CFP heeft een heel aantal tools ontwikkeld die ertoe bijdragen dat gebouwen naar een hoger energielabel stijgen. Deze tools zijn door Orin ter beschikking gesteld dus start met je quick scan!

1. Wat moet er minimaal aangeleverd worden?
18 januari 2019 | 1

2. Nederland heeft 17 miljoen
duurzaamheidsmanagers
22-01-2020
Orin Tijsse Klasen
https://www.linkedin.com/in/orin-tijsse-klasen-87867686/
www.linkedin.com/company/cfp-green-buildings/

3. Impact meten van circulaire verbetermaatregelen
318 juni 2019 | Concept | Dit document is vertrouwelijk

4. Impact meten van circulaire verbetermaatregelen
418 juni 2019 | Concept | Dit document is vertrouwelijk

5. Online tooling levert grotere impact met minder kosten per gebouw
5Januari 2020 | Dit document is vertrouwelijk

6. In 2020 zijn circa 240.000 gebouwen gescand door CFP software
6Januari 2020 | Dit document is vertrouwelijk

7. Energiebesparing
gebouwen
• Energie efficient
• Wet- en regelgeving
• Toevoegen van waarde
• Kostenbesparing
Circulaire gebouwen Gezonde gebouwen
• Grootste materiaalbank
zit in gebouwen
• Grondstofverbruik
standaard
• Scenario’s voor verbeter-
potentieel circulariteit
• Werknemers 90% van
operationele kosten
• Blije, gezonde en
gemotiveerde
medewerkers en huurders
Focus op impact en winstgevende business cases
Drie trends richting duurzame Gebouwen
7Januari 2020 | Dit document is vertrouwelijk

8. Gezonde gebouwen
operationele kosten in een gebouw
worden veroorzaakt door de mensen
die er werken
90%

9. De fysieke & sociale omgeving heeft direct effect op gezondheid en welzijn
Dit document is vertrouwelijk
‘Buildings as
preventive care’

10. Gezondheid in gebouwen belangrijk in het ontwerp
10Januari 2020 | Dit document is vertrouwelijk

11. Meer aandacht voor groen in steden en gebouwde omgeving
11Januari 2020 | Dit document is vertrouwelijk

12. Hoge besparing mogelijk op de operationele kosten door
gezonde en gelukkige werknemers
Kantoor: 20.000 m2/ 1.000 FTE
Investering:
• Certificering € 83.000
• Consultancy € 102.000
• Maatregelen € 165.000
Totale investering € 350.000 (€17,5 per m2, € 350 per werknemer)
ROI
Omzet per werknemer € 100.000
Invloed op de werknemer:
+ 0,5% + € 500 per werknemer per jaar (TVT binnen 1 jaar)
Bron: Beuker, T. (2019) Workshop Well V2
World Green Building Counsel Report (September 2014).
‘Health, Wellbeing & Productivity in Offices
Januari 2020 | Dit document is vertrouwelijk

13. Circulaire gebouwen
Er is geen tweede planeet aarde

14. Huidig gebruik van
grondstoffen op aarde
Nederland | 3x
Wereldwijd | 1.7x
We moeten streven naar
een Circulaire economie
14Januari 2020 | Dit document is vertrouwelijk

16. Circulair worden door ingrepen op natuurlijke momenten
16
Reparatie, onderhoud
en behoud
Design & development
Build
Building management
Operate &
repair
Adjust & manage
Renovate & add
functions
Redevelop &
recycle
Materials recovery
Landfill
Use of biological
or biobased
materials, energy
& resources
Grootschalige renovatie
Januari 2020 | Dit document is vertrouwelijk

17. 1. Waarom zou ik mijn gebouw circulair willen maken?
2. Wat bepaalt de circulariteit van mijn gebouw?
3. Hoe weet ik hoe goed ik het doe?
4. Wat kan ik doen om de circulariteit te verbeteren?
5. Wat is mijn eerstvolgende actie?

19. 1. Waarom zou ik mijn gebouw circulair willen maken?
2. Wat bepaalt de circulariteit van mijn gebouw?
3. Hoe weet ik hoe goed ik het doe?
4. Wat kan ik doen om de circulariteit te verbeteren?
5. Wat is mijn eerstvolgende actie?

