SlideShare a Scribd company logo
1 of 46
1
kond`Iya
ivaValaya¸karOkuD,I-2015-16
p`arMiBak AaMklana
kxaaÁ caaOqaI
ivaYayaÁihndI
naamaÁ_________________________________________________
raola naM : ______________________________
2
kond`Iya ivaValaya¸ karOkuD,I
S.No.
Date Topic Grade Tr’s sign. Parent ’s
sign.
AByaasa pi~ka
ÀiËyaaklaap p~
1
mana ko Baaolao
¹Baalao baadla
2
jaOsaa savaala vaOsaa
javaaba
3
ikrimaca kI gaoMd
4
papa jaba baccao qao
5
daost kI paoSaak
6
naava banaaAao naava
banaaAao
7
dana ka ihsaaba
8
kaOna
9
svatM~ta kI Aaor
10
qaPp raoTI qaPp dala
11
pZ,@kU kI saUJa
12
saunaIta kI pihyaa kusaI-
13
hudhud
14
mauF,t hI mauF,t
3
kond`Iya ivaValaya¸ karOkuD,I,
kxaa:------- I. mana ko Baaolao -Baalao
baadla³A´ tarIKÁ------------
kivata pUra kraoÁ
kuC ------------- sao
taoMd fulaae
kuC haqaI sao --------
--- ]zae
kuC --------- sao
kUbaD, vaalao
kuC --------- sao pMK lagaae
1´ naIcao ide gae jagahaoM maoM rMga - ibarMgao
kagaja, sao baadla banaakr icapkaAao.
4
2´ baadla ko ilae kaOna ¹kaOna sao SabdaoM ka
[stomaala ikyaa gayaa hOÆ
ga`oD AQyaapk ko hstaxar
AiBaBaavak ko hstaxar
kond`Iya ivaValaya¸ karOkuD,I,
kxaa:------------ 1 ³Aa ´. Axarjaala tarIKÁ---
-------------
1´ naIcao ide gae SabadaoM kao Axarjaala maoM
Kaojaao.
k´
jaaokr¸ haqaI¸ matvaalao¸ pMK¸ Jabbar¸
Ja bba r pM K
ma Zao taoM d Aa
t baa la jaao sa
vaa d qaI k maa
lao la ha r na
maÖ Ö Ö
Ö
SaO Ö Ö tU Ö Ö
5
taoMd¸ Aasamaana¸
Zaolak¸baadla¸ dsa
K´ jaanavaraoM ko naama kao Kaojaao.
GaaoDa¸ BaalaU¸ baMdr, gaaya¸ }ÐT¸ isayaar
SaornaI¸ ihrNa¸ ku%ta¸ baaGa
ga`oD AQyaapk ko hstaxar
AiBaBaavak ko hstaxar
kond`Iya ivaValaya¸ karOkuD,I,
kxaa:---------- 2 .jaOsaa savaala vaOsaa javaaba
³A´ tarIKÁ- ----------
I.naIcao ilaKo SabdaoM kI jagah AaOr kaOna¹saa
Sabd [stomaala hao sakta hOÆKalaI jagah maoM
ilaKao.
bauiQdmaana ------------- maUK- --------------
--
Gaao Da isa yaa r
baa Ga ku % ta
ih baM Baa }Ð T
r d laU gaa ya
Na r Sao r naI
6
AiBamaana ------------- ivaSvaasa ---------
------
saMsaar ------------- kaoiSaSa ---------------
II. naIcao ide gae p`SnaaoM ko ]<ar ilaKao.
1 #vaajaa saahba baIrbala sao iktnao p`Sna pUCoÆ
---------------------------------------------------------------------------
2 baIrbala iksako raja drbaar maoM maM~I qaoÆ
---------------------------------------------------------------------------
mauhavaraoM kao vaa@yaaoM maoM [stomaala
krao.
1 naak-BaaOMh isakaoD,naa
---------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------
2 kla[- Kulanaa
---------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------
ga`oD AQyaapk ko hstaxar
AiBaBaavak ko hstaxar
kond`Iya ivaValaya¸ karOkuD,I,
kxaa:---------- 2 ³Aa´. Axarjaala
tarIKÁ-----------
7
1´k´ naIcao ide gae SabadaoM ko Axarjaala maoM
Kaojaao.
dukana
purana
a
saunan
aa
pUjaa
jaUta
pUCna
a
K´
kuC ,¸ bahut
tuma
kurta
baulaanaa
dubalaa
ga`oD AQyaapk ko hstaxar
AiBaBaavak ko hstaxar
du naa A Aa pu
Na saU na na pU
pu ta ka sau jaa
ra du jaU ta C
naa jau pU C naa
du ba laa ba du
ku hu r hu bau
r ku C t laa
ta hu r ma naa
du ba tu ba du
8
kond`Iya ivaValaya¸ karOkuD,I
kxaa:----------- 3 ³A´.ikrimaca kI gaoMd
tarIKÁ------------
I.AnaucCod pZ,kr p`SnaaoM ko ]<ar daoÁ
gamaI- kI Cui+yaa ÐqaI.daophr ko samaya idnaoSa
Gar maoM baOza kao[- khanaI pZ, rha qaa.tBaI poD,
ko p<aaoM kao ihlaatI hu[- kao[- vastu
Qama sao Gar ko pICovaalao bagaIca
omaoM igarI. idnaoSa Aavaaja, sao phcaana
gayaa ik vah vastu @yaa hao saktI hO.vah
ek dma sao ]zkr baramad okI icak sarka kr
bagaIcao kI Aaor Baagaa."AroAro ¸ baoTa khaÐ jaa
rha hOÆbaahr lUa cala rhI hO."idnaoSa kI maaÐ
maSaIna calaato¹calaato ekdma ja,aor sao baaolaIM.
p`1 idnaoSa Gar maoM @yaa kr rha hOÆ
__________________________________________________
p`2 Aqa- ilaKaoÁ vaRxa__________
p`3 ivalaaoma Sabd Á Aagao× ________
p`4 vacana badlaao Á khanaI __________
p`5 pyaa-yavaacaI Sabd ilaKaoÁ poooooD_______
_______
II.sahI Sabd caunakr vaa@ya pUro kraoÁ
9
³k´ Gar ko---------- bahut BaID, jamaa hO. ³baahr
Àbahar´
³K´ riva KolaaoM ko saaqa¹saaqa pZ,a[- maoM BaI
bahut----------- hO. ³toja, À toja´
³ga´ Aap--------------- na kroM ¸ kama hao jaaegaa.
³icataÀicaMta´
³Ga´ caaoraoM nao saara-------------- [Qar ¹]Qar kr
idyaa. ³samaanaÀsaamaana´
³D´ BaaoMd UkI Aavaaja, sao------------- [Qar ¹]Qar
Baaganao lagaI. ³gaaeÐ Àgaaya´
ga`oD AQyaapk ko hstaxar
AiBaBaavak ko hstaxar
kond`Iya ivaValaya¸ karOkuD,I
kxaa:------------ 3 ³Aa´.ikrimaca kI gaoMd
tarIKÁ---------------
I. Sabd pholaI kao ide gae saMkot kI madd sao pUra
krao.
1 6 7
2
3
10
³ saMkot´
baayaoM sao dayaoM
1 [sa Sabd ka Aqa- hO "baaga"
2 [sa Sabd ka ]lTo Sabd "p`ya%na"
3 " saUya- " Sabd ka pyaa-yavaacaI Sabd
4 naIcao ka ivalaaoma Sabd
5 [sa paz maoM Aanao vaalaa Kola
}pr sao naIcao
1 baDaoM ko saamanao isar Jaukanaa
2 [sa Sabd ka Aqa- hO "QvanaI"
3 ballao ka jaaDI ------hO
II. gaoMd AaOr ballao ka ica~ banaaAao ]sasao
saMbaMiQat dao KolaaoM ko naama ilaK.
1 -------------------
2 ---------------------
ga`oD AQyaapk ko hstaxar
AiBaBaavak ko hstaxar
kond`Iya ivaValaya¸ karOkuD,I
4 8
5
11
kxaa:----------- 4 ³A´.papa jaba baccao qao
tarIKÁ------------------
1 inado-SaaoM kao Qyaana sao saunakr naIcao
banao kaoYzk maoM hr Kanao kao pUra kIijae.
1 2 3
4 5 6
µ phlao Kanao maoM Apnaa
naama ilaiKe.
µ Czo Kanao maoM ek
Aa[sËIma ka naama
ilaiKe.
µ dUsaro Kanao maoM ilaiKe papa
kaOna saa jaanavar banaanaa caahto
qao.
µ paÐcavao Kanao maoM ilaiKe Aap
iksamaoM maaihr hO.
µ tIsaro Kanao maoM hvaa[- jahaja, ka ica~ banaa[e.
12
µ caaOqao Kanao maoM ilaiKe papa sabasao phlao
@yaa banaanaa caahto qao.
yao inado-Sa QaIro QaIro ide jaaeÐgao. hr inado-Sa
ko baad kaya- krnao ka qaaoDa samaya idyaa
jaaegaa.
ga`oD AQyaapk ko hstaxar
AiBaBaavak ko hstaxar
kond`Iya ivaValaya¸ karOkuD,I
kxaa:-------- 4³Aa´.papa jaba baccao qao
tarIKÁ--------------
I. AnaucCod pZ,kr p`SnaaoM ko ]<ar dao.
papa jaba CaoTo qao¸ tao ]nasao A@sar pUCa jaata
qaa¸ "baDo, haokr tuma @yaa bananaa caahto
haoÆ" papa ko pasa javaaba hmaoSaa tOyaar
haota. magar ]naka javaaba hr baar Alaga ¹ Alaga
haota qaa.Sau$ ¹ Sau$ maoM papa caaOkIdar
bananaa caahto qao.]nhoM yah saaocanaa bahut
AcCa lagata qaa ik jaba saara Sahr saaota hO¸
caaOkIdar jaagata hO.
1 papa A@sar @yaa saaocata qaaÆ
__________________________________________________
2 Sau$ maoM papa @yaa bananaa caahta qaaÆ
__________________________________________________
13
3 ]nhoM @yaa saaocanaa AcCa lagata qaaÆ
__________________________________________________
II. iksaI dao maddgaaraoM ko ica~ banaakr rMga
Barao.
ga`oD AQyaapk ko hstaxar
AiBaBaavak ko hstaxar
kond`Iya ivaValaya¸ karOkuD,I
kxaa:--------- 5³A´.daost kI paoSaak
tarIKÁ--------------
I. khanaI ko baaro maoM kao[- paÐca p`Sna banaakr
naIcao dI ga[- jagah maoM ilaKao.
AaOr ]nako ]<ar ilaKao.
1_________________________________________________
__________________________________________________
2_________________________________________________
14
__________________________________________________
3_________________________________________________
__________________________________________________
4_________________________________________________
__________________________________________________
5_________________________________________________
__________________________________________________
II.]pyau-@t saBaI iksa maaOsama ko paoSaak AaOr
Kanaa hOMÆ
-------------- --------------- ---------------- --------------- ---------------
ga`oD AQyaapk ko hstaxar
AiBaBaavak ko hstaxar
kond`Iya ivaValaya¸ karOkuD,I,
kxaa: --------- 5³Aa´.daost kI paoSaak
tarIKÁ------------
1 ilaMga phcaanaao
15
k´ laDka puillaMga hO tao laDkI -------------------- hO.
K´ iballaI is~ilaMga hO tao puillaMga--------------------
hO.
2 ]icat vacana sao vaa@ya banaaAao.
k´ dao saala ka poD, pr caZto doKkr maOdana ko
saaro ---------------------- icallaanao
lagao.³baccao À baccaa´
K´ hmaaro ek haqa maoM paÐca ------------------- hO
magar [Saara idKanao ko ilae ek ka ]pyaaoga haota
hO.
³ ]ÐgalaI À ]Ðgailayaaд
3 saM&a ko naIcaoo roKa KIMcaao.
k´ Saor jaMgala maoM rhta hO.
4 ivaSaoYaNa ko naIcao roKa KMIMcaao.
k´ @yaairyaaoM maoM rMga ¹ ibarMgao
fUla iKlao hOM.
K´ laala maaoTar saD,k pr hO.
5 nau> vaalao Sabd ko naIcao roKa KMIMcaao.
k´ baDo ]%saah sao baccao baaja,ar gae.
6 safod Sabd ka ivalaaoma Sabd pr roKa KMIMcaao..
k´ maorI gaaya kalao rMga kI hO.
ga`oD AQyaapk ko hstaxar
AiBaBaavak ko hstaxar
16
kond`Iya ivaValaya¸ karOkuD,I
kxaa---------: 6.naava banaaAao naava
banaaAao tarIKÁ------------
1 barsaat ko maaOsama pr phlao BaI k[- kivata yaa
laaokgaIt saunao haogaMoo.]sao naIcao dI ga[-
jagah maoM ilaKao.
---------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------
2 panaI sacamauca KUba pDo,gaa.
sacamauca ka [stomaala krto hue tuma BaI dao
vaa@ya banaaAao.
1-------------------------------------------------------------------------
2-------------------------------------------------------------------------
3 rMga -ibarMgao kagaja, sao naava ka ica~
banaaAao AaOr naIcao dIe gae jagah maoM
icapkaAao.
17
ga`oD AQyaapk ko hstaxar
AiBaBaavak ko hstaxar
kond`Iya ivaValaya¸ karOkuD,I
kxaa: --------- 7³A´. dana ka ihsaaba
