Odpowied m ki dn na skarge ws sw ducha

1. MINISTERSTWO
KULTDRY I D ZIEDZIC'IWA N ARODOWEGO
DEPARTAMENT ÜCHRONY ZABYfKÖW
dr Magdalena Marcinkowska
Zast~pca Dyrektora
DOZ-KiNK.oso.26.2018.AM
Warszawa, 28 lutego 2019 r.
Zawiadomienie o sposobie zalatwienia skargi
Po rozpatrzeniu skargi Pana Tomasza Korzeniowskiego, Prezesa Towarzystwa Opieki
nad Zabytkami Oddzial w Gdaflsku, z 13 kwietnia 2018 r. (data wplywu 18 czerwca 2018 r.)
na post~powanie Pomorskiego Wojew6dzkiego Konserwatora Zabytk6w, dotyczqce
przeprowadzonych prac przy ul. sw. Ducha w Gdaflsku, dzialajqc na podstawie art. 90 ust. 2
pkt 7 ustawy z 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytk6w i opiece nad zabytkami (tj. Dz. U. z 2018
r., poz. 2067 ze zm.) oraz art. 237 § 3 ustawy z 14 czerwca 1960 r. Kodeks post~powania
administracyjnego (tj. Dz. U. z 2018 r., poz. 2096 ze zm.), zawiadamia si~, ze:
skargcc uznajcc za zasadn~ w odniesieniu do zarzut6w: akceptacji przez
Pomorskiego Wojew6dzkiego Konserwatora Zabytk6w dzialan inwestora
polegaj~cych na prowadzeniu rob6t budowlanych przy wpisanej indywidualnie
do rejestru zabytk6w kamienicy przy ul. Sw. Ducha 109, bez stosownego
pozwolenia konserwatorskiego; uchybienia ustawowego terminu na udzielenie
informacji publicznej; zastrzezen merytorycznych do decyzji PWKZ
pozwalaj~cych na remont ulicy Sw. Ducha w Gdansku; formulowania w
protokolach rozstrzygniccc, kt6re powinny byc wydane w formie decyzji
administracyjnych.
W zwi~zku ze stwierdzonymi uchybieniami, nalezy wskazac
na koniecznosc: podjcccia przez organ ochrony zabytk6w pilnych dzialail
na rzecz poprawy sposobu wykonywania i skutecznosci sprawowanego nadzoru
konserwatorskiego; dokonywania rzetelnej oceny wplywu planowanych dzialan
na zabytek przy uwzglccdnieniu j ego stanu prawnego, zawartej w uzasadnieniu
decyzji administracyjnej; stosowania si-e do dyspozycji art. 13 ust. 1 ustawy
o dostccpie do informacji publicznej (t.j. Dz. U. z 2018 r. poz. 1330, 1669)
oraz art. 31 § 2 Kpa.
Skargcc uznajcc za bezzasadn~ w odniesieniu do zarzut6w: odmowy
uznania Towarzystwa Opieki nad Zabytkami Oddzial w Gdansku za stroncc
postccpowania; nieudzielenia informacji publicznej; zaniechania organu poprzez
odstccpowanie od wydawania decyzji administracyjnych; poswiadczenia
nieprawdy w pismie o znaczeniu urzccdowym.
J ak wynika ze zgromadzonych w sprawie dokument6w, Pomorski Wojew6dzki
Konserwator Zabytk6w decyzjq z 14 grudnia 2016 r., ZN.5142.775·2.2016.KS, pozwolil
Gdanskiej Infrastrukturze Wodoci'lgowo-Kanalizacyjnej Sp. z o.o., na prowadzenie rob6t
budowlanych przy ul. Sw. Ducha, na terenie dzialek nr ewid. 206, 214, 220, 223/ 22 obr~b 89

2. w Gdansku, w zakresie przebudowy sieci i przyl~czy wodoci~gowych zgodnie z projektem pn.
"Projekt budowlany przy ul. Sw. Ducha, na terenie dzialek nr 206, 214, 220, 223/22 obr~b 89
w Gdansku", autorstwa Ireneusza Sowy z 14 czerwca 2016 r. W rozstrzygni~ciu naloiyl
r6wniez na inwestora warunek, zobowi~zuj~cy go do zapewnienia nadzoru archeologicznego
przy pracach ziemnych.
Organ konserwatorski w uzasadnieniu tej decyzji wskazal, ze "przebudowa sieci
i przyl~czy wodoci~gowych nie spowoduje negatywnych konsekwencji dla tej cz~sci
zabytkowego miasta Gdanska. Ze stanowiska konserwatorskiego nie znajduje siE(
przeciwskazan do wydania pozwolenia na wnioskowany zakres prac." Ponadto stwierdzil,
ze teren, na kt6rym ma byc realizowana inwestycja, "podlega ochronie prawnej na mocy art. 7
ust. 1 i 2 ustawy o ochronie zabytk6w i opiece nad zabytkami", wynikaj~cej z decyzji
z 11 pazdziernika 1947 r., wpisuj~cej do rejestru zabytk6w obszar zabytkowego miasta
Gdanska oraz zarz~dzenia Prezydenta RP z dnia 8 wrzesnia 1994 r. uznaj~cego go za pomnik
historii.
Nast~pnie, decyzj~ z 3 kwietnia 2017 r., ZN.5142.843·3.2016.K.S, PWKZ pozwolil
Dyrekcji Rozbudowy Miasta Gdanska na prowadzenie rob6t budowlanych na terenie
ul. Sw. Ducha w Gdansku, na dzialkach nr ewid.: 361/3, 223/18, 362/1, 362/ 2, 362/ 3,
223/19, 363/2, 372, 223/12, 223/ 16, 223/22, 223/ 24, 217/ 1, 218, 220, 196, 207, 197/ 5,
377/16 obrE(b 89 w Gdansku, w zakresie przebudowy ulicy z wykorzystaniem istniej~cej kostki
kamiennej oraz przebudowy kanalizacji deszczowej i kabla energetycznego, zgodnie
z dol~czonym do wniosku projektem budowlanym autorstwa mgr. inz. Marka Slominskiego,
mgr inz. Marka Maliszewskiego i mgr inz. Dominika Piesika z czerwca 2016 r. Ponadto
nalozyl na inwestora warunek, zobowi<!zuj~cy go do zapewnienia nadzoru archeologicznego
przy pracach ziemnych, na kt6ry nalezalo uzyskac odr~bne pozwolenie.
Organ konserwatorski w uzasadnieniu tej decyzji wskazal, ze pomimo wczesniejszych
zastrzezen do sposobu opracowania istniej~cej kostki kamiennej (kostka ciE(ta
plomieniowana, zamiast kostki surowej, lupanej), "przychylil siE( do proponowanego przez
wnioskodawc~ rozwi'lzania wykonania kostki ciE(to-lupanej". Za tym rozwi~zaniem
przemawiac mialy w acenie PWKZ przedstawione przez wnioskodawcE( "racje uzytkowe,
wynikaj'lce z latwiejszego poruszania siE( pieszych po projektowanej kostce z powierzchniq
gladk~" oraz szlachetnosc materialu kostki, wykonanej z granitu. Pozostale rozwi~zania
projektowe dla remantu ulicy uznal za "niepowoduj'lce negatywnych skutk6w dla tej CZE(Sci
ukladu urbanistycznego miasta Gdanska."
Pismem z 12 czerwca 2017 r. Pan Tomasz Korzeniowski, Prezes Towarzystwa Opieki
nad Zabytkami Odzial w Gdansku, zwr6cil siE( do PWKZ z z~daniem niezwlocznego
wstrzymania rob6t budowlanych, dotyczqcych remantu nawierzchni i wymiany instalacji sieci
wodoci~gowej w ul. Sw. Ducha w Gdansku, motywuj~c sw6j wniosek zagrozeniem
dla wartosci historycznych i naukowych terytorium miasta Gdanska. Stwierdzil ponadto,
ze istniej~ podstawy do uzasadnionego podejrzenia popelnienia czynu zabronionego
w postaci prowadzenia rob6t budowlanych bez pozwolenia wojew6dzkiego konserwatora
zabytk6w oraz prowadzenia ww. prac przez osoby nieposiadaj'lce odpowiednich kwalifikacji.
