Nadrzędnym celem transhumanizmu jest sprostanie tzw. 3-super problemom. Superdługowieczność (ang. super-longevity), to jest zastosowanie technologii w celu znacznego przedłużania życia, zwalczania chorób wieku starczego oraz poprawy ludzkiej witalności, zwłaszcza w późniejszym okresie życia. Superdobrobyt (ang. super-wellbeing), czyli chęć zapewnienia powszechnego dobrobytu i szczęścia, w wyniki eliminacji niekorzystnych stanów świadomych, ograniczenia czynników wywołujących ból, a także zmian społeczno-gospodarczych czy wprowadzenia systemów inteligentnych agentów do środowiska. Superinteligencja (ang. super-intelligence), czyli chęć poprawy ludzkiej inteligencji co związane jest ze wzmocnieniem poznawczym, jak również z wytworzeniem sztucznej inteligencji podobnej człowiekowi oraz z możliwością przeniesienia umysłu i świadomości na nośniki niebiologiczne. W samym transhumanizmie można wyróżnić szereg nurtów, gałęzi czy subsystemów, które w różny sposób zapatrują się na realizacje 3-super problemów. Należy jednak pamiętać, że nie wykluczają się one nawzajem, a raczej się uzupełniają. Poddając analizie teksty na gruncie transhumanizmu, można zauważyć pewne nadrzędne tendencje. Próba usystematyzowania i jednoznacznego wyznaczenia granic każdego z pojawiających się nurtów jest trudna. W referacie analizie zostaną poddane następujące nurty transhumaznimu: superhumanizm, cyborgizm i idee cyborgizacji (nurt nie jest wyłącznie związany z transhumanizmem i czasem się do niego odżegnuje), ekstropianizm, singularytarianizm, immortalizm, abolicjonizm bioetyczny, postgenderyzm, technogaianizm, technoprogresywizm i tendencje politycznego transhumanizmu. Podane nurty nie wyczerpują różnych podejść jakie pojawiają się w transhumanizmie.
1. Nurty
transhumanizmu
SL: Architeles
RL: Artur Gunia (UJ)
artur.gunia@uj.edu.pl
http://jagiellonian.academia.edu/ArturGunia
http://wzmocnieniepoznawcze.wordpress.com
Wykłady z cyklu od Studenta do Profesora
w Academia Electronica – Instytut Filozofii UJ
20.02.2017, godz. 21.00
2. Transhumanizm wciąż ideologią?
Wielu komentatorów dostrzega w transhumanizmie
złowrogą ideologię, gdzie poprzez łączenie
człowieka z technologią, pozbawi się jego
człowieczeństwa. Ich stanowisko przypomina
neoluddyzm oraz prawdopodobnie jest wynikiem
niedotarcia do literatury źródłowej dotyczącej
transhumanizmu.
Francis Fukuyama w artykule z 2004
Transhumanism. The World’s Most Dangerous Ideas
zasiał strach przed transhumanizmem.
2
4. Definicja transhumanizmu
„Transhumanizm jest nurtem filozoficznym, ukierunkowujący
ludzkość w stronę kondycji postludzkiej. Transhumanizm
czerpie wiele elementów z humanizmu – przede wszystkim
prymat rozumu i nauki, nacisk na postęp i docenianie roli
człowieczeństwa (czy transczłowieczeństwa) w życiu.
Różnicą pomiędzy transhumanizmem, a humanizmem jest
przyzwolenie (a nawet oczekiwanie) na radykalne zmiany w
ludzkiej naturze i dostępnych nam możliwościach
oferowanych przez różne nauki i technologie takie jak
neurobiologia i neurofarmakologia, wydłużanie życia,
nanotechnologia, sztuczna „super”-inteligencja oraz
zasiedlania kosmosu, a wszystko w duchu racjonalnej
filozofii i racjonalnym systemie wartości.”
Max More (1990). "Transhumanism: a futurist philosophy" 4
5. Transhumanizm wg. Nicka Bostroma
„Transhumanizm [...] Promuje [...] interdyscyplinarne podejście do zrozumienia i
ewaluacji możliwości usprawnienia ludzkiej kondycji i organizmu otwierającej się
przed człowiekiem dzięki postępowi technologicznemu. Bacznie zważa się na obecne
technologie jak inżynieria genetyczna i technologie informatyczne jak i na
oczekiwane przyszłe technologie, takie jak nanotechnologia molekularna i sztuczna
inteligencja.
