2. I. Giriş
Hindistan'ın 1947 yılında İngiltere sömürgesi olmaktan çıkıp bağımsızlığını kazanması ile
birlikte, Müslüman nüfus da Hindistan'dan ayrılarak Pakistan Devleti'ni kurdu. Aynı yıl
Müslüman nüfusa sahip olan Doğu Bengal de "Doğu Pakistan" adını almak üzere bu yeni
kurulan devlete katıldı. Pakistan bu şekilde dini birlik üzerine kuruldu ancak doğu ile batı
arasındaki ekonomik, kültürel ve etnik farklılıkların, yönetimin yaklaşımlarının bir sonucu
olarak ayrımcılığa dönüşmesi ile iç karışıklıklar baş gösterdi. Sonunda Doğu Pakistan'ın, 26
Mart 1971'de başlayan ve Hindistan'ın da müdahalesiyle 22 Aralık 1971'de bugünkü
Bangladeş Halk Cumhuriyeti'ni kurmasıyla sonuçlanacak bir iç savaş başladı. Bu çalışmada
söz konusu çatışmanın tarihsel arka planı, çatışmanın gerekçeleri, uluslararası kamuoyunun
çatışma karşısında takındığı tutum ve olayın günümüzdeki yansımaları incelenecektir.
II. Çatışmanın Tarafları
Olay Pakistan'ın doğu ve batısı arasındaki iç ilişkilerden doğmuş olsa da, çatışmanın
gidişatında ve çözümünde diğer devletlerin de rolü olmuştur. Onkar Marwah, Bangladeş'in
kurulmasına, kararları ve politikalarıyla farklı seviyelerde etkisi olan aktörleri üç gruba
ayırmıştır.1 İlk olarak doğrudan doğruya müdahil olanları; Doğu Pakistan halkı, Batı Pakistan
hükümeti ve halkı, Hindistan hükümeti ve halkı olarak, yalnızca yönetimlerin değil halkların
da belirleyici rollerini göz ardı etmeyecek şekilde belirlemiştir. İkinci grupta önemli aktörler
olarak; Amerika Birleşik Devletleri, Sovyet Rusya, Çin Halk Cumhuriyeti ve Birleşmiş
Milletler Örgütü yer almaktadır. Üçüncü grupta ise fazla etkin rolü olmayan İngiltere ve
Fransa gibi Avrupa devletleri; İran, Libya, Endonezya ve Malezya gibi İslam devletleri;
Japonya gibi bazı Asya devletleri bulunmaktadır. Olayın uluslararası boyutu ileride
inceleneceğinden, öncelikle çatışmanın tarafları olan Doğu ve Batı Pakistan ile çatışmaya
doğrudan müdahil olan Hindistan'ın çatışma öncesine dayanan ilişkilerini, bölgedeki durum
ve koşulları incelemek, çatışmayı oluşturan ortamı anlamak bakımından önemlidir.
O dönemki Pakistan ile Hindistan her ne kadar yakın kimlikler taşıyor gibi görünse de
Kuldip Nayar'ın (1972) "uzak komşu" olarak adlandırdığı gibi; tarihlerinden, dinlerinden,
etnik yapılarından kaynaklanan farklılıkları ve aralarında bazı anlaşmazlıklar vardı.
Aralarındaki bölgesel sorunlardan en önemlisi Kaşmir üzerindeki anlaşmazlıklarıydı.
Hindistan ve Pakistan'ın bağımsızlıklarını kazanmalarından on hafta kadar kısa bir süre
1 Marwah, O. (1979).India's Military Intervention in EastPakistan,1971-1972.Modern Asian Studies, Vol.13,
No.4 , s. 556.
3. içerisinde çatışmaya neden olan bu bölgenin, Doğu Pakistan'ı ilgilendiren bir yönü de vardı.
