..

2.  Кочо РацинКочо Рацин или целосноили целосно Koста Апостолов Солев РацинKoста Апостолов Солев Рацин
(Велес, 22 декември 1908 - Лопушник, 13 јуни 1943) бил(Велес, 22 декември 1908 - Лопушник, 13 јуни 1943) бил
македонски книжевен деец и комунистички активист,македонски книжевен деец и комунистички активист,
најпознат по својата поезија. Се смета за еден однајпознат по својата поезија. Се смета за еден од
основоположниците на современата македонска литература,основоположниците на современата македонска литература,
а неговата стихозбирка „Бели мугри“ (Загреб, 1939)а неговата стихозбирка „Бели мугри“ (Загреб, 1939)
претставува едно од најзначајните поетски дела вопретставува едно од најзначајните поетски дела во
македонската современа литература. Освен со поезија, Рацинмакедонската современа литература. Освен со поезија, Рацин
се занимавал и со проза, а напишал и неколку значајнисе занимавал и со проза, а напишал и неколку значајни
трудови од областа на историјата, философијата итрудови од областа на историјата, философијата и
литературната критика.литературната критика.
 Презимето Рацин доаѓа од неговата сакана Рахилка ФирфоваПрезимето Рацин доаѓа од неговата сакана Рахилка Фирфова
- Раца. Рацин кратко време користел и друг псевдоним, Невен- Раца. Рацин кратко време користел и друг псевдоним, Невен
Пејко, кој го зеде од неговата втора љубов - Невенка Вуиќ.Пејко, кој го зеде од неговата втора љубов - Невенка Вуиќ.
 Се уште не се разјаснети сите подробности околу неговатаСе уште не се разјаснети сите подробности околу неговата
смрт, поради што постојат сомневања дека бил убиен.смрт, поради што постојат сомневања дека бил убиен.

3.  Кочо (Коста Солев) Рацин е роден во 1908
година, во Велес. Уште во детството ја
запознава сиромаштијата. Неговиот татко,
грнчарот Апостол, не можел да му пружи
којзнае какво школско образование, бидејќи
грнчарскиот занает и состојбата на
семејството барале многу напори и време за
малечка заработувачка. Кочо можел да добие
одвај еден клас нижа гимназија и веќе на
својата тринаесетта година бил присилен да
му се посвети сосема на татковиот занает.

4.  Во 1924 станува член на СКОЈ и набрзо се истакнува како еден од
најнадежните млади кадри на Комунистичката партија на Југославија во
Македонија. Во 1926 станува дописник на весникот „Организовани радник“,
орган на Независните работнички синдикати на Југославија, кој е под
влијание на КПЈ. Во 1926 Рацин станува и член на Месниот комитет на СКОЈ за
Велес, а во ноември 1928 учествува во работата на Четвртиот конгрес на КПЈ
во Дрезден, како единствен делегат од Македонија. По враќањето во
Југославија е уапсен, но по три месеци поради недостиг на докази е пуштен на
слобода. Но, набрзо, во април 1929 заминува на отслужување на воениот рок
во Пожаревац. По воведувањето на диктатурата во Југославија во 1929,
партиската организација во Македонија е целосно разбиена. Дури во 1932
започнува процесот на обновување и поврзување на организациите на КПЈ и
СКОЈ во Македонија, а во август 1933 се создава и Областен комитет на КПЈ за
Македонија, во чиј состав влегуваат: Никола Оровчанец, Кочо Рацин и Живоин
Ќурчиќ. Од ноември истата година ОК започнува да го издава месечниот
весник „Искра”, чиј уредник е Рацин. Излегуваат само два броја на весникот,
бидејќи на почетокот на јануари 1934 се случува провала во која се уапсени 15
македонски комунисти, вклучително и Рацин. Рацин е подложен на дури 42
испрашувања, при што морал да признае многу од она што не смеел да го
каже. Во септември истата година Рацин е осуден на четири години робија во
Сремска Митровица, но таму останува околу една година. Имено, во декември
1935, по донесувањето на закон за амнестија, е ослободен

