2. АНУ-ийн Конгресийн номын сан АНУ-ийн Конгресийн
номын сан нь нүсэр том хэмжээ болон төрел бүрийн
цуглуулгаараа Сопдгезэ-ийн номын сан ДЭЛХИЙД
хамгийн агуу, хамгийн том үндэсний Номын сан гэж
тооцогддог. Энэ номын сан нь хувийн цуглуулгаас эхтэй
номын сан Дэлхийн хамгийн баялаг сан хөмрөгтэй
номын сангуудын нэг болох Конгрессийн Номын
Сангийн анхны эх үүсвэр нь АНУ-ын ЕрөнхийлөгчТомас
Жефферсоны хувийн номын сан байлаа. 1800 оны 4
сарын 24-нд гарын үсэг зурсан энэ хуулинд Конгрессийн
номын сан байгуулах тухай заалт орсон байлаа. Номын
сангийн фондыг бүрдүүлэхийн тулд 5000 доллар
төсөвлөжээ.Энэ номын санд АНУ-ын ерөнхийлөгч, дэд
ерөнхийлөгч, Сенатын танхимийн гишүуд,
Төлөөлөгчдийн танхимийн гишүүд л нэвтрэх эрхтэй
байлаа. Иймээс ч Конгрессийн номын сан гэж нэрлэгдэх
болжээ.

3. 1814 онд иргэний дайны үед Британий цэргүүд
Капитолийн ордонг галдан шатаахад Конгрессийн
номын сан бүхэлдээ сүйджээ. Номын санд байсан 3000
ном шатаж, үнс нурам болжээ.Тухайн үеийн АНУ-ын
ерөнхийлөгч асан Жефферсон өөрийнхөө 50 жил
цуглуулсан 6487 боть номыг Конгресст бэлэглэжээ.
Ингэж Конгрессийн номын санг сэргээж байлаа. АНУ-ын
нутаг дэвсгэр дээр хэвлэгдсэн ямар ч номноос заавал
нэг ширхэгийг АНУ-ын Конгрессийн номын санд илгээж
байх зарлигийг 1870 онд баталсан байна. Энэ журам
одоо ч АНУ-д хүчин төгөлдөр мөрдөгдөж байна. 1897
оны 11 сард Конгрессийн номын сангийн шинэ барилга
ашиглалтанд оржээ. Капитолын ордоны эсрэг талд
баригдсан номын сангийн байшин ашиглалтанд орж
Жефферсоны нэрэмжит Конгрессийн номын сан гэж
нэрлэгдэх болжээ.

4. 1939 онд Конгрессийн номын сангийн өргөтгөл "Аннекс"
баригдаж АНУ-ын 2 дахь ерөнхийлөгч Жон Адамсын
нэрэмжит болгожээ. 1980онд гурав дахь өргөтгөл нь
нээгдэж АНУ-ын 4 дэхь ерөнхийлөгч Жеймс Медисоны
нэрэмжит болгожээ. Конгрессийн номын сангийн
барилгууд нь өөр хоорондоо газар доорх
байгууламжаар холбоотой. Өнөөдөр АНУ-ын
Конгрессийн номын сан дэлхийн хамгийн том номын
сангийн нэг гэж тооцогдож байна. Конгрессийн номын
сангийн сайтанд бичсэнээр дэлхийн 470 хэлээр
хэвлэгдсэн 142 сая ширхэг ном, хэвлэл, баримт бичиг
хадгалагдаж байна.Номын сангийн номын цуглуулагийн
тэн хагас нь англи хэлээр байна. ^егТегзоп-ы бодлын
дагуу уг номын сан үнэхээр өргөн хүрээг хамарсан
бөгөөд 470 гаруй хэл дээр судалгааны материалыг олох
боломжтой.

5. Тэдгээр материалуудыг дэлхийн өнцөг булан бүрээс
гадаадын засгийн газартай хийсэн
гэрээ.судалгааны институт, судалгааны материалын
солилцоо, бэлэг сэлт, худалдан авах, Америкийн
засгийн газрын агентлагуудын шилжуүлгэ зэргээр
дамжуулан номын санд орж ирдэг. Өдөрт ойролцоогоор
31000 шинэ материал номын санд орж ирдэг бөгөөд
үүний 7000 гаруй материал нь номын сангийн тогтмол
цуглуулга болон үлддэг, бусад цуглуулгаараа - газрын
зураг, атлас, сонин, дуухөгжим, хөдөлгөөнт зураг, зураг,
зургийн хальс зэргээрээ дэлхийд хамгийн томд ордог.
Конгрессийн Номын сан нь <3геа( НаИ хэмээх тансаг
сайхан танхимтай.уншлагын танхим нь эртний Грекийн
гүн ухаантнуудын баримал байрлуулан.ром маягийн хээ
хуараар чимэглэсэн байдаг.

