Ushbu ma'lumot tibbiyot oliy ta'lim muassasalarining ta'limdan keyingi bosqichi tinglovchilari uchun mo'ljallangan.

1. L/O/G/O
Мавзу №4: Ташкилот, унинг
муҳитлари, ваколат бериш
ТОШКЕНТ ТИББИЁТ АКАДЕМИЯСИ
ЖАМОАТ СОҒЛИҒИНИ САҚЛАШ МАКТАБИ

2. Мавзу таркиби
Ташкилот тушунчаси
Ташкилотнинг ички ва ташқи муҳитлари
1
2
Меҳнат тақсимоти, айрим терминлар
Технологиялар тушунчаси, синфланиши
3
4

3. Ташкилот – бу умумий мақсадга эришиш
йўлида фаолияти онгли равишда
мувофиқлаштирилган инсонлар гуруҳи.
Ташкилот нима?

4. • Инсонларни бирлаштирувчи, ҳеч
бўлмаганда битта, умумий мақсад
бўлиши керак
• Ташкилотнинг турли
қисмларини ўзида акс этган
шахслар ёки гуруҳлардан
иборат бўлиши керак
Ташкилот пайдо бўлиш шартлари
Фаолияти онгли равишда
мувофиқлаштирилиши керак

5. • Ташкилот тузилмаси – бу бошқарув
даражалари ва функционал
соҳаларининг мантиқий ўзаро
муносабатларининг шундай бир турики,
унда ташкилот мақсадларига самарали
эришилиши таъминлади.
Ташкилот тузилмаси нима?

6. Ташкилотнинг ички муҳити - бу ташкилотнинг
ичида содир бўлувчи вазиятли омиллардир
ИЧКИ МУҲИТ
Ходимлар Бўлимлар
Технологиялар Маданияти
Ахборот тизимлари

7. Ташкилотнинг ички муҳитига мисоллар
- Инсонлар/ишчилар (қобилияти, маълумоти,
малакаси, тажрибаси, меҳнатга муносабати,
мотивацияси ва б.);
- Технологиялар (хом ашё, материаллар, техник
воситалар);
- Ахборот тизимлари (Интернет ва б.);
- Ташкилот маданияти (қадриятлари, эътиқодлари,
тамойиллари, одоб-ахлоқ қоидалари);
- Ташкилот мақсади ва вазифалари.

8. ТАШҚИ МАКРО МУҲИТ
ТАШҚИ МИКРО МУҲИТ /
ИШБИЛАРМОНЛИК МУҲИТИ
• Ташкилотнинг ташқи муҳити - бу
ташкилотдан ташқарида содир бўлаётган
вазиятли омиллар мажмуасидир.
ИЧКИ МУҲИТ
Ходимлар Бўлимлар
Технологиялар Маданияти
Ахборот тизимлари
Истеъмолчилар Рақобатчилар
Давлат
ташкилотлари
Таъминот-
чилар
Молиявий
ташкилотлар Меҳнат
ресурслари
манбалари
Ҳамкор-
лар
Иқтисодий Сиёсий
Қонуний
Ижтимоий
Технологик
Таълим
Табиий манбалар

9. • Ташкилотнинг ташқи муҳити:
- Макро атроф муҳити:
o Иқтисодий (иқтисодий ривожланиши, бозор
муносабатлари);
o Сиёсий (давлат бошқаруви органлари, партиялар);
o Қонуний (қонун, қонуний актлар, мажбурият,
бурч);
o Ижтимоий (урф-одатлар, қадриятлар, одатлар, ҳаёт
тарзи);
o Технологик ташкил қилувчилар (илмий ва
технологий оимллар);
- Микро муҳит/ишбилармонлик муҳити
Ташкилотнинг ташқи муҳитига мисоллар:

10. • Сақлаб қолинган турлар эволюция
қилганлиги ва атроф муҳит
ўзгаришларига мослашганлиги туфайли
тирик қолган (Ч.Дарвин)
ТАШҚИ ОМИЛЛАР
Бевосита таъсир
муҳити
Билвосита таъсир
муҳити
Етказиб берувчилар;
Меҳнат омиллари;
Давлат бошқарув
муассасалари;
Истеъмолчилар;
Рақобатчилар.
 Иқтисодиёт ҳолати;
 Илмий-техник
тараққиёт;
 Ижтимоий маданий
ўзгаришлар;
 Сиёсий ўзгаришлар;
 Гуруҳий манфаатлар
таъсири.

11. • Ташқи муҳитнинг мураккаблиги – бу
ташкилот муносабат билдириши керак
бўлган бир қанча омиллар гуруҳи бўлиб,
шунингдек ҳар бир омилнинг
ўзгарувчанлик даражасидир.
Ташқи муҳитнинг мураккаблиги нима?

