kMnW ivc ieh ibVk peI qW mYN jwqw ik nw mYN mirAw hW qy nw colw plitAw hY qy nw hI supnw dyK irhw hW[ pr dUjy iCn hI vsvsw auT KVoqw ik Swied mYN supny ivc Bw: rUV isMG dI ieh Awvwz suxdw hovW[ mrn vwlw sMsw qW dUr ho igAw pr supny vwlw vsvsw KVw hI irhw[ mYN AMdroN kuMfw KolH ky jdoN bwhr inkilAw qW BweI rUV isMG ny &qh bulweI[ mYN aus ƒ isAwqw pCwqw qy isAwx pCwx ky Pyr BI mYN ieh g`l bwq qy myl gyl supny ivc hI huMdw smJW[ mYN aus qoN puiCAw: ‘Bw: rUV isMG jI! kI AwpW dovyN supny ivc gl-bwq kr rhy hW? kI qusIN vI supnw dyK rhy ho?’ aus AwiKAw: ‘jI nhIN BweI swihb! A`j qusIN ikho ijhIAW g`lW pey krdy ho? clo! ieSnwn kro!’ jd mYN ieSnwn vwly kmry ivc igAw qW auhI smwn pey nzr Awaux pr mYN ifg ifg pvW qy Awp hI sMmHl pvW[ myry AMdr iek`Tw hoieAw vw qy mYN iprm rsI Akih rsW ivc KIvw hoieAW iPrW[ KIvy hoey ny ieSnwn jo kIqw qW suAws AiBAws KMfy dw AYsw mDwxw iPrn lgw ik kiQAw nhIN jWdw[ jpujI swihb dw pwT ArMB id`qw qy kCihrw bdl ky auQy hI pwT AiBAws krn bYT igAw[ kyvl sIs qy dsqwrw qy qyV kCihrw, auN nMg-m-nMgw, mYƒ k`kr pwlw pohy hI nw[ dyh AiDAws myrw mUloN hI Gt igAw; dohyN bdyh ho igAw[ clUly rMg clUly rMgW ivc msqul-msq ibsmwdI suAwdW dw gtwk rs lYNdw hoieAw mUl mMqr dw pwT krW; kir kir ky ibsmwdoN mhW ibsmwd huMdw jwvW[ AgWh pwT qury hI nw[ iek qW nwm AiBAws dI ibjlI myrI rumwvlI AMdr AYDroN auDr qy auDroN AYDr lihry mwrdI iPry Aqy dUjy mhW qyjsÍI pRkwS rUp joqI inDwn dw syhjw sQwn qy ktk dw Bog-rs ivgws psirAw hoieAw[ qIjy hux mhW mMqR sRI jpujI swihb dw pwrs cuMBkI qyj pRqwp qy sihj smwDI vwlw pwT! mYN gUMdw ho ho jwvW[ rs mgn hoey ƒ kaux hoVy qy pwT prvwh ivc qory? A`j mYƒ jpujI swihb dI quk quk dw auh suAwd Awvy qy auc igAwn klw dw auh AnBvI pRkwS Bwv Pury ik Agy kdI suixAw pyiKAw qy AnBv nhIN kIqw sI[ mYN bQyrw zor lwvW, pr mYQoN Agy quirAw nw jwvy[ quk quk qy AtkW qy quk quk qy rs lIn ho ho jwvW[ ibsmwdI dSw ies ibsmwdI AnMd lihr dI mihmW ikQoN ku qIk vrnx krW[ myry AMdr au~kI hI smr`Qw nhIN, bs! “kihby kau soBw nhI dyKw hI prvwnu]”* pYro pYr rs iBMnVIAW jodVIAW krW qy kr kr pwT dIAW pvVIAW qy cVHW[ jy mYN gurbwxI dw qkVw AiBAwsI, rsIAw nw huMdw Aqy gurbwxI dy goJ guxW dw jwxU qy ienHW guxW kir Ajr ƒ jr skx * slok Bgq kbIr jIauky, 1370 bsrstrust.org