teknikresim, açılım hesaplama ile ilgili notlar

1. TEKNİK RESİM Teknik resim , teknik elemanlar tarafından bir inşaatın veya herhangi bir mekanizmanın biçim ve ölçülerini tasvir etmek için kullanılan grafik (çizgi) lisanıdır. Endüstride çalışan elemanlar, çalıştıkları yere göre yeterli resim bilgisine sahip olmalıdır. Bir teknisyen, konstrüktör resmi hem iyi bilmeli hem de iyi ve doğru çizmelidir. Tezgah başında çalışan işçi ise iyi resim çizmesi gerekmez. Ancak resmi doğru okuyup anlaması gerekir. Bunun için de Teknik resmin temel kurallarını bilmelidir. Ancak Teknik resim diğer bilgi alanlarına göre farklılık gösterir. Yani sadece dinleyip, okumakla öğrenilmez. Öğrendiklerini uygulayıp bol pratik yapmadıkça kavrayamaz. Yani güzel çizmese de doğru çizecek bir seviyede olmalıdır. Özellikle kroki resim son derece önemlidir. Dolayısıyla, sadece resim okuma yeterli ve kalıcı olmaz. Bir miktar çizim çalışmaları yaparken, farkında olmadan yavaş yavaş okuma pratiği gelişecektir.

2. TEKNİK RESMİN AMACI ve ÖNEMİ Bakış yönü (Dik izdüşüm) Malzeme (Çizme) Görünüş Ölçülendirme Markalama (Noktalama) Kalınlık 4 İşlenmiş yüzeyler

3. Çürütme ya da kesme Delme (Ürün) Ölçüsünde işleme

4. Meydana getirilecek iş parçaları iş sırasına göre model, döküm, tesviye, montaj ve boya atölyesinde bir çok işçinin elinden geçeceği için, her işçinin o parça hakkında genel bilgiye sahip olduğu kadar teknik resmide çok iyi okuyabilmesi lazımdır. TEKNİK RESMİN MESLEK DALLARI İLE İLGİSİ Teknik bürolarda mühendisler tarafından tasarlanan iş konularında, parçanın yapım resmi dediğimiz, ölçülerini, yapılacağı malzemeyi, kaç adet yapılacağını ve işleme özelliklerini belirten resimleri çizerek yapıma geçilmek üzere atölyelere gönderilir. Resimler hazırlanırken çeşitli bölümlerde işleneceği düşünülerek, her işçinin anlayabileceği veya parçayı gözünde canlandırabileceği nitelikte ve eksiksiz olmasına önem verilir.

5. ÇEŞİTLİ MESLEK DALLARI İLE İLGİLİ RESİMLER Lütfen korkmayınız. Göreceğiniz resimler tipik meslek resimleridir. Şu aşamada doğal olarak anlayamayabilirsiniz. Kursun sonunda kendi branşınızla ilgili olan resimleri okuyup ve anlayabileceksiniz.

9. 1.0 2(B) 5(R) 4(A) 1.1 3(S) 14(Z) 12(Y) a 1 a 0 2.0 2(B) 5(R) 4(A) 2.1 3(S) 14(Z) 12(Y) b 1 b 0 3(R) 1(P) 2(A) a 0 2(A) 1(P) 3(R) 2(A) 3(R) b 0 1(P) 2(A) 3(R) a 1 1(P) 2(A) 3(R) 1(P) b 1 3(R) 1(P) 2(A)

15. RESİM KAĞITLARI A0 A1 A2 A3 A4 A5 A6 A6 1189 841

16. Genellikle A3 ve A4 kağıtlarını kullanırız. En çok bunların ölçülerini bilmemiz gerekir. Dikey A4 = 210 x 297 Yatay A4 = 297 x 210 Dikey A3 = 297 x 420 Yatay A3 = 420 x 297 420 x 594 594 x 841 841 x 1189 Ölçüler mm A0 A2 A1 Forma 105 x 148 148 x 210 210 x 297 297 x 420 A4 A6 A5 A3 DİKEY YATAY