Skarzqcy poinformowal takie, ze przebieg prac prowadzonych przy kamienicy polozonej
przy ul. Sw. Ducha 109 stanowi podstawE( do uzasadnionego podejrzenia popelnienia
przestE(pstwa polegaj~cego na uszkodzeniu lub zniszczeniu mienia o znaczeniu dla kultury,
co powinno spowodowac natychmiastowe wszczE(cie dzialan nadzorczych i podjE(cie czynnosci
kontrolnych przez PWKZ. Jednoczesnie, Pan Tomasz Korzeniowski zwr6cil siE( do PWKZ

3. z prosbq o udost~tpnienie, w trybie dost~tpu do informacji publicznej, wynik6w badan
archeologicznych oraz wszystkich dokument6w wydanych przez ww. organ w zwiqzku
z przedmiotowq inwestycjq, a talcie o "uznanie Towarzystwa Opieki nad Zabytkami Odzial
w Gdansku za strontt w post~powaniu dotyCZ<lCYffi wydania nowej decyzji lub zmiany
dotychczasowej decyzji zwi'lzanej z ww. inwestycjq".
W zwiqzku z ww. pismem, Pani Karolina Szczepanowska - pracownik WUOZ
w Gdailsku - sporzqdzila notatk~ sluzbowq z 13 czerwca 2017 r., w kt6rej wskazala,
ie przeanalizowala akta spraw ZN.5142.843·3.2016.KS i ZN.S142-77S-2.2016.KS oraz wydane
w toku tych postE(powan decyzje. Ponadto ustalila, ze w trakcie prowadzenia rob6t
budowlanych Inwestor zapewnil nadz6r archeologiczny, na podstawie decyzji PWKZ
z 13 kwietnia 2017 r., ZA.5161.184.2017.EP. Wskazala r6wniez, ze prace dotyczqce przylqcza
wodociqgowego do budynku przy ul. Sw. Ducha 109, prowadzone Sq na podstawie decyzji
z 14 grudnia 2016 r. ZN.S142.775.2.2016.KS, obejmujqcej dzialki nr ewid.: 206, 214, 220,
223/22. W acenie Pani Karoliny Szczepanowskiej, "wydana decyzja PWKZ uprawnia GIWK
do realizacji przylqcza do budynku, kt6re przebiegac ma po istniej'lcej trasie; realizowane
prace nie b~dq wiqzaly sitt z nowq ingerencjq w budynek; w decyzji tej PWKZ nie nalozyl
warunku polegaj'lcego na ustanowieniu kierownika rob6t i inspektora nadzoru
budowlanego." W ww. notatce stwierdzila talcie, ze ogl~dziny prowadzonych rob6t odb~d'l sitt
14 czerwca 2017 r.
Pismami z 7 lipca 2017 r., ZN.s10.179.2017.KS oraz z 8 grudnia 2017 r.,
AF.1331.63.2017 udostttpniono Skarzqcemu informacje, o kt6re wnioskowal w wystqpieniu
z 12 czerwca 2017 r. Ponadto w pismie z 7lipca 2017 r. PWKZ poinformowal Pana Tomasza
Korzeniowskiego, ze podjql dzialania w celu oceny poprawnosci prowadzonych rob6t
budowlanych przy ul. Sw. Ducha na podstawie wydanych pozwolen konserwatorskich.
Z<ldanie uznania TOnZ Odzial w Gdansku za strontt post~tpowania uznal natomiast
za bezzasadne, wyjasniajqc, ze nie zachodzq okolicznosci przemawiajqce za zmianq
lub wydaniem nowej decyzji we wnioskowanym zakresie.
Z dokumentacji przekazanej przez PWKZ wynika ponadto, ze 14 czerwca 2017 r.
odbyla sitt komisja konserwatorska dotyczqca rob6t budowlanych prowadzonych
na ul. Sw. Ducha w Gdansku. w protokole z tej komisji stwierdzono, ze dokonano przegl<ldU
prac juz wykonanych oraz przyjE(to ustalenia, co do dalszego ich prowadzenia. Stwierdzono,
ze zachowane plyty kamienne z chodnika wykorzysta si~ do wbudowania w rewitalizowany
chodnik; najlepiej zachowana kostka brukowa zostanie ponownie wykorzystana do budowy
jezdni. W protokole wskazano jednoczesnie, ze "do rozwazenia i przedyskutowania
pozostawia si~ istniej'lce elementy przedproza przed kamienicq nr 109; ze wzgl~tdu na stan
zachowania oraz materialy wykonania komisja nie jest przekonana do pozostawienia tych
element6w w remontowanej czttsci; decyzja w tym zakresie zostanie podjttta na kolejnej
komisji; opinie w zakresie wartosci tych element6w przygotuje na nastE(pne spotkanie pan
Tomasz Zielenkiewicz; opinia ta zostanie uwzgl~dniona przy podejmowaniu ostatecznej
decyzji CO do pozostawienia tych element6w". Ustalono ponadto, ze wykonanie przylqcza
wodociqgowego do ww. budynku nie spowodowalo "nowych przekuc w murze budynku".
w protokole stwierdzono r6wniez, ze prowadzone dotychczas prace nie spowodowaly
zniszczenia odslonitttej substancji zabytkowej".
W protokole z kolejnej komisji konserwatorskiej, kt6ra odbyla sitt 26 czerwca 2017 r.,
odniesiono si~ do zachowanych element6w przedproza przed kamienicq nr 109, wskazujqc,
ze "komisja po zapoznaniu siE( z opinict opracowanq przez Pana Tomasza Zielenkiewicza,

4. ustalila, ze jest mozliwosc ich demontazu", pod warunkiem wykonania dokumentacji
rysunkowej i fotograficznej oraz deklaracji Inwestora o zdeponowaniu ich w magazynie.
Ponadto ustalono, ze "w kamienicy nr 109 przylqcze wodociqgowe zostanie wykonane
do sciany budynku".
W protokole z komisji konserwatorskiej z 20 lipca 2017 r., uznano, ze spelnione
zostaly warunki umozliwiaj'lce demontaz ww. element6w przedproza, tj. warunek
inwentaryzacji oraz ich zmagazynowania, w zawi'!zku z czym stwierdzono, ze "uzgadnia si~
demontaz tych element6w." Ponadto ponownie odniesiono si~ do kwestii przyl<!cza
wodoci'!gowego do kamienicy nr 109, wskazujqc, ze "ze wzgl~du na awari~ majqcq miejsce
w poprzednim tygodniu, w dniu dzisiejszym podj~to decyzj~ o koniecznosci wykonania prac
naprawczych - zostanie wymieniony odcinek rury przechodzqcej przez scian~ do gniazda
wodociqgowego wraz z jega wymianq (gniazda). Istniejqcy atw6r w scianie zastanie
powi~kszany da ak. 150 mm w celu zamantawania tulei przejsciowej".
W pratakale z komisji konserwatarskiej z 10 sierpnia 2017 r. zaakceptowana
przedstawiany przez wykonawc~ odcinek ulazenia nawej nawierzchni araz zwr6cano uwag~
na kaniecznosc staranniejszega jej spainawania.
Ponadto 10 sierpnia 2017 r. miala miejsce spatkanie robacze w sprawie remantu
ul. Sw. Ducha w Gdansku, w czasie kt6rego ustalano, ie relikty przedpraia sprzed kamienicy
przy ul. Sw. Ducha 109 w Gdansku, "zdemontowane w czasie remantu zastanq przywr6cone
w trakcie ukladania nowej nawierzchni w pierwatnej lakalizacji." Ustalono r6wniez,
ze "nast~puje zmiana w stosunku do dokumentacji projektowej, b~dqcej podstawq wydania
pozwolenia na prace: zamiast zaznaczenia w nawierzchni dw6ch przedroi:y uczytelnione
zostanq relikty 1 przedproi:a oraz uczytelniany zostanie jego narys paprzez zmian~ kolaru
kostki w nawierzchni"
Pan Tamasz Karzeniowski, Prezes Tawarzystwa Opieki nad Zabytkami Oddzial
w Gdansku, 13 kwietnia 2018 r. (data wplywu: 18 czerwca 2018 r.) wystqpil do Ministra
Kultury i Dziedzictwa Naradawego ze skargq na "dzialalnosc Pamorskiego Wojew6dzkiego
Konserwatora Zabytk6w w zakresie dotyczqcym przeprawadzonych prac przy historycznej
ul. Sw. Ducha w Gdansku". W acenie Skarzqcego, w wyniku tych prac "wartosc zabytkawa
[ulicy] ulegla uszkodzeniu i zniszczeniu za wiedzC} i zgad<! Pomorskiega Wojew6dzkiego
Konsen~atora Zabytk6w" [dalej: PWKZ].
