1. СОЁЛ УРЛАГИЙН ИХ СУРГУУЛИЙН
Соёлын боловсролын сургууль
United States of America
Америкийн Нэгдсэн Улс Ичнээ. 4.5
Судэв:АНУ-ын номын сан
Гүйцэтгэсан:..............................................Н.Ганзориг
Шалгасан:.................................................. .Нарангарав
Улаанбаатар хот
2011 он

3.  Дэлхийн номын сангуудын түүхийг харж
суухад үнэхээр сонирхолтой,гайхалтайг
мэдэрлээ.
 Хүн төрөлхтөн оюун ухаанаараа бүтээсэн
бүхнээрээ ном, сударыг амилуулж, номын
сандаа хадгалж, түүнийг үе үеэрээ
дамжуулан уншиж,сурч боловсордог жамтай.
 Ямар ч номын сангийн хамгийн энгийн
ойлголт болхүний оюун ухааны бүтээлийг
уншигчид, ерөөсөө хүмүүст хүргэх
эрхэмзорилготой.

4.  Монголчууд хэдийгээр нүүдэлчин
удамтай боловч дэлхийд гайхагдсан ном
судар олныг бүтээж, түүнийгээ хэнээс ч
дутахгvй хадгалж,уншиж ирсэн сайхан
уламжлалтай, номын эрхэм соёлтой ард
түмэн.
 Тиймээс дэлхийн өндөр хөгжилтэй номын
сангуудыг та бүхэндээ танилцуулахын
тулд өнөөдөр АНУ-ын Сиэтл хотын болон
Конгрессийн номын санг танилцуулж
байгаа баяртай байна.

5.  Ñèýòëèéí 4-ð ºðãºí ºëººíä áàéðëàäàã
Òºâ íîìûí ñàí ºäºðò 8000 õ¿í áóþó õóó èí
áàðèëãààñàà õî¸ð äàõèí èõ çî äûã
õ¿ëýýí àâäàã.
 “Ìåòðîïîëèòàí Àðõèòåêòóð
Îôèñ”, Ñèýòëèéí “LMN Àðõèòåêñ”
õàìòðàí àæèëëàæ ýíý ãàéõàëòàé
òºñëèéã àæèë õýðýã áîëãîæýý.

7.  Íîìûí ñàíãèéí íèéò òàëáàéíü 30000ì2 áà óã
áàéãóóëàìæèéã 165.5ñàÿ äîëëàðààð
áîñãîæýý.
 Áàðèëãûí ãàäна òàëûã øèëýýð á¿òýýñýí
õýäèé îð èí ¿åèéí øèíý òåõíèêèéí
äýâøëèéã á¿ðýí àøèãëàñàí íü äîòîð îð èíã
õýò õàëàõ,ìºí õóðö ãýðýë, ãÿëáàëòààñ
á¿ðýí õàìãààëñàí õèéöòýé.
 Øèëýýð á¿òýýãäñýí íîìûí ñàíãèéí äîòîðõ
äàâõàð áîëãîíä áîëæ áóé ¿éë ÿâäëûã
ãàäíààñ íü õàðæ áîëîõëîîð õèéãäñýí
çîõèîìæ íü ººðºº ã¿í ã¿íçãèé óòãà ñàíààã
èëòãýæ áàéíà.

8.  ̺í áàðèëãûí ºâºðìºö õýëáýð íü äîòîîä õýñýãò
îðæ èðæ áàéãàà ãýðëèéí òóñãàëûí õýìæýýã
çîõèöóóëàõ ¿¿ðýãòýéãýýð á¿òýýãäæýý.
 Ñèýòëèéí íîìûí ñàíãèéí ºðãºí ºëºº ð¿¿ õàðñàí
õààëãàíû äýýä õýñýãò íü ¿íýõýýð ñîíèðõîëòîé
øèéäëýýð õàðàà áóëààäàã.
 Õºâºõ òàâöàã áîëîí äèàãíàëü ñ¿ëæýý çýðýã
íü àðõèòåêòóðûí òàëààñàà òºäèéã¿é ãàçàð
õºäëºëò áîëîí õ¿ òýé ñàëõèíààñ õàìãààëàõààð
á¿òýýãäñýí áàéíà.
 ¯¿íèéã ìýðãýæèëòí¿¿ä áàéãóóëàìæèéí
äèçàéíû øèíý ëýëèéí íýã õýìýýí íýðëýæýý.

