日本災害情報学会大会2017で使用したスライドです。

1. XRAIN による平成29 年7 月豪雨の解析
福岡工業大学 森山聡之
日本災害情報学会大会2017
2017.10.22

2. Contents
XRAINによる豪雨観測
土砂災害との関係

3. 平成２９年九州北部豪雨
雨のレーダデータ（XRAIN）のXバンドのデータ
はDIASからダウンロード可能→一部欠落あり
XRAINは２種類のデータが存在
XバンドMPレーダ
CバンドMPレーダ
今回は両方を合成したデータ（X＋C）を利用

4. X＋Cとは
福岡と熊本の両方のXバンドMPレーダ
のデータを用い、降雨減衰による死角
を極力なくす
さらに、減衰に強いCバンドMPレーダ
も利用

5. ２つのレーダの特徴
強雨時の観測精度 さらに強い雨による降雨減衰
Xバンドレーダ × ×
XバンドMPレーダ ◎ ×
複数のXバンドMPレーダ ◎ △
Cバンドレーダ × ×
CバンドMPレーダ ○ △
X＋CバンドMPレーダ ◎ ○

6. 平成２９年九州北部豪雨(2)
水俣（同じ花崗岩）では土石流は 3時間で
122mmの雨が発生限界降雨と解析（森山ら
2004）
久留米で1時間120mm、朝倉で129.5mmと水
俣の1/3の時間で同程度の雨が降った。
歴史資料からは150年に１回程度か？

7. 流域メッシュ
国土地理院からダウンロードしたデータを使用
約100mメッシュ=＞約4万3千メッシュ
朝倉市、東峰村、日田市北部を切り出し

8. 桂
川
小
石
原
川
大肥川
黒
川
佐
田
川
荷
原
川
赤
谷
川
北川
妙見川
疣目川
野鳥川
二又川
宝珠山川
乙石川
山見川
大山川
陣屋川
筑
後
川
白
木
谷
川
筑後川
筑後川
筑後川
鶴
河
内
川
花月川
有田川
二串川
蕪谷川 石松川
一の瀬川
小野川
茸
木
川
茸
木
川
Ü
0 4 8 12 162
km
凡例
0.1 - 1
- 5
- 10
- 50
- 100
-135
mm/hour
１分間雨量
豪雨の分布
アメダス朝倉で1時間雨量129.5mmを記録し
た7/5 15:38の瞬間降雨
250mメッシュを100mメッシュに配分

9. 桂
川
小
石
原
川
大肥川
黒
川
佐
田
川
荷
原
川
赤
谷
川
北川
妙見川
疣目川
野鳥川
二又川
宝珠山川
乙石川
山見川
大山川
陣屋川
筑
後
川
白
木
谷
川
筑後川
筑後川
筑後川
鶴
河
内
川
花月川
有田川
二串川
蕪谷川 石松川
一の瀬川
小野川
茸
木
川
茸
木
川
Ü
0 4 8 12 162
km
凡例
0.5 - 88
- 122
- 172
- 222
- 272
- 322
mm
3 時間累加雨量
3時間累加雨量
目視で最大と思われる20:44の3時間累加雨量

10. DDDDDDDDDDD DDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDD
DDDD
D DDDDDDDDDDDDDD
DDDD
D
DDDDD D
DDDDDDDDDDD
DDDDDDDD
DDDDDDDDDDDDDD
DDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDD
DDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDD
DDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDD
DDDDDDD
DDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDD
DDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDD
DD DDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDD DDDDDDDDDDDDDDD DDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDD DDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDD
DDDD
DD
DDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDD
DD
DDD
DDDDDD D
DD
DDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDD
DDDD
DD DDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDD
DDDDD D DDDD
D
D DDDDDDDDD
D
DDDDDDDDDD DDD
DD DDDD DD DDDDDDDDDDDDDD
DDDDDDDDDDDDDDDDDDDDD
DDDDDDDDDDDDDDDDDDDDD
DDDDDDD
DDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDD
DDDD
DDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDD
D
DDDDDDDDDDD
D
D
DDD DDDDD DDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDD
DDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDD
DDDDDDDDDDDDDDDDDD
DDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDD
DDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDD D
D DD
D DD
D
DD
DDDDDD
DDDDD
D
桂
川
小
石
原
川
大肥川
黒
川
佐
田
川
荷
原
川
赤
谷
川
北川
妙見川
疣目川
野鳥川
二又川
宝珠山川
乙石川
山見川
大山川
陣屋川
筑
後
川
白
木
谷
川
筑後川
筑後川
筑後川
鶴
河
内
川
花月川
有田川
二串川
蕪谷川 石松川
一の瀬川
小野川
茸
木
川
茸
木
川
Ü
0 4 8 12 162
km
凡例
D 崩壊箇所
- 88
- 122
- 172
- 222
- 272
- 322
mm
3 時間累加雨量最大値
3時間累加雨量最大値の
流域平均値と崩壊箇所

