1. PERKHIDMATAN TADBIR DAN DIPLOMATIK
LATAR BELAKANG
Perkhidmatan Awam Malaysia mempunyai peranan yang signifikan dalam
memastikan negara dan masyarakat dapat mengecapi keharmonian dan
kemakmuran. Sehubungan itu juga, keberkesanan perkhidmatan awam
merupakan penyumbang utama kepada kepesatan pembangunan negara
bagi membolehkan Malaysia berdiri teguh sebagai sebuah negara bangsa
yang berdaulat dan dihormati di persada dunia.
Dalam konteks sektor awam di negara ini, Perkhidmatan Tadbir dan
Diplomatik (PTD) merupakan perkhidmatan premier yang membantu kerajaan
dalam merencana dan melaksanakan dasar-dasar negara. Sebagai teras
perkhidmatan awam negara, pegawai-pegawai PTD telah mengisi
kebanyakan jawatan-jawatan utama di peringkat kementerian dan jabatan,
badan berkanun persekutuan dan negeri, pihak berkuasa tempatan, syarikat
milik kerajaan dan badan-badan antarabangsa.
Dari perspektif sejarah, skim perkhidmatan PTD lahir sebagai kesinambungan
daripada jentera pentadbiran negara semenjak sebelum kemerdekaan. Ia
bermula seawal tahun 1896, apabila perkhidmatan yang dinamakan Straits
Settlements and Federated Malay States Civil Service telah diwujudkan oleh
British untuk mentadbir Negeri-Negeri Selat dan Negeri-Negeri Melayu
Bersekutu. Kemudian pada tahun 1920, Malayan Civil Service telah
ditubuhkan dengan dianggotai oleh pegawai-pegawai kolonial untuk
mentadbir Tanah Melayu. Malayan Civil Service (MCS) telah mengalami
pelbagai transformasi sepanjang penubuhannya. Pada tahun 1929, Malay
Administrative Service telah diwujudkan dengan mengambil pegawai-pegawai
Melayu sebagai pelapis kepada MCS.
1

2. Pada tahun 1966, MCS telah digantikan dengan Malaysian Home and
Foreign Service (Perkhidmatan Dalam dan Luar Negeri Malaysia). Namun
begitu, peranan penting perkhidmatan ini dalam sistem pentadbiran awam
Malaysia tetap kekal berterusan. Akhirnya pada tahun 1972, perkhidmatan ini
telah ditukar namanya kepada Perkhidmatan Tadbir dan Diplomatik (PTD)
dan seterusnya kekal sehinggalah sekarang.
A. PROSES PENGAMBILAN PTD
Bagi memasuki perkhidmatan PTD, seseorang calon itu perlu terlebih dahulu
mendaftar dengan pihak Suruhanraya Perkhidmatan Awam sama ada melalui
Borang SPA 8 ataupun secara online di laman http://www.spa.gov.my.
Secara umumnya, semua calon akan melalui tiga tapisan sebelum mereka
dilantik sebagai pegawai PTD.
i) Peperiksaan
Hanya mereka yang mempunyai kelayakan minimum sekurang-kurangnya
ijazah Sarjana Muda dengan kepujian yang diiktiraf sama ada daripada
universiti tempatan mahupun luar negara, akan dipanggil untuk mengambil
peperiksaan khas bagi memasuki perkhidmatan PTD ini. Soalan-soalan yang
dikemukakan dalam peperiksaan tersebut meliputi pelbagai bidang
pengetahuan, berbentuk objektif dan subjektif serta terbahagi kepada lima
bahagian seperti berikut:
Seksyen A – Pengetahuan am mengenai Malaysia dan alam sekeliling.
Seksyen B – Daya menyelesaikan masalah.
Seksyen C – Pengertian dan kefahaman terhadap esei-esei.
Seksyen D – Menulis esei Bahasa Melayu.
Seksyen E – Menulis esei Bahasa Inggeris.
2

3. ii) PTD Assessment Centre (PAC)
Hanya mereka yang berjaya dalam peperiksaan memasuki PTD sahaja akan
dipanggil untuk ke tapisan yang seterusnya iaitu PTD Assessment Centre
(PAC). PAC merupakan mekanisme bagi membantu pihak JPA membuat
penilaian terhadap kesesuaian dan kelayakan calon-calon PTD sebelum
diperakukan kepada SPA untuk tujuan temu duga dan lantikan ke
perkhidmatan awam. Pelaksanaan PAC ini bermula sejak tahun 1999 dengan
melibatkan kesemua INTAN kampus wilayah termasuk INTAN Sabah dan
INTAN Sarawak.
Program penilaian ini akan dilaksanakan selama tiga hari. Aspek-aspek
kompetensi yang akan diuji adalah seperti berikut:
KOMPETENSI PEMERHATIAN PENGERTIAN
Tatakelakuan Mempunyai perilaku dan
nilai murni selaras
dengan nilai keIslaman
dan budaya ketimuran.
Penampilan Mempunyai imej dan
penampilan diri yang
membolehkan
kehadirannya dirasai
dan disenangi dalam
sebarang suasana.
Kualiti Personal Keyakinan diri Yakin terhadap
kebolehan diri dan
berani menghadapi
tugasan serta
mempunyai daya tahan
(tolerence level) yang
tinggi terhadap cabaran
dan masalah yang
dihadapi (mental dan
fizikal).
Penggerak kumpulan Keupayaan untuk
mengurus dan
bekerjasama sebagai
satu pasukan.
3