9.  Òóñ áàéãóóëàìæèéí íýãä¿ãýýð äàâõðûí 275
õ¿íèé ñóóäàëòàé Ìàéêðîñîôò òàíõèì íü íîìûí ñàíãèéí
òºâ õýñýã þì.
 Õî¸ðäóãààð äàâõàðò íîìûí ñàí èä áîëîí íîìûí ñàíãèéí
òóñëàõ àæèëòíóóä áàéðëàäàã.
 Ãóðàâäóãààð äàâõàðò íü ãîë òàíõèì, íîì àâàõ,
áóöààõ õýñýã, ìºí Íîðêëèô ñàíãèéí òºâ ºðºº áóþó 15
ìåòðèéí ºíäºð òààçòàé óíøëàãûí òàíõèì áàéðëàíà.
 ĺðºâä¿ãýýð äàâõàðò íü äºðâºí óóëçàëòûí ºðºº,
ìýäýýëýë ñîëèëöîõ çîðèóëàëòààð á¿òýýñýí
óóëçàëòûí òàíõèì áàéäàã.
 Òýíä õ¿ì¿¿ñ ìýäýýëýë ñîëèëöîí, áèå áèåòýéãýý
õàëóóí äóëààí ÿðèà ºðí¿¿ëýõ îð èí á¿ðäñýí
áàéäàã áàéíà.

11.  Íîìûí ñàíãèéí íýã ãàéõàëòàé øèéäýë íü íîìûí
ýðã¿¿ëýí òàâèóð áºãººä çóðãààãààñ åñºí
äàâõàð õ¿ðòýë ¿ðãýëæèëíý.
 Àðàâäóãààð äàâõàðò 400 õ¿íèé
áàãòààìæòàé óíøëàãûí ºðºº.
 Àðâàí íýãä¿ãýýð äàâõàðò íîìûí ñàíãèéí
óäèðäëàãà áîëîí àæèëòíóóäûí çîîãèéí ãàçàð
áàéðëàäàã.
 Íîìûí ñàíãèéí äèíàìèê õýëáýðèéí ºíöºã
áóëàíãóóä íü ò¿¿íèé áóñàä áàðèëãà
áàéãóóëàìæààñ ýðñ ÿëãàðóóëñàí ºâºðìºö
çîõèìæòîé.

12.  Áàðèëãûã ãàäíà òàëààñ íü õàðàõàä ãàçðààñ
òàñðàí íèñýõ ãýæ áàéãàà þì øèã ñýòãýãäýë
òºð¿¿ëäýãýýðýý ãàéõàëòàé øèéäýë ãýãääýã.
 Áàðèëãûí õýëáýð íü ÿìàð çîõèîí
áàéãóóëàëòã¿é ìýò õàðàãääàã áîëîâ ºíöºã
òàë á¿ðèéã íü ãýðëèéí òóñãàë, õýðýãëýý ãýõ
ìýò îëîí õ¿ èí ç¿éëñèéã áîäîëöîæ çîõèîñîí
ãýäýã .
 Íîìûí ñàíãèéí ºíöºãä¿¿ëñýí øèëýí òàëóóä äîòîð
òàëáàéí îðîí çàé㠺뺺òýé, õºäºë㺺íòýé,
“Àìüä” õàðàãäóóëàõààñ ãàäíà íýã äàâõðûã íü
íºãºº ð¿¿ íü óóñãàæ ºãñíººðºº îíöëîã.

13.  Äîòîîä çàñëûí õóâüä òºìºð, øèë, ãýðëèéí òºãñ
çîõèëäëîãîî ãýæ íýðëýõýýñ àðãàã¿é.
 Ãýðëýýð èìýãëýãäñýí ºíäºð òààç íü íîìûí
ñàíãèéí ºðººí¿¿äèéã õîò äîòîðõè õîò øèã
õàðàãäóóëäãààðàà áóñàä õýñãýýñýý
àðõèòåêòóð äèçàéíààðàà ÿëãàðäàã.
 Õýäèéãýýð äýëõèéí èõ íîìûí ñàíãóóä
õàíãàëòòàé îðîí çàéòàé óíøëàãûí
òàíõèìóóäòàé áàéäàã Ñèýòëèéí íîìûí ñàíãèéí
äîòîîä çîõèîí áàéãóóëàëò, äèçàéíû ºâºðìºö
øèéäýë íü àñàð óóäàì îðîí çàé öýëèéõ ìýò
ñýòãýãäýë òºð¿¿ëäýã.