Opcje usprawnień, o których się dyskutuje, zawierają radykalne przedłużenie
trwałości zdrowia, wytrzebienie chorób, eliminację niepotrzebnego cierpienia i
wzrost ludzkiej wydajności intelektualnej, fizycznej oraz emocjonalnej. Inne tematy
związane z transhumanizmem to kolonizacja przestrzeni kosmicznej i perspektywa
stworzenia super inteligentnych maszyn razem z innymi potencjalnymi
możliwościami rozwoju, które mogłyby znacząco zmienić ludzką kondycję. Zasięg nie
ogranicza się do gadżetów i medycyny, lecz obejmuje także modele ekonomiczne,
społeczne i instytucjonalne, rozwój kultury, sztuki i technik psychologicznych.
Transhumaniści rozpatrują ludzką naturę jako „pracę w toku", otwarty proces,
niedopracowany początek, który możemy nauczyć się modyfikować w pożądany
sposób. Człowiek na dzień dzisiejszy nie musi być zwieńczeniem ewolucji.
Transhumaniści mają nadzieję, że poprzez odpowiedzialne użycie nauki, technologii i
innych racjonalnych środków zostaniemy w końcu postludźmi (posthuman), istotami
z wybitnie większymi możliwościami niż ludzie, jakimi jesteśmy obecnie”
Bostrom, N. (2005). Transhumanist values. Journal of
philosophical research, 30(Supplement), 3-14
5
6. Pierwsze definicje transhumanizmu
„Człowiek pozostaje człowiekiem lecz wykracza poza
samego siebie, przez zrealizowanie nowych możliwości
odnoszących się do jego ludzkiej natury”
– Huxley, J. (1957). New bottles for new wine: Essays. Chatto
& Windus
„Wolność: będzie oznaczać szanse dla każdego człowieka
(dla usuwania przeszkód i dostarczania środków do jego
dyspozycji) do „trans-humanizacji” poprzez rozwijanie
własnej potencjonalności [możności] w najszerszym
zakresie”
– De Chardin, P. T. (1920-52/2004). The future of man.
Image.
6
10. Superhumanizm
Superhumanizm to nadzieja
pokładana w wzmocnieniu
ludzkim (human enhancement),
czyli czasowym lub
permanentnym usunięciem barier
ciążących na człowieku.
Superhumanizm wymaga
określenia ludzkich możliwości i
granic (ciała, umysłu, moralności,
życia społecznego) by następnie
wykorzystując różne techniki (nie
tylko zaawansowane technologie)
je przekroczyć.
10
11. Cyborgizm
Co to jest cyborg i cyborgizacja
„samoregulujący się system człowiek-maszyna. System ten składać ma
się z zewnętrznych komponentów zapewniających samokontrolę i
homeostazę organizmu w dostosowaniu się do nowych warunków
[związanych z przyszłą eksploracją kosmosu]”
• Clynes, M. E., & Kline, N. S. (1960/1995). Cyborgs and space. The cyborg
handbook, 29-34.
Cyborgizacja to proces w którym człowiek, bądź inny organizm wchodzi
w immersyjną symbiozę z technologiami. Proces ten w zależności od
kontekstu oznacza w:
– medycynie – zastępowanie naturalnych narządów sztucznymi,
– fizjologii – sterowanie procesami wewnątrz organizmu,
– podejściu neuro-kognitywnym – wykorzystanie technologii do
wspomagania władz poznawczych i aspektów życia codziennego.
• Gunia, A. (2015) Dlaczego stajemy się cyborgami – problem adaptacyjności
umysłu i ciała do wytworów technologii” [w] Umysł i poznanie. Milena
Jakubiak, Marta Kaszubowska (red.), Volumina, Szczecin. 101-112.