4. Potensi Kepimpinan Mempunyai potensi
sebagai seorang
pemimpin yang baik.
Pengetahuan Kematangan idea Berupaya mencetuskan
idea yang matang,
substantif, relevan dan
boleh diterima.
Kemahiran Berkebolehan
berkomunikasi berkomunikasi di
kalangan rakan dengan
yakin dan berkesan.
Pengucapan awam / Kebolehan untuk
Kemahiran public speaking menyampaikan idea,
maklumat dan maksud
dengan yakin dan
berkesan.
Debat ala parlimen Kebolehan
menyampaikan idea,
maklumat dengan yakin
dan berhemah.
Calon-calon akan turut menjalani ujian kecergasan iaitu larian 2.4 km dengan
kiraan masa. Selain itu, mereka juga perlu mengikuti latihan jasmani yang
lain.
iii) Temu duga
Tapisan terakhir yang perlu ditempuhi oleh calon-calon sebelum mereka layak
diterima sebagai PTD adalah temu duga yang dijalankan oleh pihak SPA.
Penilaian calon semasa PAC akan diuruskan oleh Urus setia PAC dengan
menyedia dan menyelenggara satu pangkalan data markah. Nama-nama
calon akan disusun mengikut keutamaan atau ranking dan kemudiannya akan
dibentang serta diserahkan kepada SPA. Hanya mereka yang mendapat
penilaian yang tinggi sahaja dan benar-benar berkeupayaan akan dipanggil
untuk mengikuti temu duga bagi memasuki ke perkhidmatan PTD.
4

5. B. LANTIKAN
Mereka yang berjaya dalam proses temu duga akan menerima surat tawaran
pelantikan sebagai pegawai Perkhidmatan Tadbir dan Diplomatik. Untuk
menjadikan para pegawai PTD muda yang baru dilantik ini memiliki tahap
pengetahuan, kemahiran dan budaya kerja yang cemerlang, program-
program khusus telah diatur bagi mencapai matlamat tersebut. Secara
umumnya terdapat empat tahap latihan yang perlu diikuti secara mandatori
oleh pegawai PTD lantikan baru.
Tahap 1
Kursus PTD Unggul
Unggul bermaksud tersohor, terbilang atau something beyond the ordinary.
Sememangnya perkhidmatan PTD memerlukan penjawatnya mempamerkan
budaya kerja unggul supaya mereka dapat memimpin dengan berkesan,
memenuhi kehendak dan keperluan negara serta mampu menghadapi
pelbagai cabaran dan rintangan yang mendatang. Oleh itu peringkat ini
menyediakan tahap keperluan yang paling asas bagi perkhidmatan seorang
pegawai PTD.
Modul PTD Unggul ini dilaksanakan di kampus-kampus INTAN yang terpilih
bagi tempoh selama 10 hari yang bertujuan untuk mencapai objektif-objektif
berikut:
i) mempertingkatkan kesedaran para peserta dengan nilai-nilai murni
demi kecemerlangan diri, organisasi dan negara;
ii) memupuk pengetahuan para peserta tentang aspirasi dan hasrat
stakeholders terhadap perkhidmatan awam yang unggul pada
masa hadapan; dan
iii) mendedahkan para peserta kepada sistem pembelajaran
bersepadu merangkumi aspek jasmani, mental dan rohani bagi
melahirkan insan yang seimbang.
5

6. Penyumbang input kepada modul ini terdiri daripada pegawai-pegawai kanan
perkhidmatan awam yang berpengalaman luas dalam bidang masing-masing.
Pada akhir modul ini, para pegawai PTD lantikan baru ini akan mengetahui
penempatan tugas masing-masing iaitu sama ada di agensi pusat,
kementerian, jabatan ataupun negeri.
Tahap 2
Penempatan di Kementerian atau Jabatan
Pada peringkat ini, seseorang pegawai PTD muda akan di ditempatkan di
mana-mana bahagian atau cawangan di kementerian atau jabatan sama ada
di peringkat persekutuan mahupun negeri. Sebagai peneraju perkhidmatan
awam, penempatan di jabatan kerajaan ini bertujuan untuk mengukuhkan
kesedaran mereka mengenai tanggungjawab sebagai pemimpin, perencana
dan pelaksana dasar-dasar negara serta penasihat kepada kerajaan kelak.
Semasa penempatan ini, mereka turut dilatih secara on the job training untuk
membolehkan mereka memahami dan menguasai tugas sebagai penjawat
awam.
Tahap 3
Kursus Diploma Pengurusan Awam (DPA)
Pada tahap ini pegawai PTD muda akan dipanggil untuk mengikuti Kursus
Diploma Pengurusan Awam (DPA) selama enam bulan di INTAN, Kampus
Utama Bukit Kiara. Kursus ini perlu diikuti dengan jayanya kerana ia adalah
syarat utama bagi tujuan pengesahan dalam perkhidmatan PTD gred M 41.
INTAN sebagai institusi latihan utama dalam sektor awam bertanggungjawab
mengendalikan Kursus DPA ini yang berbentuk intensif dan sepenuh masa.
Matlamat kursus ini adalah untuk:
6