Çünkü Hindistan, daha çok batıda etkinlik gösteriyor olsa bile, aktif çatışma olmadığı hallerde
savunmasız Doğu Pakistan'a yakın yerlerde bulunduruyordu. Böylece Doğu Pakistan,
Hindistan'ın Kaşmir'i güvence altına almak için kullandığı bir rehin konumundaydı. Doğu
Pakistan halkı ise Batı'nın Kaşmir üzerindeki iddiasına aralıksız devam edişi üzerine
kendilerinden öncelikli geldiğini düşünmeye başlamıştı. 2
III. Çatışmaya Doğrudan Müdahil Üçüncü Kişiler
Aralarında Hindistan toprakları bulunması nedeniyle Batı Pakistan ile sınırı bulunmayan
Doğu Pakistan, coğrafi olduğu kadar etnik ve kültürel olarak da Batı Pakistan'dan farklıydı.
Ülke nüfusunun çoğunluğu Doğu Pakistan'daydı ve buradaki çoğunluğu da Bengaller
oluşturuyordu. Bölgede yaygın olarak Bengalce konuşuluyordu. Doğu, Bengalce'nin yalnızca
resmi olarak tanınmasını değil, devlet dili olarak da kullanılmasını talep ediyordu. Politik
üstünlüğe sahip Batı Pakistan ise devletin tek ulusal dili olarak Urdu'yu kabul etmişti.
Bengaller Pakistan'ı daha çok müslümanların Hindu egemenliğinden kaçıp kendi kendilerini
yönetebileceği bir sığınak olarak görüyordu. Bu nedenle Bengal kimliklerini ve dillerini
Pakistan'a katabileceklerini umuyorlardı.3 Pakistanlılar için ise İslam mirasını korumak ve
güçlendirmek büyük önem ifade ediyordu. Urdu dilinin de bu mirasta payı büyüktü. Bu görüş
ayrılığının bir kanıtı olarak; Pakistan'ın kurucusu ve ilk devlet başkanı Muhammed Ali
Cinnah, Urdu'nun İslam kültür ve geleneklerini en iyi yansıtan dil olduğu görüşünü de dile
getirdikten sonra, ortak dil (lingua franca) olduğu ve Pakistan'ın tamamı tarafından anlaşıldığı
gerekçeleriyle bu talepleri reddediyordu.4 Bu konu hakkında 21 Mart 1948 yılında Dhaka
Üniversitesi'nde yaptığı açıklamada, devletin birliğinin sağlanması için tek bir dilin resmi dil
olarak kabul edilmesi gerektiğini, bunun da Urdu olduğunu ve aksini savunanların Pakistan'ın
düşmanı olduğunu ileri sürmüştür.
Yönetimin dil konusundaki tutumu Bengal milliyetçiliğini alevlendirmede büyük rol
oynamıştır. Ancak tek sorun bu değildi. Doğu Pakistan'a karşı ekonomik ve politik olarak da
sömürü söz konusuydu. Batı, endüstri ve ticareti iki bölge adına da kontrol ediyordu.
Ekonomide dengesiz bir dağılım vardı. Ticaretten sağlanan gelir, hangi taraftan ihraç edilen
ürünlerden elde edildiği dikkate alınmaksızın daha çok Batı'ya tahsil ediliyordu.
2 Marwah, O. (1979).India's Military Intervention in EastPakistan,1971-1972.Modern Asian Studies,Vol.13,
No.4, s.555
3 Oldenburg, P. (Aug 1, 1985). “A Placed insufficiently imagined”Language, Belief and the Pakistan Crisisof
1971.The Journal of Asian Studies: CambridgeUniversity Press,s. 712.
4 a.g.e., s. 716-717.
4. Yukarıda değinilen problemlerin yarattığı huzursuzluk ortamı Pakistan askeri
rejiminin başındaki Muhammed Eyüb Han'ın istifası ile yerine başkomutan Yahya Han'ın
gelmesine sebep oldu. Daha sonra halk arasında tepkiler büyüyünce, 1970 yılında, askeri
rejimden sivil yönetime geçilmesi için Pakistan tarihindeki ilk genel seçim gerçekleşti. 24
partinin katıldığı genel seçim, Doğu Pakistan'dan aday olan Mucibur Rahman önderliğindeki
Avami Birliği'nin, bölge meclisinde 300 koltuktan 288'ini; ulusal mecliste ise 300 koltuktan
160'ını elde etmesiyle sonuçlandı. Ordu, aslında yönetimden tam anlamıyla çekilmek
istemiyordu. İleri sürüldüğü üzere, tek bir grubun bu kadar geniş bir temsil yetkisi
kazanacağını da öngörmemişlerdi. 5 Seçimlerden sonra Pakistan için yeni bir anayasa
oluşturulması gerekiyordu, ancak bir türlü çözüme kavuşulamamıştı. Doğu Pakistan, seçim
sonuçlarından hak ettikleri sonucun sağlanmaması üzerine kendilerine bağımsızlık tanınması
talebinde bulundu. Ordu, güç kullanarak otoritesini kurmaya çalışınca iç savaş patlak verdi.
