Ruzgar Enerjisine Dayali Uretim Tesisleri Teknik Kriterler

1. Güç Sistemleri Bölümü
TEIAS-EKH-2011 TDEP, 11.06.2012
Bilgi için: oguz.yilmaz@uzay.tubitak.gov.tr; ismail.elma@uzay.tubitak.gov.tr 1/22
Şebeke Yönetmeliği EK-18 Değişiklik Önerileri - Güncelleme
TÜBİTAK UZAY-TEİAŞ EKH Teknik Destek ve Eğitim Projesi kapsamında,
TEİAŞ Elektrik Kalite Hizmetleri Müdürlüğü için,
Oğuz YILMAZ, İsmail ELMA
TÜBİTAK Güç Sistemleri Bölümü, Ankara
11.06.2012
Şebeke Yönetmeliği EK-18’de yapılacak değişikliklere dair değerlendirmeler ve alternatif
öneriler aşağıda belirtilen 14 Mart 2012 tarihli rapor ile TEİAŞ Elektrik Kalite Hizmetleri
Müdürlüğü’ne iletilmiş; 20 Nisan 2012 tarihli rapor ile de Elektrik Kalite Hizmetleri
Müdürlüğü aracılığıyla iletilen yorumlar dikkate alınarak değişiklik önerileri iletilmişti.
Bu raporda ise, iletilen son yorumlar dikkate alınarak E.18.5 bölümü ile ilgili yeni değişiklik
önerileri sunulmaktadır.
11.06.2012, Ankara

2. Güç Sistemleri Bölümü
TEIAS-EKH-2011 TDEP, 11.06.2012
Bilgi için: oguz.yilmaz@uzay.tubitak.gov.tr; ismail.elma@uzay.tubitak.gov.tr 2/22
 E.18.5 bölümünde rüzgar enerjisine dayalı üretim tesisinin reaktif güç kapasitesi ile ilgili
olarak Şekil E.18.5.1’de grafikte belirtilen “0.1 pu çıkış gücünün (tesis toplamı, aktif güç)
altında reaktif güç desteği aranmayacaktır.” ifadesi, ilgili üretim tesisinin aktif çıkış
gücünün 0.1 pu değerinin altında olması durumunda reaktif güç ihtiyacını sistemden
sağlamasına ya da sisteme gereksiz reaktif güç vermesine olanak sağlamaktadır. Bunun
önüne geçmek için Şekil E.18.5.1 aşağıdaki gibi değiştirilip,
ġekil E.18.5.1 – Rüzgâr Santralı Bağlantı Noktası Reaktif Güç Kapasite Eğrisi
“İlgili üretim tesisi bağlantı noktası aktif gücü, kurulu gücün %10’unun altındayken ve
normal çalışma koşullarının geçerli olduğu durumlarda; iletim sistemi bağlantı noktasında
ölçülen reaktif güç aşırı veya düşük ikazlı olarak söz konusu üretim tesisinin kurulu
gücünün %5’ini geçmemelidir.”
paragrafının E.18.5 Reaktif Güç Desteği maddesine eklenebileceği belirtilebilir.

3. Güç Sistemleri Bölümü
TEIAS-EKH-2011 TDEP, 11.06.2012
Bilgi için: oguz.yilmaz@uzay.tubitak.gov.tr; ismail.elma@uzay.tubitak.gov.tr 3/22
Şebeke Yönetmeliği EK-18 Değişiklik Önerileri
TÜBİTAK UZAY-TEİAŞ EKH Teknik Destek ve Eğitim Projesi kapsamında,
TEİAŞ Elektrik Kalite Hizmetleri Müdürlüğü için,
Oğuz YILMAZ, İsmail ELMA
TÜBİTAK Güç Sistemleri Bölümü, Ankara
20.04.2012
Şebeke Yönetmeliği EK-18’de yapılacak değişikliklere dair değerlendirmeler ve alternatif
öneriler 14 Mart 2012 tarihinde aşağıda belirtilen rapor ile TEİAŞ Elektrik Kalite Hizmetleri
Müdürlüğü’ne iletilmişti.
Geçtiğimiz dönemde Elektrik Kalite Hizmetleri Müdürlüğü aracılığıyla özellikle Siemens
tarafından iletilen yorumlar da dikkate alındığında,
 E.18.2 bölümünde
“…Bu geçici rejim reaktif akım desteği 20 ms içerisinde aktif hale gelmeli ve 1.5 saniye
boyunca sürdürülebilmelidir.”
cümlesinin,
“…Bu geçici rejim reaktif akım desteği en geç 60 ms içerisinde aktif hale gelmeye
başlamalı ve 1.5 saniye boyunca sürdürülebilmelidir”
şeklinde değiştirilebileceği,
 E.18.4 Frekans Tepkisi bölümünde, önerdiğimiz ifade değişikliğinin kalmasıyla daha önce
TEİAŞ’ça değiştirilmesi düşünülen grafiğin yönetmeliğin orijinal halindeki ile aynı
tutulabileceği,

