2. (potentiële) belangenverstrengeling geen
Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met
bedrijven
Bedrijfsnamen
Sponsoring of onderzoeksgeld
Honorarium of andere (financiële)
vergoeding
Aandeelhouder
Andere relatie, namelijk …
geen
geen
geen
heb wel zonnepanelen van
Disclosurebelangenspreker
3.
4.
5.
6. zonlicht
is het zichtbare deel van het totale spectrum van
elektromagnetische straling dat door de zon wordt verspreid. Het
zonlicht dat de aarde bereikt is een zeer klein deel van de totale
hoeveelheid, maar voldoende en essentieel om het leven op
aarde in stand te houden.
= licht dat overdag direct van de zon komt
• Onderscheid in golflengte (UV, zichtbaar licht, IR)
• Bron van energie en leven (flora, plantenrijk)
• Sinds mensenheugenis bepalend voor het leven
(spreekwoorden, zonnetje in huis, niets nieuws onder de zon,
achter de wolken schijnt de zon, voor niets gaat de zon op)
7. • 80.000 jaar geleden trok Homo sapiens uit Oost-Afrika
• relatie breedtegraad en huidskleur
• positieve natuurlijke selectie pigmentatiegenen ‘selective
sweep’
• Hypothese dat vitamine D handhaving hier een rol in
speelde
10. Ongunstige effecten
• Vaker of vroeger ontstaan basaalcelcarcinoom, plaveiselcelcarcinoom
en melanoom
• Degeneratieve huidaandoeningen als
rimpels, hyperpigmentaties, hypopigmentaties en hyperkeratotische
huidafwijkingen
• Idiopathische fotodermatosen
• Fototoxische reacties
• Fotoallergische reacties zoals erupties bij geneesmiddelgebruik
• Verergering huidziekten als rosacea en chronische discoide lupus
erythematodes
• Bevordering cataractvorming en maculadegeneratie
• Verergering porfyrieen
11. Gunstige effecten
• Therapeutische werking bij huidziekten als psoriasis, constitutioneel
eczeem en vitiligo
• Preventie van botafwijkingen als rachitis en osteoporose
• Preventie van spierklachten
• Preventie en/of behandeling van depressie
• Remming van ontstaan van
coloncarcinoom, mammacarcinoom, prostaatcarcinoom en non-
hodgkinlymfoom
• Preventief effect op ontstaan multiple sclerose en metabool syndroom
• Behandeling ziekte van Parkinson
14. Melanoom en basaalcelcarcinoom
• Melanoom risico vergroot door onregelmatig en
overmatige blootstelling
• Chronische blootstelling boven 50e breedtegraad (lijn Zuid
Engeland – Praag) verkleint melanoomrisico
• Basaalcelcarcinoom risico ook vergroot door onregelmatig
en overmatige blootstelling
• Epidermis wordt dikker en bruiner waardoor minder DNA
schade in diepere lagen epidermis
15. Andere vormen van kanker
• Mensen met een blanke huid hebben minder kans op
colorectaal-, mamma-, prostaatcarcinoom en Non-
Hodgkinlymfoom
• naarmate meer en regelmatig blootgesteld aan UV
• naarmate dichter bij evenaar
• Hoog vitamine D correleert met lage incidentie
colorectaalcarcinoom
Rol vitamine D?
16. vitamine D of UV?
