1. KHB © 2007 Zaxx – SMKTD3 All Right Reserved
Bab 3
Elektrik

2. KHB © 2007 Zaxx – SMKTD3 All Right Reserved
SUMBER ELEKTRIK
1. Elektrik adalah sumber tenaga yang
penting dalam kehidupan seharian.
2. Tenaga elektrik dapat dihasilkan
daripada sumber yang pelbagai
1. Kemagnetan
2. Tindakan kimia
3. Cahaya

3. KHB © 2007 Zaxx – SMKTD3 All Right Reserved
KEMAGNETAN
1. Elektrik terhasil
apabila sebatang
magnet digerakkan di
dalam gegelung
wayar.
2. Bila magnet bergerak,
galvanometer akan
bergerak.
3. Arus elektrik yang
terhasil dinamakan
“Arus Aruhan”.

4. KHB © 2007 Zaxx – SMKTD3 All Right Reserved
Dinamo
1. Dinamo terdiri daripada
1. Magnet kekal
2. Teras besi lembut
3. Gegelung wayar
2. Putaran dinamo oleh
roda basikal
menyebabkan medan
magnet pada magnet
kekal bergerak.
3. Medan magnet yang
bergerak akan dipotong
oleh gegelung dawai
lalu menghasilkan
aruhan arus elektrik.
4. Voltan akan bertambah
jika putaran roda basikal
semakin laju.

5. KHB © 2007 Zaxx – SMKTD3 All Right Reserved

6. KHB © 2007 Zaxx – SMKTD3 All Right Reserved
Dinamo

7. KHB © 2007 Zaxx – SMKTD3 All Right Reserved
Turbin
1. Turbin digunakan pada
penjana kuasa elektrik di
stesen penjana kuasa
hidro, wap dan diesel.
2. Mempunyai rotor yang
dapat diputar oleh aliran
air, stim atau angin.
3. Turbin menukarkan tenaga
kinetik kepada tenaga
mekanikal untuk
menggerakkan pelbagai
jenis mesin seperti pam
air dan penjana elektrik.

8. KHB © 2007 Zaxx – SMKTD3 All Right Reserved
TINDAKAN KIMIA
1. Tindakan kimia boleh digunakan untuk
menghasilkan tenaga elektrik.
2. Tenaga yang dihasilkan adalah sedikit
kuantitinya.
3. Elektron mengalir daripada punca negatif ke
punca positif dengan adanya unsur-unsur
dalam elektrolit.
4. Dua cara tindakan kimia:
1. Sel Basah
2. Sel Kering

9. KHB © 2007 Zaxx – SMKTD3 All Right Reserved
Sel Kering
1. Voltan yang dihasilkan sel
kering adalah 1.5 volt.
2. Sel ini digunakan dalam
peralatan elektrik bervoltan
rendah seperti radio, lampu
suluh, jam dan alat mainan.
3. Kelemahannya, sel ini tidak
dapat digunakan lagi setelah
casnya habis.

10. KHB © 2007 Zaxx – SMKTD3 All Right Reserved
Binaan Sel Kering
Zink
Elektrolit
Penutup
Loyang
Batang
Karbon

11. KHB © 2007 Zaxx – SMKTD3 All Right Reserved
Sel Basah
1. Tenaga yang dihasilkan
oleh sel basah lebih tinggi
dari sel kering.
2. Sel asasnya adalah sel
Asid Plumbum, Asid
Sulfurik Cair sebagai
elektrolitnya.
3. Sel basah dapat dicas
semula.
4. Digunakan dalam
kenderaan seperti kereta,
lori, bas dan motosikal.

12. KHB © 2007 Zaxx – SMKTD3 All Right Reserved
Jenis-Jenis Sel
1. SEL ALKALI
1. Digunakan pada alat voltan rendah seperti lampu suluh dan
radio
2. Tidak boleh dicas semula
2. SEL LITHIUM
1. Digunakan dalam jam tangan
2. Tidak boleh dicas semula
3. SEL MERKURI
1. Digunakan dalam peralatan voltan tinggi dalam jangka masa
yang lama.
2. Tidak boleh dicas semula
4. SEL NIKEL KADMIUM
1. Digunakan pada telefon bimbit
2. Boleh dicas semula

13. KHB © 2007 Zaxx – SMKTD3 All Right Reserved
CAHAYA
1. Bahan kimia seperti
kalium, natrium, salenium
dan silikon akan
menghasilkan arus elektrik
yang sedikit apabila
didedahkan pada cahaya.
2. Prinsip ini diaplikasikan
dalam sel foto dan sel
solar seperti pada kamera,
kalkulator dan alat
pemanas air.
Bahan Lutsinar
Besi
G
CAHAYA
Kristal (hablur)
seperti selenium

14. KHB © 2007 Zaxx – SMKTD3 All Right Reserved
BARANGAN ELEKTRIK

15. KHB © 2007 Zaxx – SMKTD3 All Right Reserved
Kegunaan Elektrik
TENAGA
ELEKTRIK
Tenaga
Haba
Tenaga
Kinetik
Tenaga
Bunyi
Tenaga
Cahaya
Seterika, cerek, periuk
nasi, pembakar roti,
Kipas angin, pengisar
elektrik, mesin basuh,
Radio, tv, pembesar
suara, telefon.
Lampu pendarfluor,
lampu pijar (mentol).