IV. Çatışmanın Hukuki Gerekçesi
Ülkede çatışma hali belirli bir hukuki gerekçeye dayanmaktan ziyade, Doğu ve Batı
Pakistan arasında yaşanan siyasal gerilimler ve bunun yanısıra ülkenin iki tarafında da
konuşulan dillerin farklı olması gibi nedenlerden dolayı ortaya çıkmıştır. En önemli olarak ise
de 1970 yılında yapılan Doğu Pakistan’ın partisinin seçimleri kazanmasına rağmen seçim
sonucunun uygulanmasından kaçınılması, çatışmayı tetikleyen en büyük etken olmuştur.
Pakistan'da yapılan ilk genel seçim sonuçları, Doğu Pakistan'dan aday Avam Birliği'nin
büyük bir çoğunluğu elde etmesiyle sonuçlanmıştı. Oluşturulacak anayasa için de çok büyük
ölçüde söz sahibi olmalarını öngörüyordu. Ancak Batı, iki tarafın da anayasanın
hazırlanmasında eşit şekilde temsil edilmeleri gerektiğinde ısrar edince, Avam Birliği seçim
sonuçlarına riayet edilmediğini düşünerek anayasanın hazırlanmasında ileri sürecekleri
pazarlıkları dikkate almayı reddetti. Pakistan ordusu da gücünün ve rolünün anayasa ile
yıpratılması korkusuyla Doğu'ya karşı güç kullanarak bu ihtimali ortadan kaldırmaya karar
verdi. 6
Hindistan’ın Pakistan’a savaş açmada ileri sürdüğü gerekçe ise Pakistan’daki iç savaş
nedeniyle bir çok sivilin Doğu Pakistan’lı Hindistan’a sığınması ve Hindistan'ın bunu
5 Marwah, O. (1979).India's Military Intervention in EastPakistan,1971-1972.Modern Asian Studies,Vol.13,
No.4 , 557-558.
6 a.g.e
5. güvenlik tehditi olarak görmesidir. Böylece kendi iç kamu düzenini korumak adına Pakistan’a
savaş ilan etmiştir7.
V. Çatışmanın Siyasal Diğer Gerekçeleri
Dönem boyunca Pakistan’daki siyasi durumu inceleyecek olursak, ülkenin nüfus
olarak büyük bir çoğunluğunun Doğu Pakistan’da bulunmasına karşılık, siyasal iktidar Batı
Pakistan’ın elinde bulumakta idi. Ülkede kabul edilen nüfusa göre temsil edilme sistemine
göre normal koşullar dahilinde Doğu Pakistan’ın temsilci sayısını daha fazla olması
gerekirken, Batı Pakistan tarafından getirilen “One Unit” sistemi sonucunda tüm Batı Pakistan
tek bir vilayet olarak kabul edilmiştir, bu da doğunun siyasal temsilde etkisini azaltmak
amacıyladır.
1970 yılında Doğu Pakistan’ın en büyük siyasi partisi Awami League’in seçimi
kazanması, Doğu Pakistan’ın anayasal olarak hükümet oluşturma hakkını sağlamıştır. Ancak
Pakistan Halk Partisi’nin lideri Zulfikar Ali Bhutto, Awami League başkanı Sheikh Mujibur
Rahman’ın başbakan olmasına muhalefet olarak ikili alternatif bir sistem önerisinde
bulunmuştur. Bu önerilen sisteme göre, ülkenin Batı ve Doğu yakası için iki ayrı başbakan
bulunacaktır. Yapılan bu öneri Doğu Pakistan’da karışıklıklara yol açmaya başlamıştır.