4. Güç Sistemleri Bölümü
TEIAS-EKH-2011 TDEP, 11.06.2012
Bilgi için: oguz.yilmaz@uzay.tubitak.gov.tr; ismail.elma@uzay.tubitak.gov.tr 4/22
 E.18.6’da
“…İlgili üretim tesisi, şebeke bağlantı noktası geriliminde, normal işletme koşullarında
gerçekleşebilecek ani bir basamak değişimine, en geç 200 ms’de cevap vermeye
başlamalı, reaktif çıkış gücü olması gereken denge değerine en geç 1 saniye içerisinde
ulaşmalı ve en geç 2 saniye içerisinde dengeye oturmalıdır.”
cümlesinin
“İlgili üretim tesisi, şebeke bağlantı noktası geriliminde, normal işletme koşullarında
gerçekleşebilecek ani bir basamak değişimine, en geç 200 ms’de cevap vermeye başlamalı
reaktif çıkış gücü olması gereken denge değerinin %90'ına en geç 1 saniye içerisinde
ulaşmalı ve en geç 2 saniye içerisinde dengeye oturmalıdır”
şeklinde değiştirilebileceği,
belirtilebilir.
Bunun yanında, güç sistemlerinde meydana gelen salınımların sönümlendirilmesi (Power
System Oscillation Damping, PSS applications for wind power plants) ve Eylemsizlik
(Inertia) konusundaki beklentilerin Rüzgar Santrallari için henüz tam bir olgunluğa
erişmediği değerlendirilmektedir. Dolayısıyla bu konu hakkında EK-18’de henüz bir
beklenti oluşturulmamasının uygun olacağı, ancak ileriki tarihlerde bu konular hakkındaki
teknik beklentilerin olgunlaşması ve Türkiye’de rüzgâra dayalı üretim kapasitesinin
artmasıyla gündeme getirilebileceği belirtilebilir.
20.04.2012, Ankara

5. Güç Sistemleri Bölümü
TEIAS-EKH-2011 TDEP, 11.06.2012
Bilgi için: oguz.yilmaz@uzay.tubitak.gov.tr; ismail.elma@uzay.tubitak.gov.tr 5/22
Şebeke Yönetmeliği EK-18 Değişiklik Önerilerinin Yan Hizmet
Uygulamaları Açısından Değerlendirilmesi ve Alternatif Öneriler
TÜBİTAK UZAY-TEİAŞ EKH Teknik Destek ve Eğitim Projesi kapsamında,
TEİAŞ Elektrik Kalite Hizmetleri Müdürlüğü için,
Oğuz YILMAZ, İsmail ELMA
TÜBİTAK Güç Sistemleri Bölümü, Ankara
14.03.2012
Bu raporda, TEİAŞ Yük Tevzi Dairesi Başkanlığı Elektrik Kalite Hizmetleri Müdürlüğü’nün
talebi doğrultusunda Şebeke Yönetmeliği EK-18’de gerçekleştirilmesi planlanan değişiklik
önerileri yan hizmet uygulamaları açısından değerlendirilmiş ve rüzgâr enerjisine dayalı
üretim tesislerinin hâlihazırda yürürlükte olan yan hizmet uygulamalarına sağlıklı katılımı
açısından (özellikle reaktif güç desteği ve gerilim kontrolü hizmeti) yeni öneriler getirilmiştir.
Tarafımızdan sunulan alternatif öneriler ile birlikte Şebeke Yönetmeliği Ek-18’in yan hizmet
uygulamalarını da içerecek şekilde hazırlanmış, teklif edilen son hali bu raporda sunulmuştur.
Yapılan değerlendirmeler, alternatif öneriler ve bu önerilerin gerekçe ve açıklamaları da
ayrıca verilen tabloda detaylı bir şekilde belirtilmiştir.
14.03.2012, Ankara

6. Güç Sistemleri Bölümü
TEIAS-EKH-2011 TDEP, 11.06.2012
Bilgi için: oguz.yilmaz@uzay.tubitak.gov.tr; ismail.elma@uzay.tubitak.gov.tr 6/22
EK 18
RÜZGÂR ENERJĠSĠNE DAYALI ÜRETĠM TESĠSLERĠNĠN ġEBEKE BAĞLANTI
KRĠTERLERĠ
E.18.1 KAPSAM
Bu kriterler, iletim sistemine bağlı rüzgâr enerjisine dayalı üretim tesisleri ile kurulu
gücü 10 MW ve üzerinde olan dağıtım sistemine bağlı rüzgâr enerjisine dayalı üretim
tesislerine uygulanır. Bu ekte yer almayan konular için bu Yönetmeliğin ilgili hükümleri
geçerlidir.
E.18.2 RÜZGÂR ENERJĠSĠNE DAYALI ÜRETĠM TESĠSLERĠNĠN ARIZA
SONRASI SĠSTEME KATKISI
İletim veya dağıtım sistemi bağlantı noktasındaki şebeke faz-faz geriliminin Şekil
E.18.2.1.’de verilen 1 numaralı ve 2 numaralı bölgelerde kaldığı süre boyunca, herhangi bir
fazda veya tüm fazlarda oluşan gerilim düşümlerinde rüzgâr türbinleri şebekeye bağlı
kalmalıdır.
ġekil E.18.2.1 Rüzgâr Türbinlerinin Arıza ve Arıza Sonrasında Sağlaması Gereken
Tepki
Arıza sırasında gerilim düşümünün 1 numaralı bölgede kaldığı durumlarda, rüzgâr
türbini aktif gücü, arıza temizlendikten hemen sonra saniyede nominal gücünün en az %20’si
oranında artırılarak, üretilebilecek maksimum aktif güç değerine ulaşmalıdır.
Arıza sırasında gerilim düşümünün 2 numaralı bölgede kaldığı durumlarda ise, rüzgâr
türbini aktif gücü, arıza temizlendikten hemen sonra saniyede nominal gücünün en az %5’i
oranında artırılarak, üretilebilecek maksimum aktif güç değerine ulaşmalıdır.
Şebeke bağlantı noktasında meydana gelen +/- %10’a kadar olan gerilim dalgalanmaları
(0.9pu – 1.1pu) normal işletme koşulları olup, rüzgar enerjisine dayalı üretim tesisleri E.18.6
Reaktif Güç Desteği maddesinde belirtilen esaslara uymalıdır.
Şebeke bağlantı noktasında ifade edilen arıza durumlarında oluşacak +/- %10’dan
büyük gerilim dalgalanmalarında her bir rüzgar türbin generatorü tasarlanmış geçici rejim
anma değerlerini aşmadan, gerekirse nominal akımın %100’üne varacak seviyelerde,
maksimum reaktif akım desteği sağlamalıdır. Bu geçici rejim reaktif akım desteği 20 ms
içerisinde aktif hale gelmeli ve 1.5 saniye boyunca sürdürülebilmelidir.

