Nieuwsbrief voor de OR van ROC/ AOC/ Vakschool januari 2013

1. Voorzitter! Voorzitter luister eens!?
Over de soorten voorzitters van OR’en
Inleiding
Je zult maar voorzitter van de ondernemingsraad (OR) zijn. Je hebt ze (natuurlijk) in alle
soorten en maten. Naar mijn ervaring is het een taak die je niet moet onderschatten. Bij mooi
weer wil iedereen wel kapitein zijn, maar in storm is het een minder benijdenswaardige
positie. Denk daarbij aan dalende studentenaantallen, reorganisatie, onderwijsvernieuwingen,
slechte accreditaties maar ook interne conflicten in de raad
Elke voorzitter doet het natuurlijk op zijn eigen manier, maar naar mijn ervaring zijn er toch
wel bepaalde soorten voorzitters te onderscheiden. Het gaat er niet zozeer om een
waardeoordeel uit te spreken over welke soort nu het beste is.Maar wellicht is het herkenbaar
voor de voorzitter zelf en ook voor een niet- voorzitter.
De soorten
De rol van de voorzitter is vooral uitgesproken als het gaat om het voorzitterschap van de
vergaderingen van de OR in de praktijk. Dat kunnen vaak vergaderingen zijn met een vrij
talrijk en pluriform gezelschap. Zo’n 20 personen is geen uitzondering en dat is beslist lastig
als het erom gaat tot zorgvuldige besluitvorming te komen.
Een voorzitter wordt zelden als zodanig geboren. Het is noodzakelijk dat deze zich in de
nodige vergadertechnieken schoolt, ze zich eigenmaakt en er ervaring mee opdoet. Dat geldt
trouwens ook voor vice- voorzitters, want afwezigheid van de voorzitter komt vaak op een
onverwacht en wellicht minder gelegen moment.
Het niet bekend zijn met de gebruikelijk procedures kan tot pijnlijke situaties leiden en dat
moet een voorzitter zichzelf en ook de leden niet aandoen. Medezeggenschapswerk verloopt
volgens bepaalde spelregels zie bijv. het reglement en huishoudelijk reglement.
Ervan uitgaande dat de voorzitter deze technieken beheerst dan zijn er voorzitters, en dat kan
een kwestie van opvatting of karakter zijn, die heel uitgesproken zijn in deze rol. Zij hebben
al een idee waar de discussie inhoudelijk naar toe zou moeten leiden en sturen daar dan ook
(te) nadrukkelijk op aan. Het is natuurlijk prima als een voorzitter van wanten weet en
inhoudelijk ideeën heeft, maar professionals hoeven wat de inhoud betreft (natuurlijk) niet
altijd op een lijn te zitten. Al te sturend komt dan voor hen over als al te dwingend en niet
gehoord worden. Een volgende keer kan deze voorzitter tegen grenzen aanlopen.
Aan de andere kant van het spectrum staat een voorzitter die zijn rol vooral als dienend en
technisch ziet. De rol van de voorzitter is dan vooral om iedereen zijn of haar zegje te laten
doen en te hopen dat er zo een goed compromis uit de bus komt. Dat hoeft echter niet, want
op deze wijze kunnen de meest uitgesproken opvattingen het halen en dan zit je als voorzitter
1

2. met de gebakken peren, want jij bent degene die ze moet verantwoorden en er als eerste op
aanspreekbaar is. Deze voorzitter stuurt niet zozeer, maar wordt gestuurd. Een variant
hiervan is de louter formele voorzitter, die de procedures als houvast beschouwd en daarmee
verkrampt kan optreden.
Echter in het onderwijs gaat het om de inhoud. Het is daarmee onontkombaar dat de voorzitter
inhoudelijk goed op de hoogte is, strategisch inzicht heeft en een luisterend oor. Dat biedt de
voorzitter meer de gelegenheid om met een inhoudelijk compromis te komen.
Een voorzittersrol die je ook vaker ziet is de voorzitter die zijn of haar rol wat uit het oog
verliest en bij onderwerpen inhoudelijk (te) zeer betrokken is. Het komt erop neer dat de
voorzitter ook inhoudelijk mee discussieert en dat hij of zij zijn formele rol als voorzitter niet
meer goed kan uitoefenen, want elk compromis kan dan als een verlies van eigen opvatting
worden opgevat. Het doel is niet meer om tot een breed gedragen besluit te komen maar tot
een besluit overeenkomstig de eigen opvatting.
Wil de voorzitter echt inhoudelijk meediscussieren dan kan mogelijk een ander, wellicht
externe persoon de rol van voorzitter op zich nemen.
Zonder nu om een soort duizendpoot te vragen lijkt in de praktijk een betrokken, maar
ongebonden voorzitter goed te werken, die inhoudelijk goed onderlegd is, daar ideeën over
heeft en zo kan komen tot een besluit met een breed draagvlak. Dit laatste overigens niet te
verwarren met een niet werkbaar compromis.
Andere aspecten van het voorzitterschap zijn o.a. het zichtbaar zijn zowel naar de eigen leden,
de achterban, de overlegpartners en externen. De voorzitter is namelijk eindverantwoordelijk
en dus aanspreekbaar.
Dus voorzitter zijn, een mooie, soms ondankbare en vaak dankbare taak.
18/1/’13
2