tarIKÁ----------
I. naIcao ide gae SabdaoM ka p`yaaoga krto hue
dao-dao vaa@ya banaaAao.
jala
1 ------------------------------------------------------------------------
-
2 ------------------------------------------------------------------------
-
mana
1 ------------------------------------------------------------------------
-
18
2 ------------------------------------------------------------------------
-
magar
1 ------------------------------------------------------------------------
-
2 ------------------------------------------------------------------------
-
II. naIcao caar idSaaAaoM ko naama ilaKo hOM.
tumharo Gar AaOr skUla ko Aasapasa [na
idSaaAaoM maoM @yaa-@yaa hOMÆ tailaka Barao.
idSaa Gar ko pasa skUla ko pasa
pUva-
piScama
]<ar
dixaNa
ga`oD AQyaapk ko hstaxar
AiBaBaavak ko hstaxar
kond`Iya ivaValaya¸ karOkuD,I,
kxaa: --------- 7³Aa´. dana ka ihsaaba
tarIKÁ--------------
sahI kqana pr zIk ³Õ´ AaOr galat kqana pr kaTo ³×´
ka icanh lagaa[e.
19
1´ Akala ko samaya rajaa saBaI kao dana donaa
caahta qaa.
2´ rajasaBaa maoM ek sao ek naamaI laaoga Aato
rhto qao.
3´ dana ko samaya ]nakI mauTzI baMd hao jaatI qaI.
4´ rajakaoYa KalaI hao gayaa.
5´ raja bahut kMjaUsa qaa.
doSa AaOr ]nakI maud/aAaoM kao ilaKao.
doSa maud/a doSa maud/a
Baart
Amaoirka
[MglaOMD,
f`ansa
naIcao ilaiK iganaityaaoM kao ihndI maoM ilaKao.
k´ 65
K´ 100
ga´ 78
Ga´ 1000
D´ 89
ga`oD AQyaapk ko hstaxar
AiBaBaavak ko hstaxar
kond`Iya ivaValaya¸ karOkuD,I,
20
kxaa: --------- 8. phoilayaaÐ tarIKÁ--
--------------
k´1. laMbaI ptlaI CrhrI 2. tIqa-raja
maoM baD,a mahana
hUÐ saugaQMa kI Kana¸
nagar pulaaoM ka mauJakao jaana¸
Sau$ 'Agar' sao haotI hUÐ
dvaar hir ka maOM khlaata
Baad maoM 'ba%tI' jaana.
naama maora @yaa tumhoM hO AataÆ
___________ ___________
3. janata ka saovak khlaata 4. BaUima
kI maOM ]pja, baZ,a}Ð
sauK ¹ duK ka saMdoSa maOM laata¸
ibanaa AaÐK ko hI cala pa}и
galaI ¹ maaohllao raoja, maOM jaata
garmaI maoM na Aa}Ð naja,r
Pyaar saBaI ka hUÐ maOM pata.
BaUima tao hO maora Gar.
__________ ___________
5. laMbaa tna AaOr badna hO gaaola
maIzo rhto maoro baaola¸
tna pr maoro haoto Cod
BaaYaa ka maOM k$Ð na Baod.
___________
K´ raja iksaI kao BaI dana @yaaoM nahIM donaa
caahta qaaÆ
__________________________________________________
__________________________________________________
__________________________________________________
21
ga´ rajasaBaa maoM sajjana AaOr ivaWana laaoga
@yaaoM nahIM jaato qaoÆ
__________________________________________________
__________________________________________________
__________________________________________________
ga`oD AQyaapk ko hstaxar
AiBaBaavak ko hstaxar
kond`Iya ivaValaya¸ karOkuD,I,
kxaa: --------- 8³Aa´. kaOna tarIKÁ-----
------iËyaaklaap 1: kivata saunakr
p`SnaaoM ko ]<r dIijae. vah
doKao Aata caUha laMbaI
pUÐC ihlaata caUha
AaÐKaoM kao camakata caUha
ma@Kna raoTI Kata caUha
maUÐCaoM maoM mauskurata caUha
iballaI sao Dr jaata caUha.
1 yah kivata iksako baaro maoM hOÆ
---------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------
2 caUho kI AaÐK kOsaI hOÆ
---------------------------------------------------------------------------
3 caUha maUÐCaoM maoM @yaa kr rha hOÆ
22
---------------------------------------------------------------------------
iËyaaklaap 2: caUha ko baaro maoM ek kivata ilaKao
AaOr saBaI ko saaqa gaanaa gaaAao.
ga`oD AQyaapk ko hstaxar
AiBaBaavak ko hstaxar
kond`Iya ivaValaya¸ karOkuD,I,
kxaa: --------- 8³[´. kaOna tarIKÁ----
----------
I.kivata “kaOna” ko AaQaar pr pMi@tyaaÐ pUra
krao:
daonaa KalaI ----------------------
kaOna lao gayaa ---------------------
dao ------ tsvaIr hao ga[-
iksanao ----------------- baha[-
II.naIcao ide gae SabdaoM kao tukvaalao SabdaoM
sao imalaana krao:
23
1 imaza[- kaonao
2 pnnao jaata
3 saaonao baha[-
4 Qaata Cnnao
III.eosao caar jaIvaaoM ko naama bataAao jaao
caIjaoM, kutrkr Kato hOM:
1 ---------------- 3 ----------------
2 --------------- 4 ----------------
IV.naIcao ide gae SabdaoM ko baaro maoM ica~
icapkaAao.
1 tsvaIr 2 Anaaja, 3
rssaI
ga`oD AQyaapk ko hstaxar
AiBaBaavak ko hstaxar
kond`Iya ivaValaya¸ karOkuD,I
kxaa: --------- 8³[-´. kaOna tarIKÁ-------
-------
³A´ kutr kr Kanao vaalao paÐca jaanavaraoM ko naama
ilaKao,,.
24
1 ----------------- 2 ------------------ 3 -----------------
³ba´ ibanaa baulaae Gar maoM rhnao vaalao tIna
jaIvaaoM ko naama ilaKao
1 --------------- 2 ---------------- 3 -----------------
³sa´ bahuivaklpIya P`aSna
P`aSna1 pOrao maoM @yaa phnaa jaata hOÆ
(A) kuta- (ba) jaUta (sa) TaopI
P`aSna2 baTna kaOna kutr jaata hOÆ
(A) GaaoD,a (ba) iballaI (sa) caUha
P`aSna3 klama sao ilaKnao maoM sahayak haota hO-
(A) syaahI (ba) tsavaIr (sa) imaza[-
P`aSna4 imaza[- kaOna ]za lao gayaaÆ
³A´ caUha ³ba´ iballaI ³sa´ BaalaU
P`aSna5 caUha rat Bar @yaa krta hOƳA´ JaD,baD,,
³ba´ gaD,baD, ³sa´ baD,baD
ga`oD AQyaapk ko hstaxar
AiBaBaavak ko hstaxar
25
kond`Iya ivaValaya¸ karOkuD,I
kxaa: --------- 9³A´.svatM~ta kI Aaor
tarIKÁ----------------
I.kao[- paÐca svatM~ta saonaainayaaoM ko naama
ilaKao.
1 ----------------- 2 -------------------
3 ---------------- 4 ------------------ 5 ------------------
II.gaaMQaIjaI ko ica~ banaaAao.
III.naIcao ilaiK caIjaaoM kI ivaSaoYata batanao
vaalao Sabd saaocakr ilaKao.
³}Ðcaa safod kalaa maIza baDa, laala itrMga
naIlaa ´
hlavaa kurta poD,
imaca-
26
gaaya JaMDa, Baa[-
baadla
ga`oD AQyaapk ko hstaxar
AiBaBaavak ko hstaxar
kond`Iya ivaValaya¸ karOkuD,I,
kxaa: --------- 9³Aa´.svatM~ta kI Aaor
tarIKÁ--------------
I.sahI ]<ar ZUÐZao
svatM~ta ka Aqa-
Aaja,adI gaulaamaI
AaEama yaa~a
K´ yah Baaojana ka svaad baZ,ata hO.
saabauna namak
maaoMbatI kagaja,
ga´ caUlho maoM kaOna saa [-MQana ka [stomaala
krto hOM.
imaTTI ka tola lakD,I
gaOMsa poT/aola
Ga´ gaaMQaIjaI ka maaga-
27
Kanaa AaOr jaInaa krao yaa marao
jaagaao AaOr baZao sa%ya AaOr
AihMsaa
=´ daMDI tk gaaMQaIjaI kOsao gae
maaoTar gaaDI baOla gaaDI
rola gaaDI pOdla
ga`oD AQyaapk ko hstaxar
AiBaBaavak ko hstaxar
kond`Iya ivaValaya¸ karOkuD,I,
kxaa: --------- 9³[´. svatM~ta kI Aaor
tarIKÁ---------------
I.naotaAaoM ka naama phcaanaaoÁ-
k´ ja laa nao ---------------------
svatM~ Baart ko phlao p`Qaana maM~I.
K´ ma %maa QaI ---------------------
doSa ipta ko naama sao p`isaw hOM.
ga´ DaÐ Qaa YNa --------------------
[naka janma timalanaaDu ko it$<iNa maoM 4
isatMbar kao huAa ijasao hma AQyaapk idvasa
manaato hOM.
28
Ga´ laa ha s~I -------------------
Aap ka naara qaa jaya javaana¸ jaya iksaana Aap
Baart ko dUsaro p`Qaana maM~I qao.
D´ Daк ma va AM %k ------------------
]cca-naIca Baod Baava ka KNDna krto qao. BaartIya
kanaUna kao banaanao maoM [naka p`mauK Baaga
qaa.
II.naIcao ide gae ica~aoM maoM gaaMQaIjaI @yaa kr
rho hOÆ
----------------- -----------------
ga`oD AQyaapk ko hstaxar
AiBaBaavak ko hstaxar
kond`Iya ivaValaya¸ karOkuD,I,
kxaa: --------- 9³[-´.svatM~ta kI Aaor tarIKÁ-
--------------
1. naIcao ide gae SabdaoM ko ivalaaoma Sabd
caunakr ilaKao.
29
³ kzaor¸ GaRNaa¸ prajaya¸ maR%yau ¸ Aiht ¸ A&ana ¸
Asa%ya ¸ ihMsaa´
k´ &ana × A&ana K´ ivajaya × ------------
ga´ sa%ya ×----------- Ga´ iht ×--------------
=´ Aihmsaa ×---------- ca´ jaIvana ×-----------
C´ p`oma × ----------- ja´ maRdu ×-------------
2.dUQa donao vaalao pSauAaoM ko naama ilaKao
evaM ica~ icapkaAao.
k´ ---------------
K´ ---------------
ga´ ---------------
ga`oD AQyaapk ko hstaxar
AiBaBaavak ko hstaxa
kond`Iya ivaValaya¸ karOkuD,I
30
kxaa: --------- 10³A´.qaPp raoTI qaPp dala
tarIKÁ--------------
1 kxaa maoM AaTo sao raoTI banaakr ivaiQa
ilaKao.
---------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------
2 naIcao ide gae caIjaaoM, ko svaad ilaKao.
jalaobaI
krolaa
imaca-
[malaI
namak
naIMbaU
3 tumharo mana psaMd Kanao ko baaro maoM
ilaKao AaOr ]saka ica~ banaaAao AaOr rMga Barao.
--------------------------------------------
--------------------------------------------
--------------------------------------------
--------------------------------------------
--------------------------------------------
31
ga`oD AQyaapk ko hstaxar
AiBaBaavak ko hstaxar
kond`Iya ivaValaya¸ karOkuD,I,
kxaa: --------- 10³Aa´. qaPp raoTI qaPp dala
tarIkÁ--------------
k´ raoTI ka Kola Kolanao ko ilae Gar sao caIjaoM
kaOna laayaa qaa.
maunnaI naInaa
trlaa sarlaa
K´ [sasao hma ma@Kna banaato hO.
gaohUÐ AMDa
dUQa maClaI
ga´ pka[- caIja,oM baccaaoM nao [samaoM rKI.
carKa CIkoM
maTka igalaasa
Ga´ raoTI AaOr dala Kanao kI caIja,oM hO tao panaI
AaOr saabuana
savaarI krnao ka safa[- krnao ka
Kanao pknao ka pZnao ka
Ha´ [sanao raoTI CIMko sao caura laI.
ku<aa maugaI-
32
bakrI iballaI
g`aoD, AQyaapk ko hstaxar
AiBaBaavak ko hstaxa
kond`Iya ivaValaya¸ karOkuD,I
kxaa: --------- 10³[´. qaPp raoTI qaPp dala
tarIkÁ----------------
k´ raoiTyaaÐ garma¹garma AaOr narma narma qaIM.
tuma kaOna¹ kaOna saI caIja,oM garma¹garma Kato
hao AaOr kaOna saI zMDI Æ naIcao dI ga[- saUcaI
maoM sao CaÐTkr ilaKao.
dUQa lassaI hlvaa praTa Aa[-
sËIma
Sarbat jaUsa rsamalaa[- samaaosaa
caaya
garma¹garma Ä ---------- ---------- ----------- ---------
zMDa = ---------- --------- ----------- ----------
33
K´ Aap Apnao maaÐ kao rsaao[-Gar maoM
@yaa¹@yaa kama krto hOM Æ ]nako baaro maoM