7. Güç Sistemleri Bölümü
TEIAS-EKH-2011 TDEP, 11.06.2012
Bilgi için: oguz.yilmaz@uzay.tubitak.gov.tr; ismail.elma@uzay.tubitak.gov.tr 7/22
E.18.3 AKTĠF GÜÇ KONTROLÜ
İletim sistemine bağlı rüzgâr enerjisine dayalı üretim tesislerinde Yönetmeliğin 134
üncü maddesinde tanımlanan acil durumlarda aktif güç kontrolü yapılabilecektir. Rüzgâr
enerjisine dayalı üretim tesisinin aktif güç çıkışı, gerektiğinde TEİAŞ tarafından gönderilecek
sinyallerle, santralin o anki şartlarda emreamade gücünün %20-%100’ü arasında otomatik
olarak kontrol edilebilir olmalıdır. Bu kapsamda;
a) Kurulu gücü 100 MW ve altında olan rüzgâr enerjisine dayalı üretim tesisleri için,
yük alma hızı dakikada santral kurulu gücünün %5’ini geçmemelidir, yük atma hızı ise
dakikada santral kurulu gücünün %5'inden az olmamalıdır.
b) Kurulu gücü 100 MW’ın üzerinde olan rüzgâr enerjisine dayalı üretim tesisleri için,
yük alma hızı dakikada santral kurulu gücünün %4’ünü geçmemelidir, yük atma hızı ise
dakikada santral kurulu gücünün %4'ünden az olmamalıdır.
E.18.4 FREKANS TEPKĠSĠ
Rüzgâr türbinleri bu Yönetmeliğin 11 inci maddesinde belirtilen frekans aralıkları ve
çalışma sürelerini sağlamalıdır.
Bu çalışma şartlarına ilave olarak, ilgili üretim tesisinde şebeke frekansının 50,2 Hz’in
üzerinde olduğu durumlarda ilave rüzgâr türbini devreye girmemelidir.
Rüzgâr türbini frekans tepkisi Şekil E.18.4.1’de verilen güç-frekans eğrisi sınırları
içinde kalacak şekilde olmalıdır.
ġekil E.18.4.1 – Rüzgâr Türbini Güç-Frekans Eğrisi
Rüzgâr türbini, şebeke frekansı 47.5-50.3 Hz aralığında olduğu sürece emreamade
gücünün tamamını üretebilecek özellikte olmalıdır. Şebeke frekansının 50.3 Hz’in üzerine
çıkması durumunda rüzgar santralleri, Şekil E.18.4.1 de verilen aktif güç-frekans
karakteristiklerini takip ederek %4 hız düşümü değerini sağlayacak şekilde yük atmalı ve 51.5
Hz’de ise tamamiyle devre dışı olmalıdır.

8. Güç Sistemleri Bölümü
TEIAS-EKH-2011 TDEP, 11.06.2012
Bilgi için: oguz.yilmaz@uzay.tubitak.gov.tr; ismail.elma@uzay.tubitak.gov.tr 8/22
E.18.5 REAKTĠF GÜÇ KAPASĠTESĠ
Rüzgâr enerjisine dayalı üretim tesisi, iletim sistemi bağlantı noktasında, Şekil
E.18.5.1’de koyu çizgilerle belirtilen sınırlar dâhilindeki reaktif güç değerleri için her noktada
çalışabilir olmalıdır.
ġekil E.18.5.1 – Rüzgâr Santralı Reaktif Güç Kapasite Eğrisi
Belirlenen ve yan hizmet anlaşmaları ile kayıt altına alınan bu zorunlu reaktif güç
değerlerine Şekil E.18.5.2’de belirtildiği gibi gerilime bağlı olarak gerektiğinde
ulaşılabilmelidir.
ġekil E.18.5.2 Zorunlu Reaktif Güç Değerlerinin Bağlantı Noktası Gerilimine Bağlı Değişimi