14.  ̺í íîìûí ñàíä îëîí íèéòýä çîðèóëñàí íýýëòòýé
òàëáàéãààñãàäíà íîìûí òàâèóðóóäûí äýðãýä
õóâèéí èìýýã¿é áóëàíãóóä õèéãäæýý.
 Ãàëààñ õàìãààëàõ øàò íü õóó èí
áàðèëãóóäûí àäèë íóóö áàéäëààð áèø õàðèí
áàðèëãûã èðæ ¿çìýýð ñàíàãäàõóéö ñîäîí
øèéäýëòýé þì.
 Óã áàéãóóëàìæèéí åðºíõèé àðõèòåêòîð Ðåì
Êîëõàñ ýíý á¿òýýëýý õýðýãëýý áîëîí
õýëáýðèéã òºãñ õîñëóóëñàí øèëäýã
á¿òýýë¿¿äèéíõýý íýã ãýæ ¿çæýý.
 1800 оны 4 сарын 24-нд гарынүсэг зурсан энэ
хуулинд Конгрессийн номын сан байгуулах
тухай заалт орсонбайлаа

15.  АНУ-ын тусгаар тогтнолыг тунхаглагч,
Конгрессийн номын санг үндэслэгч Томас
Жефферсон 1801-1809 онд гурувдагч
ерөнхийлөгчөөр сонгогдож байсан.

18. In
God We Trust
Бид Бурханд
итгэдэг

21.  АНУ-ийн Конгресийн номын сан АНУ-ийн
Конгресийн номын сан нь нүсэр том хэмжээ
болон төрөл бүрийн цуглуулгаараа
Congress-ийн номын сан дэлхийд хамгийн
агуу, хамгийн томүндэсний номын сан гэж
тооцогддог.
 Энэ номын сан нь хувийн цуглуулгаа сэхтэй
номын сан Дэлхийн хамгийн баялаг сан
хөмрөгтэй номын сангуудын нэгболох
Конгрессийн номын Сангийн анхны эх
үүсвэр нь АНУ-ын Ерөнхийлөгч Томас
Жефферсоны хувийн номын сан байлаа.

22.  Номын сангийн фондыг бүрдүүлэхийн тулд
5000 доллар төсөвлөжээ. Энэ номын санд
АНУ-ын ерөнхийлөгч, дэд ерөнхийлөгч,
Сенатын танхимийн гишүүд,
Төлөөлөгчдийн танхимийн гишүүд л
нэвтрэх эрхтэй байлаа.
 Иймээс ч Конгрессийн номын сан гэж
нэрлэгдэх болжээ. 1814 онд иргэний дайны
үедБританий цэргүүд Капитолийн ордонг
галдан шатаахад Конгрессийн номын
санбүхэлдээ сүйджээ.

23.  Номын санд байсан 3000 ном шатаж, үнс нурам
болжээ.Тухайн үеийн АНУ-ын ерөнхийлөгч
асан Жефферсон өөрийнхөө 50 жилцуглуулсан
6487 боть номыг Конгресст бэлэглэжээ. Ингэж
Конгрессийн номыэнсанг сэргээж байлаа.
 АНУ-ын нутаг дэвсгэр дээр хэвлэгдсэн ямар ч
номноос заавал нэг ширхэгийг АНУ-ын
Конгрессийн номын санд илгээж байх
зарлигийг1870 онд баталсан байна.
 Энэ журам одоо ч АНУ-д хүчин төгөлдөр
мөрдөгдөжбайна. 1897 оны 11 сард Конгрессийн
номын сангийн шинэ барилгаашиглалтанд
оржээ. Капитолын ордоны эсрэг талд
баригдсан номын сангийнбайшин ашиглалтанд
орж Жефферсоны нэрэмжит Конгрессийн
номын сан гэж нэрлэгдэх болжээ.