3 Mart 1971’de Doğu ve Batı Pakistan’ın iki lideri ülkenin kaderini belirlemek
maksadıyla bir araya gelmişlerdir. Yapılan görüşmelerin tatmin edici bir sonuca varmaması
halinde Sheikh Mujibur Rahman ülke çapında grev ilan etmiştir. Ülkede iç savaş çıkmasından
endişelenen Bhutto Mujib ile anlaşarak bir koalisyon hükümeti kurmaya karar vermiştir.
Fakat askerin bu gelişmelerden haberi bulunmamaktadır.
25 Mart 1971 tarihinde Sheikh Mujibur Rahman yaptığı bir konuşmasında, halktan her
evi bir direniş kalesine çevirmesini istemiş ve "Our struggle is for our freedom. Our struggle
is for our independence." sloganı ile konuşmasını sonlandırmıştır. Bu slogan halkın
bağımsızlık için savaşmasını tetikleyen ana olaylardan biri olmuştur.
VI. Çatışmanın Seyri
25 Mart 1971’de Pakistan ordusunun Operation Searchlight’ı başlatması ile her türlü
direniş bastırılmaya başlanmıştır. Yapılan operasyon Bengali hükümetinin kontrol altına
alınması amacını taşımaktadır. Çatışmanın başlamasından önce bütün yabancı basın
7 India-Pakistan:Troubled Relations,The 1971 War.Mayıs 2013 tarihindeBBC:
http://news.bbc.co.uk/hi/english/static/in_depth/south_asia/2002/india_pakistan/timeline/1971.stm
adresinden alındı
6. mensupları ülke dışı edilmiştir 8 .Yapılan sistematik katliamlar, sadece Bengalilerin
sinirlendirilmesi amacına hizmet etmiş ve aynı zamanda Doğu Pakistan’ın bölünmesine neden
olmuştur. Uluslararası basın kaynaklarına göre 5,000–35,000 kişinin Dhaka’da ve 200,000–
3,000,000 kişinin ise bütün Bangladeş içinde öldürülmüştür ve basın ve yazılan kitaplar bu
olaylardan soykırım olarak bahsetmeye başlamıştır.
Asia Times’a göre 3 milyon kişi Doğu Pakistan’ın askeri hükümeti tarafından
öldürülmüştür. Bir sürü kişinin bu katliamlar üzerine Hindistan’a sığınması ise Hindistan ve
Pakistan’ı savaşın eşiğine getirmiştir9. Yine Asia Times tarafından belirtilen verilere göre bir
gecede Dhaka’da 700.000 kişi Operation Searchlight kapsamında öldürülmüştür10.
Katliamlar ne kadar Dhaka odaklı olarak görünse de, Doğu Pakistan’ın başka
bölgelerini de etkilemiştir. Özellikle Dhaka Üniversitesi’nin lojmanları hedef haline
getirilmiştir. Sadece Hindu’ların kaldığı Jagannath Hall Pakistan ordusu tarafından tamamen
yok edilmiş ve burada ikamet etmekte bulunan 600 ila 700 kişi katledilmiştir11.
25 Mart 1971’de Rahman Bangladeş’in bağımsızlığını ilan etmiştir.
Bu operasyon dahilinde Sheikh Mujibur Rahman Pakistan ordusu tarafından
tutuklanmıştır.
VII. Çatışmaya Yönelik Uluslararası Tutum
Bu bölümde Pakistan’da yaşanan olaylara uluslarası camiadaki aktörlerin vermiş
olduğu tepkiler ve yaptıkları girişimler incelenecektir. İncelemenin sınıflandırılması Birleşmiş
Milletler, Amerika Birleşik Devletleri ve SSCB ve Çin olacak şekilde olayda aktif rol almaları
üzerine yapılmıştır.
1. Birleşmiş Milletler
Birleşmiş Milletler’ce tüm süreç ve Operation Searchlight’ta yapılan insan hakları
ihlalleri kınanma ile beraber savaşın başlamasından önce olayların siyasi olarak
yatıştırılmasında Birleşmiş Milletler başarılı olamamıştır.