ilaKao.
------------------------------------------------------------------------
------------------------------------------------------------------------
------------------------------------------------------------------------
------------------------------------------------------------------------
------------------------------------------------------------------------
------------------------------------------------------------------------
------------------
ga`oD AQyaapk ko hstaxar
AiBaBaavak ko hstaxar
kond`Iya ivaValaya¸ karOkuD,I,
kxaa: --------- 11³A´. pZ,@kU kI saUJa
tarIKÁ----------------
I. [nhoM @yaa khoMgao.
1. bahut AiQak pZnao vaalaa- ------------------------
2. bahut AiQak laDnao vaalaa- ------------------------
3. bahut AiQak Kanao vaalaa- ------------------------
34
4. bahut baatoM krnao vaalaa- ------------------------
5. bahut AiQak Kca- krnao vaalaa- ------------------------
III. pZ,@kU kI saUJa kivata kao khanaI ko $p maoM
ilaiKe।
---------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------
IV. maohnat AaOr kaoiSaSa sao jauDo dao
mauhavaro ilaKao AaOr vaa@ya maoM p`yaaoga
krao।
1--------------------------------------------------------------------------------
--------------------------------------------------------------------------------
2--------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------
ga`oD AQyaapk ko hstaxar
AiBaBaavak ko hstaxar
kond`Iya ivaValaya¸ karOkuD,I,
kxaa: --------- 11³Aa´. pZ,@kU kI saUJa
tarIKÁ--------------
35
1´ k´ naIcao ide gae SabdaoM ko Aqa- Axarjaala
maoM Kaojaao.
Zba ¸ Baod¸ gaja,ba¸
maMitK¸ Cla
2´ [namaoM sao kaOna - saa tola Kanao ko kama
nahIM AataÆ sahI ]<ar pr ³Õ´ ka inaSaana lagaa[e.
k´ naairyala ka tola ca´ camaolaI ka tola
K´ sarsaaoM ka tola C´ ima+I ka tola
ga´ itla ka tola ja´ vanaspit ka tola
Ga´ jaOtUna ka tola Ja´ AaÐvalao ka tola
D´ maUÐgaflaI tola Ha´ ArNDI ka tola
ga`oD AQyaapk ko hstaxar
AiBaBaavak ko hstaxar
t k- Saa s~ ma`
ra ja t k ba
jaU sa rI maa Qaao
ra ja, ka la Ka
Qaao k ma la D,
36
kond`Iya ivaValaya¸ karOkuD,I,
kxaa: --------- 12 ³A´. saunaIta kI pihyaa kusaI-
tarIKÁ----------
I.CuTzI maaÐganao ko ilae Apnao p`Qaana
AQyaaipka kao ek p~ ilaKao.
------------
------------
---------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------
------------
II.saunaIta kI pihyaa kusaI- ko baaro maoM tIna
vaa@ya ilaKao.
k´ ------------------------------------------------
K´ -----------------------------------------------
-
37
ga´ --------------------------------------------------------------
ga`oD AQyaapk ko hstaxar
AiBaBaavak ko hstaxar
kond`Iya ivaValaya¸ karOkuD,I,
kxaa: --------- 12³Aa´.saunaIta kI pihyaa kusaI-
tarIKÁ-------------
I.naIcao ide gae SabdaoM ka dao iBanna Aqaao-M
maoM p`yaaoga krto hue vaa@ya banaa[e.
k´ AMkÁ---------------------------------------------------------------
----
AMkÁ---------------------------------------------------------------
----
K´ prÁ- ----------------------------------------------------------------
-
prÁ- ----------------------------------------------------------------
-
ga´ AamaÁ- ---------------------------------------------------------
-------
AamaÁ- -----------------------------------------------------------
-----
Ga´ AaOrÁ- ----------------------------------------------------------
------
38
AaOrÁ- ------------------------------------------------------------
----
D´ saalaÁ- -----------------------------------------------------------
-----
saalaÁ- ------------------------------------------------------------
----
II.naIcao ide gae javaabaaoM ko p`Sna Aapko
ivacaaraoM sao banaa[e.
k´ saunaIta calanao-ifrnao ko ilae pihyaa kusaI- kI
madd laotI hO.
--------------------------------------------------------------------------
K´ Aaz bajao tk saunaIta naha-Qaaokr tOyaar hao
ga[-.
--------------------------------------------------------------------------
ga´ Aimat nao saunaIta kI madd ikyaa.
--------------------------------------------------------------
------------
ga`oD AQyaapk ko hstaxar
AiBaBaavak ko hstaxar
kond`Iya ivaValaya¸ karOkuD,I
kxaa: --------- 12³[´.saunaIta kI pihyaa kusaI-
tarIKÁ--------------
I vaa@ya pUra krao.
39
1º saunaIta phlaI baar ------------------ jaanao
vaalaI qaI.
2º saunaIta nao Apnao saBaI kama ----------------
- sao inapTa ilae.
3º saunaIta ApnaI ----------------- pr baOzkr
baaja`,ar kI Aaor cala dI.
4º rasto maoM k[- laaoga saunaIta kao doKkr --
------------- rho qao.
5º saunaIta kao dukanadar ka -----------------
ibalkula AcCa nahIM lagaa.
II roKaMikt saM&a SabdaoM ko ilae sava-naama
ilaKao AaOr vaa@ya BaI banaaAao.
1 caMdu nao naMdu sao kha caMdu ¸naMdu ko ilae
panaI laaAao.
---------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------
2 riva ¸ riva ik maaÐ ko saaqa baaja,ar gayaa.
---------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------
3 campk baccaaoM kI pi~ka hO campk maoM
baccaaoM ko ilae khainayaaÐ hO.
---------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------
40
ga`oD AQyaapk ko hstaxar
AiBaBaavak ko hstaxar
kond`Iya ivaValaya¸ karOkuD,I,
kxaa: --------- 13³A´.hudhud tarIKÁ--
-------------
I. roKaMi@t SabdaoM kao ]nako ivalaaoma
SabdaoM maoM badlakr ilaKao :
1 hudhud ek badsaUrt pxaI hO.
2 ]sako pMK haoto hOM .
3 duma ka baahrI ihssaa saf,od haota hO.
4 vah Apnao GaaoMsalao kao gaMda nahIM rKta .
5 [sakI baaolaI maoM kD,vaahT nahIM hO .
II.KalaI sqaana BaraoÁ
1 hudhud ek _______ AaOr _______ pxaI hO.
2 [sako isar pr ek ______ haotI hO.
3 [sakI caaoMca________ AaOr_______ haotI hO.
4 hudhud kao Aga`ojaI maoM_________ khto hO.
5 maada hudhud _______sao______ AMDo, dotI hO.
III.tumharo Aasapasa maoM idKa[- donao vaalao
caar pixayaaoM ko naama ilaKao evaM ]sako ica~
banaaAao.
1 ---------------
safod
41
2 --------------
3 --------------
4 --------------
ga`oD AQyaapk ko hstaxar
AiBaBaavak ko hstaxar kondIya
kond`Iya ivaValaya ¸ karOkuDI,
kxaa: --------- 13³Aa´. hudhud tarIKÁ-
---------------
I. naIcao ide gae SabadaoM kao Axarjaala ma
pixayaaoM ko naama Kaojaao.
1 ----------
-------
2 -----------
-----
3 -----------
-----
4 -----------
-----
5 -----------
-----
6 ----------------
7 ----------------
8 ----------------
maao r gaaO rO yaa hu
bau tao ta mau gaI- D
la ba caI Caa kao hu
bau %t la maI ya d
la K kaO Aa la ga
k baU t r k r
42
II. bataAao ik eosao rMga ikna-ikna caIjaaoM, ko
haoto hOM. 9 ----------------
10 --------------
-
ga`oD AQyaapk ko hstaxar
AiBaBaavak ko hstaxar
kond`Iya ivaValaya¸ karOkuD,I,
kxaa: --------- 14³A´.mauF,t hI mauF,t
tarIKÁ----------------
I.naIcao ide gae ica~ kao doKkr bataAao [sasao
@yaa ¹ @yaa laaBa haoto hOM.
----------------------------------------------------
----------------------------------------------------
----------------------------------------------------
----------------------------------------------------
gahra
fIka
BaD,kIlaa
saunahra
naIlaa
43
---------------------------------------------------------------------------
-----------------------------
II.khanaI kao pZ,kr tuma BaIKUBaa[- ko baaro maoM
kaf,I kuC jaana gae haogaMo.BaIKUBaa[- ko baaro
maoM kuC baatoM bataAao.
k´ ]nhoM Kanao-pInao ka SaaOk qaa.
K´ ----------------------------------------------------------------------
ga´ ---------------------------------------------------------------------
-
Ga´----------------------------------------------------------------------
-
D´-----------------------------------------------------------------------
[saka naama @yaa hOÆ -------------
ga`oD AQyaapk ko hstaxar
AiBaBaavak ko hstaxa
kond`Iya ivaValaya¸ karOkuD,I,
kxaa: --------- 14 ³Aa´. mauF,t hI mauF,t tarIKÁ-
-------------
I.vaRxaaoM ko BaagaaoM ko
naama ilaKao.
44
k´ .........................................
K´ ---------------------
ga´.-----------------------
Ga´ ..........................................
II.ide gae AnaucCod sao saM&a evaM ivaSaoYaNa
Sabd CaÐTkr ilaKao.
ek idna kMjaUsa BaIKUBaa[- kao taja,a naairyala
Kanao ka mana huAa. ]sanao ApnaI p%naI
laaBaUbaona sao pUCa. ]sakI p%naI nao ]sao
baaja,ar jaanao ko ilae kha. baaja,ar jaato¹jaato
vah qak gayaa. vah baUZo bargad ko naIcao hrI
Gaasa pr baOz gayaa AaOr safo,d $maala sao
Apnaa caohra paoMCa. baaja,ar bahut baDa,
qaa.
ivaYaoSaNa saM&a
................................ ...............................
............................... ...............................
................................ ...............................
प्र: BaIKUBaa[- kao naairyala mauFt sao @yaaoM
imalaaÆ
---------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------
45
ga`oD AQyaapk ko hstaxar
AiBaBaavak ko hstaxar
kond`Iya ivaValaya¸ karOkuD,I,
kxaa: --------- 14³[´. mauF,t hI mauF,t tarIKÁ-----
-----------
ikyaaklaap 1Á
I.inamna saibjayaaoM ka ApnaI BaaYaa maoM
ilaKao.
1 AalaU
2 baMdgaaoBaI
3 TmaaTr
4 Pyaaja,
5 krolaa
II.savaarI vaalao jaMtuAaoM ka naama evaM ica~
ek~ krao evaM icapkaAao.
1 ---------------
2 --------------
3 --------------
III.rMgaIna kagaja, sao ek vaRxa banaaAao evaM
[sako ]pyaaoga ko baaro maoM ilaKao.
saibjayaaoM ka ica~
banaaAao
46
ga`oD AQyaapk ko hstaxar
AiBaBaavak ko hstaxar