26.  1939 онд Конгрессийн номын сангийн өргөтгөл
"Аннекс"баригдаж АНУ-ын 2 дахь ерөнхийлөгч
Жон Адамсын нэрэмжит болгожээ. 1980онд
гурав дахь өргөтгөл нь нээгдэж АНУ-ын 4 дэхь
ерөнхийлөгч ЖеймсМедисоны нэрэмжит
болгожээ.
 Конгрессийн номын сангийн барилгууд нь
өөрхоорондоо газар доорх байгууламжаар
холбоотой. Өнөөдөр АНУ-ын Конгрессийн
номын сан дэлхийн хамгийн том номын сангийн
нэг гэж тооцогдожбайна.
 Конгрессийн номын сангийн сайтанд бичсэнээр
дэлхийн 470 хэлээр хэвлэгдсэн 142 сая ширхэг
ном, хэвлэл, баримт бичиг хадгалагдаж байна

27.  Номын сангийн номын цуглуулагийн тэн
хагас нь англи хэлээр байна. Jefferson-ы
бодлын дагуу уг номын сан үнэхээр өргөн
хүрээг хамарсан бөгөөд 470 гаруйхэл дээр
судалгааны материалыг олох боломжтой.
 Тэдгээр материалуудыгдэлхийн өнцөг
булан бүрээс гадаадын засгийн газартай
хийсэн гэрээ,судалгааны
институт, судалгааны материалын
солилцоо, бэлэг
сэлт, худалданавах, Америкийн засгийн
газрын агентлагуудын шилжүүлгэ зэргээр
дамжууланномын санд орж ирдэг.

28.  Өдөрт ойролцоогоор 31000 шинэ материал
номын сандорж ирдэг бөгөөд үүний 7000
гаруй материал нь номын сангийн
тогтмолцуглуулга болон үлддэг, бусад
цуглуулгаараа - газрын зураг, атлас, сонин,
дуухөгжим, хөдөлгөөнт зураг, зураг, зургийн
хальс зэргээрээ дэлхийд хамгийн
томдордог.
 Конгрессийн номын сан нь Great Hall хэмээх
тансаг сайхан танхимтай,уншлагын танхим
нь эртний Грекийн гүн ухаантнуудын
баримал байрлуулан,ром маягийн хээ
хуараар чимэглэсэн байдаг.

29.  Үүний дээр уг номын санд
сонинхэвлэл, палкат, гар зураг, ярьдаг
ном, тайлан, бичлэг болон диск,
computer-ийнпрограм болон бусад
дүрст болон хэвлэлийн материалууд
байдаг.
 Энэхүүцуглуулганд Америкийн түүх,
улс төр, уран зохиол, дуу хөгжим,
газар зүй, хууль,ялангуяа гадаад хууль,
эдийн засаг, угийн бичиг зэрэг
Америкийн орон нутгийнтүүхийн
материалууд ихээр орсон байдаг.

30.  Congress-ийн номын сангийн
ихэнхматериал нь Американ гэж олон
хүмүүс бодож магадгүй ч, харин ч
энэхүүномын сан нь гадаад
хэвлэл, сонин сэтгүүлээрээ илүү
нарийн материалынцуглуулгатай.
 Жишээ нь, Кубээс 14 гаруй
хэвлэл, Романиагаас 21
хэвлэл,Тайландаас 11 хэвлэлийн тус
тус авдаг. Үүний дээр цуглуулганд
буйномнуудынх нь гуравны хоѐр нь
Англи хэлээс өөр хэл дээр бичигдсан.

31.  Хятад,Орос, Япон, Солонгос, Польш хэл дээрх
бичигдсэн материал нь тэдгээрээсгадна
хамгийн том нь бөгөөд Араб цуглуулга нь
Египтээс гадна хамгийн том ньболно.
 Luso-Hispanic материалын цуглуулгаараа
дэлхийд хамгийн томд ордог.Энэхүү номын
санд Америкт хэвлэгдсэн ном бүрийн 1 хувь
байдаг гэсэн яриабайдаг ба энэ нь үнэн биш
юм.
 Дэлхий дээр маш алдартай өөр номын
сангуудтай харьцуулашгүй их цуглуулгатай.
Энэ номын сан нь мөн үйлчлүүлэгчдээ
концертууд болонлекцүүд, мөн хараагүй
хүмүүст үйлчилдэг үндэсний төв нь болсон ба
үндэснийнэгдсэн катологийн цуглуулгын
байршилтай.