11
12. Cyborgizacja – projekty
12
Stelarc – Third Hand (1980) Neil Harbisson – Eyeborg (2003)
Circadia 1.0 (2013) Bionic Hand – prof. Micera (2014)
13. DuoSkin – ciało jako interfejs
DuoSkin jest system nawigacji z
urządzeniami za pomocą specjalnych
tatuaży. Tatuaże są technologią typu
wearalbe wykonaną z materiałów
przyjaznych skórze. DuoSkin ma być
wykorzystywane jako urządzenia
wejścia, gdzie tatuaż będzie pełnił
funkcję przycisków, suwaków, albo jako
touchpada w celu sterowania jakimś
urządzeniem. Również jako urządzenie
wyjścia (wyświetlacz), przy
wykorzystaniu pigmentów
termochromatycznych tatuaż może
zmieniać kolor np. wraz ze zmianą
temperatury ciała. DuoSkin można
wykorzystać jako urządzenie
komunikacji tj. antena do
bezprzewodowego przesyłania danych.
13
Kao, H. L. C., Holz, C., Roseway, A., Calvo, A.,
& Schmandt, C. (2016). DuoSkin: Rapidly
Prototyping On-Skin User Interfaces Using
Skin-Friendly Materials.
14. Ekstropianizm
Ekstropianizm to pierwotny nurt transhumanizm.
Kluczowy jest tu termin ekstropii (ang. extropy)
będący antonimem entropii czyli nieokreśloności,
chaosu, rozpadu i nieuporządkowania elementów
świata. Ekstropia w przeciwieństwie ma ściśle
określoną funkcję celu, charakteryzuje się
witalnością, energią, żywotnością, doświadczeniem
i zdolnością do poprawy i wzrostu. Zasadniczą
wartością ekstropianizmu jest ciągła poprawa
kondycji ludzkiej, poprzez postęp w nauce i
technologii, przy jednoczesnym sprzeciwie
tendencjom zastojowym i asekuracyjnym.
14
15. Pryncypia ekstropii wg Maxa More’a
• Ciągły postęp (Perpetual Progress)
• Samo-transformacja (Self-
Transformation)
• Praktyczny optymizm (Practical
Optimism)
• Inteligentna technologia
(Intelligent Technology)
• Otwarte społeczeństwo (Open
Society)
• Samo-kierowanie (Self-Direction)
• Racjonalne myślenie (Rational
Thinking)
• Zasada proaktywności
(Proactionary Principle)
Max More w Instytucie Krioniki ALCOR
15
16. Singularytarianizm
[w] temacie nieprzerwanie przyspieszającego postępu
technologicznego i zmian w ludzkim życiu, które to procesy zdają
się dążyć do pewnego osobliwego punktu w historii naszej rasy, po
którym styl życia, jaki obecnie znamy, nie będzie mógł trwać (Ulam
1958).
Wkrótce stworzymy inteligencje większe niż nasze własne. Gdy to
się stanie, ludzka historia osiągnie pewną osobliwość, intelektualny
punkt przejściowy tak nieprzenikniony jak zakrzywiona
czasoprzestrzeń w środku czarnej dziury, i świat przestanie być dla
nas zrozumiały. (Vinge 1993).
16
17. Zapowiedź osobliwości
• Dynamiczny rozwój
nanotechnologii
• Powstanie nanobotów
• Bezpośrednia dwukierunkowa
komunikacja umysł-technologia
• Wielość i naturalność
przestrzeni wirtualnych
• Powstanie silnej sztucznej
inteligencji
• Dodatkowa zmysłowość
Ray Kurzweil na okładce magazynu WIRED17
18. Immortalizm
Nurtem który szczególnie skupia się na realizacji
problemu superdługowieczności jest immortalizm,
chcący sprawić nie tylko by życie było długie jak
tylko możliwe, ale długie jak tylko się chce.
Immortalizm chce więc wypracowania metod
umożliwiających ludziom życie przez dowolnie długi
czas. Technologie jakie miałyby to umożliwić to
m.in.:
– inżynieria genetyczna i medycyna regeneracyjna
– metody krioprezerwacji
– transfer umysłu
18
19. Źródła procesu starzenia i śmierci
• utrata komórek organizmu
• akumulacja szkodliwych komórek w
pewnych częściach naszego ciała
(na przykład komórek tłuszczu)
• niepożądane mutacje DNA oraz
zmiany struktur białek regulujących
• ekspresje genów
• szkodliwe mutacje DNA
mitochondrialnego
• akumulacja odpadów
wewnątrzkomórkowych
• akumulacja odpadów
pozakomórkowych
• proteiny tworzące tzw. wiązania
pozakomórkowe
Aubrey de Grey 19
20. Abolicjonizm bioetyczny
Abolicjonizm bioetyczny jest nurtem w filozofii
transhumanistycznej, która ugruntowana jest w
filozofii moralnej, a za cel stawia eliminację zjawisk
wywołujących ból zewnętrzny i wewnętrzny.
