үйл ажиллагааны хэлбэр

1. ҮЙЛ АЖИЛЛАГААНЫ ХЭЛБЭР
БҮРЭН ЭРХТ УЛСЫН ГАДААД БОДЛОГЫН ДҮН
ШИНЖИЛГЭЭ

2. ЗОРИЛГО БА АРГА ХЭРЭГСЛҮҮРИЙН
ЗОХИЛДЛОГО
 ЗОРИЛГОД ХҮРЭХ ҮЙЛ АЖИЛЛАГААНЫ ХЭЛБЭРИЙН ОНОВЧТОЙ БАЙДАЛ
НЬ ЭДГЭЭРИЙН ЗОХИЦЛООР ИЛЭРЧ БАЙХ УЧИРТАЙ.
 ӨӨРӨӨР ХЭЛБЭЛ, АЛИВАА АРГА ХЭРЭГСЛҮҮРИЙГ ОРИЛГОДОО
ТОХИРУУЛАН ОНОВЧТОЙ СОНГОХ НЬ ҮЙЛ АЖИЛЛАГААНЫ ХЭЛБЭР ЮМ.
 АРГА ХЭРЭГСЛҮҮРИЙГ ЗӨВХӨН ХҮЧНИЙ БУЮУ МАТЕРИАЛЛАГ НӨӨЦӨӨР
ТӨСӨӨЛӨН ОЙЛГОХ НЬ УЧИР ДУТАГДАЛТАЙ
 БУСАД НӨӨЦ ТЭР ДУНДАА МЭДЭЭЛЛИЙН НӨӨЦ ХЭЗЭД ХАМГИЙН ЧУХАЛ
АРГА ХЭРЭГСЛҮҮР БОЛЖ БАЙДАГ

3. ХАНГАЛТТАЙ НӨӨЦТЭЙ БАЙХ НЬ ЗОРИЛГОД
ХҮРЭХ БОЛОМЖИЙГ БҮРЭН ХАНГАДАГГҮЙ
 ӨРСӨЛДӨГЧ БОЛОН ДАЙСАН УЛСУУД МӨН Л ЗОРИЛГОДОО ХҮРЭХЭЭР
ТЭМҮҮЛЖ БУЙ НӨХЦӨЛД ЗОРИЛГОД ХҮРЭХ БОЛОМЖИЙГ ХАНГАХ, ИЛҮҮ ҮР
ДҮНТЭЙ ҮЙЛ АЖИЛЛАГААНЫ ХЭЛБЭРИЙГ СОНГОХ ЁСТОЙ
 ГЭВЧ НӨГӨӨ ТАЛААС ҮЙЛ АЖИЛЛАГААНЫ ХЭЛБЭРИЙН СОНГОЛТЫН ҮР
ДҮНТЭЙ БАЙДАЛ НЬ ЭРСДЭЛИЙГ ДАГУУЛЖ БАЙДАГ.ӨӨРӨӨР ХЭЛБЭЛ,
СОНГОСОН ҮЙЛ АЖИЛЛАГАА БҮТЭЛГҮЙТЭЖ БОЛНО
 ГАДААД УЛСТӨРИЙН БОДЛОГЫН ҮЙЛ АЖИЛЛАГАА ЧИГЛЭСЭН ЗОРИЛГОТОЙ
БАЙДАГ ТУЛ ЗОРИЛГЫН ОРОН ЗАЙ-ЦАГ ХУГАЦААНЫ ШАТЛАЛ НЬ ҮЙЛ
АЖИЛЛАГААНЫ ХЭЛБЭРИЙГ МӨН ЯЛГАДАГ

4. ЦАГ ХУГАЦААНЫ ШАТЛАЛ ДАВУУ
НӨЛӨӨТЭЙ ТУЛ
• ГАДААД
БОДЛОГЫН
ТАКТИК
• ГАДААД
БОДЛОГЫН
СТРАТЕГИ
• ГАДААД
БОДЛОГЫН
ЗАРЧИМ
АЛС
ХЭТИЙН
ЗОРИЛГО
УРТ ДУНД
ХУГАЦААНЫ
ЗОРИЛГО
БОГИНО
ХУГАЦААНЫ
ЗОРИЛГО

5. ОРОН ЗАЙН ХУВЬД
Г.Б-ЫН
ЗАРЧИМ
-
- -
-
-
ГАДААД
БОДЛОГЫН
ЗАРЧИМ
ӨӨРИЙН
ЕРӨНХИЙ
ШИНЖ
ЧАНАРААР
БҮХ ОРОН
ЗАЙД
ХАМААРАХ
НЬ БАГА