Ponadto, Skari&cy zarzucil PWKZ niedopelnienie obowiqzk6w poprzez: przyzwolenie
inwestorowi na prowadzenie rob6t przy kamienicy, polozonej przy ul. Sw. Ducha 109
w Gdansku z naruszeniem art. 36 ustawy o ochronie zabytk6w i apiece nad zabytkami;
uchybienie terminu ustawowego na udzielnie infarmacji publicznej oraz nieudzielenie
informacji publicznej; "poswiadczenie nieprawdy w pismie o znaczeniu urz~dowym";
"nieprawne i nieuprawnione farmulawanie przez pracawnika urz~du w pratakolach
zagwarantawanych rozstrzygni~c w farmie decyzji administracyjnych"; "zaniechania urz~du
paprzez odst~powanie od wydawania decyzji administracyjnych"; bl~dnq merytarycznie
decyzj~ PWKZ, w wyniku czego ma on ponosic odpowiedzialnosc za uszczerbek dla wartasci
zabytku; zasadzenia zieleni, razmieszczenia lawek i innej malej architektury bez pozwalenia
PWKZ, lecz za jego wiedz& i zgodq.
Pismem z 13 wrzesnia 2018 r. PWKZ przekazal swaje stanowiska do zarzut6w Prezesa
TOnZ w Gdansku, podniesianych w skardze z 13 kwietnia 2018 r. Organ pierwszej instancji
wyjasnil, ze nie nalazyl warunku w pastaci ustanawienia kierawnika rab6t budowlanych
i inspektara nadzaru budowlanego, bawiem w jega acenie decyzja ZN.5142·775.2.2016.KS

5. z 14 grudnia 2016 r. uprawniala GIWK Sp. z o.o. do realizacji przyl~cza do budynku, kt6re
przebiegac mialo po istniej~cej lokalizacji, niewi<!Z<lcej si~ zatem z now<l ingerencj~
wbudynek.
Ponadto wskazal, ze ze wzgl~du na awari~, niepodj~cie szybkich prac przy
ul. Sw. Ducha 109 w Gdansku moglo spowodowac zagrozenie dla zabytku. Podkreslil r6wniez,
ze ustalenia zawarte w tym zakresie w protokole z komisji konserwatorskiej z 20 lipca 2017 r.
podj~to komisyjnie przy udziale przedstawiciela WUOZ oraz kierownika rob6t budowlanych,
inspektora nadzoru budowlanego, kierownika rob6t budowlanych w zakresie wodoci(!gowym
i przedstawiciela GIWK Sp. z o.o.
Odnosz(!c si~ do zarzutu nieudzielenia informacji publicznej PWKZ wskazal,
ze w zakresie rob6t budowlanych polegaj(!cych na remoncie nawierzchni i wymiany
instalacji sieci wodoci(!gowej przy ul. Sw. Ducha, udost~pnil ww. informacje pismem
z 8 grudnia 2017 r., zn. AF.1331.63.2017. Jednoczesnie wyjasnil, ze wnioski TOnZ w zakresie
dostftpu do informacji publicznej rozpatrzono zgodnie z obowi(!ZUj(!cymi w prawie terminami.
Odpowiadaj(!c na zarzut poswiadczenia nieprawdy w pismie o znaczeniu urz~dowym
oraz zawarcie w protokolach wytycznych, kt6re zdaniem Skarz<lcego powinny byc
formulowane decyzjami administracyjnymi, PWKZ wyjasnil, ze ustalenia spisywane
w protokolach przez komisje konserwatorskie stanowiq narz~dzie nadzoru konserwatorskiego
i byly przez PWKZ akceptewane. Penadte, w ecenie erganu, "ustalenia w protokelach nie
naruszyly dobra zabytku i nie wykroczyly poza ramewy zakres inwestycji". Natomiast wobec
prac prewadzenych przy kamiennych elementach przedpreza i rekonstrukcji granitowych kul
na wysokosci ul. Sw. Ducha 99, przekraczaj(!cych zakres planewanej inwestycji, w protokole
zawarto informacj~t o koniecznosci uzyskania pozwolenia konserwatorskiego (decyzja
zn. ZN.5142.706.2017.KS z 22 wrzesnia 2017 r.).
W dalszej kolejnosci PWKZ wyjasnil, ze postanewienie o dopuszczeniu erganizacji
spelecznej de udzialu w prewadzonych post~tpowaniach podejmewane jest kazdorazowo
i indywidualnie w zwi'!zku z dan'! spraw(!.
Ponadto, w acenie PWKZ, wbrew twierdzeniu Skarz(!cege, zakres decyzji z 14 grudnia
2016 r., ZN.5142-775.2.2016.KS oraz z 3 kwietnia 2017 r., ZN.5142.843·3.2016.KS r., byl
dopuszczalny, a realizacja rob6t nie spowodowala zniszczenia wartesei zabytkewych ukladu
urbanistycznego miasta Gdanska.
W odniesieniu do zarzut6w wykenania nasadzen zieleni, rozmieszczenia lawek i innej
malej architektu:ry bez pozwolenia, PWKZ wyjasnil, ze prace te miescily si~ w zakresie
przebudowy ul. Sw. Ducha w Gdansku, a na wykenanie nasadzen 9 szt. gleg6w PWKZ wydal
odr~tbnq decyzj~t ZN.5146.277.2016.BC z 23 lutego 2017 r.
Z uwagi na tresc art. 7 Kodeksu post~pewania administracyjnege, kt6ra zobowiqzuje
organ aby stoj(!c na strazy praworzqdnosci, z urz~tdu lub na wniosek stron podejmowal
wszelkie czynnosc1 niezb~dne do dekladnego wypsmenia stanu faktycznego
eraz do zalatwienia sprawy, maj(!c na wzgl~dzie interes spoleczny i sluszny interes ebywateli,
w celu uzupelnienia dowod6w i material6w w sprawie oraz koniecznosci jednoznacznege
ustalenia stanu faktycznege, 7 grudnia 2018 r. organ prowadz~cy niniejsze post~tpowanie
skargowe wyst~pil de Narodowege Instytutu Dziedzictwa z prosb~ o wydanie specjalistycznej
epinii, eceniaj~cej zasadnosc przebudowy ul. Sw. Ducha w zakresie stopnia wykorzystania
histe:rycznej kostki kamiennej eraz wprowadzenia nowej nawierzchni, wobec wartesei
zabytkowych ww. obszaru.

6. Po zapoznaniu si{( z aktami niniejszej sprawy oraz przeprowadzeniu obszernej analizy
mapowej ukladu przestrzennego omawianej cz~sci ulicy, w tym jej uksztaltowania przed
zniszczeniem w 1945 r. oraz przed wykonaniem w 2017 r. przebudowy, Oddzial Terenowy
w Gdansku Narodowego Instytutu Dziedzictwa sporzqdzil opini{( z 25lutego 2019 r., w kt6rej
stwierdzono, ze uklad zabudowy p6lnocnej pierzei ulicy, w tym na odcinku w kt6rym
odbudowano przedproia, zostal pieczolowicie odtworzony po 1945 r. Wykazano r6wniei,
iz w zdecydowanej wi{(kszosci usytuowanie kraw{(znik6w sprzed przebudowy ulicy w 2017 r.
jest zgodne z ich historycznym przebiegiem, poza odcinkiem w CZ{(Sci zachodniej ulicy
sqsiadujqcym z obecnym zielencem przy kosciele NMP, "gdzie po 1945 roku zlokalizowano
zatok{( z miejscami parkingowymi dla aut oraz w Sqsiedztwie ze skrzyzowaniem z ul. Szewskq
przesuni{(to kraw{(inik nieco w kierunku p6lnocnym, a takie z uwagi na poszerzenie ul.