17. TEKNİK RESİMDE KULLANILAN ÇİZGİLER Teknik resimde çizgi kalınlıkları , çizilecek resmin büyüklüğüne ve göze güzel görünecek şekilde ayarlanır. Aynı ölçek ile çizilen bir parçanın, bütün görünüşlerinde kullanılan aynı tip çizgiler, aynı kalınlığı muhafaza etmelidir. 0,5 Çizgi Grubu 0,5 mm Sürekli kalın çizgi Kalınlık Çizgi Adı 0,25 mm Sürekli ince çizgi 0,25 mm Sürekli ince çizgi (Serbest) 0,25 mm Kesik ince çizgi 0,25 mm Noktalı kesik ince çizgi 0,25 mm Noktalı kesik ince çizgi, uçları kalın 0,5 mm Noktalı kesik kalın Çeşitli büyüklükteki resimlerde kullanılmak üzere çeşitli çizgi gruplar halinde standardize edilmiştir. Bunlar 1,4 – 1 – 0,7 – 0,5 – 0,35 – 0,25’dir. Biz A3 ve A4 kağıdına çizim yapacağımız için 0,5 mm çizgi grubunu kullanacağız.

18. TEKNİK RESİMDE KULLANILAN ÇİZGİLER Kağıt büyüklüğüne göre çizgi kalınlığı kullanılması tavsiye edilir. A0 formatındaki büyük kağıtlara çok ince ile çizim yapılırsa, kimi okuyucular okumakta güçlük çekebilir. Bunun yerine kalın, okunması kolay, çizgi grubundan seçmek gerekir. Biz A3 ve A4 kağıdına çizim yapacağımız için 0,5mm çizgi grubunu kullanacağız. 0,5 Çizgi Grubu Şekillerde görünen kenarlar ve çevreler. Kullanıldığı yerler Ölçü ve ölçü bağlama çizgileri, taramalar Kısmi kesit veya görünüşleri sınırlayan çizgiler Görünmeyen kenarlar ve çevreler Simetrik cisimlerin eksenleri, delik daireleri Kesit düzlemlerinin izleri Özel işlem yapılacak yüzeylerin belirtilmesinde

19. Bir sonraki sayfada gördüğünüz parçanın çizgi kalınlıklarına göre çizimini göreceksiniz.

20. Sürekli kalın Sürekli ince Kesik ince Noktalı kesik ince Noktalı kesik ince, uçları kalın

21. NİÇİN FARKLI ÇİZGİ KALINLIKLARI KULLANMAMIZ GEREKİR ?

22. DOĞRU

23. YANLIŞ

24. GEOMETRİK ÇİZİMLER Doğruyu iki ve ikinin katı sayıda bölmek: Pergel A B uzunluğunun yarısından daha büyük açılarak A ve B uçlarından çapraz yaylar çizilir ve kesiştirilir C ve D noktaları bulunur. C D arasından çizilen çizgi A B doğrusunu iki eşit parçaya böler ve E noktası bulunur. Aynı işlem A E doğru parçası için yapılırsa ¼ bölmeler elde edilir. A B C E D F G H İnce çizgi Kalın çizgi 1/2 1/4 1/4

25. GEOMETRİK ÇİZİMLER Daire içine üçgen çizmek: Pergel dairenin yarıçapı R kadar açılarak A noktasından bir yay çizilir. Yayın daireyi kestiği noktalar C ve D, tepe noktası B ile birleştirilir. R B İnce çizgi Kalın çizgi A C D

26. GEOMETRİK ÇİZİMLER Daire içine altıgen çizmek: Pergel dairenin yarıçapı R kadar açılarak A ve B noktasından birer yay çizilir, C D ve E F noktaları bulunur. Yaylar ile daire çevresinin kesiştiği noktalar A, B, C, D, E, F birleştirilir. R B Kalın çizgi A R E C D F İnce çizgi

27. İZDÜŞÜM Bir cismin bir düzlem üzerine düşürülen görüntüsüne, o cismin izdüşümü; bu görüntüyü elde edebilme metoduna da izdüşüm metodu denir. İZDÜŞÜM METOTLARI 1- Konik izdüşüm 2- Eğik izdüşüm 3- Dik izdüşüm (Kullanacağımız izdüşüm) İzdüşüm ün olması için; bakış noktası , ışınlar , cisim ve düzlem olması gerekir.