6. Үүний дээр уг номын санд сонин хэвлэл, палкат, гар
зураг, ярьдаг ном, тайлан, бичлэг болон диск, согпри!ег-
ийн профам болон бусад дүрст болон хэвлэлийн
материалууд байдаг. Энэхүү цуглуулганд Америкийн
түүх, улс төр, уран зохиол, дуу хөгжим, газар
зүй, хууль.ялангуяа гадаад хууль, эдийн засаг, угийн
бичиг зэрэг Америкийн орон нутгийн түүхийн
материалууд ихээр орсон байдаг. Сопдгезз-ийн номын
сангийн ихэнх материал нь Американ гэж олон хүмүүс
бодож магадгүй ч, харин ч энэхүү номын сан нь гадаад
хэвлэл, сонин сэтгүүлээрээ илүу нарийн материалын
цуглуулгатай. Жишээ нь, Кубээс 14 гаруй
хэвлэл, Романиагаас 21 хэвлэл.Тайландаас 11
хэвлэлийн тус тус авдаг.

7. . Үүний дээр цуглуулганд буй номнуудынх нь гуравны
хоѐр нь Англи хэлээс өөр хэл дээр бичигдсан.
Хятад.Орос, Япон, Солонгос, Польш хэл дээрх
бичигдсэн материал нь тэдгээрээс гадна хамгийн том нь
бөгөөд Араб цуглуулга нь Египтээс гадна хамгийн том
нь болно. Ызо-Ызрапю материалын цуглуулгаараа
дэлхийд хамгийн томд ордог.Энэхүү номын санд
Америкт хэвлэгдсэн ном бүрийн 1 хувь байдаг гэсэн
яриа байдаг ба энэ нь үнэн биш юм. Дэлхий дээр маш
алдартай өөр номын сангуудтай харьцуулашгүй их
цуглуулгатай. Энэ номын сан нь мөн үйлчлүүлэгчдээ
концертууд болонлекцүүд, мөн хараагүй хүмүүст
үйлчилдэг үндэсний төв нь болсон ба үндэсний нэгдсэн
катологийн цуглуулгын байршилтай.

8. 2500 гаруй номын сангуудын номын ботуудын
тэмдэглэгээ, бичлэг, хөдөлдөг зургын сантай. Номын
сан баинститут, дээд сургуулийн захиалагч нарт
зориулан хэвлэсэн катологийн арвин их сантай. Хэрэв
англи хэл дээр ямар нэгэн номыг олж чадахгүй
тохиололд Сопдгезз опНпе са*а!од гэж орж өөрийн
хүссэн номыг хайж олох боломжтой.1501 оноос өмнө
хэвлэгдсэн 5600 -гаад номнуудтай. 33 саяаас илүү
гараар бичсэн олворуудтай. Конгресс номын сан нь АНУ
-даа хамгийн том график материалтай. Номнуудын тоо
нь 1 жилд л 1 сая гаруйгаар фонд ньнэмэгдэж байдаг
байна. Таазан дээрх нэрс Номын сангийн таазан дээр
дэлхийн утга зохиолын түүхэнд хамгийнчухал нөлөө
үзүүлсэн нэрт зохиолчдын нэрсийг дуриалган сийлжээ.
УолтУитмэн, Эдгар По, Хэйнрих Хайне.

9. Виктор Хюго гээд ихэнхтэй нь Монголчууд бид бүр
арван жилийн сурагч ахуйдаа эдгээр зохиолчидтой
танилцаж байсан билээ. Мөн номтой холбоотой олон
сайхан зүйр үг, хүмүүсийн хэлсэн үгийг бичсэн байна.
Конгрессийн Номын Сангийнхны хамгийн их бахархдаг
ном болох дэлхийд ердеө дөрөвхөн үлдсэн алдарт
Гутенбергийн Библи ч мөн энд байдаг. Орчин үеийн
аргаар хэвлэсэн анхны ном нь Гутенбэргийн Библи юм.
Азийн танхим Номын санд зочилсон хүн бүр тэр болгон
Азийн танхим руу ороод байж чаддаггүй. Учир нь Азийн
танхим нь Конгрессийн гишүүдийн уншлагын танхим
хоѐр нэг хонгилд, өөд өөдөөс харан байрлах бөгөөд
хонгилын эхэнд "Зөвхөн Конгрессийн гишүүд болон
Азийн танхимын уншигчид орж болно" хэмээн
анхааруулсан байдаг.