5.  По излегувањето од затвор Рацин бележи особена творечка активност, која ќе
кулминира во 1939 година кога ја објавува својата стихозбирка „Бели мугри“. Во
меѓувреме пишува и објавува неколку статии и трудови од областа на
литературната критика, философијата и историјата што од него ќе направат
најпознат македонски интелектуалец и прогресивен мислител на просторите на
бивша Југославија.
 Сепак, новоздобиената слава и авторитет на Рацин ќе доживеат силен удар во
1940 година кога доаѓа до нарушување на односите помеѓу Рацин и КПЈ. Во тоа
време е во полн ек т.н. судир на книжевната левица и од Рацин е побарано да
напише статија против Мирослав Крлежа и неговите соработници од списанието
„Печат“. Бидејќи Рацин не постапува така, ЦК КПЈ донесува одлука за исклучување
на Рацин од партијата. Дополнително, на Покраинската конференција на КПЈ за
Македонија одржана на 8 септември 1940, поради посетата на Рацин на тогашниот
бан на Вардарската бановина, Рафајловиќ, Рацин е казнет со бојкот. Од јануари до
27 март1941година Рацин е затворен во логорот кај Ивањица, Меѓуречје. При
нападот врз Југославија од Силите на Оската Рацин се јавува на мобилизацијата и е
испратен на кумановскиот фронт, на месноста Страцин, каде што веќе на 7 април е
заробен од страна на Германците. Сепак, набрзо успева да побегнеи, откако кратко
време живее во Велес, заминува за Софија Таму живее заедно со својот сограѓанин
Коле Неделковски, но по неговата смрт, во септември 1941 година, се враќа во
Македонија.
 Во следниот период доаѓа до подобрување на односот на КПЈ кон Рацин. Новото
партиско раководство на чело со Бане Андреев во првите месеци на 1942 година,
одлучува да се тргне бојкотот над Рацин, но тој не е примен повторно во
партијата.[

6.  На 5 мај 1943 година Рацин тргнува од Скопје во партизани, со група од 8-
мина, меѓу кои е и Добривое Радосавлевиќ.]
По пристигнувањето во
одредот „Кораб” станува уредник на партизанскиот весник „Илинденски
пат” и подготвува две збирки на македонски народно-ослободителни
песни.
 Но, набрзо, Рацин загинува. Вечерта на 13 јуни, додека се враќал во
партизанската печатница на планината Лопушник, Кичевско, смртоносно
бил застрелан од Мино Миновски, партизанот кој го чувал пристапот кон
печатницата. Според податоците кои ги наведува Перо Коробар, при тоа
Рацин бил на триесеттина метри подолу од него, а партизанската база се
наоѓала на 300-400 метри од печатницата.
 Има две верзии околу смртта на Рацин. Според првата, станува збор за
несреќен случај: поради вродената наглувост Рацин не го чул повикот на
стражарот да застане и да се идентификува, по што овој го истрелал
смртоносниот куршум. Според втората верзија тој е намерно убиен.
Според некои наводи, Страхил Гигов политички го изолирал Рацин и го
организирал неговото убиство, а сомнежи дека се работи за наместен
случај фрла и податокот дека Рацин, пред заминувањето во партизани и
на патот до партизанскиот одред, веројатно влегол во судир со Добривое
Радосавлевиќ, како и податокот според кој на Рацин му бил одземен
пиштолот додека бил во партизанскиот одред.

7.  Творештвото на Кочо Рацин опфаќа
неколку области: поезија, проза,
историски списи, философски списи,
литературна критика и есеи. Својот
најголем придонес го дава во областа
на поезијата, особено со својата
стихозбирка „Бели мугри“, објавена во
Загреб, 1939. Неговите придонеси и во
останатите области се важни, но тие
главно се во сенка на неговото поетско
творештво.