12. • Ташқи муҳитнинг ҳаракатчанлиги– бу
ташкилот атрофида содир бўлаётган ўзгаришлар
тезлиги (масалан, фарм саноат, электроника
саноати, компьютер, телекоммуникация vs
автомобилсозлик, кондитерлик, мебел, овқат
консервалари).
Ташқи муҳитнинг ҳаракатчанлиги нима?

13. • Ташқи муҳитнинг ноаниқлиги бу маълумот
миқдорига алоқадор вазифа, яъни ташкилот
(ёки шахс) маълум бир омил бўйича қанча
даражада маълумотга эга, шунингдек ушбу
маълумотнинг ишончлийлиги қандай.
Ташқи муҳитнинг ноаниқлиги нима?

14. Кўндаланг/Горизонтал – катта хажмдаги
ишни кўплаб ихтисослашган вазифаларга
тақсимлаш;
Меҳнатни тақсимланиши нима?
Бўйлама/Вертикал –
бу ташкилотнинг
турли иерархиясида
жойлашган ходимлар
ва бўлимлар орасида
ишни тақсимланиши.

15. • Марказлаштириш/централизация бу
қарорлар қабул қилиниш ҳуқуқларини
бошқарувнинг юқори даражасида
жамланишини англатади.
• Марказсизлантириш/децентрализация бу
қарорлар қабул қилинишини бошқарув
иерархиясининг пастки қатламларига
берилишини англатади.
Марказлаштириш/марказсизлартириш нима?

16. Ихтисослашиш / специализация нима?
Ихтисослашиш – бу ишлаб чиқарувчи ходим
томонидан унинг технологик ташкилоти
доирасида бир хил меҳнат фаолиятини
бажарилишидир.
Ихтисослашиш даражаси
мехнатни тақсимланиш
даражасини кўрсатади

17. Ихтисослашишнинг афзаллик/камчиликлари
нимада?
 Ихитсослаштиришнинг афзаллиги: мехнат
унумдорлигини оширишга, бажарилаётган
мехнат сифатини яхшиланишига, уларни
амалга ошириш усулларини
такомиллаштиришга кўмаклашади.
 Ихтисослаштиришнинг камчилиги:
мехнатни монотонлигига, ходимлар
мотивациясини ва уларнинг қониқиш
даражасини пасайишига, тор
ихтисослаштирилган бўлимлар орасидаги
ажралиб қолишларга олиб келади.

18. • Тўғнағични ишлаб чиқариш унумдорлигини
ошириш (Адам Смит, 1776 й)

19. • Стандартлаштириш ёки
бирлаштириш/унификация
қилиш – бу бир хил, анологик
ишларни, фаолиятларни,
ходим ҳаракатларини,
ташкилотнинг турли
қисмларида уларни
бажаришда бир хил усулларни
ва технологияларни
қўлланилишини англатади.
Стандартлаштириш нима?

20. • Технологиялар – бу хом-ашёни, яъни
инсонлар, маълумотлар ёки жисмоний
материалларни, изланаётган маҳсулот ва
хизматларга айлантириш воситаси (Чарльз
Перроу)
Технологиялар тушунчаси

21. ТЕХНОЛОГИЯЛАРНИНГ ВУДВОРД
БЎЙИЧА СИНФЛАНИШИ
1.Якка/единичное, кичик
сериялик/мелкосерийное ёки индивидуал
ишлаб чиқариш;
2.Оммавий ёки кенг сериялик ишлаб чиқариш;
3.Доимий ишлаб чиқариш.

22. ТЕХНОЛОГИЯЛАРНИНГ ТОМПСОН
БЎЙИЧА СИНФЛАНИШИ
1.Кўп поғоналик /многозвенные технологиялар;
2.Воситачилик технологиялари;
3.Интенсив технологиялар.

23. Такрор қайд этиш:
1. Ташкилот тушунчаси, ташкилот тузилмаси;
2. Ташкилотнинг ички муҳити;
3. Ташкилотнинг ташқи муҳити, макро муҳит,
ишбиланрмонлик муҳити;
4. Бевосита ва билвосита таъсир муҳити;
5. Ташқи муҳитнинг мураккаблиги, харакатчанлиги ва
ноаниқлиги;
6. Мехнатни тақсимланиши, кўндаланг ва бўйлама мехнат
тақсимоти;
7. Айрим терминлар: ихтисослаштириш, стандартлаштириш,
марказлаштириш ва марказсизлаштириш;
8. Технологиялар тушунчаси, технологияларни Вудворд ва
Томпсон бўйича синфланиши.

24. L/O/G/O
Эътиборингиз учун рахмат!
Саволлар???