16. KHB © 2007 Zaxx – SMKTD3 All Right Reserved
JENIS WAYAR
DAN KERJA
PENDAWAIAN
ALATAN TANGAN
JENIS WAYAR
JENIS PLAG
FIUS

17. KHB © 2007 Zaxx – SMKTD3 All Right Reserved
Pena Ujian
1. Menguji dan
mengesan kebocoran
arus elektrik.
2. Mengetatkan dan
melonggarkan skru
kecil.
3. Mentol neon akan
menyala apabila
mata pena
menyentuh punca
arus elektrik.

18. KHB © 2007 Zaxx – SMKTD3 All Right Reserved
Pemotong Sisi
1. Memotong wayar
elektrik.
2. Memotong lebihan
wayar pada punca
tamatan.
3. Memotong kaki
komponen
elektronik.

19. KHB © 2007 Zaxx – SMKTD3 All Right Reserved
Playar Gabung
1. Digunakan untuk memegang,
mencengkam, memotong, membentuk
dan membengkok.

20. KHB © 2007 Zaxx – SMKTD3 All Right Reserved
Playar Muncung Tirus
1. Untuk memegang
benda kecil
2. Membentuk kaki
komponen
3. Memotong dawai dan
kaki komponen
4. Mencapai sesuatu di
ruang yang sukar.

21. KHB © 2007 Zaxx – SMKTD3 All Right Reserved
Penjalur Wayar
1. Untuk menjalur dan
memotong wayar.
2. 2 jenis :
1. Penjalur wayar
mudah.
2. Penjalur wayar
spring.

22. KHB © 2007 Zaxx – SMKTD3 All Right Reserved
JENIS WAYAR
WAYAR TERAS TUNGGAL
WAYAR TERAS TIGAWAYAR TERAS KEMBAR
WAYAR KUPRUM BERENAMEL
WAYAR LEMBAR TUNGGAL

23. KHB © 2007 Zaxx – SMKTD3 All Right Reserved
JENIS PLAG
PLAG 2 PIN
2 AMPERE
PLAG 3 PIN
13 AMPERE
PLAG 3 PIN
15 AMPERE

24. KHB © 2007 Zaxx – SMKTD3 All Right Reserved
Plag 3 Pin 13 Ampere
BIRU - NEUTRAL (N)
HIJAU - EARTH (E)
PERANG - LIVE (L)

25. KHB © 2007 Zaxx – SMKTD3 All Right Reserved

26. KHB © 2007 Zaxx – SMKTD3 All Right Reserved
FIUS
1. Fius digunakan untuk melindungi litar
dan perkakasan elektrik.
2. Juga mencegah kemalangan yang
mungkin berlaku akibat litar pintas.
3. Unit ukuran fius ialah “ampere”.
4. Apabila arus terlalu tinggi, fius akan lebur
dan aliran arus elektrik terputus.

27. KHB © 2007 Zaxx – SMKTD3 All Right Reserved
5. Terdapat 2 jenis fius
1. Fius katrij
2. Fius dawai
1. Tiub kecil yang
mempunyai
sesentuh logam di
hujungnya.
2. Tidak boleh
digunakan semula
jika terbakar.
3. Perlu diganti fius
baru dengan
ampere yang sama.
Fius
1. Berbentuk dawai / wayar.
2. Dapat digantikan dengan dawai
yang mempunyai kadaran
ampere sama.

28. KHB © 2007 Zaxx – SMKTD3 All Right Reserved
LAMPU PENDARFLUOR
1. Digunakan di rumah kediaman dan
bangunan.
2. Menghasilkan cahaya yang berwarna
putih dan lebih terang daripada lampu
pijar.

29. KHB © 2007 Zaxx – SMKTD3 All Right Reserved
Bahagian utama:
a) Tiub pendarfluor
 Diperbuat daripada kaca yang berisi dengan
gas argon dan merkuri.
 Bahagian dinding disalut dengan lapisan fosfur.
 Terdapat dua pin elektrod di kedua-dua hujung
tiub.
 Tiub menghasilkan sinaran ultraungu apabila
dialirkan arus elektrik.
b) Pemegang tiub
 Berfungsi untuk menyangga tiub pendarfluor.

30. KHB © 2007 Zaxx – SMKTD3 All Right Reserved
Bahagian utama:
c) Perumah
 Melindungi pemegang tiub, cok dan suis
penghidup.
d) Cok
 Digunakan untuk membekalkan voltan tinggi
pada awal penyalaan dan menstabilkan voltan
selepas lampu menyala.
 Lampu tidak akanmenyala jika cok rosak.

31. KHB © 2007 Zaxx – SMKTD3 All Right Reserved
Bahagian utama:
e) Suis penghidup
 Berfungsi untuk menghidupkan lampu
 Tidak berfungsi selepas lampu menyala.
 Lampu tidak akan menyala atau berkelip-kelip
jika suis penghidup rosak
f) Pemegang suis penghidup
 Menempatkan suis penghidup

32. KHB © 2007 Zaxx – SMKTD3 All Right Reserved
REFLEKSI
1. Tenaga elektrik dapat dihasilkan daripada 3
sumber? Nyatakan.
2. Nyatakan 4 jenis tenaga yang boleh dihasilkan
daripada tenaga elektrik?
3. Nyatakan fungsi 6 alatan tangan yang
digunakan dalam kerja pendawaian elektrik?
4. Nyatakan 5 jenis wayar?
5. Nyatakan 3 jenis plag?
6. Nyatakan 3 jenis tamatan plag 3 pin 13 ampere?
7. Apakah fungsi fius di dalam litar?

33. KHB © 2007 Zaxx – SMKTD3 All Right Reserved
Sekian
Selamat Mengulangkaji