8.  Рацин започнува да пишува поезија во 1928 година. Од февруари до
јули на својата љубов Рахилка Фирфова ѝ ги посветува своите
љубовни стихови со крв и мастило на 31 дописна картичка и
стихозбирката „Антологија на болката” останата во ракопис.
Картичките денес се чуваат во Архивот на Македонија. Песните
главно се напишани на српскохрватски јази, освен шест, кои се
напишани на бугарски („Разнеженост“, „Рухнаха се надеждите мои“,
„Плач в безмощие“, „Все пак...“, „Мечти в полунощ“, „И пак тъга
раздира ми гърдите“).
 Истата година во двобројот за октомври-ноември на загрепското
списание „Критика“ е објавена неговата прва песна, „Синови глади”,
напишана на српскохрватски јазик. Од мај до октомври 1930 година
во сараевското списание „Снага” објавува четири песни: „Из
фабрике”, „У предвечерје”, „Челичном строју” и „Бити човек”. Во
1932 година во Скопје Рацин објавува заедничка стихозбирка со
студентите на Философскиот факултет во Скопје, Јован Ѓорѓевиќ и
Александар Аксиќ, на српски јазик под наслов „1932“.

9.  Во оваа збирка е објавена една од Рациновите најсилни песни
„Ватромет”. Следна песна која ја објавува Рацин е песната „До еден
работник”, која е прва песна на Рацин на македонски јазик, а ја
објави загрепското списание “Књижевник” во 1936 година. Во
1937 година, по повод загинувањето на велешанецот Ганчо
Хаџипанзов во Шпанската граѓанска војна, ќе ја напише „Испанска
балада“, а во 1938 година ја објавува песната „Смрт астуриског
рудара“.
 Најголемиот успех го постигнува во 1939 година со стихозбирката
„Бели мугри”. Стихозбирката е испечатена во 4.000 примероци и
се растура по цела тогашна Југославија и во Пиринска
Македонијапостигнувајќи голем успех.
 Треба да се спомнат и двете стихозбирки „Македонски народно-
ослободителни песни“ чиј уредник е Рацин. Првата излегува од
печат на денот на неговата смрт, 13 јуни 1943 година, додека
втората е објавена набрзо потоа.

10.  Рациновиот прв објавен прилог е неговата прозна
исповест „Резултат“, објавена во двобројот за август-
септември 1928 на загрепското списание „Критика“.
Во 1932 година учествува на конкурсот на
загрепската „Литература” и е награден за својот
расказ „У каменолому“, кој подоцна е и објавен во ова
списание. Во 1933 истото списание објавува
фрагменти од неговиот роман „Опиум“ (преведен
како „Афион“ на македонски). Овој роман Рацин
почнал да го пишува околу 1931 година, но
ракописот настрадал при провалата и апсењето на
Рацин. Другите раскази на Рацин се: „Тутуноберачи“
(1937), „Пладне“ (1937), „Еден живот“ (1937), „Златен
занает“ (1939), како и „Татко“ и „Радоста е голема“,
кои се објавени подоцна.

11.  Од историјата Рацин покажа посебен интерес за богомилското
движење и напиша три трудови посветени на него: „Драговитските
богомили“, „Богомилите“ и „Селското движење на богомилите во
Средниот век“. Од овие три, во текот на Рациновиот живот е
објавен само „Селското движење...“, во 1939 година во списанието
„Народна читанка“, а трудот „Богомилите“ е напишан на
македонски јазик.
 Овие Рациновите трудови за богомилите се одликуваат со
значителен квалитет на проучувањето на материјата, при што
самата материја доста студиозно е обработена, а не изостануваат и
неколку доста продорни тези кои се посебно интересни. Меѓу нив
посебно вреди да се одбележи Рациновата теза дека
„богомилството е нешто најинтересно и најсветло во нашата
народна историја“ („Богомилите“). Важно е да се нагласи и
податокот дека Рацин е првиот Македонец што го проучувал
богомилското движење..

12.  Во чест на Кочо Рацин од 1964 година во
Велес се одржува поетската
манифестација „Рацинови средби“, која
од 1992 стана поетска манифестација на
балканско ниво.
 Родната куќа на Рацин во Велес во 1956
година е претворена во спомен - музеј.
 Во 1952 година Трајче Попов ја снима
филмска поема „Бели мугри“ врз основа
на стиховите од истоимената Рацинова
стихозбирка, а во 2007година, на денот
на загинувањето на Рацин е промовиран
филмот „Елегија за тебе“, авторски
проект на Васил Зафирчев и Данчо
Стефков.Исто така е изграден споменик
на Кочо Рацин