9. Güç Sistemleri Bölümü
TEIAS-EKH-2011 TDEP, 11.06.2012
Bilgi için: oguz.yilmaz@uzay.tubitak.gov.tr; ismail.elma@uzay.tubitak.gov.tr 9/22
E.18.6 REAKTĠF GÜÇ DESTEĞĠ SAĞLANMASI
Rüzgar enerjisine dayalı üretim tesisleri, bağlantı noktası geriliminin 0.9pu ve 1.1 pu
değerleri arasında tanımlanan normal işletme koşullarında, bağlantı noktası geriliminin denge
durumu değişimlerine, Şekil E.18.6.1’de belirlenmiş karakteristikler doğrultusunda sürekli
olarak cevap vermelidir.
ġekil E.18.6.1 – Rüzgâra dayalı üretim tesisleri tarafından sisteme verilecek reaktif güç
desteği eğrisi
Gerilim set değeri TEİAŞ tarafından şebeke bağlantı noktası gerilimi için verilecektir.
Rüzgar enerjisine dayalı üretim tesisleri şebeke bağlantı noktası gerilimindeki değişikliklere
Şekil E.18.6.1’de görüldüğü gibi oransal tepki vermelidir.
Şekil E.18.6.1’deki grafikte “droop” değeri, %2 - %7 arasında bir değer olup TEİAŞ
tarafından belirlenecektir. (“Droop” (gerililm düşümü) değeri, üretim tesisinin reaktif çıkış
gücünü 0’dan aşırı ikazlı maksimum reaktif güç değerine veya 0’dan düşük ikazlı maksimum
reaktif çıkış güç değerine çıkması için şebeke geriliminde verilen gerilim set değerine göre
oluşacak % gerilim değişimidir.)
İlgili üretim tesisi, şebeke bağlantı noktası geriliminde, normal işletme koşullarında
gerçekleşebilecek ani bir basamak değişimine, en geç 200 ms’de cevap vermeye başlamalı,
reaktif çıkış gücü olması gereken denge değerine en geç 1 saniye içerisinde ulaşmalı ve en geç
2 saniye içerisinde dengeye oturmalıdır. Denge durumunda, reaktif çıkış gücünde
oluşabilecek salınımların tepe değeri gerçekleşen değişimin %2’sini geçmemelidir.

10. Güç Sistemleri Bölümü
TEIAS-EKH-2011 TDEP, 11.06.2012
Bilgi için: oguz.yilmaz@uzay.tubitak.gov.tr; ismail.elma@uzay.tubitak.gov.tr 10/22
E.18.7 RÜZGÂR ENERJĠSĠNE DAYALI ÜRETĠM TESĠSĠ ġEBEKE BAĞLANTI
TRAFOSU
İletim sistemine doğrudan bağlı rüzgâr enerjisine dayalı üretim tesislerinin şebeke
bağlantı trafoları yük altında otomatik kademe değiştirme özelliğine sahip olmalıdır.
Trafoların sahip olması gerekli diğer özellikleri bu yönetmelik ve Elektrik İletim Sistemi Arz
Güvenilirliği ve Kalitesi Yönetmeliği’nde tanımlanmaktadır.
E.18.8 RÜZGÂR ENERJĠSĠNE DAYALI ÜRETĠM TESĠSLERĠNCE TEĠAġ’A
SAĞLANACAK BĠLGĠLER
Rüzgâr enerjisine dayalı üretim tesisi için TEİAŞ’a yapılan bağlantı anlaşması
başvurusunda aşağıdaki bilgiler TEİAŞ’a sunulur:
1. Rüzgâr enerjisine dayalı üretim tesisinin MWe olarak toplam kurulu güç kapasitesi.
2. Rüzgâr türbinlerinin sayısı ve her bir rüzgâr türbininin MWe cinsinden nominal gücü
ve tipi (asenkron, senkron, tip 3, tip 4, vs.).
3. Türbinlerin şebekeye bağlantı şekli (doğrudan bağlı; çift uyartımlı asenkron jeneratör,
AC/DC/AC çeviricili senkron jeneratör).
4. Rüzgâr türbinlerinin minimum ve maksimum rüzgâr hızı değerlerindeki işletim
durumu (rüzgâr hızına göre rüzgâr türbinlerindeki üretim değişimini gösteren grafikler).
5. Gerilim ve akım harmonikleri ile fliker etkisini sınırlandırmak üzere kurulacak
sistemlerin tipi ve etiket değerleri.
6. ISO/IEC17025 akreditasyonuna sahip bir kuruluş tarafından, IEC61400-12 standardı
normlarına göre yapılmış ölçümlere dayalı olarak, IEC 61400-21 standardına uygun olarak
hazırlanmış güç kalitesi etki değerlendirme raporu.
7. Sistem etütlerinde kullanılmak üzere tesis edilecek olan rüzgâr türbinlerinin statik ve
dinamik modelleri. Bu kapsamda, türbinlerin statik ve dinamik verilerine ilaveten, rüzgar
çiftliğindeki kablo sisteminin de statik veri detayları (gerilim seviyesi, kesit, uzunluk, vs)
8. Rüzgâr çiftliklerinin master kontrolcü fonksiyonel şemaları ve matemetiksel
modelleri ile set edilen parametreleri,
9. Bölgesel 1/25.000’lik coğrafik harita üzerinde tesis edilecek rüzgâr enerjisine dayalı
üretim tesisi ve rüzgâr türbinlerinin yerinin coğrafi koordinatları.
10. TEİAŞ tarafından ihtiyaç duyulabilecek diğer veriler.
Normal işletmeye geçilmesi ve yan hizmet anlaşmalarının imzalanmasını takiben,
TEİAŞ tarafından talep edilmesi halinde, rüzgar enerjisine dayalı üretim tesisleri,
sağlayacakları yan hizmetlerin uygunluk değerlendirmesi için, tanımlanacak parametre ve
değişkenleri belirlenen veri formatı ve veri iletim süreci dahilinde TEİAŞ’a sunmalıdır.