More Related Content

What's hot

Emrhod baromètre politique juillet 2016 ver ar
Emrhod baromètre politique juillet  2016 ver ar Emrhod baromètre politique juillet  2016 ver ar
Emrhod baromètre politique juillet 2016 ver ar Houssem Bouhalli
 
Backup of 2 sep. to 8 sep danish times
Backup of 2 sep. to 8 sep danish timesBackup of 2 sep. to 8 sep danish times
Backup of 2 sep. to 8 sep danish timesDanish Khan
 
गीतिकाव्य.pptx
गीतिकाव्य.pptxगीतिकाव्य.pptx
गीतिकाव्य.pptxUdhavBhandare
 
16 nov. to 22 nov.2015
16 nov. to 22 nov.201516 nov. to 22 nov.2015
16 nov. to 22 nov.2015Danish Times
 
UTTKARSH HINDI Std 4 final paper 50
UTTKARSH HINDI Std 4 final paper 50  UTTKARSH HINDI Std 4 final paper 50
UTTKARSH HINDI Std 4 final paper 50 GobindCBSE
 
3 class grammar worksheet cbse
3 class  grammar worksheet cbse3 class  grammar worksheet cbse
3 class grammar worksheet cbseGobindCBSE
 
118hc face a face
118hc face a face118hc face a face
118hc face a facePaulo Hodel
 
chaukanna news Backup_of_16 Aug to 22 Aug 2013
 chaukanna news Backup_of_16 Aug to 22 Aug 2013   chaukanna news Backup_of_16 Aug to 22 Aug 2013
chaukanna news Backup_of_16 Aug to 22 Aug 2013 Danish Khan
 
مذكرة التخرج
مذكرة التخرجمذكرة التخرج
مذكرة التخرجWedhah Bouzar
 
मुक्तक काव्य.pptx
मुक्तक काव्य.pptxमुक्तक काव्य.pptx
मुक्तक काव्य.pptxUdhavBhandare
 
Luận án: Hoàn thiện chính sách tiền tệ Việt Nam trong quá trình hội nhập quốc tế
Luận án: Hoàn thiện chính sách tiền tệ Việt Nam trong quá trình hội nhập quốc tếLuận án: Hoàn thiện chính sách tiền tệ Việt Nam trong quá trình hội nhập quốc tế
Luận án: Hoàn thiện chính sách tiền tệ Việt Nam trong quá trình hội nhập quốc tếViết thuê trọn gói ZALO 0934573149
 
LinkedIn Top 1% of Views
LinkedIn Top 1% of ViewsLinkedIn Top 1% of Views
LinkedIn Top 1% of ViewsDenis Curtin
 
Hindi workshee 2018 19 std -3
Hindi workshee 2018  19 std -3Hindi workshee 2018  19 std -3
Hindi workshee 2018 19 std -3GobindCBSE
 
Muta ki haqeeqat
Muta ki haqeeqatMuta ki haqeeqat
Muta ki haqeeqatFahad Javed
 

What's hot (18)

Emrhod baromètre politique juillet 2016 ver ar
Emrhod baromètre politique juillet  2016 ver ar Emrhod baromètre politique juillet  2016 ver ar
Emrhod baromètre politique juillet 2016 ver ar
 
Backup of 2 sep. to 8 sep danish times
Backup of 2 sep. to 8 sep danish timesBackup of 2 sep. to 8 sep danish times
Backup of 2 sep. to 8 sep danish times
 
गीतिकाव्य.pptx
गीतिकाव्य.pptxगीतिकाव्य.pptx
गीतिकाव्य.pptx
 
16 nov. to 22 nov.2015
16 nov. to 22 nov.201516 nov. to 22 nov.2015
16 nov. to 22 nov.2015
 
UTTKARSH HINDI Std 4 final paper 50
UTTKARSH HINDI Std 4 final paper 50  UTTKARSH HINDI Std 4 final paper 50
UTTKARSH HINDI Std 4 final paper 50
 
3 class grammar worksheet cbse
3 class  grammar worksheet cbse3 class  grammar worksheet cbse
3 class grammar worksheet cbse
 