10. Конгрессийн Номын Сангийн Азийн салбар бол Азиас
гадна орших Ази судлалын хамгийн баялаг номтой төв
юм. Анх 1869 онд Чинулсын хаан 933 боть ном
бэлэглэснээр хөмрөгөө нээж байсан байна. Конгрессийн
Номын Сангийн Монгол Цуглуулга Азийн салбарын
ховор номын цуглуулгад 20-р зууны эхээр олдсон
80Монгол судар хадгалагдаж байна. Тэдгээрийн анхных
болох 2 гар бичмэл, 1модон барын номыг Америкийн
судлаач, дипломат Уиллиам Вүүдвилл Рокхилл 1893-
1901 онд хандивлажээ. Энэхүү 3 ном нь буддын шашны
алдарт судруудын монгол орчуулга бөгөөд Рокхилл 2
зууны заагаар Монголд аялахдаа олж авсан аж. 70
гаруй бүтээл нь нэрт монголч эрдэмтэн Бертольд
Лауферийн 1917 ондолсон судрууд бөгөөд өөрийнх нь
товч гар тэмдэглэлийн хамт байна.

11. Цуглуулгад Ганжуур Данжуурын ном 27, уншлага,
залбирал 19, түүх намтар 11 .анагаах ухааны 5, хэлний
2 бүтээл болон Төв Азийн Гэсэрийн хэсэг бүртгэгджээ.
Эдгээрийн дотор "Үлгэрийн далай", "Алтан гэрэл",
"Сундуй" зэрэг18-р зууны үеийн модон барын алдарт
судрууд, "Очроор огтлогч"-ийн монгол орчуулга болон
"Ихэд тонилгогч" (Тарпочинпо) судрын уран нарийн
зураг бүхийгар бичмэл Монгол орчуулга байна. Монгол
цуглуулгад мөн Монгол ТанжуурҮДанжуур" -ын шинэ
хэвлэл ч мөн хадгалагдаж байна. Хамгийн сүүлд Монгол
Соѐлын Төвийн гишүүн, зоос судлаач Бадарчийн Нямаа
гуай Монгол зоос.болон тамга тэмдгийн талаар гаргасан
хоер анталог- бүтээл гаргасныгаа Конгрессийн Номын
Санд бэлэглэсэн байна.

12. Мөн яруу найрагч Батбаяр саяхан хэвлэгдсэн
шүлгийнхээ номыгтус номын санд дурсгал болгон
үлдээсэн байна.Ихэд тонилгогч судар 17-р зууны
"Ихзд тонилгогчя судар. Хавтсыг нь нэн гоѐмсог
торгон хээгээр чимэглэсэн энэ Монгол бичгийн
судар маш сайн хадгалагдсан. Уг "тонилох^гэсэн
үгийн жинхэнэ утга нь "чөлөөлөгдөх" гэсэн
утгатай. Конгрессийн Номын Сан нь эзлэн орших
нутгийнхаа хэмжээгээр АНУ-д гурав дахь том
байгууллага юм.

14. Британий музейн номын сан 1973 онд Британи улсад
үндэсний номын сан байгуулагджээ. 1972 ондБританий
парламент "Британий номын сангийн цагаан хуудас"
(Л/пйе Рарег оЯпе ВпйзИ иЬгагу) гэдэг баримт бичгийг
баталжээ. Энэ баримт бичгийн дагууБританий музейн
номын сан, зохион бүтээлт, байгалийн шинжлэх
ухаанылавлах номын сан, Бостан-Спагийн шинжлэх
ухаан техникийн номын сан.Британий үндэсний ном
хадгалах алба зэрэг байгуулагийг нэгтгэн
"Британийномын сан" гэдэг байгуулагын захиргаанд
шилжүүлжээ. Британий үндэсний номын сангийн гол
тулгуур болсон Британий музейн номын сан 1753 онд
байгуулагдсан туүхтэй.