32.  2500 гаруй номын сангуудын номын
ботуудын тэмдэглэгээ, бичлэг,
хөдөлдөг зургын сантай.
 Номын сан баинститут, дээд
сургуулийн захиалагч нарт зориулан
хэвлэсэн катологийн арвиних сантай.
Хэрэв англи хэл дээр ямар нэгэн
номыг олж чадахгүй тохиололдCo
ngress online catalog гэж орж өөрийн
хүссэн номыг хайж олох боломжтой.

34.  1501 оноос өмнө хэвлэгдсэн 5600 - гаад
номнуудтай. 33 саяаас илүү гараарбичсэн
олворуудтай.
 Конгресс номын сан нь АНУ -даа хамгийн том
график материалтай. Номнуудын тоо нь 1
жилд л 1 сая гаруйгаар фонд ньнэмэгдэж
байдаг байна.
 Таазан дээрх нэрс номынсангийн таазан дээр
дэлхий утга зохиолын түүхэнд хамгийнчухал
нөлөө үзүүлсэн нэрт зохиолчдын нэрсийг
дуриалган сийлжээ.
 УолтУитмэн, Эдгар По, Хэйнрих Хайне, Виктор
Хюго гээд ихэнхтэй нь Монголчуудбид бүр
арван жилийн сурагч ахуйдаа эдгээр
зохиолчидтой танилцаж байсанбилээ.

35.  Мөн номтой холбоотой олон сайхан
зүйр үг, хүмүүсийн хэлсэн үгийгбичсэн
байна. Конгрессийн номын
Сангийнхны хамгийн их бахархдаг
номболох дэлхийд ердөө дөрөвхөн
үлдсэн алдарт Гутенбергийн Библи ч
мөн эндбайдаг.
 Орчин үеийн аргаар хэвлэсэн анхны
ном нь Гутенбэргийн Библи юм.
Азийн танхим номын санд зочилсон
хүн бүр тэр болгон Азийн танхим руу
ороод байжчаддаггүй.

36.  Учир нь Азийн танхим нь Конгрессийн
гишүүдийн уншлагын танхимхоѐр нэг хонгилд,
өөд өөдөөс харан байрлах бөгөөд хонгилын
эхэнд “ЗөвхөнКонгрессийн гишүүд болон
Азийн танхимын уншигчид орж болно”
хэмээнанхааруулсан байдаг.
 Конгрессийн номын Сангийн Азийн салбар бол
Азиас гадна орших Ази судлалын хамгийн
баялаг номтой төв юм.
 Анх 1869 онд Чинулсын хаан 933 боть ном
бэлэглэснээр хөмрөгөө нээж байсан байна.
 Конгрессийн номын Сангийн Монгол
Цуглуулга Азийн салбарын ховор номын
цуглуулгад 20-р зууны эхээр олдсон 80 Монгол
судар хадгалагдаж байна.

37.  Тэдгээрийн анхных болох 2 гар бичмэл, 1модон
барын номыг Америкийн судлаач, дипломат
Уиллиам Вүүдвилл Рокхилл1893-1901 онд
хандивлажээ.
 Энэхүү 3 ном нь буддын шашны алдарт
судруудынмонгол орчуулга бөгөөд Рокхилл 2
зууны заагаар Монголд аялахдаа олж авсанаж.
 70 гаруй бүтээл нь нэрт монголч эрдэмтэн
Бертольд Лауферийн 1917 ондолсон судрууд
бөгөөд өөрийнх нь товч гар тэмдэглэлийн хамт
байна.
 Цуглуулгад Ганжуур Данжуурын ном
27, уншлага, залбирал 19, түүх намтар
11,анагаах ухааны 5, хэлний 2 бүтээл болон Төв
Азийн Гэсэрийн хэсэгбүртгэгджээ.