8 Siddiqui,A. (1997).Deterrence and Coercive Diplomacy to War – The 1971 Crisis in South Asia. Journal of
International and Area Studies Vol.4 No.1 (s.73–92)
9 Chowdhury, D. R. (2005,Haziran). Indians arebastardsanyway.Mayıs 2013 tarihindeAsia Times:
http://www.atimes.com/atimes/South_Asia/GF23Df04.html adresinden alındı.
10 a.g.e
11
Malik,A. The Year of the Vulture. New Delhi: OrientLongmans (s. 79–83)
7. Mart 1971’de Sheikh Mujibur Rahman'ın bağımsızlık ilanında bulunması üzerine
Hindistan dünya çapında bağımsızlıkları için savaşan Bangladeş’teki insanlara insancıl
yardım gönderilmesi için bir kampanya başlattı. Başbakan İndira Gandhi Bengali’lerin
karşısında bir yer alarak bir çok şehir gezmek suretiyle Doğu Pakistan’da yaşananlar için
farkındalığın artırılması için çalıştı. Bu yapılan çalışmalar Hindistan’ın askeri müdahalesini
haklı göstermek saikiyle yapılmıştır. Savaşta Pakistan’ın yenilmesi üzerine, yeni bağımsız
Bangladeş devletinin hızlıca tanınması garantiye alınmıştır.
Hindistan’ın savaşa katılması üzerine kesin yenilgiye uğramaktan korkan Pakistan
Birleşmiş Milletler’e ivedi müracaatta bulunarak müdahale talep etmiş ve Hindistan’ın
ateşkes imzalamaya zorlanmasını talep etmiştir. Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi 4
Aralık 1971’de Güney Asya’da meydana gelen olayları tartışmak amacıyla toplanmıştır. Uzun
süren görüşmeler sonucunda 7 Aralık 1971’de Amerika Birleşik Devletleri “derhal ateşkes
imzalanması ve askeri birliklerin geri çekilmesi” yönünde öneri sunmuştur. Çoğunlukça bu
öneri kabul edilmekle beraber SSCB tarafından iki kez olmak üzere veto edilmiştir. İngiltere
ve Fransa ise çekincelerini belirtmiştlerdir12.
Pakistan’ın savaşta kesin olarak yenilmesi üzerine, Amerika Birleşik Devletleri 12
Aralık tarihinde Güvenlik Konseyi’nin yeniden bir araya gelmesi yönünde bir talepte
bulunmuştur. Bu sırada Pakistan Başbakan Yardımcısı ve Dış İşleri Bakanı Zulfikar Ali
Bhutto ateşkes imzalamak konusunda New York City’de görüşmeler yapmaktadır. Önerilerin
bitmesine yakın, Pakistan’ın Doğu Pakistan’daki birlikleri teslim olmuş ve savaş sona ermiştir.
Bir çok Birleşmiş Millet üyesi devletler bağımsızlık ilanından aylar sonra hemen
Bangladeş’i tanımışlardır13.
2. SSCB ve ABD
ABD bu savaşta Pakistan’ı siyasi olarak ve maddi olarak desteklemiştir. Başkan Nixon
ne kadar destek verdiklerini inkar ederek ve bunun Pakistan’ın bir iç meselesi olduğunu
söylese dahi, savaşın sonlarına doğru Pakistan’ın yenilgisi kesinleşmeye başladığında USS
12 The World:India and Pakistan:Over the Edge. (1971,Aralık). Mayıs 2013 tarihindeTIME Magazine:
http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,910155,00.html#ixzz2VUc9geOv adresinden alındı.
13
Karim,M. R. Recognition Story. Mayıs 2013 tarihinde
http://web.archive.org/web/20110725050939/http://www.bdsdf.org/forum/index.php?showtopic=3072
adresinden alındı.
8. Enterprise hava üssünü Bengal Körfezi’ne göndermiştir14. Amerika Birleşik Devletleri’nin bu
hakereti Hindistan tarafından nükleer tehdit olarak nitelendirilmiştir. Enterprise’in 11 Aralık
1971’de lokasyona varmıştır.
SSCB Deniz Kuvvetleri nükleer silahlarla donatılmış iki grup gemi Vladivostok’tan
Amerikan Task Force 74’ünü izlemesi için Hint Okyanus’una göndermiştir.
Nixon ve Henry Kissinger Sovyetler’in Güney Asya’ya açılmasından korkmuşlardır.