Prz{(dzalniczej skrzyiowanie z ul. Sw. Ducha z uleglo cz{(sciowemu przeksztalceniu".
Ponadto w wyniku przeprowadzenia analizy zakresu wykonanych prac zgodnie
z zalozeniami projektowymi, w kontekscie wartosci zabytkowych chronionego obszaru
ustalono, ie historyczne uksztaltowanie ul. Sw. Ducha zostalo przeksztalcone poprzez zmian~t
i wytyczenie nowego przebiegu kraw<t:lnik6w, zaw<tienie o polow<t ciqgu jezdnego
oraz zwi~kszenie szerokosci ciqg6w pieszych. Co wi~cej, niezgodnie z dotychczasowym
historycznym uksztaltowaniem tej przestrzeni, dokonano podzialu dawnego pasa jezdnego
na dwie cz<t.Sci. "Na odcinku zachodnim cz~t.Sc jezdnq oddzielono od cz<t.Sci p6lnocnej slupkami
wygrodzeniowymi, na kt6rej znalaz}y si<t lawki, kosze na smieci i stojaki na rowery, a takle
miejsca postojowe, na odcinku wschodnim CZ{(SC jezdnq od CZ{(Sci p6lnocnej wydzielono
r6znicujqc jedynie rodzajem nawierzchni, na kt6rej znalazly si<t lawki, kosze na smieci, stojaki
na rowery i drzewa". Zamiany wprowadzono takie w uksztaltowaniu powierzchni ulicy
poprzez skierowanie spadk6w terenu do historycznej osi ulicy, gdzie usytuowano wpusty
kanalizacyjne. Dodatkowo "na odcinku pomi<tdzy ul. Grobla I i Bosmanskq nieznacznie
podniesiono niwelet{( terenu (od kilku do kilkunastu centymetr6w), co niekorzystnie
wplyn{(lo na percepcj{( kamieniarki przedprozy - stopnie od strony ulicy S<) nienaturalnie
niskie (zaglE(bione w terenie)". Autor opinii zwr6cil r6wniez uwag{( na wprowadzenie
w bezposrednim S<)siedztwie odtworzonych przedprozy, typowego dla wsp6lczesnych ciqg6w
drogowych odwodnienia liniowego. Wprowadzenie nasadzen 7 drzew w odleglosci ok. 2 m
od odtworzonych przy pn. pierzei zabudowy przedproiy, na dawnym pasie jezdnym, r6wniez
uznal za "niezgodne z tradycjq".
Odnoszqc si~t do wykorzystania w rarnach dzialan inwestycyjnych historycznej
nawierzchni, wskazal, ie "kostk~ rz~dow<) wydobytq spod nawierzchni bitumicznej
ul. Sw. Ducha odzyskano i zgodnie z tradycjq ulozono ponownie w pasie jezdnyn1 (okolo
polowy tego zasobu)". Natomiast "historyczne kraw~tiniki z odzysku ulozono jedynie
na odcinku pomi{(dzy skrzyiowaniami z ul. Zlotnik6w a ul. Grobla I przy fasadzie Kaplicy
Kr6lewskiej (okolo cW1erc dlugosci wydobytego zasobu)". Zwr6cil takie uwagE(,
ie w "plaszczyznie ciqg6w pieszych zastosowano zgodnq z tradycjq nowq nawierzchni{(
w postaci pas6w z plyt granitowych, plomieniowanych, a zarazem ahistorycznq dla tego
miejsca granitowq kostk{( ci{(to-lupanq, ukladanq w r6wnoleglych pasach. Autor opinii
podkreslil, "ze kostka o tych wymiarach wystl(powala miejscami na gdanskich ulicach jedynie
w pasiejezdnym w ukladzie wachlarzowym".
W zwiqzku z powyzszymi ustaleniami, w ocenie OT w Gdansku Narodowego Instytutu
Dziedzictwa, "przeprowadzona modernizacja niekorzystnie zmienila historyczny uklad
przestrzenny tej CZ{(Sci ulicy". Autor opinii NID podkreslil, ze "zastosowane rozwi<tzania

7. negatywnie wplyn~ly na wyglqd tego fragmentu najcenniejszej cz~sci zabytkowego ukladu
urbanistycznego Gdanska - Gl6wnego Miasta. Zbyt mocno ingerujq w historyczny charakter
ulicy i zaburzajq przestrzen historycznego wn~trza urbanistycznego, a tym samym obnizajq
jego wartosc". Zaznaczyl zarazem, ze przeprowadzone prace majq jednak "charakter
odwracalny, co pozwoli w przyszlosci doprowadzic do rewaloryzacji miejsca i przywr6cenia
historycznego charakteru i klimatu gdanskiej ulicy".
Organ wyiszego stopnia, w oparein o przedlozon~ skarg~, wyjasnienia
udzielone przez Pomorskiego Wojewodzkiego Konserwatora Zabytkow
i zgromadzone w sprawie dokumenty stwierdzil, co nast-cpuje.
Przedmiotem mmeJszej skargi jest dzialanie Pomorskiego Wojew6dzkiego
Konserwatora Zabytk6w dotyczQ,ce inwestycji polcgajqcej na przebudowie ulicy sw. Ducha
w Gdansku wraz z przebudowq kanalizacji i kabla energetycznego, na terenie dzialek nr ewid.:
361/3, 223/ 18, 362/1, 362/2, 362/3, 223/ 19, 363/ 2, 372, 223/12, 223/ 16, 223/22, 223/ 24,
217/1, 218, 220, 196, 207, 197/5, 377/16, obr~b 89 w Gdansku oraz przebudowie s1ec1
i przylqczy wodociqgowych w ul. Sw. Ducha, na terenie dzialek nr ewid. 206, 214, 220,
232/ 22, obr~b 89 w Gdansku.
Wlasciwosc rzeczowa organu konserwatorskiego w rozpatrywanej sprawie wynika
z faktu, iz nieruchomosci przy ul. Sw. Ducha w Gdansku, na kt6rych prowadzona jest
ww. inwestycja, zlokalizowane sq na terenie historycznego ukladu urbanistycznego miasta
Gdanska, wpisanego go do rejestru zabytk6w pod numerem 15 decyzj'l z dnia n pazdziernika
1947 r., uznanego takze za pomnik historii zarzqdzeniem Prezydenta RP z dnia 8 wrzesnia
1994 r. Ponadto, kamienica polozona przy ul. Sw. Ducha 109 w Gdansku na dzialce nr ewid.
214, wpisana jest indywidualnie do rejestru zabytk6w decyzjq Wojew6dzkiego Konserwatora
Zabytk6w w Gdansku z 14 wrzesnia 1972 r., pod numerem 545.
Biorqc pod uwag~ powyzsze ustalenia, w pierwszej kolejnosci wskazac nalezy,
ze ze wzgl~du na fakt, iz omawianq inwestycj{( realizowano przy zabytkach obj~tych ochronq
prawnq, tj. ukladzie urbanistycznym miasta Gdanska, wpisanym do rejestru zabytk6w decyzjq
z 11 pazdziernika 1947 r. oraz m.in. kamienicy polozonej przy ul. sw. Ducha 109,
indywidulanie wpisanej do rejestru zabytk6w decyzjq z 14 wrzesnia 1972 r., bezsporne
pozostaje, ze prowadzone przy nich roboty budowlane wymagaly uzyskania pozwolenia
konserwatorskiego, zgodnie z art. 36 ust. 1 ustawy o ochronie zabytk6w i opiece
nad zabytkami.
Wyjasnic zatem trzeba, ze w post~powaniu prowadzonym w trybie art. 36 ustawy
o ochronie zabytk6w i opiece nad zabytkami, organ konserwatorski bada wplyw
projektowanych prac na zabytek, jakim w omawianej sprawie jest historyczny uklad
urbanistyczny Gdanska oraz kamienica przy ul. sw. Ducha 109. Oceny tej winien dokonywac
przy uwzgl~dnieniu stanu prawnego zabytku, warunkuj'lcego zakres jego ochrony.