28. 1- Konik izdüşüm: Bir noktadan çıkan ışınlar cismin çevre ve kenarlarından geçerek düzlem üzerinde büyüyerek görüntüyü meydana getirir. Bu izdüşüm tam büyüklüğü ve biçimi açıklamadığından işçilik resimlerinde kullanılmaz, daha ziyade afiş, dekorasyon ve mimari çizimlerde kullanılır. Bakış noktası Cisim İzdüşüm İzdüşüm düzlemi

29. 2- Eğik izdüşüm: Bu metotta birbirine paralel olan ışınlar, izdüşüm düzlemine eğik olarak gelirler. Cismin bir yüzü düzleme paralel olmakla beraber, ışınlar düzleme 90 º ‘den farklı bir açıda geldiğinden, izdüşüm düzlemi ile yaptığı açıya bağlı olarak farklı görünüşler meydana getirirler. Bakış noktaları Cisim İzdüşüm İzdüşüm düzlemi

30. * 3- Dik izdüşüm : Bu metotta izdüşüm ışınları birbirine paralel ve izdüşüm düzlemine ise dik durumdadır.ışınlar birbirine paralel ve düzleme dik geldiklerinden, cismin duruşu değişmedikçe, düzlemle arasındaki mesafe ne kadar değişse, izdüşümde bir değişiklik meydana gelmez. Bu nedenle düzlem üzerindeki izdüşüm de cismin ön yüzü ile aynı biçim ve büyüklükte olur. Bakış noktaları Cisim İzdüşüm İzdüşüm düzlemi

31. ISO-E ve ISO-A İZDÜŞÜM METODU Ülkemizde ve Avrupa ülkelerinde ISO-E izdüşüm metodu kullanılmaktadır. Ancak ülkeler arasındaki teknolojik ilişkiler içerisinde ISO-A izdüşüm metodunu da bilmek gerekir. ISO-A ( Iso- America): Amerika ve İngiltere'nin bağlı olduğu ülkeler tarafından kullanılmaktadır. ISO-E ISO-A ISO-E ( Iso- Europa): Avrupa ve bizimde bağlı olduğumuz ülkeler tarafından kullanılmaktadır.

32. ISO-E METODUNA GÖRE DÜZLEMLER Temel izdüşüm düzlemleri uzayda birbirine dik kabul edilir. 3 düzlem vardır. Yatay düzlem (üstten görünüş): Yere paralel olan düzleme denir. Alın düzlem (önden görünüş): Yatay düzleme dik olan düzleme denir. Profil düzlem (yandan görünüş): Alın ve yatay düzleme dik olan düzleme denir. Yatay düzlem Alın düzlem Profil düzlem

33. Yandan bakış Üstten bakış Önden bakış ISO-E METODUNA GÖRE ÜÇ GÖRÜNÜŞÜN ELDE EDİLMESİ

34. Yandan bakış Üstten bakış Önden bakış ISO-E METODUNA GÖRE ÜÇ GÖRÜNÜŞÜN ELDE EDİLMESİ Önden görünüş Yandan görünüş Üstten görünüş

35. ISO-E METODUNA GÖRE ÜÇ GÖRÜNÜŞÜN ELDE EDİLMESİ Üstten bakış Yandan bakış Önden bakış

36. Diedr: İzdüşüm düzleminin kapalı haline diedr denir. Epür: İzdüşüm düzleminin açık haline epür denir. Biz çizimlerimizde epür konumunu kullanacağız. Önden görünüş Yandan görünüş Üstten görünüş