11. 3時間累加雨量最大値の
流域最大値と崩壊箇所
DDDDDDDDDDD DDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDD
DDDD
D DDDDDDDDDDDDDD
DDDD
D
DDDDD D
DDDDDDDDDDD
DDDDDDDD
DDDDDDDDDDDDDD
DDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDD
DDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDD
DDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDD
DDDDDDD
DDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDD
DDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDD
DD DDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDD DDDDDDDDDDDDDDD DDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDD DDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDD
DDDD
DD
DDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDD
DD
DDD
DDDDDD D
DD
DDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDD
DDDD
DD DDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDD
DDDDD D DDDD
D
D DDDDDDDDD
D
DDDDDDDDDD DDD
DD DDDD DD DDDDDDDDDDDDDD
DDDDDDDDDDDDDDDDDDDDD
DDDDDDDDDDDDDDDDDDDDD
DDDDDDD
DDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDD
DDDD
DDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDD
D
DDDDDDDDDDD
D
D
DDD DDDDD DDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDD
DDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDD
DDDDDDDDDDDDDDDDDD
DDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDD
DDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDD D
D DD
D DD
D
DD
DDDDDD
DDDDD
D
᱇
ᕝ
ᑠ
▼
ཎ
ᕝ
኱⫧ᕝ
黒
ᕝ
బ
⏣
ᕝ
Ⲵ
ཎ
ᕝ
赤
谷
ᕝ
໭ᕝ
ጁ見ᕝ
␼┠ᕝ
野鳥ᕝ
஧ཪᕝ
ᐆ⌔ᒣᕝ
எ▼ᕝ
ᒣ見ᕝ
኱ᒣᕝ
陣ᒇᕝ
⟃
ᚋ
ᕝ
ⓑ
ᮌ
谷
ᕝ
⟃ᚋᕝ
⟃ᚋᕝ
⟃ᚋᕝ
鶴
Ἑ
ෆ
ᕝ
ⰼ᭶ᕝ
᭷⏣ᕝ
஧୵ᕝ
ⷚ谷ᕝ ▼ᯇᕝ
୍の℩ᕝ
ᑠ野ᕝ
Ⲗ
ᮌ
ᕝ
Ⲗ
ᮌ
ᕝ
Ü
0 4 8 12 162
km
ซ౛
D ᔂቯ⟠ᡤ
- 88
- 122
- 172
- 222
- 272
- 322
mm

12. 3時間累加雨量を記録した時刻
12:00 13:00 14:00 15:00 16:00 17:00 18:00 19:00 20:00
10000
8000
6000
4000
2000
0
12000
度数
時刻
7/5

13. 通報数との比較
西日本新聞
2017.8.3朝刊
30-60分ほどしか遅れていない

14. 静岡大学防災総合センター牛山素行
平成29年7月九州北部豪雨に平成29年7月九州北部豪雨による人的被 害発生状況・発生場所の特徴(速報)
2017/08/24 日本気象協会現地調査速報会

15. ３時間累加雨量最大値記録時間分布
（分、7/5 07:00JSTが0)
平成29年7月九州北部豪雨に平成29年7月九州北部豪雨による人的被 害発生状況・発生場所の特徴(速報)
2017/08/24 日本気象協会現地調査速報会
静岡大学防災総合センター牛山素行

16. 今後の予定
X+Cの累加雨量と崩壊面積の関係
X+Cの精度検証→X onlyなデータが一部欠落
福岡県砂防課から、土砂災害の履歴データを頂い
たので、到達時間を確認できるはず→現在、対応
するAMeDASのデータ収集中
斜面要素法の崩壊面積を求める式との比較
リアルタイムに崩壊面積を求め、Webで表示する
防災情報システム
他の事例（ex. S47上天草大水害）との比較

17. 今後の予定(2)
LoRaWAN利用による「防災電脳網」の設置
河川水位センサノードの設置（樋井川→被災地）
LoRaWAN ゲートウエイ センサーノード

18. Thanks for your attention !
政治学、地理学(GIS)、環境法で
教員公募中
政治学、地理学(GIS)、環境法で
教員公募中