7. • Melahirkan pegawai PTD yang berketrampilan dan mampu
menghasilkan prestasi dan produktiviti yang tinggi melalui amalan
budaya kerja cemerlang;
• Membentuk pegawai PTD yang sentiasa peka kepada kehendak-
kehendak pelanggan, memiliki nilai-nilai kemanusiaan, berhemah
tinggi, berbudaya (cultured) dan berdisiplin serta mengamalkan
kerjasama berpasukan yang berkesan;
• Melahirkan pegawai PTD yang patuh kepada agama, taat-setia kepada
bangsa dan negara, bangga terhadap perkhidmatannya serta
memahami dan mendokong dasar-dasar pembangunan negara; dan
• Melahirkan pegawai PTD yang berfikiran global dan berupaya
menangani perubahan persekitaran yang dinamik.
Pendekatan Kursus DPA ini terbahagi kepada dua iaitu latihan akademik dan
latihan bukan akademik. Latihan akademik merujuk kepada aspek
pembelajaran secara ilmiah dalam bilik kuliah. Modul-modul akademik yang
dibentuk adalah berasaskan kepada lapan bidang teras PTD iaitu pengurusan
sumber kewangan, pengurusan sumber ekonomi, pengurusan sumber
manusia dan organisasi, hubungan antarabangsa dan hal-ehwal dalam
negeri, pengurusan teknologi maklumat dan komunikasi, pentadbiran dan
pembangunan tanah, daerah dan tempatan, perancangan dan pentadbiran
sosial serta keselamatan dan pertahanan negara. Peserta didedahkan
kepada pelbagai input berkaitan dengan pentadbiran dan pengurusan
organisasi, pengurusan ekonomi dan kewangan, perlembagaan dan undang-
undang, bahasa dan komunikasi dan sebagainya bagi melengkapkan mereka
menjadi pegawai yang kompeten.
Latihan bukan akademik bertujuan untuk membentuk peningkatan disiplin,
ketahanan fizikal, mental, rohani dan spiritual para peserta melalui
pembelajaran luar bilik kuliah, latihan ketenteraan, pengurusan bencana,
aktiviti lasak dan sistem mentor-mentee. Melalui pendekatan ini, peserta
Kursus DPA perlu menjalani latihan lasak, antaranya modul ketahanan diri
dan disiplin di Pusat Latihan Tentera Darat (PULADA), Maktab Polis Di Raja
7

8. Malaysia, Pusat Latihan Bomba dan Penyelamat serta Outward Bound
School. Latihan lasak ini adalah khusus untuk pembentukan sahsiah diri
(character building) dan peningkatan tahap disiplin yang tinggi. Selain itu juga
beberapa subjek lain seperti etika sosial, protokol, pengucapan awam,
lawatan sambil belajar, event management, sukan dan sebagainya turut
dimuatkan dalam latihan bukan akademik ini.
Tahap Empat
PTD Training Roadmap
Tahap keempat dilaksanakan selepas pegawai PTD muda menamatkan
Kursus DPA dan kembali berkhidmat ke kementerian atau jabatan masing-
masing. Berdasarkan kepada konsep pembelajaran berterusan, mereka ini
akan dipanggil untuk mengikuti siri kursus yang dikenali sebagai PTD Training
Roadmap, gred M 41. Pemilihan peserta untuk mengikuti kursus ini akan
ditentukan oleh Bahagian Perkhidmatan, JPA. Objektif kursus-kursus dalam
siri ini adalah untuk meningkatkan kompetensi dan kepakaran para pegawai
PTD muda dalam bidang-bidang khusus iaitu seperti berikut:
• Penulisan kertas cadangan dan laporan berkualiti
• Kemahiran komunikasi dan interpersonal
• Pengurusan kewangan dan akauntabiliti
• Pengurusan dasar sektor awam
• Pengurusan sumber manusia di sektor awam
• Perancangan dan pengurusan projek
• Kemahiran perancangan strategik
• Metodologi penyelidikan
• Pentadbiran tanah
8

9. Carta Proses Pemilihan dan Pelantikan PTD
TINDAKAN AKTIVITI
MULA Calon Mendaftar di SPA
SPA
Tidak Layak
SELESAI
Layak
SPA Calon Menduduki Peperiksaan
Gagal
SELESAI
Lulus
SPA/JPA Keputusan peperiksaan dan Surat
Panggilan Assessment Centre
INTAN/SPA/JPA Assessment Centre/Temuduga
Gagal
SELESAI
Lulus
SPA Surat Tawaran Perlantikan PTD
INTAN Kursus DPA
SELESAI
Lulus
SPA Disahkan Dalam Jawatan
9