37. ÜÇ GÖRÜNÜŞÜN EPÜR DÜZLEMİNDE GÖSTERİLMESİ ÖN

38. ISO-E Metonu Göre Görünüş Çıkarmak . ÖN H L M B A E C D F G İ J N O K YAN ÜST ISO-E Önden görünüş Yandan görünüş Üstten görünüş

39. ISO-E Metonu Göre Görünüş Çıkarmak . ÖN YAN ÜST A B C D F E G H İ J J İ A B L M K N C O N M L C B A J H İ D E F ÖN H L M B A E C D F G İ J N O K YAN ÜST

40. ISO-E Metonu Göre Görünüş Çıkarmak . YAN ÜST B A E C D F G H İ J M L N O K ÖN N D E H J İ A B L M K C O N M L C B İ K M L N F A J O ÖN YAN ÜST

41. ISO-A Metonu Göre Görünüş Çıkarmak . Önden görünüş Yandan görünüş Üstten görünüş ÖN YAN ÜST ISO-A B A E C D F G H İ J M L N O K

42. ISO-A Metonu Göre Görünüş Çıkarmak . ÜST O N M L C B A J İ D E F ÖN YAN A B C D F E İ J G H ÖN YAN ÜST B A E C D F G H İ J M L N O K

43. GÖRÜNÜŞ ÇIKARMA UYGULAMALARI Aşağıda verilen parçanın ISO-E metoduna göre 3 görünüşünün çıkarılması. A B C D E A B C D E YAN ÜST ÖN ÖN

44. GÖRÜNÜŞ ÇIKARMA UYGULAMALARI Bundan sonra yapacağımız uygulamalarda ISO-E metoduna göre çizimlerimizi yapacağız.Aşağıda verilen parçanın 3 görünüşünün çıkarılması. A B C F D E G H I A B C D E F G H I ÖN YAN ÜST ÖN

45. GÖRÜNÜŞ ÇIKARMA UYGULAMALARI A H Aşağıda verilen parçanın 3 görünüşünün çıkarılması. A B C D B C D ÖN YAN ÜST ÖN

46. GÖRÜNÜŞ ÇIKARMA UYGULAMALARI Aşağıda verilen parçanın 3 görünüşünün çıkarılması. A B C F D E G H I A B C D E F G H I J J ÖN YAN ÜST ÖN

47. GÖRÜNÜŞ ÇIKARMA UYGULAMALARI Aşağıda verilen parçanın 3 görünüşünün çıkarılması. A B C F D E G A B C D E F G ÖN YAN ÜST ÖN

48. GÖRÜNÜŞ ÇIKARMA UYGULAMALARI Aşağıda verilen parçanın 3 görünüşünün çıkarılması. A B C F D E G H I J K A B C D E F G H I J K ÖN YAN ÜST ÖN

49. GÖRÜNÜŞ ÇIKARMA UYGULAMALARI Tek görünüşle ifade edilen parçalar: Üzerinde girinti ve çıkıntı olmayan düz yüzeyli ( sac gibi ) parçaların bir görünüşü çizilir. Kalınlık ölçüsü görünüşün üzerine yazılır. Kalınlık 3

50. GÖRÜNÜŞ ÇIKARMA UYGULAMALARI Tek görünüşle ifade edilen parçalar Kalınlık 5

51. GÖRÜNÜŞ ÇIKARMA UYGULAMALARI Tek görünüşle ifade edilen parçalar Kalınlık 4

52. GÖRÜNÜŞ ÇIKARMA UYGULAMALARI Tek görünüşle ifade edilen parçalar Kalınlık 4

53. GÖRÜNÜŞ ÇIKARMA UYGULAMALARI Tek görünüşle ifade edilen parçalar: Üzerinde girinti, çıkıntı olmayan simetrik silindirik parçalar da tek görünüşle ifade edilebilir. Ø9 Ø25 Ø35 29 29 34