118hc face a face
118hc face a face118hc face a face
118hc face a face
 
chaukanna news Backup_of_16 Aug to 22 Aug 2013
 chaukanna news Backup_of_16 Aug to 22 Aug 2013   chaukanna news Backup_of_16 Aug to 22 Aug 2013
chaukanna news Backup_of_16 Aug to 22 Aug 2013
 
Images1
Images1Images1
Images1
 
Juluk
JulukJuluk
Juluk
 
Panlot kshetra
Panlot kshetraPanlot kshetra
Panlot kshetra
 
مذكرة التخرج
مذكرة التخرجمذكرة التخرج
مذكرة التخرج
 
मुक्तक काव्य.pptx
मुक्तक काव्य.pptxमुक्तक काव्य.pptx
मुक्तक काव्य.pptx
 
Luận án: Hoàn thiện chính sách tiền tệ Việt Nam trong quá trình hội nhập quốc tế
Luận án: Hoàn thiện chính sách tiền tệ Việt Nam trong quá trình hội nhập quốc tếLuận án: Hoàn thiện chính sách tiền tệ Việt Nam trong quá trình hội nhập quốc tế
Luận án: Hoàn thiện chính sách tiền tệ Việt Nam trong quá trình hội nhập quốc tế
 
LinkedIn Top 1% of Views
LinkedIn Top 1% of ViewsLinkedIn Top 1% of Views
LinkedIn Top 1% of Views
 
Honeybee
Honeybee Honeybee
Honeybee
 
Hindi workshee 2018 19 std -3
Hindi workshee 2018  19 std -3Hindi workshee 2018  19 std -3
Hindi workshee 2018 19 std -3
 
Muta ki haqeeqat
Muta ki haqeeqatMuta ki haqeeqat
Muta ki haqeeqat
 

More from Suphia Sultana (20)

Ws 5 hindi
Ws 5 hindi Ws 5 hindi
Ws 5 hindi
 
Ws 3 hindi
Ws 3 hindi Ws 3 hindi
Ws 3 hindi
 
Ws 2 hindi
Ws 2 hindi Ws 2 hindi
Ws 2 hindi
 
Ws 5 evs
Ws 5 evsWs 5 evs
Ws 5 evs
 
Ws 4 evs
Ws 4 evsWs 4 evs
Ws 4 evs
 
Ws 3 evs
Ws 3 evsWs 3 evs
Ws 3 evs
 
WORKSHEETS
WORKSHEETSWORKSHEETS
WORKSHEETS
 
Class v hindi- btb
Class v  hindi- btbClass v  hindi- btb
Class v hindi- btb
 
Class iv hindi-btb
Class iv hindi-btbClass iv hindi-btb
Class iv hindi-btb
 
Hindi class ii
Hindi class iiHindi class ii
Hindi class ii
 
HINDI CLASS I
HINDI CLASS I HINDI CLASS I
HINDI CLASS I
 
Evs class v
Evs class v Evs class v
Evs class v
 
class iv evs
 class iv evs class iv evs
class iv evs
 
Evs class iii
Evs class iii Evs class iii
Evs class iii
 
Evs class ii
Evs class iiEvs class ii
Evs class ii
 
LESSON PLANS
LESSON PLANSLESSON PLANS
LESSON PLANS
 
Good habits
Good habitsGood habits
Good habits
 
Festivals ins hamla_medha
Festivals  ins hamla_medhaFestivals  ins hamla_medha
Festivals ins hamla_medha
 