11. Güç Sistemleri Bölümü
TEIAS-EKH-2011 TDEP, 11.06.2012
Bilgi için: oguz.yilmaz@uzay.tubitak.gov.tr; ismail.elma@uzay.tubitak.gov.tr 11/22
ELEKTRĠK KALĠTE HĠZMETLERĠ MÜDÜRLÜĞÜ’NE ĠLETĠLEN ELEKTRĠK PĠYASASI ġEBEKE YÖNETMELĠĞĠ EK-18 DEĞĠġĠKLĠK
TASLAĞI’NIN MEVCUT YAN HĠZMET UYGULAMALARI AÇISINDAN DEĞERLENDĠRĠLMESĠ
ġebeke Yönetmeliği EK-18
Mevcut Hali
Elektrik Kalite Hizmetleri
Müdürlüğü’ne Ġletilen DeğiĢiklik
Önerileri
Önerilen DeğiĢikliklerin
Gerekçeleri/Açıklamalar
DeğiĢiklik önerilerinin TEĠAġ-
EKH-2011 projesi kapsamında
Elektrik Kalite Hizmetleri
Müdürlüğü’nün talebi
doğrultusunda
değerlendirilmesi ve alternatif
öneriler
(Oğuz Yılmaz/Ismail Elma)
E.18.2 RÜZGAR ENERJĠSĠNE
DAYALI ÜRETĠM TESĠSLERĠNĠN
ARIZA SONRASI SĠSTEME KATKISI
İletim veya dağıtım sistemi bağlantı
noktasındaki şebeke faz-faz geriliminin
Şekil E.18.2.1.’de verilen 1 numaralı ve 2
numaralı bölgelerde kaldığı süre boyunca,
herhangi bir fazda veya tüm fazlarda
oluşan gerilim düşümlerinde rüzgâr
türbinleri şebekeye bağlı kalmalıdır.
ġekil E.18.2.1 Rüzgâr Türbinlerinin
Arıza ve Arıza Sonrasında Sağlaması
Gereken Tepki
E.18.2 RÜZGAR ENERJĠSĠNE
DAYALI ÜRETĠM TESĠSLERĠNĠN
ARIZA SONRASI SĠSTEME KATKISI
İletim veya dağıtım sistemi bağlantı
noktasındaki şebeke faz-faz geriliminin
Şekil E.18.2.1.’de verilen 1 numaralı ve 2
numaralı bölgelerde kaldığı süre boyunca,
herhangi bir fazda veya tüm fazlarda
oluşan gerilim düşümlerinde rüzgâr
türbinleri şebekeye bağlı kalmalıdır.
ġekil E.18.2.1 Rüzgâr Türbinlerinin
Arıza ve Arıza Sonrasında Sağlaması
Gereken Tepki
Şekil E.18.2.1.’de ki eğrinin 2
numaralı bölgesi,
i) Söz konusu iletim tesisinde
gerçekleşen faz-toprak kısa
devre kombinasyonlarını
ii) Yakın iletim tesislerinde
gerçekleşen faz toprak kısa
devre olayı sonucunda ilgili
koruma rölelerinin
çalışmama durumunu
(Bilindiği üzere, TEİAŞ
şebekesinde 1. Zone
rölelerinin 0.15 sn içinde
arızayı temizleyemedikleri
durumda, 2. Zone rölelerinin
en geç 0.4 sn içinde arızayı
temizlemeleri
beklenmektedir)
iii)Zayıf şebekelerde
indüksiyon motor yükleri
(YeĢil olarak vurgulanmıĢ
bölümler yerine mavi ile
vurgulanmıĢ bölümler
değerlendirilmelidir)
Yan Hizmet Uygulamaları
açısından ek bir değerlendirme
yapılmamıştır.
U,ŞebekeFaz-Fazgerilimi(p.u)
Zaman, milisaniye
0 150 700 1500 3000
1.0
0.9
0.7
0.45
2
1
Rüzgar türbinleri bu eğrinin
üzerinde şebekeden
ayrılmayacaktır