6. Г.Б.ЫН
ТАКТИК
-
- -
-
ОЙРЫН

7. Г.Б-ЫН
СТРАТЕГИ
ГЛОБАЛ
ДЭД ЭХ
ГАЗРЫН
ЭХ ГАЗРЫН
БҮС
ОЙРЫН

8. ИХ ГҮРНҮҮДИЙН ГАДААД БОДЛОГЫН СТРАТЕГИ БА
ЖИЖИГ УЛСЫН ГАДААД БОДЛОГЫН СТРАТЕГИЙН ЯЛГАА
ИХ ГҮРНИЙ
СТРАТЕГИ
БҮХ ОРОН ЗАЙД
БУСАД УЛСЫН
СТРАТЕГИ
ОЙРЫН ХҮРЭЭЛЭЛД
БҮС НУТАГТ
ХҮЧТЭЙ ӨРГӨН ЭВСЭЛ БАЙГУУЛЖ ЧАДВАЛ
ХАМТЫН БУЮУ ЭВСЛИЙН СТРТАЕГИ БОЛЖ
ГЛОБАЛ ОРОН ЗАЙН ТҮВШИНД ЧИГЛЭНЭ

9. ГАДААД БОДЛОГЫН ЗАРЧИМ
 ОЛОН УЛСЫН ХАРИЛЦААНЫ СУБЬЕКТИЙН БУЮУ УЛСЫН ҮЙЛ
АЖИЛЛАГААНД БАРИМТЛАХ (ОЛОН УЛСЫН ТАВЦАНД БИЕЭ АВЧ ЯВАХ
БАЙДЛЫН) ДҮРМИЙГ ГАДААД БОДЛОГЫН ЗАРЧИМ ГЭНЭ
 Гадаад бодлогын зарчим нь субьектүүдийн харилцааг гэрээний дагуу
буюу “дүрмийн дагуух тоглолт”, түүнээс татгалзвал бүгд зөвшөөрөгдсөн
буюу “зорилго арга хэрэгслүүрээ зөвтгөдөг ” өөрөөр хэлбэл,
зөвшилцөлгүй улс хоорондын харилцаа буюу “дүрэмгүй тоглолт”-ыг
үүсгэдэг.

10. ГАДААД БОДЛОГЫН ЗАРЧИМ
Дүрэмгүй тоглолт
Дүрмийн дагуух
тоглолт
Улс хоорондын
харилцаа
Гадаад бодлогын зарчим
Зөвшилцөлт харилцаа
Харилцааг дэгтэй болгож
өгдөг
Хүчтэйгийн зарчим буюу
дураар авирлахыг
хязгаарладаг
Зөвшилцөлгүй харилцаа
Хүч хэрэглэх буюу
зэвсэгт халдлага хийх
зэрэг

11. ГАДААД БОДЛОГЫН ЗАРЧИМ БҮХ НИЙТЭЭР
ХҮЛЭЭН ЗӨВШӨӨРСӨН ЁС ЗҮЙ-ЭЕЛДЭГ
ХАРИЛЦАА, ОЛОН УЛСЫН ЭРХ ЗҮЙН ХЭМ
ХЭМЖЭЭНД ТУЛГУУРЛАДАГ
 Хүний соёлт нийгэм үүссэнээр ёс зүй эелдэг харилцааны хэм хэмжээ
үүссэн бол
 Олон улсын эрх зүйн хэм хэмжээ харьцангуй хожуу үүссэн
 Бүүр сүүлийн хэм хэмжээний илрэл нь хүний эрхийн үзэл баримтлал юм.
 Жишээ нь АНУ өөрийн гадаад бодлогын нэг сонирхлыг хүний эрхийг
хангах хамгаалах гэж тунхагласан

12. ГАДААД БОДЛОГЫН ЗАРЧИМ ДАХЬ ЭРХ ЗҮЙТ
БУЮУ ЗӨВШИЛЦӨЛТ ХАРИЛЦААНЫ ЗАРЧМЫН
ТУНХАГЛАЛ НЬ БОДИТ БОЛОН БОДИТ БУС
БАЙЖ БОЛНО
 Зөвшилцөлт харилцааг тунхаглаад дагаж мөрдөхгүй байж болно. Хэлбэр
төдий тунхагласан
 Мөн бодит гадаад бодлогын зарчим байж болно
 Гадаад бодлогын зарчим нь бодит ба хэлбэрийн гэж ангилагдаж болно
 Гадаад бодлогодоо тунхагласан зарчим нь гадаад бодлогын стратеги ба
тактикийн сонголтонд нөлөөлнө