20. 20
Locatie oneindig
Draagconstructie 50 jaar
Support
Gebouwschil 20 jaar
Installaties 7-15 jaar
Inbouwpakket 3-30 jaar
Inrichting jaarlijks
Vervuiling continu
De verschillende bouwlagen in een gebouw zijn belangrijk
bij het ontwerpen van een circulair gebouw.
Bron model: How Buildings Learn”, Stewart Brand (1994)
Circulariteit is belangrijk in verschillende fasen
Januari 2020 | Dit document is vertrouwelijk

21. Bestaande kilo’s gebouw zeggen niets over impact
- Circulaire impact wordt gemaakt als er niets
aan de aarde onttrokken wordt en niets
wordt weggegooid
- Buitenste lagen bestaan uit veel
grondstoffen maar worden weinig vervangen
- Binnenste lagen bestaan uit minder
grondstoffen maar worden vaak vervangen

22. Business case
Verduurzamen d.m.v. online tooling
Circulariteit meten, vergelijken en
verbeteren

23. Business case (6 min):
• www.circulairegebouwen.nl
• Voorbeeld: Eigen woning of dit gebouw
• Vraag 1: Welke thema’s gebruiken de meeste
natuurlijke materialen in je gebouw?
• Vraag 2: Kun je beter circulair nieuwbouwen,
renoveren of onderhouden?

24. 54
kg / m2
Grondstoffen
verbruik niet-
hernieuwbaar
B
B

25. Grondstofverbruik 2018 voor 80% energieverbruik
818,000
95,000
72,000
65,000
51,000
13,000
9,000
7,000
5,000
3,000
Elektriciteit
Warmte/koude
Papier
Renovatieafval
Restafval
Kantoorartikelen
Catering
IT apparatuur
Verlichting
Schoonmaak
Top 10 grondstofverbruik in kg afgelopen jaar

26. Grootste uitdaging bij verzamelen van data is niet geregistreerde gegevens
ophalen bij collega’s en leveranciers
- Samenwerken met leveranciers belangrijk om data te verkrijgen en maatregelen te nemen
- Uitbestede diensten buiten de deur zijn lastig in beeld te brengen
- Bijhouden van informatie moet verbeterd worden want niet alles wordt standaard gemeten
- Data m.b.t. bouw en renovatie is achteraf moeilijk te achterhalen

27. 1. Waarom zou ik mijn gebouw circulair willen maken?
2. Wat bepaalt de circulariteit van mijn gebouw?
3. Hoe weet ik hoe goed ik het doe?
4. Wat kan ik doen om de circulariteit te verbeteren?
5. Wat is mijn eerstvolgende actie?

28. Grondstofverbruik in KG/m2 als standaard voor circulariteit
28
Grondstoffen die het gebouw ingaan
tijdens bouw, verbouw of renovatie .
Impact gebouwen: 50%
Virgin materialen
Kilo’s grondstoffen
Vervuiling tijdens het gebruik van het
gebouw, zoals grijze energie of gas.
Impact gebouwen: 40%
Vervuiling
Kilo’s CO2
Niet recyclebaar restafval.
Impact gebouwen: 40%
Afval
Kilo’s restafval
Januari 2020 | Dit document is vertrouwelijk

29. Grondstofverbruik van 62 kg/m2 leidt tot circulair label B
62
kg / m2
A B C D E F G

30. Verbruik per m2 ligt 40% lager dan gemiddeld
100
62
50
Peer group Grondstofverbruik Best Practice
Grondstofgebruik in kg/m2

31. Renovatie bespaart ruim 70% ten opzichte van oude situatie
3123 mei 2019 | Concept | Dit document is vertrouwelijk
Niets doen Nieuwbouw Renovatie
42
mln. kg
31
mln. kg
12
mln. kg

32. Grootste besparing op energie en gebouwaanpassingen
-
5,000,000
10,000,000
15,000,000
20,000,000
25,000,000
30,000,000
35,000,000
40,000,000
45,000,000
Niets doen Nieuwbouw Renovatie
Grondstofverbruik in kg/m2 over 10 jaar
Aanpassingen Inkoop Energie Afval
60%
95%
50%
Reductie t.o.v. niets doen:
96% op energie
Reductie t.o.v. nieuwbouw:
80% op aanpassingen

33. Vraag business case
• Kun je beter circulair nieuwbouwen, renoveren
of onderhouden?

34. 1. Waarom zou ik mijn gebouw circulair willen maken?
2. Wat bepaalt de circulariteit van mijn gebouw?
3. Hoe weet ik hoe goed ik het doe?
4. Wat kan ik doen om de circulariteit te verbeteren?
5. Wat is mijn eerstvolgende actie?