Body
BodyBody
Body
 
Clothes1
Clothes1Clothes1
Clothes1
 

Ws 4 hindi

  • 2. 2 kond`Iya ivaValaya¸ karOkuD,I S.No. Date Topic Grade Tr’s sign. Parent ’s sign. AByaasa pi~ka ÀiËyaaklaap p~ 1 mana ko Baaolao ¹Baalao baadla 2 jaOsaa savaala vaOsaa javaaba 3 ikrimaca kI gaoMd 4 papa jaba baccao qao 5 daost kI paoSaak 6 naava banaaAao naava banaaAao 7 dana ka ihsaaba 8 kaOna 9 svatM~ta kI Aaor 10 qaPp raoTI qaPp dala 11 pZ,@kU kI saUJa 12 saunaIta kI pihyaa kusaI- 13 hudhud 14 mauF,t hI mauF,t
  • 3. 3 kond`Iya ivaValaya¸ karOkuD,I, kxaa:------- I. mana ko Baaolao -Baalao baadla³A´ tarIKÁ------------ kivata pUra kraoÁ kuC ------------- sao taoMd fulaae kuC haqaI sao -------- --- ]zae kuC --------- sao kUbaD, vaalao kuC --------- sao pMK lagaae 1´ naIcao ide gae jagahaoM maoM rMga - ibarMgao kagaja, sao baadla banaakr icapkaAao.
  • 4. 4 2´ baadla ko ilae kaOna ¹kaOna sao SabdaoM ka [stomaala ikyaa gayaa hOÆ ga`oD AQyaapk ko hstaxar AiBaBaavak ko hstaxar kond`Iya ivaValaya¸ karOkuD,I, kxaa:------------ 1 ³Aa ´. Axarjaala tarIKÁ--- ------------- 1´ naIcao ide gae SabadaoM kao Axarjaala maoM Kaojaao. k´ jaaokr¸ haqaI¸ matvaalao¸ pMK¸ Jabbar¸ Ja bba r pM K ma Zao taoM d Aa t baa la jaao sa vaa d qaI k maa lao la ha r na maÖ Ö Ö Ö SaO Ö Ö tU Ö Ö
  • 5. 5 taoMd¸ Aasamaana¸ Zaolak¸baadla¸ dsa K´ jaanavaraoM ko naama kao Kaojaao. GaaoDa¸ BaalaU¸ baMdr, gaaya¸ }ÐT¸ isayaar SaornaI¸ ihrNa¸ ku%ta¸ baaGa ga`oD AQyaapk ko hstaxar AiBaBaavak ko hstaxar kond`Iya ivaValaya¸ karOkuD,I, kxaa:---------- 2 .jaOsaa savaala vaOsaa javaaba ³A´ tarIKÁ- ---------- I.naIcao ilaKo SabdaoM kI jagah AaOr kaOna¹saa Sabd [stomaala hao sakta hOÆKalaI jagah maoM ilaKao. bauiQdmaana ------------- maUK- -------------- -- Gaao Da isa yaa r baa Ga ku % ta ih baM Baa }Ð T r d laU gaa ya Na r Sao r naI
  • 6. 6 AiBamaana ------------- ivaSvaasa --------- ------ saMsaar ------------- kaoiSaSa --------------- II. naIcao ide gae p`SnaaoM ko ]<ar ilaKao. 1 #vaajaa saahba baIrbala sao iktnao p`Sna pUCoÆ --------------------------------------------------------------------------- 2 baIrbala iksako raja drbaar maoM maM~I qaoÆ --------------------------------------------------------------------------- mauhavaraoM kao vaa@yaaoM maoM [stomaala krao. 1 naak-BaaOMh isakaoD,naa --------------------------------------------------------------------------- --------------------------------------------------------------------------- 2 kla[- Kulanaa --------------------------------------------------------------------------- --------------------------------------------------------------------------- ga`oD AQyaapk ko hstaxar AiBaBaavak ko hstaxar kond`Iya ivaValaya¸ karOkuD,I, kxaa:---------- 2 ³Aa´. Axarjaala tarIKÁ-----------
  • 7. 7 1´k´ naIcao ide gae SabadaoM ko Axarjaala maoM Kaojaao. dukana purana a saunan aa pUjaa jaUta pUCna a K´ kuC ,¸ bahut tuma kurta baulaanaa dubalaa ga`oD AQyaapk ko hstaxar AiBaBaavak ko hstaxar du naa A Aa pu Na saU na na pU pu ta ka sau jaa ra du jaU ta C naa jau pU C naa du ba laa ba du ku hu r hu bau r ku C t laa ta hu r ma naa du ba tu ba du
  • 8. 8 kond`Iya ivaValaya¸ karOkuD,I kxaa:----------- 3 ³A´.ikrimaca kI gaoMd tarIKÁ------------ I.AnaucCod pZ,kr p`SnaaoM ko ]<ar daoÁ gamaI- kI Cui+yaa ÐqaI.daophr ko samaya idnaoSa Gar maoM baOza kao[- khanaI pZ, rha qaa.tBaI poD, ko p<aaoM kao ihlaatI hu[- kao[- vastu Qama sao Gar ko pICovaalao bagaIca omaoM igarI. idnaoSa Aavaaja, sao phcaana gayaa ik vah vastu @yaa hao saktI hO.vah ek dma sao ]zkr baramad okI icak sarka kr bagaIcao kI Aaor Baagaa."AroAro ¸ baoTa khaÐ jaa rha hOÆbaahr lUa cala rhI hO."idnaoSa kI maaÐ maSaIna calaato¹calaato ekdma ja,aor sao baaolaIM. p`1 idnaoSa Gar maoM @yaa kr rha hOÆ __________________________________________________ p`2 Aqa- ilaKaoÁ vaRxa__________ p`3 ivalaaoma Sabd Á Aagao× ________ p`4 vacana badlaao Á khanaI __________ p`5 pyaa-yavaacaI Sabd ilaKaoÁ poooooD_______ _______ II.sahI Sabd caunakr vaa@ya pUro kraoÁ
  • 9. 9 ³k´ Gar ko---------- bahut BaID, jamaa hO. ³baahr Àbahar´ ³K´ riva KolaaoM ko saaqa¹saaqa pZ,a[- maoM BaI bahut----------- hO. ³toja, À toja´ ³ga´ Aap--------------- na kroM ¸ kama hao jaaegaa. ³icataÀicaMta´ ³Ga´ caaoraoM nao saara-------------- [Qar ¹]Qar kr idyaa. ³samaanaÀsaamaana´ ³D´ BaaoMd UkI Aavaaja, sao------------- [Qar ¹]Qar Baaganao lagaI. ³gaaeÐ Àgaaya´ ga`oD AQyaapk ko hstaxar AiBaBaavak ko hstaxar kond`Iya ivaValaya¸ karOkuD,I kxaa:------------ 3 ³Aa´.ikrimaca kI gaoMd tarIKÁ--------------- I. Sabd pholaI kao ide gae saMkot kI madd sao pUra krao. 1 6 7 2 3
  • 10. 10 ³ saMkot´ baayaoM sao dayaoM 1 [sa Sabd ka Aqa- hO "baaga" 2 [sa Sabd ka ]lTo Sabd "p`ya%na" 3 " saUya- " Sabd ka pyaa-yavaacaI Sabd 4 naIcao ka ivalaaoma Sabd 5 [sa paz maoM Aanao vaalaa Kola }pr sao naIcao 1 baDaoM ko saamanao isar Jaukanaa 2 [sa Sabd ka Aqa- hO "QvanaI" 3 ballao ka jaaDI ------hO II. gaoMd AaOr ballao ka ica~ banaaAao ]sasao saMbaMiQat dao KolaaoM ko naama ilaK. 1 ------------------- 2 --------------------- ga`oD AQyaapk ko hstaxar AiBaBaavak ko hstaxar kond`Iya ivaValaya¸ karOkuD,I 4 8 5
  • 11. 11 kxaa:----------- 4 ³A´.papa jaba baccao qao tarIKÁ------------------ 1 inado-SaaoM kao Qyaana sao saunakr naIcao banao kaoYzk maoM hr Kanao kao pUra kIijae. 1 2 3 4 5 6 µ phlao Kanao maoM Apnaa naama ilaiKe. µ Czo Kanao maoM ek Aa[sËIma ka naama ilaiKe. µ dUsaro Kanao maoM ilaiKe papa kaOna saa jaanavar banaanaa caahto qao. µ paÐcavao Kanao maoM ilaiKe Aap iksamaoM maaihr hO. µ tIsaro Kanao maoM hvaa[- jahaja, ka ica~ banaa[e.
  • 12. 12 µ caaOqao Kanao maoM ilaiKe papa sabasao phlao @yaa banaanaa caahto qao. yao inado-Sa QaIro QaIro ide jaaeÐgao. hr inado-Sa ko baad kaya- krnao ka qaaoDa samaya idyaa jaaegaa. ga`oD AQyaapk ko hstaxar AiBaBaavak ko hstaxar kond`Iya ivaValaya¸ karOkuD,I kxaa:-------- 4³Aa´.papa jaba baccao qao tarIKÁ-------------- I. AnaucCod pZ,kr p`SnaaoM ko ]<ar dao. papa jaba CaoTo qao¸ tao ]nasao A@sar pUCa jaata qaa¸ "baDo, haokr tuma @yaa bananaa caahto haoÆ" papa ko pasa javaaba hmaoSaa tOyaar haota. magar ]naka javaaba hr baar Alaga ¹ Alaga haota qaa.Sau$ ¹ Sau$ maoM papa caaOkIdar bananaa caahto qao.]nhoM yah saaocanaa bahut AcCa lagata qaa ik jaba saara Sahr saaota hO¸ caaOkIdar jaagata hO. 1 papa A@sar @yaa saaocata qaaÆ __________________________________________________ 2 Sau$ maoM papa @yaa bananaa caahta qaaÆ __________________________________________________
  • 13. 13 3 ]nhoM @yaa saaocanaa AcCa lagata qaaÆ __________________________________________________ II. iksaI dao maddgaaraoM ko ica~ banaakr rMga Barao. ga`oD AQyaapk ko hstaxar AiBaBaavak ko hstaxar kond`Iya ivaValaya¸ karOkuD,I kxaa:--------- 5³A´.daost kI paoSaak tarIKÁ-------------- I. khanaI ko baaro maoM kao[- paÐca p`Sna banaakr naIcao dI ga[- jagah maoM ilaKao. AaOr ]nako ]<ar ilaKao. 1_________________________________________________ __________________________________________________ 2_________________________________________________
  • 14. 14 __________________________________________________ 3_________________________________________________ __________________________________________________ 4_________________________________________________ __________________________________________________ 5_________________________________________________ __________________________________________________ II.]pyau-@t saBaI iksa maaOsama ko paoSaak AaOr Kanaa hOMÆ -------------- --------------- ---------------- --------------- --------------- ga`oD AQyaapk ko hstaxar AiBaBaavak ko hstaxar kond`Iya ivaValaya¸ karOkuD,I, kxaa: --------- 5³Aa´.daost kI paoSaak tarIKÁ------------ 1 ilaMga phcaanaao
  • 15. 15 k´ laDka puillaMga hO tao laDkI -------------------- hO. K´ iballaI is~ilaMga hO tao puillaMga-------------------- hO. 2 ]icat vacana sao vaa@ya banaaAao. k´ dao saala ka poD, pr caZto doKkr maOdana ko saaro ---------------------- icallaanao lagao.³baccao À baccaa´ K´ hmaaro ek haqa maoM paÐca ------------------- hO magar [Saara idKanao ko ilae ek ka ]pyaaoga haota hO. ³ ]ÐgalaI À ]Ðgailayaaд 3 saM&a ko naIcaoo roKa KIMcaao. k´ Saor jaMgala maoM rhta hO. 4 ivaSaoYaNa ko naIcao roKa KMIMcaao. k´ @yaairyaaoM maoM rMga ¹ ibarMgao fUla iKlao hOM. K´ laala maaoTar saD,k pr hO. 5 nau> vaalao Sabd ko naIcao roKa KMIMcaao. k´ baDo ]%saah sao baccao baaja,ar gae. 6 safod Sabd ka ivalaaoma Sabd pr roKa KMIMcaao.. k´ maorI gaaya kalao rMga kI hO. ga`oD AQyaapk ko hstaxar AiBaBaavak ko hstaxar
  • 16. 16 kond`Iya ivaValaya¸ karOkuD,I kxaa---------: 6.naava banaaAao naava banaaAao tarIKÁ------------ 1 barsaat ko maaOsama pr phlao BaI k[- kivata yaa laaokgaIt saunao haogaMoo.]sao naIcao dI ga[- jagah maoM ilaKao. --------------------------------------------------------------------------- --------------------------------------------------------------------------- --------------------------------------------------------------------------- --------------------------------------------------------------------------- --------------------------------------------------------------------------- --------------------------------------------------------------------------- 2 panaI sacamauca KUba pDo,gaa. sacamauca ka [stomaala krto hue tuma BaI dao vaa@ya banaaAao. 1------------------------------------------------------------------------- 2------------------------------------------------------------------------- 3 rMga -ibarMgao kagaja, sao naava ka ica~ banaaAao AaOr naIcao dIe gae jagah maoM icapkaAao.
  • 17. 17 ga`oD AQyaapk ko hstaxar AiBaBaavak ko hstaxar kond`Iya ivaValaya¸ karOkuD,I kxaa: --------- 7³A´. dana ka ihsaaba tarIKÁ---------- I. naIcao ide gae SabdaoM ka p`yaaoga krto hue dao-dao vaa@ya banaaAao. jala 1 ------------------------------------------------------------------------ - 2 ------------------------------------------------------------------------ - mana 1 ------------------------------------------------------------------------ -