13. ГАДААД БОДЛОГЫН СТРАТЕГИ
ТАКТИКИЙН СОНГОЛТ
 Зөвшилцөлт харилцааны зарчмыг тунхагласан бол тухайн улсын гадаад
бодлогын стратеги нь эрх зүйт буюу олон улсад хүлэн зөвшөөрөгдсөн
арга хэрэгслүүрээр зорилгодоо хүрэх үйл ажиллагааны хэлбэр байдаг
 Зөвшилцөлт бус зарчмыг тунхагласан тохиолдолд стратеги нь “бүхнийг
зөвшөөрөх зарчмын” хүрээнд буюу олон улсын эрх зүйд харшилсан
байна.
Гадаад бодлогын зарчмаа дагаж мөрдөх нь алс хэтийн болон урт хугацааны
шинж чанартай гадаад бодлогын стратегийн сонголтонд шууд нөлөөлнө

14. Хамгаалах
зорилго
Зөвшилцөлт
стратеги
Идэвхитэй
зорилго
Зөвшилцөлт
бус
Хязгаарлагдмал
идэвхитэй
Зөвшилцөлт
Зөвшилцөлт
бус

15. ЭНЭ НӨХЦӨЛД ХЯМРАЛЫН ҮЕД БУЮУ ТАЛУУДЫН
ХАРИЛЦАА ИЛТ СӨРГӨЛДСӨН, ДАЙНД ХӨТЛӨХ
ШИНЖ ЧАНАРТАЙ БОЛСОН ҮЕД АЛЬ АЛЬ НЭГ ТАЛ
НЬ(ОРОС, ТУРКИЙН ХАРИЛЦААН ДАХЬ ОХУ) ЭСВЭЛ
АЛЬ АЛЬ НЬ (ХОЁР СОЛОНГОС) ЗӨВШИЛЦӨЛТ
СТРАТЕГИАС ЗӨВШИЛЦӨЛТ БУС СТРАТЕГИРУУ
ШИЛЖДЭГ.ҮҮНД ХЭН ЭХЛҮҮЛСЭН НЬ СОНИН БИШ

16. ХАМТЫН АЖИЛЛАГААНЫ ҮЕД ЗӨВХӨН
ЗӨВШИЛЦӨЛТ СТРАТЕГИЙГ БАРИМТЛАХ
БӨГӨӨД ЭСРЭГ ТОХИОЛДОЛД ЭНЭ ХАРИЛЦАА
ТАСРАНА.
Гэрээ Хэлэлцээний үед арга хэрэгслүүрийн
хувьд зөвшилцөлт бус стратегийг баримтлаж,
бүтцийн хувьд буюу суурийн хувьд
зөвшилцөлт стратегийг баримтална.

17. ГАДААД БОДЛОГЫН СТРАТЕГИ НЬ ТАКТИКИЙН НЭГ
АДИЛ ЭСРЭГ ТАЛДАА НӨЛӨӨЛӨХ ЗОХИОН
БАЙГУУЛАЛТЫГ ХЭЛНЭ.
ЭНЭ НЬ ШАХАЛТ, ЭСВЭЛ ЗАЛЬЖИН УХААЛАГ
ХАНДЛАГА, ЭСВЭЛ АЛЬ АЛИНЫГ НЬ
ХОСЛУУЛСАНААР ИЛЭРЧ БОЛНО.

18. ГАДААД БОДЛОГЫН СТРАТЕГИЙН ТӨРӨЛ
Гадаад
бодлогын
стратеги
шахалт
нөлөөлөлхүлээлт

19. ГАДААД БОДЛОГЫН СТРАТЕГИЙН ТӨРЛҮҮД
 Шахах стратеги нь бодит аюул занал нь эсрэг талыг буулт хийхэд хүргэх цэрэг эдийн засгийн
хүчин чадалд тулгуурлана
 Нөлөөллийн стратеги голлон ятгах, харилцан буулт хийхэд чиглэгдэнэ.
 Харилцан буулт хийх нь зөвхөн буулт хийгээд зогсохгүй, тодорхойлсон зорилгоо засах зэргээр
энэхүү стратегид уян хатан чанарыг олгодог боловч бас дандаа үр дүнтэй байх нь эргэлзээтэй
 Харин эсрэгээр шахах стратеги илүү үр дүнтэй боловч уян хатан биш тул харилцан буулт хийж
зөвшилцөлд хүрэх боломжийг үгүйсгэж байдаг
 Тулган шахах логик нь хэрвээ өрсөлдөгч эсрэг тал бууж өгөхгүй тохиолдолд эцсийн арга
хэрэгслүүр болгон зэвсэгт халдлага, дайн хийх утгыг дагуулж байдаг(Крымийн хямрал эсвэл
Орос Украйны харилцаа). Энэ нөхцөлд бүгд зөвшөөрөгдсөн зарчмыг баримталж, харин албан
ёсоор эрх зүйт зарчмыг баримталж байгаа дүр үзүүлнэ(ОХУ-ын Крымийг нэгтгэсэн ба Зүүн
Украйны босогчдод тусалсан)