Nalezy w tym miejscu podkreslic, ze przeslanki uzasadniajqce wpisanie do rejestru
zabytk6w ukladu urbanistycznego oraz indywidualnego budynku oraz zakres sprawowanej
nad nimi ochrony nie sq tozsame. Wpisanie do rejestru zabytk6w ukladu urbanistycznego ma
na celu zachowanie najcenniejszych element6w historycznego rozplanowania i kompozycji
przestrzennej zalozenia, a w konsekwencji obejmuje ochronq elementy tworzqce ten uklad -
bez wzgl~du na to, czy sq one wpisane do tego rejestru indywidualnie. Ochronie
konserwatorskiej podlega zatem parcelacja, gabaryty zabudowy, relacje przestrzenne mi~dzy
elementami zabudowy, a takie wyglqd elewacji budynk6w polozonych na tym obszarze,

8. ich gabaryty i cechy zewn~trzne (forma architektoniczna, styl, materialy, itp.). Natomiast
w przypadku wpisu indywidualnego ochrona jest szersza, gdyz obejmuje nie tylko zewn((trzne
cechy, ale r6wniez wn((trze obiektu, co oznacza, ze pozwolenia konserwatorskiego wymagaj(!
prace budowlane prowadzone wewn(!trz budynku wpisanego indywidualnie do rejestru
zabytk6w. Dzialania inwestycyjne dopuszczalne w przypadku ochrony ukladu
urbanistycznego, mog(! byc niedopuszczalne z uwagi na ochron~ wartosci zabytkowych
budynku wpisanego do rejestru indywidualnie. Ocen~ planowanych rob6t nalezy bowiem
seisie odnosic do przedmiotu ochrony konserwatorskiej.
W zwi(!zku z powyzszym, Pomorski Wojew6dzki Konserwator Zabytk6w, analizuj(!C
dopuszczalnosc przeprowadzenia omawianych rob6t budowlanych i oceniaj(!c ich wplyw
na uklad urbanistyczny miasta Gdanska oraz kamienic~ przy ul. sw. Ducha 109, winien
uwzgl((dnic ich stan prawny.
Biorqc pod uwag~ powyzsze wyjasnienia, przyznac naleiy racj~ Skarzqcemu,
ie na roboty budowlane prowadzone przy budynku przy ul. sw. Ducha 109 winno byc wydane
pozwolenie konserwatorskie wskazujqce, jakie znaczenie dla zachowania wartosci
zabytkowych ww. kamienicy ma realizacja wnioskowanych prac. Majqc na uwadze zakres
ochrony tego zabytku, argumentacja organu pierwszej instancji przywolana w uzasadnieniu
decyzji z 14 grudnia 2016 r., ZN.S142-77S-2.2016.KS, pozostaje w oderwaniu
od obowi'lzuj'lcego stanu faktycznego i prawnego, bowiem odnosi si(( wyl'lcznie do wplywu
inwestycji na wattosci ukladu urbanistycznego, calkowicie pomijaj'lc, ie zakres rob6t dotyczy
r6wniez budynku chronionego indywidualnie. Co wi((cej, poza wskazaniem nr dzialki
ewidencyjnej, na kt6rej zlokalizowana jest kamienica nr 109, zar6wno w tresci rozstrzygni((cia
jak i uzasadnienia ww. decyzji, przedmiotowy budynek nie zostal nawet wspomniany.
Stwierdzic zatem nalezy, ze organ pierwszej instancji nie odni6sl si(( do wplywu
zamierzonej inwestycji na podlegaj'lCY indywidualnej ochronie zabytek. Orzekajqc w sprawie
pozwolenia na prowadzenie przedmiotowych rob6t budowlanych, nalezalo miec na uwadze
zakres ochrony wynikaj(!cy zar6wno z wpisu do rejestru zabytk6w historycznego ukladu
urbanistycznego, jak i kamienicy przy ul. Sw. Ducha 109. Organ winien przedstawic analiz((
zachowanych wartosci zabytkowych omawianego budynku oraz terenu obj((tego ochron'l
konserwatorsk'l, a takze odniesc si(( do konkretnych wartosci kamienicy i ukladu
urbanistycznego obj~tych inwestycjq, swiadcz'lcych o rozpoznaniu ich walor6w widokowych
i przestrzennych. Podkreslenia wymaga, ze stanowisko organu konserwatorskiego,
kazdorazowo powinno opierac si(( na ustaleniu, jaki wplyw ma konkretne dzialanie
na chronione wartosci danego zabytku czy tez obszaru zabytkowego, oraz poparte
szczeg6lowym i wyczerpuj'lcym uzasadnieniem, nie przekraczaj'lc tym samym granic uznania
administracyjnego. Tymczasem zar6wno w decyzji z 14 grudnia 2016 r.,
ZN.5142-775.2.2016.KS, jak i decyzji 3 kwietnia 2017 r., ZN.5142.843-3.2016.KS, ograniczono
si(( do lakonicznego stwierdzenia o braku "negatywnych konsekwencji dla tej CZ((Sci
zabytkowego miasta Gdanska".
Za nietrafion'l uznac r6wniez nalezy argumentacj(( Pomorskiego Wojew6dzkiego
Konserwatora Zabytk6w, przedstawion'l w pismie z 13 wrzesnia 2018 r., zawieraj'lcym
stanowisko do zarzut6w Skari'lcego. W pismie tym organ wskazal, ze "w acenie PWKZ
wykonane prace nie wplyn~ly negatywnie na uklad urbanistyczny miasta Gdanska
oraz stanowi(!cego jego cz~sc - kamienic(( nr 109". Wyjasnic w tym miejscu nalezy,
ze kamienica nr 109 nie jest chroniona wyl(!cznie jako CZ((Sc wpisanego do rejestru zabytk6w
ukladu urbanistycznego, ale r6wniez i przede wszystkimjako budynek indywidulanie wpisany

9. do tego rejestru. Ma to nadrz~dne znaczenie przy ocenie wplywu planowanych rob6t
na zabytek i zakresu sprawowanej nad nim ochrony konserwatorskiej. Podkreslic r6wniez
nalecy, ze ocena wplywu planowanych prac na zabytek winna znalezc swe odzwierciedlenie
w uzasadnieniu decyzji administracyjnej pozwalajqcej na ich wykonanie, stosownie do art. 36
ust. 1ww. ustawy, nie zas w protokolach z komisji konserwatorskich.
w swietle powyzszego niezrozumiala jest r6wniez argumentacja organu pierwszej
instancji wskazujqca na adnotacje w protokolach z komisji konserwatorskich, stanowiqce,
ie "wykonanie przylqcza wodociqgowego nie spowodowalo nowych ingerencji w budynku
(nowych przekuc w murze)". Z powyzszego wynika, ze oceny wplywu ww. rob6t, dokonano juz
po ich przeprowadzeniu, co uznac nalecy za niedopuszczalne.
Przyznac takie trzeba Skarzqcemu, ze konsekwencjq uznania przez PWKZ, ze prace
przy kamienicy nr 109 prowadzono na podstawie pozwolenia z 14 grudnia 2016 r.
dotyczqcego dzialan podejmowanych przy cz~sci ukladu urbanistycznego miasta Gdanska,
bylo pomini~cie warunk6w, polegajqcych na obowiqzku kierowania robotami budowlanymi
i wykonywania nadzoru inwestorskiego przez uprawnione osoby, o kt6rych mowa w art. 37c
ustawy, w przypadku gdy osoby te b~dq wylaniane w post~powaniu o udzielenie zam6wienia
publicznego oraz zobowiqzaniu wnioskodawcy do przekazania wojew6dzkiemu
konserwatorowi zabytk6w imion, nazwisk i adres6w tych os6b wraz z dokumentami
potwierdzajqcymi posiadanie przez nie ww. kwalifikacji, nie p6zniej niz w terminie 7 dni
przed dniem rozpocz~cia rob6t budowlanych (pkt 3 i 4 § 14 ust. 1 w powiqzaniu z § 14 ust. 3
obowiqzujqcego w6wczas Rozporzqdzenia MKiDN 14 pazdziernika 2015 r. w sprawie
prowadzenia prac konserwatorskich, prac restauratorskich, rob6t budowlanych, badan
konserwatorskich, badan architektonicznych i innych dzialan przy zabytku wpisanym
do rejestru zabytk6w oraz badan archeologicznych i poszukiwan zabytk6w (Dz. U. z 4
listopada 2015 r., poz. 1789).