35. Circulair label A na verbetermaatregelen
35
54
kg / m2
13
kg / m2
A
13
kg / m2

36. Verbeteringen circulariteit met het 10R model
1. Refuse Weigeren of voorkomen gebruik
2. Reduce Gebruik minder grondstoffen
3. Redesign Herontwerp met het oog op circulariteit
4. Re-use Product hergebruiken (tweedehands)
5. Repair Onderhoud en reparatie
6. Refurbish Product opknappen
7. Remanufacture Nieuw product van maken
8. Re-purpose Hergebruik product op een andere wijze
9. Recycle Verwerking en hergebruik materialen
10. Recover Energie terugwinnen
Producten
slimmer maken
en gebruiken
Producten
langere
levensduur
geven
Materialen
nuttig
toepassen

37. 1. Waarom zou ik mijn gebouw circulair willen maken?
2. Wat bepaalt de circulariteit van mijn gebouw?
3. Hoe weet ik hoe goed ik het doe?
4. Wat kan ik doen om de circulariteit te verbeteren?
5. Wat is mijn eerstvolgende actie?

38. Top vijf aandachtspunten voor verbetering circulariteit
1 Zelf opwekken van elektriciteit (100 ton)
Gerecyclede dakbedekking toepassen (44 ton)
Reduceren aantal printers (20 ton)
Restafval scheiden (18 ton)
Energiemanagement op verwarming (15 ton)
2
3
4
5

39. Duurzame gebouwen
maatregelen verduurzamen ieder gebouw5

40. Hogere waarde 1
Lagere onderhoudskosten4
Hogere bezettingsgraad 2
Lagere energiekosten5
Hogere tevredenheid 3 Zichtbaar duurzaam6
Groene gebouwen bieden kansen voor de toekomst
40Januari 2020 | Dit document is vertrouwelijk

41. 10% hogere huurprijs
Groene kantoren (label A, B, C) hebben 10% hogere
huurprijs dan niet groene kantoren
9% hogere marktwaarde
Groene kantoren (label A, B, C) hebben 9% hogere
marktwaarde dan niet groene kantoren
€106/m2 meer marktwaarde
Investering van G => A kost €64/m2, maar levert
106/m2 aan marktwaarde op
41
10%
9%
G >A
Bron: Research paper door Universiteit Maastricht en ING REF
Onderzoek toont waarde duurzaam vastgoed aan
Januari 2020 | Dit document is vertrouwelijk

42. 42
20 jaar
6 - 12 jaar
9 jaar
4 jaar
3 maanden
LED
Efficiënte verwarming
Zonnepanelen
Isolatie
Optimalisatie installaties
Vijf maatregelen die altijd goed zijn
Januari 2020 | Dit document is vertrouwelijk

43. Aanpassen installaties snelst terugverdiende investering
43
Ventilatie staat ‘s
nachts aan
Verlichting gaat
laat uit
Verwarming in het
weekend aan
Januari 2020 | Dit document is vertrouwelijk

44. We are the first
generation to feel the
impact of climate
change and the last
generation that can
do something
against it
Barack Obama

45. Inlog CSR-Manager
https://online.csr-manager.nl/csr
Gebruikersnaam: SMARTCirculair-1 (t/m -40)
Wachtwoord: Demo123!
* Hoofd en kleine letter gevoelig

46. Gebaseerd op het grootste groene gebouwen expertsysteem, big data en
openbare online databases. De Energiemodule geeft inzich in
verduurzamende maatregelen, energielabels en refererende business cases.
Oplossingen worden gegeven per gebouw of voor complete portfolio’s.
Duurzaamheidsadvies binnen een paar minuten
ENERGIEMODULE
 Duurzaamheidsadvies
 Advies per gebouw of portfolio
 Transparant
 Business case
 Energielabel
START DEMO
46Maart 2019 | Dit document is vertrouwelijk