  • 18. 18 2 ------------------------------------------------------------------------ - magar 1 ------------------------------------------------------------------------ - 2 ------------------------------------------------------------------------ - II. naIcao caar idSaaAaoM ko naama ilaKo hOM. tumharo Gar AaOr skUla ko Aasapasa [na idSaaAaoM maoM @yaa-@yaa hOMÆ tailaka Barao. idSaa Gar ko pasa skUla ko pasa pUva- piScama ]<ar dixaNa ga`oD AQyaapk ko hstaxar AiBaBaavak ko hstaxar kond`Iya ivaValaya¸ karOkuD,I, kxaa: --------- 7³Aa´. dana ka ihsaaba tarIKÁ-------------- sahI kqana pr zIk ³Õ´ AaOr galat kqana pr kaTo ³×´ ka icanh lagaa[e.
  • 19. 19 1´ Akala ko samaya rajaa saBaI kao dana donaa caahta qaa. 2´ rajasaBaa maoM ek sao ek naamaI laaoga Aato rhto qao. 3´ dana ko samaya ]nakI mauTzI baMd hao jaatI qaI. 4´ rajakaoYa KalaI hao gayaa. 5´ raja bahut kMjaUsa qaa. doSa AaOr ]nakI maud/aAaoM kao ilaKao. doSa maud/a doSa maud/a Baart Amaoirka [MglaOMD, f`ansa naIcao ilaiK iganaityaaoM kao ihndI maoM ilaKao. k´ 65 K´ 100 ga´ 78 Ga´ 1000 D´ 89 ga`oD AQyaapk ko hstaxar AiBaBaavak ko hstaxar kond`Iya ivaValaya¸ karOkuD,I,
  • 20. 20 kxaa: --------- 8. phoilayaaÐ tarIKÁ-- -------------- k´1. laMbaI ptlaI CrhrI 2. tIqa-raja maoM baD,a mahana hUÐ saugaQMa kI Kana¸ nagar pulaaoM ka mauJakao jaana¸ Sau$ 'Agar' sao haotI hUÐ dvaar hir ka maOM khlaata Baad maoM 'ba%tI' jaana. naama maora @yaa tumhoM hO AataÆ ___________ ___________ 3. janata ka saovak khlaata 4. BaUima kI maOM ]pja, baZ,a}Ð sauK ¹ duK ka saMdoSa maOM laata¸ ibanaa AaÐK ko hI cala pa}и galaI ¹ maaohllao raoja, maOM jaata garmaI maoM na Aa}Ð naja,r Pyaar saBaI ka hUÐ maOM pata. BaUima tao hO maora Gar. __________ ___________ 5. laMbaa tna AaOr badna hO gaaola maIzo rhto maoro baaola¸ tna pr maoro haoto Cod BaaYaa ka maOM k$Ð na Baod. ___________ K´ raja iksaI kao BaI dana @yaaoM nahIM donaa caahta qaaÆ __________________________________________________ __________________________________________________ __________________________________________________
  • 21. 21 ga´ rajasaBaa maoM sajjana AaOr ivaWana laaoga @yaaoM nahIM jaato qaoÆ __________________________________________________ __________________________________________________ __________________________________________________ ga`oD AQyaapk ko hstaxar AiBaBaavak ko hstaxar kond`Iya ivaValaya¸ karOkuD,I, kxaa: --------- 8³Aa´. kaOna tarIKÁ----- ------iËyaaklaap 1: kivata saunakr p`SnaaoM ko ]<r dIijae. vah doKao Aata caUha laMbaI pUÐC ihlaata caUha AaÐKaoM kao camakata caUha ma@Kna raoTI Kata caUha maUÐCaoM maoM mauskurata caUha iballaI sao Dr jaata caUha. 1 yah kivata iksako baaro maoM hOÆ --------------------------------------------------------------------------- --------------------------------------------------------------------------- 2 caUho kI AaÐK kOsaI hOÆ --------------------------------------------------------------------------- 3 caUha maUÐCaoM maoM @yaa kr rha hOÆ
  • 22. 22 --------------------------------------------------------------------------- iËyaaklaap 2: caUha ko baaro maoM ek kivata ilaKao AaOr saBaI ko saaqa gaanaa gaaAao. ga`oD AQyaapk ko hstaxar AiBaBaavak ko hstaxar kond`Iya ivaValaya¸ karOkuD,I, kxaa: --------- 8³[´. kaOna tarIKÁ---- ---------- I.kivata “kaOna” ko AaQaar pr pMi@tyaaÐ pUra krao: daonaa KalaI ---------------------- kaOna lao gayaa --------------------- dao ------ tsvaIr hao ga[- iksanao ----------------- baha[- II.naIcao ide gae SabdaoM kao tukvaalao SabdaoM sao imalaana krao:
  • 23. 23 1 imaza[- kaonao 2 pnnao jaata 3 saaonao baha[- 4 Qaata Cnnao III.eosao caar jaIvaaoM ko naama bataAao jaao caIjaoM, kutrkr Kato hOM: 1 ---------------- 3 ---------------- 2 --------------- 4 ---------------- IV.naIcao ide gae SabdaoM ko baaro maoM ica~ icapkaAao. 1 tsvaIr 2 Anaaja, 3 rssaI ga`oD AQyaapk ko hstaxar AiBaBaavak ko hstaxar kond`Iya ivaValaya¸ karOkuD,I kxaa: --------- 8³[-´. kaOna tarIKÁ------- ------- ³A´ kutr kr Kanao vaalao paÐca jaanavaraoM ko naama ilaKao,,.
  • 24. 24 1 ----------------- 2 ------------------ 3 ----------------- ³ba´ ibanaa baulaae Gar maoM rhnao vaalao tIna jaIvaaoM ko naama ilaKao 1 --------------- 2 ---------------- 3 ----------------- ³sa´ bahuivaklpIya P`aSna P`aSna1 pOrao maoM @yaa phnaa jaata hOÆ (A) kuta- (ba) jaUta (sa) TaopI P`aSna2 baTna kaOna kutr jaata hOÆ (A) GaaoD,a (ba) iballaI (sa) caUha P`aSna3 klama sao ilaKnao maoM sahayak haota hO- (A) syaahI (ba) tsavaIr (sa) imaza[- P`aSna4 imaza[- kaOna ]za lao gayaaÆ ³A´ caUha ³ba´ iballaI ³sa´ BaalaU P`aSna5 caUha rat Bar @yaa krta hOƳA´ JaD,baD,, ³ba´ gaD,baD, ³sa´ baD,baD ga`oD AQyaapk ko hstaxar AiBaBaavak ko hstaxar
  • 25. 25 kond`Iya ivaValaya¸ karOkuD,I kxaa: --------- 9³A´.svatM~ta kI Aaor tarIKÁ---------------- I.kao[- paÐca svatM~ta saonaainayaaoM ko naama ilaKao. 1 ----------------- 2 ------------------- 3 ---------------- 4 ------------------ 5 ------------------ II.gaaMQaIjaI ko ica~ banaaAao. III.naIcao ilaiK caIjaaoM kI ivaSaoYata batanao vaalao Sabd saaocakr ilaKao. ³}Ðcaa safod kalaa maIza baDa, laala itrMga naIlaa ´ hlavaa kurta poD, imaca-
  • 26. 26 gaaya JaMDa, Baa[- baadla ga`oD AQyaapk ko hstaxar AiBaBaavak ko hstaxar kond`Iya ivaValaya¸ karOkuD,I, kxaa: --------- 9³Aa´.svatM~ta kI Aaor tarIKÁ-------------- I.sahI ]<ar ZUÐZao svatM~ta ka Aqa- Aaja,adI gaulaamaI AaEama yaa~a K´ yah Baaojana ka svaad baZ,ata hO. saabauna namak maaoMbatI kagaja, ga´ caUlho maoM kaOna saa [-MQana ka [stomaala krto hOM. imaTTI ka tola lakD,I gaOMsa poT/aola Ga´ gaaMQaIjaI ka maaga-
  • 27. 27 Kanaa AaOr jaInaa krao yaa marao jaagaao AaOr baZao sa%ya AaOr AihMsaa =´ daMDI tk gaaMQaIjaI kOsao gae maaoTar gaaDI baOla gaaDI rola gaaDI pOdla ga`oD AQyaapk ko hstaxar AiBaBaavak ko hstaxar kond`Iya ivaValaya¸ karOkuD,I, kxaa: --------- 9³[´. svatM~ta kI Aaor tarIKÁ--------------- I.naotaAaoM ka naama phcaanaaoÁ- k´ ja laa nao --------------------- svatM~ Baart ko phlao p`Qaana maM~I. K´ ma %maa QaI --------------------- doSa ipta ko naama sao p`isaw hOM. ga´ DaÐ Qaa YNa -------------------- [naka janma timalanaaDu ko it$<iNa maoM 4 isatMbar kao huAa ijasao hma AQyaapk idvasa manaato hOM.
  • 28. 28 Ga´ laa ha s~I ------------------- Aap ka naara qaa jaya javaana¸ jaya iksaana Aap Baart ko dUsaro p`Qaana maM~I qao. D´ Daк ma va AM %k ------------------ ]cca-naIca Baod Baava ka KNDna krto qao. BaartIya kanaUna kao banaanao maoM [naka p`mauK Baaga qaa. II.naIcao ide gae ica~aoM maoM gaaMQaIjaI @yaa kr rho hOÆ ----------------- ----------------- ga`oD AQyaapk ko hstaxar AiBaBaavak ko hstaxar kond`Iya ivaValaya¸ karOkuD,I, kxaa: --------- 9³[-´.svatM~ta kI Aaor tarIKÁ- -------------- 1. naIcao ide gae SabdaoM ko ivalaaoma Sabd caunakr ilaKao.
  • 29. 29 ³ kzaor¸ GaRNaa¸ prajaya¸ maR%yau ¸ Aiht ¸ A&ana ¸ Asa%ya ¸ ihMsaa´ k´ &ana × A&ana K´ ivajaya × ------------ ga´ sa%ya ×----------- Ga´ iht ×-------------- =´ Aihmsaa ×---------- ca´ jaIvana ×----------- C´ p`oma × ----------- ja´ maRdu ×------------- 2.dUQa donao vaalao pSauAaoM ko naama ilaKao evaM ica~ icapkaAao. k´ --------------- K´ --------------- ga´ --------------- ga`oD AQyaapk ko hstaxar AiBaBaavak ko hstaxa kond`Iya ivaValaya¸ karOkuD,I
  • 30. 30 kxaa: --------- 10³A´.qaPp raoTI qaPp dala tarIKÁ-------------- 1 kxaa maoM AaTo sao raoTI banaakr ivaiQa ilaKao. --------------------------------------------------------------------------- --------------------------------------------------------------------------- 2 naIcao ide gae caIjaaoM, ko svaad ilaKao. jalaobaI krolaa imaca- [malaI namak naIMbaU 3 tumharo mana psaMd Kanao ko baaro maoM ilaKao AaOr ]saka ica~ banaaAao AaOr rMga Barao. -------------------------------------------- -------------------------------------------- -------------------------------------------- -------------------------------------------- --------------------------------------------
  • 31. 31 ga`oD AQyaapk ko hstaxar AiBaBaavak ko hstaxar kond`Iya ivaValaya¸ karOkuD,I, kxaa: --------- 10³Aa´. qaPp raoTI qaPp dala tarIkÁ-------------- k´ raoTI ka Kola Kolanao ko ilae Gar sao caIjaoM kaOna laayaa qaa. maunnaI naInaa trlaa sarlaa K´ [sasao hma ma@Kna banaato hO. gaohUÐ AMDa dUQa maClaI ga´ pka[- caIja,oM baccaaoM nao [samaoM rKI. carKa CIkoM maTka igalaasa Ga´ raoTI AaOr dala Kanao kI caIja,oM hO tao panaI AaOr saabuana savaarI krnao ka safa[- krnao ka Kanao pknao ka pZnao ka Ha´ [sanao raoTI CIMko sao caura laI. ku<aa maugaI-
  • 32. 32 bakrI iballaI g`aoD, AQyaapk ko hstaxar AiBaBaavak ko hstaxa kond`Iya ivaValaya¸ karOkuD,I kxaa: --------- 10³[´. qaPp raoTI qaPp dala tarIkÁ---------------- k´ raoiTyaaÐ garma¹garma AaOr narma narma qaIM. tuma kaOna¹ kaOna saI caIja,oM garma¹garma Kato hao AaOr kaOna saI zMDI Æ naIcao dI ga[- saUcaI maoM sao CaÐTkr ilaKao. dUQa lassaI hlvaa praTa Aa[- sËIma Sarbat jaUsa rsamalaa[- samaaosaa caaya garma¹garma Ä ---------- ---------- ----------- --------- zMDa = ---------- --------- ----------- ----------
  • 33. 33 K´ Aap Apnao maaÐ kao rsaao[-Gar maoM @yaa¹@yaa kama krto hOM Æ ]nako baaro maoM ilaKao. ------------------------------------------------------------------------ ------------------------------------------------------------------------ ------------------------------------------------------------------------ ------------------------------------------------------------------------ ------------------------------------------------------------------------ ------------------------------------------------------------------------ ------------------ ga`oD AQyaapk ko hstaxar AiBaBaavak ko hstaxar kond`Iya ivaValaya¸ karOkuD,I, kxaa: --------- 11³A´. pZ,@kU kI saUJa tarIKÁ---------------- I. [nhoM @yaa khoMgao. 1. bahut AiQak pZnao vaalaa- ------------------------ 2. bahut AiQak laDnao vaalaa- ------------------------ 3. bahut AiQak Kanao vaalaa- ------------------------