20. ГАДААД БОДЛОГЫН СТРАТЕГИ БОЛОН ТАКТИК
НЬ АЛХАМ, ҮЙЛ ЯВЦЫН ХЭЛБЭРЭЭР
ИДЭВХИЖИНЭ
 Action буюу гадаад бодлогын алхам нь гадаад бодлогын нэг удаагийн
алхам
 Operation буюу гадаад бодлогын үйл явц нь харилцан уялда холбоо
бүхий хоорондоо зөвшилдсөн гадаад бодлогын алхмуудын нэгдэл юм
 Стратеги нь үйл явцаар, харин тактик нь үйл явц тодорхой алхмуудаар
хэрэгжинэ.
 Гадаад бодлогын стратеги амжилттай хэрэгжих анхдагч нь алхам юм

21. ГАДААД БОДЛОГЫН АЛХАМ
Улс төрийн
Дипломатын
Суртал ухуулгын
Эдийн засгийн
Тусгай
Цэргийн
Санаачлагатай алхам
Хариу алхам

22. ГАДААД БОДЛОГЫН АЛХАМДАА
САНААЧЛАГАТАЙ БАЙХ НЬ ГАДААД БОДЛОГЫН
СТРАТЕГИЙГ САНААЧЛАГАТАЙ БОЛГОЖ ӨГДӨГ.
ХАРИУ АЛХАМ ТҮЛХҮҮ БАРИМТЛАХ НЬ ГАДААД
БОДЛОГЫН СТРАТЕГИЙГ ИДЭВХИГҮЙ БОЛГОНО
 Идэвхи санаачлага нь түүнийг гаргасан этгээдэд тодорхой хэмжээний
давуу тал олгож байдаг.учир нь хариу үйлдэл үзүүлэхэд эсрэг тал цаг
хугацааны нөөцийн хомсдолтой тулгарна.

23. ГАДААД БОДЛОГЫН АЛХАМ
 Гадаад бодлогын дээр дурдсан 6 төрлийн алхмаас
Улс төрийн
Дипломатын
Үзэл суртлын
Эдийн засгийн алхмууд нь зөвшилцөлт шинж чанартай
Цэргийн алхам аль аль шинжийг агуулж байна
Тусгай алхам нь зөвшилцөлт бус шинж чанартай.Энэ нь зөвхөн
мэдээлэл олох төдийгүй өрсөлдөгчөө устгахад чиглэгдсэн байдаг

24. ДҮГНЭЛТ
 Гадаад бодлогын төлөвлөлтийн гол зорилго нь баримталж буй гадаад бодлогын чиглэлээ аль
болох бага өөрчилж, шаардлагатай тохиолдолд хувьсган засахад чиглэгддэг.
 Зөвхөн энэ нөхцөлд л гадаад бодлогын чиглэл шат дараалсан, залгамж чанартай, тодорхой,
урьдчилан харах боломжтой байна.
 Үе шатгүй гадаад бодлогын чиглэл нь бусад улстай найрсаг харилцаа тогтооход саад
болно.учир нь тухайн улсын байдал тодорхойгүй гэж үнэлэгдэнэ.
 Нэг улсын гадаад бодлогын чиглэл бусад улсын үйл ажиллагаатай хоршин хэрэгжинэ.энэхүү
харилцаа зарим нэг олон улсын харилцааны субьектэд нөлөөлнө.
 Өөр хоорондоо харилцах улс гүрнүүд энэхүү нөлөөг өөрийгөө сурталчлахад ашиглах өөрт
хэрэгтэй байдлаар ашиглахыг эрмэлзэж байдаг.
 Үр дүнд нь гадаад бодлогын тодорхой нөхцөл байдал үүсдэг.энэ нөхцөл байдалд оух-ны
бусад субьект татагдан оролцвол энэ нь олон улсын нөхцөл байдал болдог.
 Энэ нөхцөл байдал нь сэтгэлгээний гурван тогтолцооноос буюу гурван хэсгээс тухайлбал,
асуудал, хүчний тэнцвэр, харилцааны чиглэлээс (сэтгэлгээний хувьд)бүрдэнэ.