48. 48
17e CFP Green Buildings Innovatiedag – 13 Februari
Januari 2020 | Dit document is vertrouwelijk
• 20 pitches van innovatieve producten en/of diensten
• Gericht op verduurzaming van bestaande gebouwen
en diensten
• Donderdag 13 februari 2020
• CFP Kantoor, J.C. Wilslaan 29 in Apeldoorn
• Dresscode: Casual
• Toegang is gratis

49. Orin Tijsse Klasen
otijsseklasen@cfp.nl
06-14486360

50. Bijlagen

53. 53

54. 54

55. 55

56. ING Energierobot maakt analyse van mogelijke besparingen op
het energieprofiel
- De robot laat zien op welke momenten
van de dag deze verspilling
plaatsvindt en waar in het gebouw dit
verholpen kan worden.
- De doelstelling is om het werkelijke
verbruik in lijn te brengen met het
energielabel.
- De maatregelen die de robot adviseert
kunnen zelf geïmplementeerd worden
in de gebouwen of met hulp van een
expert.

57. CFP voert samen met installateur of (technisch) beheerder de
aanpassingen uit op locatie
Screenshot ING Energierobot voor aanpassingen Screenshot ING Energierobot na aanpassingen

58. Gemiddelde besparing per asset is divers
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%
Industrie Woning Winkel Kantoor Bijeenkomst
Optimalisatie
Zonnepanelen
Isolatie
Verwarming
LED verlichting

59. CSR MANAGER
€ -
€ 500,000
€ 1,000,000
€ 1,500,000
€ 2,000,000
€ 2,500,000
€ 3,000,000
€ 3,500,000
€ 4,000,000
-
50
100
150
200
250
300
350
400
Besparingspotentieel Aantal panden
Oppervlak (m2)
#gebouwen/categorie
Besparingspotentieel
Online tooling levert een grotere impact met minder kosten per gebouw
59Maart 2019 | Dit document is vertrouwelijk

60. Online CSR Suite
CSR MANAGER
60Maart 2019 | Dit document is vertrouwelijk

61. Energielabel verplichting
Lorem ipsum dolor amet, consectetur adipiscing
elit. Proin cursus ligula eget vestibulum porta.
EPA
-U
Label C verplichting kantoren
Lorem ipsum dolor amet, consectetur adipiscing
elit. Proin cursus ligula eget vestibulum porta.
C
Informatieplicht Wet Milieubeheer
Lorem ipsum dolor amet, consectetur adipiscing
elit. Proin cursus ligula eget vestibulum porta.
Wet- en
regelgeving
61Maart 2019 | Dit document is vertrouwelijk

62. Afspraken uit klimaatakkoord leiden tot alle gebouwen
energieneutraal in 2050
Wetgeving energielabel
Heden
Energielabel verplicht bij nieuwe
verhuur of passeren notaris
2023
Kantoren label C
2030
Alle gebouwen label A (verwachting)
2050
Alle gebouwen energieneutraal

63. Wettelijke verplichtingen stimuleren duurzaamheid
• BEG/REG
Energie label C verplicht voor kantoren
• Wet Mileubeheer
Verplichting voor alle gebouweigenaren om alle maatregelen
te nemen met een terugverdientijd korter dan 5 jaar. Vanaf
2019 geldt hier hiervoor een meldingsplicht
• EED
4-jarenplan om inzicht in het verbruik te krijgen en hierop te
besparen. Verplicht voor organisaties groter dan 250 fte.
• Bouwbesluit
Eisen voor nieuwbouw en renovaties
Wetgeving
• BEG
• REG
• Wet Milieubeheer
• EED
• Bouwbesluit

64. Subsidies stimuleren uitvoeren van maatregelen
Subsidies
• EIA
• MIA
• VAMIL
• SDE+
• KIA
• ISDE
• STEP
• FEH
 EIA - Energie investeringsaftrek
 MIA - Milieu investeringsaftrek
 VAMIL - Willekeurige afschrijving milieu-investeringen
 SDE+ - Stimuleringsregeling duurzame energieproductie
 KIA - Kleinschalige investeringsaftrek
 ISDE – Investeringssubsidie duurzame energie
 STEP – Stimuleringsregeling energieprestatie huursector
 FEH – Fonds energiebesparing huursector

65. Verplichtingen energielabel hangt af van type gebouw