Abolicjonizm bioetyczny zajmuje się zatem
argumentami natury etycznej i moralnej w związku
z użyciem nanotechnologii, biotechnologii,
technologii informatycznych i nauk kognitywnych w
celu wyeliminowaniu cierpienia u wszelkich
czujących form życia oraz maksymalizacji
dobrostanu, dobrobytu i szczęścia.
20
21. The Abolitionist Project – metody
ograniczające cierpienie
Wireheading czyli bezpośrednia
stymulacja ośrodków przyjemności za
pomocą wszczepionych elektrod w
mózgu.
Projektowanie utopijnych leków, które
dostarczałyby przyjemności,
umożliwiały pełną funkcjonalność
przez całe życie, wzmacniałyby
doznania, redukowałaby popędy czy
usprawniały procesy uczenia i
myślenia, a przy tym nie
wywoływałyby efektów ubocznych,
Inżynieria genetyczna mającą sprawić,
że reprodukcja nie będzie loterią
genetyczną, a przyszłe pokolenia
zostaną pozbawione możliwych wad
David Pearce
21
22. Postgenderyzm
Postgenderyzm jest nurtem mocno związanym
ze środowiskami feministycznymi oraz osobami
LGBT. System ten postuluje odrzucenie
tradycyjnie rozumianych podziałów płci
biologicznej i roli płci w społeczeństwie (gender),
możliwości i swobody w modyfikacji swojego
ciała, zmiany płci czy przeniesienie czynności
seksualnych po za ciało człowieka.
22
23. Technogaianizm
Technogaianizm jest nurtem łączącym koncepcje
transhumanistyczne z szeroko pojętymi działaniami
ekologicznymi. Przede wszystkim jest to
przekonanie, że rozwój technologii będzie korzystny
dla środowiska wytwarzając alternatywną,
bezpieczną i czystą technologię. Technogaianizm
postuluje, że dzięki rozwojowi zielonych technologii,
takich jak nanotechnologia i biotechnologia będzie
możliwe odtworzenie zdegradowanych
ekosystemów, zmniejszy się eksploatacja
dostępnych złóż naturalnych czy też możliwe będzie
opracowanie środków zaradczych w przypadku
katastrofy ekologicznej lub kosmiczne.
23
24. Transhumanizm i polityka
Techno-progresywizm przekonanie, że postęp technologiczny niesie pozytywne
zmiany w przemianach społecznych. Jest także przekonaniem, że dzięki niemu
możliwe będzie społeczne równouprawnienie, pozwoli na większą emancypację
oraz zniesie społeczne dysproporcje.
Transhumanizm demokratyczny stanowisko polityczne wedle którego każdy
człowiek powinien posiadać równy dostęp do technologii i mieć swobodę w
możliwości wzmacnianie swojego ciała. Jest także przekonaniem, że dzięki
postępowi technologicznemu możliwe będzie wzmocnienie postaw
demokratycznych, jak sprawiedliwość, solidarność i równość w kwestiach
ekonomicznych i kulturowych.
Transhumanizm libertariański stanowisko polityczne będące w opozycji do
transhumanizmu demokratycznego, wedle którego dostęp do technologii
powinny regulować zasady wolnego rynku, a możliwość ulepszania własnego ciała
i stawanie się postczłowiekiem nie powinno być w żaden sposób regulowane, lecz
być wynikiem własnego racjonalnego wyboru.
Anarcho-transhumanizm – stanowisko łączące koncepcje anarchistyczne i
transhumanistyczne. Przekonanie, że technologia powinna służyć poszerzaniu
wolności społecznej oraz przekraczaniu barier związanych z dyskryminacją.
Ponadto każdy powinien mieć możliwość modyfikowania technologii, a ona sama
powinna być dostępna w oparciu o otwarty dostęp
24