54. GÖRÜNÜŞ ÇIKARMA UYGULAMALARI Tek görünüşle ifade edilen parçalar: Üzerinde girinti, çıkıntı olmayan simetrik kare parçalar da tek görünüşle ifade edilebilir. 9 23 35 29 29 34

55. GÖRÜNÜŞ ÇIKARMA UYGULAMALARI Numaralandırılmış model parçalarının perspektifleri ile harflendirilmiş görünüşleri verilmiştir. Her parçanın önden ve soldan görünüşlerini bularak aşağıdaki çizelgeye görünüş harflerini yazınız. Perspektif Önden Görünüşler Yandan Görünüşler Üstten Görünüşler 1 2 3 4 A B C D E F G H I J K L 1 Ü Y Ö P 2 Ü Y Ö P 3 Ü Y Ö P 4 Ü Y Ö P

56. GÖRÜNÜŞ ÇIKARMA UYGULAMALARI Numaralandırılmış model parçalarının perspektifleri ile harflendirilmiş görünüşleri verilmiştir. Her parçanın önden, soldan ve üstten görünüşlerini bularak aşağıdaki çizelgeye görünüş harflerini yazınız. Perspektif 1 2 3 G A B C D E F H I 1 Ü Y Ö P 2 Ü Y Ö P 3 Ü Y Ö P

57. GÖRÜNÜŞ ÇIKARMA UYGULAMALARI Verilen perspektifler yardımıyla, noksan bırakılmış görünüşlerini tamamlayınız.

58. GÖRÜNÜŞ ÇIKARMA UYGULAMALARI Verilen perspektifler yardımıyla, noksan bırakılmış görünüşlerini tamamlayınız.

59. GÖRÜNÜŞ ÇIKARMA UYGULAMALARI Model parçaların önden görünüşleri numaralandırılmış, yandan görünüşleri ise harflendirilerek verilmiştir. Numaralandırılmış her parçanın yandan görünüşlerini bularak çizelgedeki yerlerine harflerini yazınız. 1 2 3 4 5 6 A B C D E F YANDAN ÖNDEN 1 2 3 4 5 6

60. GÖRÜNÜŞ ÇIKARMA UYGULAMALARI Model parçaların önden görünüşlerine göre yandan ve üstten görünüşlerini bularak çizelgeye harflerini yazınız. 1 2 3 4 G H A B C D E F ÖNDEN YANDAN ÜSTTEN 1 2 3 4

62. PERSPEKTİF UYGULAMALARI Aşağıda görünüşleri verilmiş olan parçanın izometrik perspektifini çiziniz. 30° 30°

63. PERSPEKTİF UYGULAMALARI Aşağıda görünüşleri verilmiş olan parçanın izometrik perspektifini çiziniz. 30° 30° 30° 30°

64. PERSPEKTİF UYGULAMALARI Aşağıda görünüşleri verilmiş olan parçanın izometrik perspektifini çiziniz. 30° 30°

65. PERSPEKTİF UYGULAMALARI Aşağıda görünüşleri verilmiş olan parçanın kavaliyer perspektifini çiziniz. 45°

66. PERSPEKTİF UYGULAMALARI Aşağıda görünüşleri verilmiş olan parçanın kavaliyer perspektifini çiziniz. 45° 45°

67. PERSPEKTİF UYGULAMALARI Aşağıda görünüşleri verilmiş olan parçanın kavaliyer perspektifini çiziniz. 45°

68. PERSPEKTİF UYGULAMALARI Aşağıda görünüşleri verilmiş olan parçanın dimetrik perspektifini çiziniz. 42° 7° 1:2

69. PERSPEKTİF UYGULAMALARI Aşağıda görünüşleri verilmiş olan parçanın dimetrik perspektifini çiziniz. 42° 7° 1:2

70. PERSPEKTİF UYGULAMALARI Aşağıda görünüşleri verilmiş olan parçanın dimetrik perspektifini çiziniz. 42° 7° 1:2

71. GÖRÜNÜŞ ÇIKARMA UYGULAMALARI Perspektifte görülen ve ince malzemeden yapılmış iş parçasının açınımı verilen açınımlardan hangisidir. C A C B D