Odnoszqc si~ do tresci protokol6w z komisji konserwatorskich z 14 czerwca 2017 r.,
26 czerwca 2017 r. oraz 20 lipca 2017 r., w kt6rych m.in. wskazano, ze: "przylqcze zostanie
wykonane do sciany budynku [kamienica nr 109]", "ze wzgl~du na awari~ majqcq miejsce
w zeszlym tygodniu, w dniu dzisiejszym podj~to decyzj~ o koniecznosci wykonania
nast~pujqcych prac naprawczych: zostanie wymieniony odcinek rury przechodzqcy przez
scian~ do gniazda wodomierzowego wraz z jego wymianq (gniazda). Istniejqcy otw6r
w scianie zostanie powi~kszony do ok. 150 mm w celu zamontowania tulei przejsciowej",
podkreslic nalezy, ze protokoly z przeprowadzonych kontroli, czy tzw. komisji
konserwatorskich, nie mogq slucyc rozszerzaniu zakresu pozwolenia konserwatorskiego.
W nast~pstwie ustalen poczynionych w czasie kontroli, Pomorski Wojew6dzki Konserwator
Zabytk6w winien wskazac na koniecznosc wystqpienia z wnioskiem o wydanie stosownego
pozwolenia konserwatorskiego, nie zas podejmowac "decyzje ostateczne" w rarnach komisji
konserwatorskich. Na marginesie zauwacyc r6wniez nalezy, ze na podstawie tresci
protoko16w z komisji nie spos6b ustalic kiedy ww. awaria miala miejsce, jaki byl jej zakres,
skala i w jaki spos6b zagrazala substancji zabytkowej.
Nawiqzujqc natomiast do twierdzenia PWKZ, "ze komisje konserwatorskie w trakcie
prowadzonych rob6t i ustalenia spisywane w formie protokol6w stanowiq narz~dzia nadzoru
konserwatorskiego i sq przez PWKZ akceptowane", wyjasnienia wymaga, ze organy ochrony
zabytk6w dzialajq w granicach przepis6w prawa regulowanych ustawq o ochronie zabytk6w
i opiece nad zabytkami oraz akt6w wykonawczych do tej ustawy, kt6re nie przewidujq
podejmowania rozstrzygni~c o charakterze administracyjnym w formie protoko16w z kontroli,

10. czy w rarnach komisji konserwatorskich. Tym bardziej nie slui:'l r6wniei: legalizowaniu przez
organ z urz((du "prac dodatkowych, nieuj((tych wprost w decyzji". Podkreslenia ponadto
wymaga, ze post((powanie w sprawie wydania pozwolenia konserwatorskiego w trybie art. 36
ww. ustawy, wszczynane jest wyl4cznie na wniosek strony. W tym kontekScie, zarzut
dotycz<~:cy zaniechania urz((du poprzez odst((powanie od wydawania decyzji
administracyjnych, dotycz<~:cych rob6t budowlanych prowadzonych przy ul. Sw. Ducha, uznac
naleiy za nietrafiony, bowiem w kompetencji organu nie leiy wszcz((cie post((powania w tym
zakresie z urz((du. Organ winien natomiast poinformowac o koniecznosci zlozenia
stosownego wniosku o wydanie pozwolenia konserwatorskiego.
Odnoszqc si(( do sprawowanego przez wojew6dzkiego konserwatora zabytk6w nadzoru
konserwatorskiego, zaznaczyc takie nalezy, ze w mysl regulacji zawartych w ww. ustawie,
wojew6dzki konserwator zabytk6w zobowi'lzany jest m.in. do sprawowania nadzoru
nad prawidlowosciq prowadzonych badan konserwatorskich, architektonicznych, prac
konserwatorskich, restauratorskich, rob6t budowlanych i innych dzialan przy zabytkach oraz
badan archeologicznych oraz organizowania i prowadzenie kontroli w zakresie ochrony
zabytk6w i opieki nad zabytkami. Na podstawie art. 38 ww. ustawy, wojew6dzki konserwator
zabytköw lub dzialajqcy z jego upowaznienia pracownicy wojewödzkiego urz~du ochrony
zabytk6w, prowadz'l kontrol(( przestrzegania i stosowania przepis6w dotycz<~:cych ochrony
zabytk6w i opieki nad zabytkami. W rarnach czynnosci kontrolnych, przeprowadzanych
w obecnosci podmiotu kontrolowanego, sporz'ldza si(( protok6l, zawieraj'lCY opis stanu
faktycznego stwierdzonego w toku kontroli, w tym ustalonych nieprawidlowosci,
z uwzgl((dnieniem przyczyn powstania, zakresu i skutk6w tych nieprawidlowosci oraz os6b
za nie odpowiedzialnych. Na podstawie ustalen wynikaj'lcych z kontroli, w przypadku
stwierdzenia, ze zabytek jest w nieodpowiednim stanie zachowania, wojew6dzki konserwator
zabytk6w moze wydac kontrolowanemu zalecenia pokontrolne usuni~cia stwierdzonych
nieprawidlowosci, w okreslonym terminie. Wydane zalecenia nie zwalniaj'l jednakie
z obowiqzku uzyskania pozwolenia konserwatorskiego, zgodnie zart. 36 ww. ustawy.
Odnoszqc si(( do zarzutu dotycz'lcego bl((dnej merytorycznie decyzji PWKZ
z 3 kwietnia 2017 r., ZN.5142.843·3·2016.KS, pozwalaj'lcej na realizacj(( projektu przebudowy
ul. Sw. Ducha, kt6ry zdaniem Skari:'lcego "jest [...] nowq kreacja architektonicznq naruszaj'lc'l
wpis do rejestru zabytk6w i powodujl}Cl} uszczerbek dla zabytku", zgodzic nalei:y si((
z wnioskami zawartymi w opinii OT w Gdansku Narodowego Instytutu Dziedzictwa,
wskazujqcymi na niekorzystny wplyw przeprowadzonej modernizacji na historyczny uklad
przestrzenny ulicy Sw. Ducha w Gdansku. Zgodnie z ustaleniami autora opinii, w wyniku
przeprowadzonych prac, dokonano wt6rnego podzialu ulicy na dwie CZ((Sci, spot((gowanego
przez nasadzenie 7 drzew na dawnym ci'lgu jezdnym i w niezgodnej z tradycjq lokalizacji
oraz usytuowanie tarn miejsc postojowych i element6w malej architektury. Wprowadzenie
zr6i:nicowanej nawierzchni, zastosowanej w cz((sci niezgodnie z dotychczasowq form'!
i sposobem uloi:enie r6wniez nalei:y ocenic negatywnie. Za niekorzystn<~: uznac takie trzeba
lokalizacj(( lawek naprzeciwko przedprozy oraz zastosowania odwodnienia liniowego,
typowego dla wsp6lczesnych rozwiqzan drogowych, nakrytego kratk'l zeliwnq zjednoczesnym
podniesieniem niwelety terenu, a takie zmian~ przekroju plaszczyzny ulicy, wprowadzonq
przez uksztaltowanie spadk6w w kierunku dawnej osi ulicy. Prace modernizacyjne
przedmiotowego obszaru winny prowadzic do zachowania szerokosci ci'lgu jezdnego,
przebiegu kraw((znik6w CZ((Sci zachodniej oraz uksztaltowania niewielkich rynsztok6w
w CZ((SCi wschodniej, umozliwiajqc odtworzenie historycznego charakteru ulicy.

11. W slad za opiniq Narodowego Instytutu Dziedzictwa z 25 lutego 2019 r., podkreslic
r6wniez nalezy, ze przebudowana w 2017 r. ulica Sw. Ducha ulica stanowi wainy element
ukladu urbanistycznego Gl6wnego Miasta, posiadajqcego unikatowe wartosci historyczne,
przestrzenne i architektoniczne, zwiqzane z dzielem odbudowy po zniszczeniach w 1945 r.
Majqc na uwadze, ie wi~kszosc zabudowy zespolu odtworzono calkowicie, z zachowaniem
sredniowiecznego ukladu urbanistycznego oraz skali i charakteru jego zabudowy, tym
istotniejszymi elementami stanowi'lcymi o autentycznosci przedmiotowego zabytku, a tym
samym jego wartosciach, "jest historyczne rozplanowanie ulic z zachowanq geometriq
i szerokosciq, a takie nawierzchniami i kraw~inikami".