• In vitro-, en proefdierstudies
• -> celproliferatie, celdifferentiatie, tumorinvasie en
angiogenese gunstige regulatie door vitamine D
• -> UV-bestralingen effectiever dan vit D
• Mogelijke verklaringen preventief effect UV-licht
• -> invloed UV op immuunsysteem
• -> productie stikstofmonoxide
• -> afbraak foliumzuur
• -> invloed circadiane ritme
17. Metabool syndroom
• Eenmalige bestraling met UV leidt tot kortdurende
tensiedaling 10-15 mmHg
• Chronische blootstelling leidt tot langdurig effect tensie
• Epidemiologische studies -> hoge vitamine D concentratie
geeft verlaagd risico op diabetes mellitus type 2 en hart-
en vaatziekten
• Interventiestudies -> geen causaal verband aantoonbaar
• Bij hypertensie en chronische nierziekten wel gunstige
effecten gevonden
18. Multiple Sclerose
• Risico op MS neemt af richting Evenaar
• Hoge prevalenties Scandinavie, noorden VS en Canada
• Sterk verminderd risico bij blootstelling UV
• Effect niet alleen toe te schrijven aan vitamine D
20. uit zonlicht
• 25 microgram in 30 minuten in
• na 30 min neemt opname af
• opname afhankelijk van huidtype, dikte huid, blootstelling
zonlicht
21. uit voeding
• Gemiddeld krijgen Nederlanders vanaf 7 jaar 2 tot 4
microgram vitamine D per dag binnen via hun voeding
• aantal voedingsmiddelen dat een bijdrage levert aan de
vitamine D-voorziening is grotendeels beperkt tot (vette)
vis, leverproducten en eieren
• daarnaast is een aantal producten verrijkt met vitamine D,
waarbij een maximaal verrijkingsniveau geldt van 4,5
microgram/100 kcal
28. • Vitamine-D-suppletie is effectiever dan een advies voor
blootstelling aan zonlicht bij de behandeling van vitamine-
D-gebrek bij niet-westerse immigranten.
29. oplaaddosering
• 50.000IE 1 x per week gedurende 6 weken / 8 weken / 10
weken?
• Oplaaddosering = (75- 25hydroxycolecalciferol spiegel) x
40 x lichaamsgewicht in kg
• vb. spiegel 15 mcg, patient 75 kg
-> 60 x 40 x 75 = 180.000 -> 4 weken
30. overdosering
• leidt tot hypercalciemie
• vermoeidheid, spierzwakte, eetlustvermindering,
misselijkheid, overgeven, constipatie,
hartritmestoornissen, calciumafzettingen in zachte
weefsels en gewichtsverlies.
• ook kan calciumafzetting leiden tot nierstenen en
nefrocalcinose
• uit zonlicht geen overdosering
32. Biologische klok
• Nucleus suprachiasmaticus (SCN) in hypothalamus is de
centrale biologische klok die verantwoordelijk is voor het
circadiane ritme van de mens
• SCN zorgt via hormonale en neurale impulsen voor de
synchronisatie van de perifere biologische klokken
• -> slaap-
waakritme, gemoedstoestand, immuunsysteem, spijsverte
ring, hart-, vaatstelsel, nieren, lichaamstemperatuur
34. • Te weinig licht overdag of te veel licht in de nacht
verstoren circadiane ritme
• Fase en amplitude nachtelijke melatonine productie maat
voor verstoringen circadiane ritme
35. Klokgenen en carcinoomrisico
• Mamma-, prostaat- en non-hodgkincarcinoom
geassocieerd met verstoring circadiane ritme
• Epidemiologische onderzoeken naar effecten
nachtdiensten
• Polymorfisme van klokgenen die ritme op cellulair nivo
regelen spelen mogelijk een rol
• Melatonine heeft tumorremmende eigenschappen
• Melatonine versterkt effect vitamine D in vitro
37. Leerpunten
• Zonlicht heeft een grotere invloed op ons welbevinden en
het ontstaan van ziekte dan tot voor kort werd gedacht
• Nachtelijke expositie aan te veel zichtbaarlicht en te lage
expositie aan licht overdag kan circadiane ritmes
verstoren
• Naast huidkanker en vitamine D gebrek worden ook
andere vormen van kanker, multiple sclerose en metabool
syndroom met een ongunstige expositie aan zonlicht in
verband gebracht
• Voor zonlichtexpositie lijkt regelmatige, gematigde
blootstelling het beste advies
38. Wat kunnen we hier als huisarts
mee?
• -> ‘regelmatig in de zon’ advies
• -> aandacht voor bescherming bij incidentele
zonbelasting
• -> aandacht voor lichtbelasting in de nacht bij klachten
• -> vitamine D suppletie bij huidtypen 4,5,6