12. Güç Sistemleri Bölümü
TEIAS-EKH-2011 TDEP, 11.06.2012
Bilgi için: oguz.yilmaz@uzay.tubitak.gov.tr; ismail.elma@uzay.tubitak.gov.tr 12/22
Arıza sırasında gerilim düşümünün 1
numaralı bölgede kaldığı durumlarda,
rüzgâr türbini aktif gücü, arıza
temizlendikten hemen sonra saniyede
nominal gücünün %20’si oranında
artırılarak, üretebilecek maksimum aktif
güç değerine ulaşmalıdır.
Arıza sırasında gerilim düşümünün 2
numaralı bölgede kaldığı durumlarda ise,
rüzgâr türbini aktif gücü, arıza
temizlendikten hemen sonra saniyede
nominal gücünün %5’i oranında artırılarak,
üretebilecek maksimum aktif güç değerine
ulaşmalıdır.
Gerilim dalgalanmalarında, rüzgâr
türbinlerinin vermesi gereken reaktif güç
tepkisi Şekil E.18.2.2 de verilmiştir.
ġekil E.18.2.2 Gerilim
dalgalanmalarında, rüzgâr türbinlerinin
vermesi gereken reaktif güç tepkisi
Arıza sırasında gerilim düşümünün 1
numaralı bölgede kaldığı durumlarda,
rüzgâr türbini aktif gücü, arıza
temizlendikten hemen sonra saniyede
nominal gücünün en az %20’si oranında
artırılarak, üretebilecek üretilebilecek
maksimum aktif güç değerine ulaşmalıdır.
Arıza sırasında gerilim düşümünün 2
numaralı bölgede kaldığı durumlarda ise,
rüzgâr türbini aktif gücü, arıza
temizlendikten hemen sonra saniyede
nominal gücünün en az %5’i oranında
artırılarak, üretebilecek üretilebilecek
maksimum aktif güç değerine ulaşmalıdır.
Gerilim dalgalanmalarında, rüzgâr
türbinlerinin vermesi gereken reaktif güç
tepkisi Şekil E.18.2.2 de verilmiştir.
ġekil E.18.2.2 Gerilim
dalgalanmalarında, rüzgâr türbinlerinin
vermesi gereken reaktif güç tepkisi
nedeniyle yaşanabilen büyük
gerilim çukurlarını (TEİAŞ
Milli Güç Kalitesi İzleme
Projesi kapsamında alınan
güç kalitesi olay kayıtları
incelendiğinde, Şekil 1’in 2.
bölgesinde kalan gerilim
çukurlarının gerçekleşme
olasılığı oldukça düşük
olarak
değerlendirilmektedir.)
kapsamaktadır.
Dolayısıyla, iii) numaralı
argüman gözetilerek, Fault Ride
Through eğrisinin 2. kısmının
süresini uzatmak, yukarıdaki
açıklamalar dahilinde sistem
açısından hayati önem arz etmez
iken, üretici açısından söz konusu
crowbar direncinin enerji
soğurma kapasitesinin
arttırılması, yatırımcı açısından ek
yatırım maliyeti anlamına
gelmektedir.
Bunun yanı sıra, Şekil E.18.2.2’de
verilen eğri, EK-18 Bölümünün 2.
maddesinde tanımlanan rüzgâr
türbinlerinin vermeleri gereken
reaktif güç tepkisinin alt limitidir.
Başka bir deyişle, yönetmelikteki
Alternatif Öneri:
Şebeke bağlantı noktasında
meydana gelen +/- %10’a kadar
olan gerilim dalgalanmaları
(0.9pu – 1.1pu) normal işletme
koşulları olup, rüzgar enerjisine
dayalı üretim tesisleri E.18.6
Reaktif Güç Desteği maddesinde
belirtilen esaslara uymalıdır.
Şebeke bağlantı noktasında
daha once ifade edilen arıza
durumlarında oluşacak +/-
%10’dan büyük gerilim
dalgalanmalarında her bir rüzgar
türbin generatorü tasarlanmış
geçici rejim anma değerlerini
aşmadan, gerekirse nominal
akımın %100’üne varacak
seviyelerde, maksimum reaktif
akım desteği sağlamalıdır. Bu
geçici rejim reaktif akım desteği
20 ms içerisinde aktif hale
gelmeli ve 1.5 saniye boyunca
sürdürülebilmelidir.
Gerekçe/Açıklama :
Normal işletme koşulları, +/- %
10’a kadar olan gerilim
dalgalanmaları (0.9pu – 1.1pu)
olarak belirtilmiştir. Ayrıca
normal işletme koşullarında da,
kapasite olarak şebeke

13. Güç Sistemleri Bölümü
TEIAS-EKH-2011 TDEP, 11.06.2012
Bilgi için: oguz.yilmaz@uzay.tubitak.gov.tr; ismail.elma@uzay.tubitak.gov.tr 13/22
Şebeke geriliminde meydana gelen
%10’a kadar olan dalgalanmalarda rüzgâr
türbini herhangi bir tepki vermeyecektir.
Bu sınırın üzerindeki dalgalanmalarda,
nominal gerilimin %1’lik değişimi için
nominal akımın %2’si oranında reaktif
akım desteği gerekmektedir (Şekil
E.18.2.2). Bu destek 20 milisaniye içinde
gerçekleşmeli ve Şekil E.18.2.1 de
görüldüğü gibi bu desteği 3 saniye boyunca
sürdürmelidir.
Şebeke bağlantı noktası geriliminde
meydana gelen %10’a kadar olan
dalgalanmalarda rüzgâr türbini herhangi bir
tepki vermeyecektir. Bu sınırın üzerindeki
dalgalanmalarda, nominal gerilimin %1’lik
değişimi için nominal akımın en az %2’si
oranında reaktif akım desteği
gerekmektedir (Şekil E.18.2.2). Bu destek
20 milisaniye içinde gerçekleşmeli
aktifleşmeli ve Şekil E.18.2.1 de görüldüğü
gibi bu desteği 3 1,5 saniye boyunca
sürdürmelidir.
mevcut “eşitlik” önermesinin,
kabul edilebilir en düşük seviye
olacak şekilde ifade edilmesinin,
son rüzgar türbini teknolojilerinin
reaktif güç kapasitelerinin daha
iyi kullanılabilmesine imkan
sağlayacağı ve reaktif
kapasitesinin tamamının 20ms
içerisinde sağlanamayacağı
değerlendirilmektedir. Dolayısıyla
yönetmelikteki ifadenin, “Fault
Ride Through” kapasitesi
konusundaki görüşler de
gözetilerek revize edilmesi
gerekmektedir.
yönetmeliğinde belirtilen
kriterleri sağlayan rüzgâr
enerjisine dayalı üretim
tesislerinin hâlihazırda
uygulamada olan reaktif güç
destek hizmeti doğrultusunda,
sisteme reaktif güç desteği
vermesi gerekmektedir.
Özellikle kısa devre
durumlarında bunun dışında
oluşacak gerilim
dalgalanmalarındaki “voltage
boosting” etkisi de yukarıda ifade
edildiği şekilde belirtilmiştir.
Normal koşullarda
sağlanması gereken reaktif güç
desteği ile ilgili yeni grafikler
eklendiği için de mevcut grafik
çıkarılmıştır.