15. Энэ байгууллага нь номын сангаас гадна бас музей
байлаа. Ханс Слоун гэдэг хүний цуглуулага нь энэ
номын сангийн анхны фондыг бүрдүүлжээ. Ханс Слоун
нь эмч мэргэжилтэй хүн байсан бөгөөд нас барахын
өмнө гэрээслэлдээ байгаль орчин, амьтан, ургамал,
анагаах ухаанытухай 40 мянган ном, 3,5 мянган гар
бичмэлээ төрдөө бэлэглэсэн байна. 1751онд Британий
парламент Лондон хотод музей байгуулах шийдвэр
гаргаж,дэргэд нь номын сан нээжээ. Слоун нас
барсанаас хойш 18 жилийн дараа буюу 1759 онд
Британий музейн номын сан нээгджээ. Музейн
барилгийн нэгдүгээр давхарт нь 20 хүний суудалта
уншлагийн танхим ажиллаж байлаа.

16. Үүний дараа номын сангийн фонд богино хугацаанд
арвижжээ. Түүхийн чухал баримт бичгүүд ч энд
хадгалагдаж байлаа. Өнөөдөр Британий үндэсний
номын сан нь дэлхийн томоохон номын сангийн нэг
болж чаджээ. Ирланд, Их Британий нутагдэвсгэрт
хэвлэгдсэн бүх номноос заавал хэдэн хувийг энд
хадгалдаг. Энэ номын санг жилд 3 сая ном, хэвлэлээр
сан хөмрөгөө нэмдэг. Сүүлийн жилүүдэд видео дүрс
бичлэг, аудио бичлэгийг ч хадгалдаг болсон байна. Энэ
номынсанд бас 8 сая ширхэг марк хадгалагдаж байгаа

18. Оросын үндэсний номын сан бол Зүүн Европын хамгийн
эртний номын сангуудын нэг юм. Энэ номын сан Санкт-
Петербург хотод байрладаг. Энд Оросын их зохиолчдын
ном бүтээл, орос хэлээр орчуулсан гадаадын ном
зохиолууд хадгалагдаж байгаа. Мөн гадаадын шинжлэх
ухаан, техник, уран зохиолын олон мянган ном төрөлх
хэлээрээ хадгалагдаж байгаа. Оросын үндэсний номын
сан байгуулах шийдвэрийг 1795 оны 5 сарын 16-нд
гаргасан байна. Оросын 2-р Екатерина хатан хааны
зарлигаар байгуулсан энэ номын сан нь ном хэвлэл
хадгалаад зогеохгүй, хүмүүсийг соѐн гэгээрүүлэх эх
булаг болох ѐстой байлаа. Орост хэвлэгдсэн, мөн
хилийн чанадад Орос хэлээр гарсан бүх номыг, гадаад
хэлээр хэвдэгдсэн оросын тухай бүх номыг цуглуулж
хадгалах зорилт тавьжээ.

19. Хатан хаан Екатерина номын сангийн барилгийн ажлын
гүйцэтгэлд биечлэн хяналт тавьж байлаа. Дараа нь
номын сангийн фонд үүсгэх ажилд ч гар бие оролцжээ.
Ингээд 1714 оны 1 сарын 2-нд номын сангийн нээлт
болжээ. Нийгмийн бүх давхаргийн хүн энэ номын санд
үйлчлүүлэх эрхтэй байжээ. 1917 онд энэ номын санг
Оросын нийтийн номын сан гэж нэрлэх болжээ. 1932
онд нийтийн номын санг М.Е. Салтыкова- Щедрины
нэрэмжит болгожээ. Дэлхийн 2-р дайны үед ч номын
сан ажилласаар байлаа. 1973 оны 2 сард ЗХУ-ын сайд
нарын зөвлөлийн шийдвэрээр номын сангийн шинэ
барилга барих тогтоол гарчээ. 1992 оны 3 сарын 27-нд
ОХУ-ын ерөнхийлөгчийн зарлигаар дахин Оросын
үндэсний номын сан гэж нэрлэгдэх болжээ. Энэ номын
санд 33 сая ширхэг ном, сонин, сэтгүүл хадгалагдаж
байна. Номын санд жилдээ 1,5 сая хүн үйлчлүүлдэг.