73. Ölçü sınır çizgisi Ölçü çizgisi Ölçü oku Ölçü rakamı 75 º eğik (Norm) yazı

74. ~ 1 - 2 mm ~ 4 – 5 mm ~ 2 - 3 mm ~ 8 – 10 mm ~ 1 mm ~ 3 mm 15 °

76. Kalınlık 1,5

84. KAYNAKLI BİRLEŞTİRMELER Kaynak: Kristalleri aynı veya birbirine yakın özellikteki metal veya plastik iş parçalarında, ek yerlerinin ergitilmesi veya yaklaşık ergime sıcaklıklarında basınç yapmak suretiyle iki parçaya ait kristallerin birleştirilmesine denir. Kaynak yeri: Parçaların kaynakla birleştirildiği kısmıdır. Kaynak yeri uzatma, mukavemet arttırma vb. amaca göre çeşitli şekillerde olabilir. Kaynak dikişi: Kaynak yerinde parçalar kaynak dikişiyle birleştirilir. Kaynak yerinin durumu ve kaynak dikişinin şekli malzeme veya kaynak metoduna göre çeşitli şekillerde yapılır. KAYNAK METOTLARI Basınç Esaslı Kaynaklar Ergitme Esaslı Kaynaklar Özel Kaynaklar

85. KAYNAKLI BİRLEŞTİRMELERDE ESAS SEMBOLLER I Kaynağı V Kaynağı Yarım V Kaynağı Y Kaynağı Yarım Y Kaynağı U Kaynağı Yarım U Kaynağı Sırt Kaynağı Eğik Kaynak İç köşe kaynağı

86. YARDIMCI SEMBOL UYGULAMA ÖRNEKLERİ Düz V Kaynağı Dış bükey V Kaynağı İç bükey köşe kaynağı Yüzeyi temizlenmiş köşe kaynağı

87. KAYNAK SEMBOLLERİ UYGULAMA ÖRNEKLERİ veya veya veya

88. KAYNAKLI BİRLEŞTİRMELERDE ESAS SEMBOLLER veya veya veya veya

89. s: İş parçasının üst yüzeyinden alt yüzeyine kadar kaynağın en küçük ölçüsü a: İkizkenar dik üçgenin en büyük yüksekliği z : ikizkenar üçgenin en uzun dik kenarı KAYNAK ESAS ÖLÇÜLERİ z 7 a 5 s6

90. l: Kaynak dikiş uzunluğu (e) : Kaynak aralığı n : Kaynak dikiş sayısı o : Çepeçevre kaynak z 4 n x I x (e) z 4 3 x 15 x (10)

91. 1- Kaynak işlemi (ISO 4063) 2- Değerlendirme grupları (ISO 5817 – 10042) 3- Kaynak pozisyonu (ISO 6917) 4- Ek malzemeler (ISO 544 – 2560 – 3581) Bayrak yukarıda şantiyede kaynak yapılacak Bayrak aşağıda yerinde kaynak yapılacak. Yumuşak lehim 94 Sert lehim 91 Lehim 9 Laser kaynağı 751 Diğer kaynaklar 7 Ultrason kaynağı 41 Sürtünme kaynağı 4 Oksi proban kaynağı 312 Oksi asetilen kaynağı 311 Gaz kaynağı 3 Basınç kaynağı 25 Noktasal oksijn kaynağı 24 Nokta kaynağı 21 Direnç kaynağı 2 Volfram intergaz kaynağı 141 Volfram gazaltı kaynağı 14 Metal aktivgaz 135 Metal inertgaz 131 Metal - gaz altı kaynağı 13 Yüzey kaynağı 111 Metal ark kaynağı 11 Elektrik ark kaynağı 1 1 / 2 / 3 / 4 111