Pakistan’ın yakın müttefiği olan Çin Halk Cumhuriyeti ile Nixon uzlaşma müzakereleri
sürdürmektedir bu nedenle de Nixon 1972’nin Şubat ayında Çin’e bir ziyarette bulunmuştur.
Hindistan’ın Batı Pakistan’ı işgal etmesi Sovyetlerin bölgede baskın güç hale gelmesine
neden olacağından Nixon bundan korkmaktadır, ayrıca bu durum Amerika Birleşik
Devletleri’nin global pozisyonunu tehlikeye sokacaktır ve Amerika’nın üstü kapalı yani
açıkça ilan edilmemiş müttefiği Çin’in de bölgesel pozisyonunu tehlikeye sokacaktır. Bahsi
geçen durumların engellenmesi amacıyla Nixon Pakistan’a İran üzerinden askeri materyal
göndermiştir15 aynı zamanda Çin’i de Pakistan’a silahlı destek vermesi konusunda teşvik
etmektedir. Nixon hükümeti, Pakistan’ın Doğu Pakistan’da yaptığı soykırım fiilerini en
önemlisi de Blood Telegram’ı görmezden gelmektedir.
SSCB ise düşmanları ABD ve Çin’i zayıflatacağı düşüncesi ile Mukti Bahini’yi
desteklediği gibi Hint ve Bangladeş ordusunu desteklemiştir. Amerika veya Çin ile
yüzleşmenin Hindistan’a Sovyetler’e karşı önlem alınmasında bir teminat sağlamıştır.
Ağustos 1971’de Hint-Sovyet Barış Antlaşması imzalanmıştır.
Savaşın sonunda Varşova Paktı ülkeleri Bangladeş’i tanıyan ilk ülkeler olmuştur.
SSCB 25 Ocak 1972’de Bangladeş’i tanımıştır16. Amerika Birleşik Devletleri ise 8 Nisan
1972’de Bangladeş’i tanımıştır17.
14 Naval 'Show of Force' By Nixon Meant As Blunt Warningto India.(1971,Aralık 21). Rangor Daily News:
http://news.google.com/newspapers?id=HUU0AAAAIBAJ&sjid=IeEIAAAAIBAJ&pg=5099,2016461&dq=nixon+pa
kistan+military&hl=en adresinden alındı.
15 Shalom, Stephen R., The Men Behind Yahya in the Indo-Pak War of 1971.
http://coat.ncf.ca/our_magazine/links/issue47/articles/a07.htm
16 USSR, Czechoslovakia RecognizeBangladesh.(25 Ocak 1972). Sumter, South Carolina,USA: The Sumter Daily
Item:
http://news.google.com/newspapers?id=0dIoAAAAIBAJ&sjid=gQYGAAAAIBAJ&pg=2219,2272476&dq=banglad
esh+ussr+recognize&hl=en.
17 Nixon Hopes for Subcontinent Peace. (9 Nisan 1972) Spartanburg,South Carolina,USA: Herald-Journal:
http://news.google.com/newspapers?id=5TMsAAAAIBAJ&sjid=5ssEAAAAIBAJ&pg=3505,1398456&dq=usa+rec
ognize+bangladesh&hl=en
9. Çin
Pakistan’ın uzun süreli müttefiği olarak Çin, Pakistan’da gelişen olaylara telaşla bir
tepki vermiştir. Hint saldırısının yakın olduğuna inanan Nixon Çin’i de Pakistan’a askeri
olarak destek olması için teşvik etmiştir. Ancak Çin böyle bir talebi yerine getirmemiştir.
Bunun yerine Çin ateşkes imzalanması konusunda ağırlığını koymuştur.
Bangladeş Birleşmiş Milletler üyeliğine başvurduğunda Çin üyelik talebini veto
etmiştir. Çünkü o dönemde henüz Pakistan savaş suçlularının ülkelerine iadeleri
yapılmamıştır18.
Çin Bangladeş’i en son tanıyan ülkeler arasında yer almaktadır, 31 Ağustos 1975
tarihinde Bangladeş Çin tarafından tanınmıştır19.