W zwiqzku z powyiszym, ponownie wyjasnic trzeba, ie w post~powaniu prowadzonym
w trybie art. 36 ustawy o ochronie zabytk6w i opiece nad zabytkami, organ konserwatorski
zobowiqzany jest do zbadania wplywu projektowanych prac na zabytek, jakim w omawianej
sprawie jest historyczny uklad urbanistyczny Gdanska. Ograniczenie dla podejmowania
dzialan przy zabytku wpisanym do rejestru zabytk6w, o kt6rych mowa w przepisie art. 36 ust.
1 ustawy o ochronie zabytk6w i opiece nad zabytkami, stanowi ocena ich dopuszczalnosci
przez wyspecjalizowany organ, majqc na uwadze cel regulacji art. 4 tej ustawy. Zgodnie
z ww. przepisem przyjqc naleiy, ie wszelkie dzialania i rozstrzygni~cia organu
konserwatorskiego powinny byc podejmowane dla zapewnienia odpowiednich warunk6w,
umoiliwiajqcych zachowanie zabytk6w we wlasciwym stanie, ich odpowiedniego
zagospodarowania i utrzymania, zapobiegania zagroieniom mogqcym spowodowac
uszczerbek dla ich wartosci, udaremniania niszczenia i niewlasciwego korzystania
z zabytk6w. Przepis ten zawiera og6lnq regulacj~ wyjasniajqcq zakres poj~cia ochrona
zabytk6w. Okresla otwarty katalog cel6w, kt6rych realizacja uprawnia organy administracji
publicznej do podejmowania okreslonych w ustawie dzialan, w tym do rozstrzygania
w sprawach pozwolenia na prowadzenie rob6t budowlanych przy zabytku wpisanym
do rejestru zabytk6w. Zadaniem organu konserwatorskiego jest powstrzymanie dzialan, kt6re
prowadzilyby do utraty wartosci zabytkowych chronionego obiektu oraz stojqcych w kolizji
z chronionym przez organ konserwatorski interesem spolecznym.
W zwiqzku z powyiszym, Pomorski Wojew6dzki Konserwator Zabytk6w, analizujqc
dopuszczalnosc przeprowadzenia omawianych rob6t budowlanych i oceniajqc ich wplyw
na uklad urbanistyczny miasta Gdanska, winien uwzgl~dnic jego stan prawny. Istotq
post~powania o wydanie pozwolenia konserwatorskiego jest bowiem ocena wplywu
wnioskowanych rob6t na przedmiot ochrony konserwatorskiej. Stosownie do tresci art. 3 pkt.
12 ustawy o ochronie zabytk6w i opiece nad zabytkami, historyczny uklad urbanistyczny
stanowi przestrzenne zalozenie miejskie lub wiejskie, zawieraj'lce zespoly budowlane,
pojedyncze budynki i formy zaprojektowanej zieleni, rozmieszczone w ukladzie historycznych
podzial6w wlasnosciowych i funkcjonalnych, w tym ulic lub sieci dr6g. Ochronie
konserwatorskiej podlegaj'l zatem elementy skladowe tworzqce ten uklad, w tym historyczne
rozplanowanie plac6w i ulic, ich przebieg, szerokosc i przekr6j, historyczny ksztalt i wielkosc
dzialek oraz ich spos6b zagospodarowania, wsp6lzaleinosc mi~dzy zabudowq, zieleniq
a otwartq przestrzeniq (por. wyrok NSA z 4 wrzesnia 2015 r., sygn. li OSK 135/14). Organ
winien zatem przedstawic analiz~ zachowanych wartosci zabytkowych terenu obj~tego
ochronq konserwatorskq, swiadczqcych o rozpoznaniu jego walor6w widokowych
i przestrzennych. Tymczasem uzasadnienia decyzji z 14 grudnia 2016 r.,
ZN.5142.775.2.2016.KS, dotyczqcego wplywu inwestycji na uklad urbanistyczny miasta
Gdanska, z calq pewnosciq nie moina uznac za wyczerpujqce i dowodzqce, ie omawiane

12. zamierzenie nie narusza interesu spolecznego, polegaj<!cego na trwalym zachowaniu jak
najmniej przeksztalconego ukladu urbanistycznego miasta. Podkreslic röwniez trzeba,
ie walory uzytkowe proponowanych przez inwestora rozwi<!zan nie mogq byc decyduj<!ce
w post~powaniu prowadzonym w trybie art. 36 ww. ustawy.
W niniejszej sprawie, nie bez znaczenia jest r6wniez fakt, jak podkreslil autor opinii
NID, ze omawiana ulica znajduje si~ w sqsiedztwie unikatowego w skali Europy kosciola
pw. Wniebowzi{(cia NMP, w bezposrednim S<!siedztwie barokowej Kaplicy Kr61ewskiej (pod
wzglE(dem architektonicznym wyj<!tkowej wartosci, kt6rej autorstwo przypisywane jest
kr6lewskiemu architektowi Tylmanowi van Gameren), w CZE(Sci p6lnocno-wschodniej
przylega do pierzei, kt6r<! wraz z przedprozami pieczolowicie odtworzono (11 karnienie
wpisano do rejestru zabytk6w), od poludnia S<!siaduje z najbardziej urokliw<!
i charakterystyczn<! ulic<! Gl6wnego Miasta - pieczolowicie odtworzon<! ul. Mariack<!.
OdnoSZ<!C siE( do zarzutu dotycz<!cego nieterminowego i niepelnego udzielenia
Skarzqcemu przez PWKZ informacji publicznej, przyznac nalezy, ze wniosek z 12 czerwca
2017 r. rozpatrzono z przekroczeniem 14-dniowego terminu, wskazanego w art. 13 ust. 1
ustawy o dostE(pie do informacji publicznej (t. j. Dz. U. z 2018 r. poz. 1330, 1669). Ponadto,
pismo z 7lipca 2017 r., ZN.510.179·2017-KS, odnosilo siE( jedynie do CZE(SCi tego wniosku.
Pozostale informacje udostE(pniono Skari'lcemu pismem AF.1331.63.2017 z 8 grudnia 2017 r.,
w postaci kopii pozwolen oraz dostE(pU do dokumentacji, dopiero po ponownym wniosku z 4
grudnia 2017 r. W zwiqzku z powyzszych podkreslic trzeba obowi'lzek organu administracji
publicznej do powiadamiania o powodach op6znienia oraz o terminie, w jakim udost{(pni
informacj~, nie dluzszym jednak niz 2 miesiqce od dnia zlozenia wniosku, jak wskazuje tresc
art. 13 ust. 2 cyt. ustawy.
Za bezzasadny uznac nalezy natomiast zarzut dotyczqcy "wykonania w ulicy zieleni,
rozmieszczenia lawek i innej malej architektury bez pozwolenia PWKZ, lecz za jego pelnq
wiedzq i zgodq." Na wszystkie przytoczone przez Skarzqcego prace, inwestorzy uzyskali
stosowne pozwolenia PWKZ (decyzje: ZN.5146.277.2016.BC z 23 lutego 2017 r.
i ZN.5142.843·3.2016.KS z 3 kwietnia 2017 r.). Wskazac takze nalezy, ze zakres rob6t,
na kt6re PWKZ wyrazil zgod~, zostal tez jednoznacznie opisany w projektach budowlanych,
do kt61ych ww. decyzje si~ odwolujq. Na wykonanie nasadzen glog6w wydano odr~bn4
decyzjE( ZN.5146.277.2016.BC z 23 lutego 2017 r. Jak wynika z projektu do drugiego
wskazanego pozwolenia (str. 72), uwzgl~dnia on r6wniez "Ci<!gi piesze (...) uzupelnione
o elementy malej architektury, tj. lawki, kosze smietnikowe, stojaki rowerowe oraz
nasadzenia drzew", zatem r6wniez obj~te ww. pozwoleniem. Ponadto, ponownie wskazac
trzeba, ie post~powanie w sprawie wydania pozwolenia konserwatorskiego w trybie art. 36
ww. ustawy wszczynane jest wylqcznie na wniosek strony, a w kompetencji organu nie lezy
wszcz~cie post~powania w tym zakresie z urz~du.