14. Güç Sistemleri Bölümü
TEIAS-EKH-2011 TDEP, 11.06.2012
Bilgi için: oguz.yilmaz@uzay.tubitak.gov.tr; ismail.elma@uzay.tubitak.gov.tr 14/22
E.18.3 AKTĠF GÜÇ KONTROLÜ
İletim sistemine bağlı rüzgâr
enerjisine dayalı üretim tesislerinde
Yönetmeliğin 134 üncü maddesinde
tanımlanan acil durumlarda aktif güç
kontrolü yapılabilecektir. Rüzgâr enerjisine
dayalı üretim tesisinin aktif güç çıkışı,
gerektiğinde TEİAŞ tarafından
gönderilecek sinyallerle, tesisin toplam
kurulu gücünün %20-%100’ü arasında
otomatik olarak kontrol edilebilir olmalıdır.
Bu kapsamda;
a) Kurulu gücü 100 MW ve altında
olan rüzgâr enerjisine dayalı üretim
tesisleri için, yük alma/atma hızı dakikada
kurulu gücün %5’i kadar olmalıdır.
b) Kurulu gücü 100 MW’ın üzerinde
olan rüzgâr enerjisine dayalı üretim
tesisleri için, yük alma/atma hızı dakikada
kurulu gücün %4’ü kadar olmalıdır.
E.18.3 AKTĠF GÜÇ KONTROLÜ
İletim sistemine bağlı rüzgâr
enerjisine dayalı üretim tesislerinde
Yönetmeliğin 134 üncü maddesinde
tanımlanan acil durumlarda aktif güç
kontrolü yapılabilecektir. Rüzgâr enerjisine
dayalı üretim tesisinin aktif güç çıkışı,
gerektiğinde TEİAŞ tarafından
gönderilecek sinyallerle, tesisin toplam
kurulu gücünün santralin o anki Ģartlarda
emreamade gücünün %20-%100’ü
arasında otomatik olarak kontrol edilebilir
olmalıdır. Bu kapsamda;
a) Kurulu gücü 100 MW ve altında
olan rüzgâr enerjisine dayalı üretim
tesisleri için, yük alma/atma hızı dakikada
kurulu gücün %5’i kadar olmalıdır yük
alma hızı dakikada santral kurulu
gücünün %5’ini geçmemelidir, yük atma
hızı ise dakikada santral kurulu
gücünün %5'inden az olmamalıdır.
b) Kurulu gücü 100 MW’ın üzerinde
olan rüzgâr enerjisine dayalı üretim
tesisleri için, yük alma/atma hızı dakikada
kurulu gücün %4’ü kadar olmalıdır yük
alma hızı dakikada santral kurulu
gücünün %4’ünü geçmemelidir, yük
atma hızı ise dakikada santral kurulu
gücünün %4'ünden az olmamalıdır.
Bilindiği üzere, RES'lerin
şebekeye aktarabilecekleri azami
güç, türbin bazında, o anki rüzgâr
şartları ile sınırlıdır. RES üretim
tesisi genelinde çıkış gücünün
kurulu güç seviyesinde
ayarlanabilir olması şartı, tesis
dâhilinde günümüz elektrik
piyasası şartlarında rekabetçi
olamayan enerji depolama tesisi
ve işletimi gereksinimini
doğurmaktadır. Bunun yanı sıra,
söz konusu maddedeki mevcut
“eşitlik” önermesinin, “eşitsizlik”
önermesi olacak şekilde ifade
edilmesinin, son teknolojiye sahip
rüzgâr parkı master
kontrolcülerinin aktif güç kontrol
kapasitelerini daha iyi
kullanılabilmesine imkân
sağlayacağı
değerlendirilmektedir.
Yan Hizmet Uygulamaları
açısından şu aşamada ek bir
değerlendirme yapılmamıştır.