VIII. Günümüzdeki Yansımalar
Hindistan ile Pakistan arasında 1971 yılında yaşanan savaş, ne kadar son bulmuş ve
bunun nihayetinde de Bangladeş bağımsız bir devlet olarak uluslararası kamu düzeninde
yerini almış olsa dahi, Hindistan ve Pakistan arasındaki ilişkiler hiç bir zaman tamamen
pürüzsüz bir hal almamıştır. 1971 savaşının günümüze etkisini gösteren bir olay olarak 2004
yılında 1972’deki ateşkes hattına bir çit örmesini örnek gösterebilmek mümkündür 20 .
Hindistan bu ateşkes hattının uluslararası bir sınır gibi görünmesini istemektedir ve bu sınıra
çit bu nedenle örülmektedir 21 . Örülen çit, İsrail ile Filistin arasına örülen duvara
benzemektedir ancak İsrail-Filistin arasında bulunan duvarda olduğu gibi bir uluslararası
geçerlilik ya da daha doğru bir deyişle detaylı incelemelere maruz kalmamıştır22.
Hindistan ve Pakistan arasında yapılan görüşmeler sonucunda Pakistan, ülke
topraklarını Hindistan aleyhine faaliyetlerde bulunan teröristlere kullandırmayacağını başka
18 China Veto Downs Bangladesh UN Entry. (1972,Ağustos 26). Mayıs 2013 tarihindeCanada:The Montreal
Gazette:
http://news.google.com/newspapers?id=GQsyAAAAIBAJ&sjid=w6EFAAAAIBAJ&pg=4712,6055847&dq=banglad
esh+united-nations+china&hl=en adresinden alındı.
19 China Recognizes Bangladesh.(1975,Eylül 1). Mayıs 2013 tarihindeOxnard,California,USA: The Press
Courier:
http://news.google.com/newspapers?id=rnVKAAAAIBAJ&sjid=RSINAAAAIBAJ&pg=4237,20391&dq=china+reco
gnize+bangladesh&hl=en adresinden alındı.
20 Waldman,A. (2004,New York Times). Good Fences Make Good Neighbors. Mayıs 2013 tarihinde
http://www.globalpolicy.org/component/content/article/187/34562.html adresinden alındı
21 a.g.e
22 a.g.e
10. bir deyişle kendi toprağını Hindistan aleyhine kullandırmayacağını taahhüt etmiştir 23 .
Hindistan’ın teorisine göre ateşkes hattına yapılan bu sınır, iki ülke arasında faaliyet gösteren
militan grupların daha kolay kontrol altına alınacaktır24.
IX. Sonuç
Doğu Pakistan’ın önce özerklik sonra da bağımsızlık ilan etmesiyle Pakistan’da iç
savaş başlamıştır25. Bunun üzerine savaş nedeniyle bir çok sivilin Hindistan’a akın akın
kaçması nedeniyle Hindistan Pakistan’a savaş ilan etmiştir. Bu savaşın sonunda bağımsız
devlet olarak Bangladeş ortaya çıkmıştır26.
Pakistan’ın içinde uygulanan seçimin sonucunda kazanan partiye muhalefet olunması
sonucunda ise sürekli olarak siyasi açıdan kısıtlanmış Doğu Pakistan’da karışıklıklara yol
açmış ve ülkeyi iç savaşa sürüklemiştir.
Yaptığımız çalışmalardan elde ettiğimiz sonuçtan bahsedecek olursak, Pakistan
müslüman birliğine çok güvenmektedir, ülkenin Doğu kısmının taleplerini göz ardı etmiştir.
Bunun yanısıra kendilerini iç savaşa iten dinamiklerin oluşmasında dış etkilerin neredeyse
yoktur. Dış etkiler daha sonradan Pakistan’ın bu tutumunu ve savaşın yönetilmesi adına
ortaya çıkmıştır.
23 Waldman,A. (2004,New York Times). Good Fences Make Good Neighbors. Mayıs 2013 tarihinde
http://www.globalpolicy.org/component/content/article/187/34562.html adresinden alındı
24 a.g.e
25 The 1971 War.
http://news.bbc.co.uk/hi/english/static/in_depth/south_asia/2002/india_pakistan/timeline/1971.stm
26 The 1971 War.
http://news.bbc.co.uk/hi/english/static/in_depth/south_asia/2002/india_pakistan/timeline/1971.stm
11. X. Kaynakça
1. China Recognizes Bangladesh. (1975, Eylül 1). Mayıs 2013 tarihinde Oxnard, California,
USA: The Press Courier:
http://news.google.com/newspapers?id=rnVKAAAAIBAJ&sjid=RSINAAAAIBAJ&pg=423
7,20391&dq=china+recognize+bangladesh&hl=en adresinden alındı.