20. өжөө

21. Хятадын үндэсний номын сан 1909 онд Бээжин хотод
Манж Чин гүрний хаан, Хятадын засгийн газрын
тохиролцооны үндсэн дээр номын сан байгуулагджээ.
1911 оны Синьхайн хувьсгалийн дараа Хятадын
боловсролын яам номын санг мэдэлдээ авсан байна.
1912 оны 8 сараас нийтэд үйлчилдэг болжээ 1949 онд
БНХАУ байгуулагдах үед энэ номын санд 1,4 сая
баримт бичиг хадгалагдаж байжээ.Харин өнөөдөр
Хятадын үндэсний номын санд 26 сая ширхэг ном,
хэвлэл хадгалагдаж байна. Жилд 600-700 мянган ном
хэвлэлээр сан хөмрөгөө баяжуулдаг.

22. ххх

23. Харвардын их сургуулийн номын сан Харвардын их
сургуулийн номын сан нь ерөнхий боловсролын
сургууль.коллеж, дээд боловсролын байгууллагад
ашигладаг эрдэм шинжилгээний ном бүтээлийг
хадгалдаг. Энэ бол дэлхийн хамгийн том академик
номын сан юм.1638 онд Харвардын их сургуулийн
номын сан байгуулагджээ. Английн колоничлогч Жон
Харвард гэрээслэлдээ энэ коллежид өөрийн хувийн
номын цуглуулгаа бэлэглэжээ. Жилийн дараа коллежийг
Харвардын нэрэмжит болгожээ. 1764 онд гал түймэрт
номын сан шатжээ. Жон Харвардын бэлэглэсэн 400
номноос цорын ганц номыг л аварч чадсан байна. Ер нь
тухайн үед энэ номын санд 5000 ном байжээ. Олон
түмний хандив тусламжаар номын санг сэргээж чадсан
байна. 19-р зууны турш энэ номын сан хэд хэдэн
салбараа нээж, сүлжээ үүсгэжээ.

24. 1817,1819, 1826 онуудад хууль зүйн, анагаах
ухааны,шашны ном дагнан хадгалдаг салбар номын сан
нээгдсэн байна. 1900 он гэхэд Харвардын их сургуулийн
номын сан 37 салбартай болсон байлаа. Одоо энэ
номын сангийн бүтцэд 94 байгууллага ордог. Харвардын
их сургуулийн номын санд нийтдээ 16 сая ном хэвлэл
хадгалагдаж байна.Германы үндэсний эдийн засгийн
номын сан Германы эдийн засгийн шинжлэх ухааны төв
номын сан (2ВЛ/) Кипехотод байдаг. Энэ бол эдийн
засгийн чиглэлээр ном цуглуулсан дэлхийн хамгийн том
ном сан юм. 2007 оны 1 сарын байдлаар энэ номын
санд 4 сая ширхэг ном хэвлэл хадгалагдаж байна. Мөн
254 мянган сонин сэтгүул сан хөмрөгт нь бий. Номын
сангийн сайтаар дамжуулан дэлхийн аль ч өнцөгөөс
хэрэгтэй номоо олж үзэж болно.

25. Дэлхийн хамгийн алдартай номын сангууд
Ассирын нийслэл Ниневи дэх Ашшурбанипал хааны номын сан
Египетийн эртний Эллиний Александрийн номын сан
Пергамийн номын сан
Отрарийн номын сан
Кордовын II Аль Хакамийн номын сан
Ватиканы номын сан
Париж дахь Францын Үндэсний номын сан
Бээжин хот дахь Хятадын Үндэсний номын сан
Милан дахь Амборзоны номын сан
Флоренцийн Лауренцийн номын сан
Вашингтоны Конгрессын номын сан
Лондоны Британийн номын сан дэлхийн хамгийн их цуглуулгатай номын сан.
Өнөөдрийн байдлаар 150 сая гаруй нэгж ном, хэвлэлийн бүтээгдэхүүнтэй
Оксфордын их сургуулийн Бодлейн номны сан дэлхийн эртний нийтийн номын
сангуудын нэг
Кембриджийн их сургуулийн номын сан
Копенгангийн Хатан хааны номын сан
Берлиний Үндэсний номын сан
Санкт-Петербургийн Оросын Үндэсний номын сан
Баруун Европ дахь хувийн түүхэн цуглуулгууд: Валлендортийн номын сан,
Запускийн номын сан
Швейцарь дахь ариун Галлийн сүмийн номын сан
Прагийн Гейдельбергийн их сургуулийн дэргэдэх Палатины номын сан зэрэг ордог
байна.