38.  Эдгээрийн дотор “Үлгэрийн далай”, “Алтан
гэрэл”, “Сундуй” зэрэг18-р зууны үеийн модон
барын алдарт судрууд, “Очроор огтлогч”-ийн
монголорчуулга болон “Ихэд тонилгогч”
(Тарпочинпо) судрын уран нарийн зураг
бүхийгар бичмэл Монгол орчуулга байна.
 Монгол цуглуулгад мөн Монгол
“Ганжуур”,“Данжуур” –ын шинэ хэвлэл ч мөн
хадгалагдаж байна. Хамгийн сүүлд
МонголСоѐлын Төвийн гишүүн, зоос судлаач
Бадарчийн Нямаа гуай Монгол зоос,болон
тамга тэмдгийн талаар гаргасан хоѐр анталог-
бүтээл гаргасныгааКонгрессийн номын Санд
бэлэглэсэн байна.

39.  Мөн яруу найрагч Батбаяр саяханхэвлэгдсэн
шүлгийнхээ номыг тус номын санд дурсгал
болгон үлдээсэн байна.Ихэд тонилгогч судар
17-р зууны “Ихэд тонилгогч” судар.
 Хавтсыг нь нэн гоѐмсог торгон
хээгээрчимэглэсэн энэ Монгол бичгийн судар
маш сайн хадгалагдсан. Уг “тонилох”гэсэн
үгийн жинхэнэ утга нь “чөлөөлөгдөх” гэсэн
утгатай.
 Конгрессийн номын Сан нь эзлэн орших
нутгийнхаа хэмжээгээр АНУ-д гурав дахь том
байгууллага юм.
 Эхнийх нь Пентагон, хоѐр дахь нь FBI, харин 3
Дугаарт Конгресийн номын сан зүй ѐсоор ордог
байна.

41.  Конгрессийн номын сан нь дэлхийн
хамгийн том номын сан бөгөөд
Гиннессийн номонд бичигдсэн.
 Конгрессийн номын сан нь 1927 онд
байгууллагдсан ба Олон Улсын
Номын Сангийн Нэгдсэн Холбоонд
IFLA-д европын 14 улсын хамт
анхны гишүүнээр элсэж байсан.

42.  Улс :- АНУ
 Байршил :- Вашингтон хот Колумбын
тойрог
 Үндэслэсэн:-1800 оны 4-р сарын 24
 Цуглуулга:- Ном, сэтгүүл бусад
хэвлэлийн
бүтээгдхүүн
 Цуглуулгын хэмжээ :-30 сая ном138 сая
нэгж бүтээгдхүүэ

43.  Үйлчлэх хүрээ:- Конгрессийн
535 гишүүн, түүний албан
хаагчид
 Төсөв:- 600417000 доллар
 Захирал:-Жеймс Хэдле
Биллингтон 1987- оноос

44.  Энэ агуу номын сангийн түүхийг судлаж
байхад манай орны засгийнгазар ч гэсэн
ийнхүү конгрессийн номын сангаас судалж
суралцаж, өөрийн эхоронд хэвлэгдэж байгаа
номын эх хувийг номын сандаа авч үлдэх
жишгийгнэвтрүүлэх хэрэгтэй мэт санагдлаа.
 Үндэсний оюун ухааны сангаа
цэнэглэж,номоор дvvргэх нь нэг хэрэг боловч
нөгөө талаас дэлхийн
соѐл, иргэншлийнтомоохон төвvvд болох
Лондон, Вашингтон, Египет, Москва, Чех, Ток
ио, Вена,Парис, Бээжингийн номын санд
монгол хvний хийж бvтээсэн бvхнээс ч гэсэн
илгээж тэнд хадгалагдаж байх ѐстойг ч
мартаж болохгvй эрхэм үйлс гэлтэй.

45.  Дэлхийн бvх номын санд хvргэж
чаддаггvй юмаа гэхэд гол хэдэн
газарт ньтараан түгээж олон
түмэнд соѐлын өв, оюуны өвийг
дэлгэрүүлэхэд суралцах хэрэгтэй
мэт санагдлаа.
 Ингээд энэ хоѐр номын сангаас
багахан зүйлийг гэсэн эх орондоо
хэрэгжүүлэхийн ажиллахыг нийт
номын санчид, оюутнууддаа уриалж
байна.

46.  Дэлхийн алдартай номын сан ном
 Интернэт
 Бусад

47. Анхаарлаа хандуулсанд
баярлалаа