2. China Veto Downs Bangladesh UN Entry. (1972, Ağustos 26). Mayıs 2013 tarihinde
Canada: The Montreal Gazette:
http://news.google.com/newspapers?id=GQsyAAAAIBAJ&sjid=w6EFAAAAIBAJ&pg=471
2,6055847&dq=bangladesh+united-nations+china&hl=en adresinden alındı.
3. Chowdhury, D. R. (2005, Haziran). Indians are bastards anyway. Mayıs 2013 tarihinde
Asia Times: http://www.atimes.com/atimes/South_Asia/GF23Df04.html adresinden alındı.
4. India-Pakistan: Troubled Relations, The 1971 War. (tarih yok). Mayıs 2013 tarihinde BBC:
http://news.bbc.co.uk/hi/english/static/in_depth/south_asia/2002/india_pakistan/timeline/1971
.stm adresinden alındı.
5. Karim, M. R. Recognition Story. Mayıs 2013 tarihinde
http://web.archive.org/web/20110725050939/http://www.bdsdf.org/forum/index.php?showtop
ic=3072 adresinden alındı.
6. Malik, A. The Year of the Vulture. New Delhi: Orient Longmans (s. 79–83)
7. Marwah, O. (1979). India's Military Intervention in East Pakistan, 1971-1972. Modern
Asian Studies, Vol.13, No.4 , 549-580.
6. Naval 'Show of Force' By Nixon Meant As Blunt Warning to India. (1971, Aralık 21).
Rangor Daily News:
http://news.google.com/newspapers?id=HUU0AAAAIBAJ&sjid=IeEIAAAAIBAJ&pg=5099
,2016461&dq=nixon+pakistan+military&hl=en adresinden alındı.
7. Nixon Hopes for Subcontinent Peace. (9 Nisan 1972) Spartanburg, South Carolina, USA:
Herald-Journal:
http://news.google.com/newspapers?id=5TMsAAAAIBAJ&sjid=5ssEAAAAIBAJ&pg=3505,
1398456&dq=usa+recognize+bangladesh&hl=en
8. Oldenburg, P. (Aug 1, 1985). “A Placed insufficiently imagined” Language, Belief and the
Pakistan Crisis of 1971. The Journal of Asian Studies: Cambridge University Press.
9. Shalom, S. R. (tarih yok). The Men Behind Yahya in the Indo-Pak War of 1971. Mayıs
2013 tarihinde http://coat.ncf.ca/our_magazine/links/issue47/articles/a07.htm adresinden
alındı.
10. Shrivastava, S. (2011, Ekim 30). 1971 India Pakistan War: Role of Russia, China,
America and Britain. Mayıs 8, 2013 tarihinde The World Reporter:
http://www.theworldreporter.com adresinden alındı.
12. 11. Siddiqui, A. (1997). Deterrence and Coercive Diplomacy to War – The 1971 Crisis in
South Asia. Journal of International and Area Studies Vol.4 No.1 (s. 73–92)
12. The World: India and Pakistan: Over the Edge. (1971, Aralık). Mayıs 2013 tarihinde
TIME Magazine:
http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,910155,00.html#ixzz2VUc9geOv
adresinden alındı.
13. USSR, Czechoslovakia Recognize Bangladesh. (25 Ocak 1972). Sumter, South Carolina,
USA: The Sumter Daily Item:
http://news.google.com/newspapers?id=0dIoAAAAIBAJ&sjid=gQYGAAAAIBAJ&pg=2219
,2272476&dq=bangladesh+ussr+recognize&hl=en.
13. Waldman, A. (2004, New York Times). Good Fences Make Good Neighbors. Mayıs 2013
tarihinde http://www.globalpolicy.org/component/content/article/187/34562.html adresinden
alındı.