OdnoSZ<lC siE( do wniosku o uznanie TOnZ Oddzial w Gdansku "za stron~
w post~powaniu administracyjnym dotyczqcym wydania nowej decyzji lub zmiany decyzji
dotychczasowej zwi'lzanej z inwestycjq", w pierwszej kolejnosci podkreslenia wymaga fakt,
ie zgodnie z a1t. 31 § 1pkt 2 Kpa, warunkiem skutecznosci wniosku o dopuszczenie do udzialu
w post~powaniu, jest pozostawanie tego postE(powania w toku, bowiem instytucja ta nie
funkcjonuje samodzielnie, abstrakcyjnie w oderwaniu od konkretnej sprawy (zob. wyrok NSA
z 20 czerwca 2012 r., sygn. akt II OSK 525/11).

13. Z pisma Pomorskiego Wojew6dzkiego Konserwatora Zabytk6w z 7 lipca 2017 r.,
ZN.510.179.2017.KS, wynika, ze organ nie prowadzil "post~powania dotyczqcego wydania
nowej decyzji lub zmiany decyzji dotychczasowej zwiqzanej z inwestycjq". Przyznac zatem
naleiy, ze :lqdanie Towarzystwa o dopuszczenie do udzialu w postepowaniu niepozostajqcym
w toku uznac naleialo za bezzasadne. Organ administracji publicznej, orzekajqc o zasadnosci
lub bezzasadnosci zqdania organizacji spolecznej, bierze pod rozwag~ jedynie przeslanki
wymienione w art. 31 § 1, a zatem zobowiqzany jest uznac iqdanie za bezzasadne, jezeli
stwierdzi brak jednej z przeslanek okreslonych w tym przepisie. Podkreslic nalezy,
ie organizacja spoleczna moie iqdac dopuszczenia jej do udzialu w jui toczqcym si~
post~powaniu, a zatem w post~powaniu zwyklym przed organami pierwszej i drugiej
instancji, jak i w tzw. post~powaniach nadzwyczajnych, od daty wszcz~cia post~powania
do daty wydania decyzji w danej instancji.
Niezaleinie od powyiszego, wskazac trzeba, ie zgodnie z art. 31 § 2 Kodeksu
post~powania administracyjnego, odmowa dopuszczenia do udzialu w post~powaniu
na prawach strony winna byc wydana w drodze postanowienia, na kt6re organizacji
spolecznej sluiy zazalenie do organu drugiej instancji. Zgodnie z art. 31 § 1 Kodeksu
postf(powania administracyjnego, organizacja spoleczna moie w sprawie dotyczqcej innej
osoby wyst~powac z iqdaniem 1) wszcz~cia post~powania; 2) dopuszczenia jej do udzialu
w post~powaniu, jeieli jest to uzasadnione celami statutowymi tej organizacji i gdy
przemawia za tym interes spoleczny. Stosownie natomiast do art. 31 § 2 Kodeksu
post~powania administracyjnego, organ administracji publicznej, uznajqc iqdanie organizacji
spolecznej za uzasadnione, postanawia o wszcz~ciu postf(powania z urzttdu
lub o dopuszczeniu organizacji do udzialu w post~powaniu. Na postanowienie o odmowie
wszczttcia post~powania lub dopuszczenia do udzialu w post~powaniu organizacji spolecznej
sluiy zaialenie. Zdanie drugie zacytowanego przepisu stanowi dla organu administracji
publicznej podstaw~ do wydania postanowienia o odmowie dopuszczenia organizacji
spolecznej do udzialu w post~powaniu, w przypadkach kiedy uzna zgloszone iqdanie
za nieuzasadnione. Wydanie tej tresci rozstrzygnif(cia moie miec miejsce w przypadku
stwierdzenia przez organ braku kt6rejs z przeslanek wskazanych w ust. 1 tego artykulu,
a w szczeg6lnosci jesli zgloszone iqdanie nie pozostaje w zwiqzku z celami statutowymi tej
organizacji, bqdz nie odpowiada interesowi spolecznemu. Wskazac zatem naleiy, ie Pomorski
Wojew6dzki Konserwator Zabytk6w, po rozpatrzeniu ww. wniosku i uznaniu go
za bezzasadny, winien wydac stosowne postanowienie, zgodnie z ww. przepisami prawa.
Odnoszqc si~ do zarzutu "poswiadczenia nieprawdy w pismie o znaczeniu
urz~dowym", poprzez poinformowanie Skariqcego pismem ZN.510.179.2017.KS z 7 lipca
2018 r. o braku okolicznosci do zmiany lub wydania nowej decyzji, pomimo zatwierdzenia
w protokole z komisji konserwatorskiej "zamiennego rozwiqzania do rozwiqzan zawartych
w projekcie budowlanym, dla kt6rego nie przeprowadzono post~powail administracyjnych
w celu zatwierdzenia zmian prawomocnq decyzjq administracyjnq", stwierdzic nalezy,
ie opisanych okolicznosci nie mozna uznac za poswiadczenie nieprawdy w rozumieniu
art. 271 Kodeksu karnego. Istotq czynnosci sprawczej polegajqcej na poswiadczeniu
nieprawdy jest potwierdzenie okolicznosci, kt6ra jui wczesniej zaistniala; poswiadczenie
ma wobec niej charakter wt6rny w odr6znieniu od oswiadczenia z art. 233 § 6 KK. Powyiszy
przepis ma zastosowanie tylko do takich poswiadczen, kt6re podlegajq weryfikacji
w kategoriach prawda - falsz. Dlatego w orzecznictwie przyjmuje si~, ie "odpowiedzialnosc
karna bieglego za przest~pstwo tzw. falszu intelektualnego dotyczy poswiadczenia fakt6w,

14. kt6re poddajCJ, siE( weryfikacji z punktu widzenia ich prawdziwosci lub falszu, natorniast nie
obejrnuje sarnych ocen" (wyr. SN z 7.12.2001 r., IV KKN 563/97, OSNKW 2002, Nr 3-4,
poz. 17). Przypornniec nalezy, ze wojew6dzki konserwator zabytk6w dokonujCJ,c oceny
planowanej inwestycji pod wzglE(dern wymagan konserwatorskich, dziala w rarnach uznania
adrninistracyjnego, a uznanie to dokonywane jest w odniesieniu do przepis6w prawa, w tym
wypadku ustawy o ochronie zabytk6w i opiece nad zabytkami oraz wiedzy specjalistycznej
os6b zatrudnionych w organach wlasciwych w sprawie. Wspornniec naleiy, ze uznanie
adrninistracyjne jest uprawnieniern organ6w adrninistracji do ksztaltowania skutk6w
prawnych w rarnach pewnej swobody, kt6rq pozostawiajq jej przepisy prawa rnaterialnego
oraz w rarnach obowi<!zujqcych regul proceduralnych.
Uwzglt(dniaj~c powyzsze skargf( nalezalo zalatwicjak na wstf(pie.
Stosownie do art. 239 § 1 Kodeksu post~powania administracyjnego, w przypadku
gdy skarga, w wyniku jej rozpatrzenia, uznana zostala za bezzasadnq i jej bezzasadnosc
vvykazano w odpowiedzi na skargE(, a skarzqcy ponowil skargE( bez wskazania nowych
okolicznosci - organ wlasciwy do jej rozpatrzenia rnoze podtrzymac swoje poprzednie
stanowisko z odpowiedniq adnotacj'l w aktach sprawy- bez zawiadarniania skarzqcego.
Otrpmujq:
..!: Pan Tomasz Korzeniowski, TOnZ Oddzial w Gdansku, ul. Browarna 2/7, 80-298 Gdansk
2. A/a
Do wiadomosci:
1. Pomorski Wojewödzki Konserwator Zabytköw
2. Prokuratura Rejonowa Gdm1sk-Sr6dmie5cie w Gdansku, ul. Piekarnicza 10/ C, 80-126 Gdansk
3. KMP w Gdaiisku, Wydzial do Walki z Przest~pczosciq Gospodarczq i Korupcjq, ul. Kartuska 245b, 80-125
Gdaiisk