  • 34. 34 4. bahut baatoM krnao vaalaa- ------------------------ 5. bahut AiQak Kca- krnao vaalaa- ------------------------ III. pZ,@kU kI saUJa kivata kao khanaI ko $p maoM ilaiKe। --------------------------------------------------------------------------------- --------------------------------------------------------------------------------- --------------------------------------------------------------------------------- --------------------------------------------------------------------------------- --------------------------------------------------------------------------------- --------------------------------------------------------------------------------- --------------------------------------------------------------------------------- --------------------------------------------------------------------------------- IV. maohnat AaOr kaoiSaSa sao jauDo dao mauhavaro ilaKao AaOr vaa@ya maoM p`yaaoga krao। 1-------------------------------------------------------------------------------- -------------------------------------------------------------------------------- 2-------------------------------------------------------------------------------- --------------------------------------------------------------------------------- ga`oD AQyaapk ko hstaxar AiBaBaavak ko hstaxar kond`Iya ivaValaya¸ karOkuD,I, kxaa: --------- 11³Aa´. pZ,@kU kI saUJa tarIKÁ--------------
  • 35. 35 1´ k´ naIcao ide gae SabdaoM ko Aqa- Axarjaala maoM Kaojaao. Zba ¸ Baod¸ gaja,ba¸ maMitK¸ Cla 2´ [namaoM sao kaOna - saa tola Kanao ko kama nahIM AataÆ sahI ]<ar pr ³Õ´ ka inaSaana lagaa[e. k´ naairyala ka tola ca´ camaolaI ka tola K´ sarsaaoM ka tola C´ ima+I ka tola ga´ itla ka tola ja´ vanaspit ka tola Ga´ jaOtUna ka tola Ja´ AaÐvalao ka tola D´ maUÐgaflaI tola Ha´ ArNDI ka tola ga`oD AQyaapk ko hstaxar AiBaBaavak ko hstaxar t k- Saa s~ ma` ra ja t k ba jaU sa rI maa Qaao ra ja, ka la Ka Qaao k ma la D,
  • 36. 36 kond`Iya ivaValaya¸ karOkuD,I, kxaa: --------- 12 ³A´. saunaIta kI pihyaa kusaI- tarIKÁ---------- I.CuTzI maaÐganao ko ilae Apnao p`Qaana AQyaaipka kao ek p~ ilaKao. ------------ ------------ --------------------------------------------------------------------------- --------------------------------------------------------------------------- --------------------------------------------------------------------------- --------------------------------------------------------------------------- --------------------------------------------------------------------------- --------------------------------------------------------------------------- --------------------------------------------------------------------------- ------------ II.saunaIta kI pihyaa kusaI- ko baaro maoM tIna vaa@ya ilaKao. k´ ------------------------------------------------ K´ ----------------------------------------------- -
  • 37. 37 ga´ -------------------------------------------------------------- ga`oD AQyaapk ko hstaxar AiBaBaavak ko hstaxar kond`Iya ivaValaya¸ karOkuD,I, kxaa: --------- 12³Aa´.saunaIta kI pihyaa kusaI- tarIKÁ------------- I.naIcao ide gae SabdaoM ka dao iBanna Aqaao-M maoM p`yaaoga krto hue vaa@ya banaa[e. k´ AMkÁ--------------------------------------------------------------- ---- AMkÁ--------------------------------------------------------------- ---- K´ prÁ- ---------------------------------------------------------------- - prÁ- ---------------------------------------------------------------- - ga´ AamaÁ- --------------------------------------------------------- ------- AamaÁ- ----------------------------------------------------------- ----- Ga´ AaOrÁ- ---------------------------------------------------------- ------
  • 38. 38 AaOrÁ- ------------------------------------------------------------ ---- D´ saalaÁ- ----------------------------------------------------------- ----- saalaÁ- ------------------------------------------------------------ ---- II.naIcao ide gae javaabaaoM ko p`Sna Aapko ivacaaraoM sao banaa[e. k´ saunaIta calanao-ifrnao ko ilae pihyaa kusaI- kI madd laotI hO. -------------------------------------------------------------------------- K´ Aaz bajao tk saunaIta naha-Qaaokr tOyaar hao ga[-. -------------------------------------------------------------------------- ga´ Aimat nao saunaIta kI madd ikyaa. -------------------------------------------------------------- ------------ ga`oD AQyaapk ko hstaxar AiBaBaavak ko hstaxar kond`Iya ivaValaya¸ karOkuD,I kxaa: --------- 12³[´.saunaIta kI pihyaa kusaI- tarIKÁ-------------- I vaa@ya pUra krao.
  • 39. 39 1º saunaIta phlaI baar ------------------ jaanao vaalaI qaI. 2º saunaIta nao Apnao saBaI kama ---------------- - sao inapTa ilae. 3º saunaIta ApnaI ----------------- pr baOzkr baaja`,ar kI Aaor cala dI. 4º rasto maoM k[- laaoga saunaIta kao doKkr -- ------------- rho qao. 5º saunaIta kao dukanadar ka ----------------- ibalkula AcCa nahIM lagaa. II roKaMikt saM&a SabdaoM ko ilae sava-naama ilaKao AaOr vaa@ya BaI banaaAao. 1 caMdu nao naMdu sao kha caMdu ¸naMdu ko ilae panaI laaAao. --------------------------------------------------------------------------------- --------------------------------------------------------------------------------- 2 riva ¸ riva ik maaÐ ko saaqa baaja,ar gayaa. --------------------------------------------------------------------------------- --------------------------------------------------------------------------------- 3 campk baccaaoM kI pi~ka hO campk maoM baccaaoM ko ilae khainayaaÐ hO. --------------------------------------------------------------------------------- ---------------------------------------------------------------------------------
  • 40. 40 ga`oD AQyaapk ko hstaxar AiBaBaavak ko hstaxar kond`Iya ivaValaya¸ karOkuD,I, kxaa: --------- 13³A´.hudhud tarIKÁ-- ------------- I. roKaMi@t SabdaoM kao ]nako ivalaaoma SabdaoM maoM badlakr ilaKao : 1 hudhud ek badsaUrt pxaI hO. 2 ]sako pMK haoto hOM . 3 duma ka baahrI ihssaa saf,od haota hO. 4 vah Apnao GaaoMsalao kao gaMda nahIM rKta . 5 [sakI baaolaI maoM kD,vaahT nahIM hO . II.KalaI sqaana BaraoÁ 1 hudhud ek _______ AaOr _______ pxaI hO. 2 [sako isar pr ek ______ haotI hO. 3 [sakI caaoMca________ AaOr_______ haotI hO. 4 hudhud kao Aga`ojaI maoM_________ khto hO. 5 maada hudhud _______sao______ AMDo, dotI hO. III.tumharo Aasapasa maoM idKa[- donao vaalao caar pixayaaoM ko naama ilaKao evaM ]sako ica~ banaaAao. 1 --------------- safod
  • 41. 41 2 -------------- 3 -------------- 4 -------------- ga`oD AQyaapk ko hstaxar AiBaBaavak ko hstaxar kondIya kond`Iya ivaValaya ¸ karOkuDI, kxaa: --------- 13³Aa´. hudhud tarIKÁ- --------------- I. naIcao ide gae SabadaoM kao Axarjaala ma pixayaaoM ko naama Kaojaao. 1 ---------- ------- 2 ----------- ----- 3 ----------- ----- 4 ----------- ----- 5 ----------- ----- 6 ---------------- 7 ---------------- 8 ---------------- maao r gaaO rO yaa hu bau tao ta mau gaI- D la ba caI Caa kao hu bau %t la maI ya d la K kaO Aa la ga k baU t r k r
  • 42. 42 II. bataAao ik eosao rMga ikna-ikna caIjaaoM, ko haoto hOM. 9 ---------------- 10 -------------- - ga`oD AQyaapk ko hstaxar AiBaBaavak ko hstaxar kond`Iya ivaValaya¸ karOkuD,I, kxaa: --------- 14³A´.mauF,t hI mauF,t tarIKÁ---------------- I.naIcao ide gae ica~ kao doKkr bataAao [sasao @yaa ¹ @yaa laaBa haoto hOM. ---------------------------------------------------- ---------------------------------------------------- ---------------------------------------------------- ---------------------------------------------------- gahra fIka BaD,kIlaa saunahra naIlaa
  • 43. 43 --------------------------------------------------------------------------- ----------------------------- II.khanaI kao pZ,kr tuma BaIKUBaa[- ko baaro maoM kaf,I kuC jaana gae haogaMo.BaIKUBaa[- ko baaro maoM kuC baatoM bataAao. k´ ]nhoM Kanao-pInao ka SaaOk qaa. K´ ---------------------------------------------------------------------- ga´ --------------------------------------------------------------------- - Ga´---------------------------------------------------------------------- - D´----------------------------------------------------------------------- [saka naama @yaa hOÆ ------------- ga`oD AQyaapk ko hstaxar AiBaBaavak ko hstaxa kond`Iya ivaValaya¸ karOkuD,I, kxaa: --------- 14 ³Aa´. mauF,t hI mauF,t tarIKÁ- ------------- I.vaRxaaoM ko BaagaaoM ko naama ilaKao.
  • 44. 44 k´ ......................................... K´ --------------------- ga´.----------------------- Ga´ .......................................... II.ide gae AnaucCod sao saM&a evaM ivaSaoYaNa Sabd CaÐTkr ilaKao. ek idna kMjaUsa BaIKUBaa[- kao taja,a naairyala Kanao ka mana huAa. ]sanao ApnaI p%naI laaBaUbaona sao pUCa. ]sakI p%naI nao ]sao baaja,ar jaanao ko ilae kha. baaja,ar jaato¹jaato vah qak gayaa. vah baUZo bargad ko naIcao hrI Gaasa pr baOz gayaa AaOr safo,d $maala sao Apnaa caohra paoMCa. baaja,ar bahut baDa, qaa. ivaYaoSaNa saM&a ................................ ............................... ............................... ............................... ................................ ............................... प्र: BaIKUBaa[- kao naairyala mauFt sao @yaaoM imalaaÆ --------------------------------------------------------------------------- ---------------------------------------------------------------------------
  • 45. 45 ga`oD AQyaapk ko hstaxar AiBaBaavak ko hstaxar kond`Iya ivaValaya¸ karOkuD,I, kxaa: --------- 14³[´. mauF,t hI mauF,t tarIKÁ----- ----------- ikyaaklaap 1Á I.inamna saibjayaaoM ka ApnaI BaaYaa maoM ilaKao. 1 AalaU 2 baMdgaaoBaI 3 TmaaTr 4 Pyaaja, 5 krolaa II.savaarI vaalao jaMtuAaoM ka naama evaM ica~ ek~ krao evaM icapkaAao. 1 --------------- 2 -------------- 3 -------------- III.rMgaIna kagaja, sao ek vaRxa banaaAao evaM [sako ]pyaaoga ko baaro maoM ilaKao. saibjayaaoM ka ica~ banaaAao
  • 46. 46 ga`oD AQyaapk ko hstaxar AiBaBaavak ko hstaxar