15. Güç Sistemleri Bölümü
TEIAS-EKH-2011 TDEP, 11.06.2012
Bilgi için: oguz.yilmaz@uzay.tubitak.gov.tr; ismail.elma@uzay.tubitak.gov.tr 15/22
E.18.4 FREKANS TEPKĠSĠ
Rüzgâr türbinleri bu Yönetmeliğin 11
inci maddesinde belirtilen frekans aralıkları
ve çalışma sürelerini sağlamalıdır.
Bu çalışma şartlarına ilave olarak,
şebeke frekansının 50.2 Hz’in üzerinde
olduğu durumlarda ilave rüzgâr türbini
devreye girmemelidir.
Rüzgâr türbini frekans tepkisi Şekil
E.18.4.1’de verilen güç-frekans eğrisi
sınırları içinde kalacak şekilde olmalıdır.
ġekil E.18.4.1 – Rüzgâr Türbini
Güç-Frekans Eğrisi
Rüzgâr türbini, şebeke frekansı 47.5-
50.3 Hz aralığında olduğu sürece
emreamade gücünün tamamını üretebilecek
özellikte olmalıdır. Şebeke frekansının
50.3 Hz’in üzerine çıkması durumunda ise
Şekil E.18.4.1 de verilen eğriyi takip
ederek her 100 mHz frekans artışı için
emreamade gücünün %5’i oranında yük
atabilmelidir.
E.18.4 FREKANS TEPKĠSĠ
Rüzgâr türbinleri bu Yönetmeliğin 11
inci maddesinde belirtilen frekans aralıkları
ve çalışma sürelerini sağlamalıdır.
Bu çalışma şartlarına ilave olarak,
şebeke frekansının 50.2 Hz’in üzerinde
olduğu durumlarda ilave rüzgâr türbini
devreye girmemelidir.
Rüzgâr türbini frekans tepkisi Şekil
E.18.4.1’de verilen güç-frekans eğrisi
sınırları içinde kalacak şekilde olmalıdır.
ġekil E.18.4.1 – Rüzgâr Türbini
Güç-Frekans Eğrisi
Rüzgâr türbini, şebeke frekansı 47.5-
50.3 Hz aralığında olduğu sürece
emreamade gücünün tamamını üretebilecek
özellikte olmalıdır. Şebeke frekansının
50.3 Hz’in üzerine çıkması durumunda ise
Şekil E.18.4.1’de verilen eğriyi aktif güç-
frekans karakteristiklerini takip ederek
her 100 mHz frekans artışı için emreamade
türbin kurulu gücünün %5’i oranında yük
atabilmelidir.
Mevcut yönetmelik hükümlerinin
işaret ettiği işletme şartları
günümüz teknolojisi ile
sağlanabilir olmakla beraber,
uluslararası uygulamalar ve
şebeke gereksinimleri göz önüne
alındığında, yönetmelikteki
ifadenin son paragrafının revize
edilmesinin; söz konusu hizmetin
hem TEİAŞ açısından daha
sağlıklı takip edilebilmesi hem de
üretici tarafından daha iyi
uygulanmasına imkân sağlayacağı
değerlendirilmektedir.
Altenatif Öneri
Rüzgâr türbini, şebeke frekansı
47.5-50.3 Hz aralığında olduğu
sürece emreamade gücünün
tamamını üretebilecek özellikte
olmalıdır. Şebeke frekansının
50.3 Hz’in üzerine çıkması
durumunda rüzgar santralleri,
Şekil E.18.4.1 de verilen aktif
güç-frekans karakteristiklerini
takip ederek %4 hız düşümü
değerini sağlayacak şekilde yük
atmalı ve 51.5 Hz’de ise
tamamiyle devre dışı olmalıdır.
RüzgarTürbiniEmreAmadeAktifGücü
Frekans, Hertz
%100
47.5 50 50.3 51.5
%40

16. Güç Sistemleri Bölümü
TEIAS-EKH-2011 TDEP, 11.06.2012
Bilgi için: oguz.yilmaz@uzay.tubitak.gov.tr; ismail.elma@uzay.tubitak.gov.tr 16/22
E.18.5 REAKTĠF GÜÇ KAPASĠTESĠ
Rüzgâr enerjisine dayalı üretim tesisi
iletim sistemi bağlantı noktasında, Şekil
E.18.5.1’de koyu çizgilerle belirtilen
sınırlar dâhilindeki güç faktörü değerleri
için her noktada çalışabilir olmalıdır.
ġekil E.18.5.1 – Rüzgâr Santralı
Reaktif Güç Kapasite Eğrisi
Şebekeye bağlı trafonun kademe
oranları, Şekil E.18.5.2’de Z noktasında
şebeke gerilim aralığındaki (nominal
gerilimin ±%10’u) her gerilim değeri için
Y noktasında nominal gerilimi
sağlamalıdır.
E.18.5 REAKTĠF GÜÇ KAPASĠTESĠ
Rüzgâr enerjisine dayalı üretim tesisi
iletim sistemi bağlantı noktasında,
E.18.5.2’de belirtilen Y noktasındaki
0.95-1.05 pu gerilim bandı dahilinde,
Şekil E.18.5.1’de koyu çizgilerle belirtilen
sınırlar dâhilindeki güç faktörü değerleri
için her noktada devamlı çalışabilir
olmalıdır.
ġekil E.18.5.1 – Rüzgâr Santralı
Reaktif Güç Kapasite Eğrisi
Şebekeye bağlı trafonun kademe
oranları, Şekil E.18.5.2’de Z noktasında
şebeke gerilim aralığındaki (nominal
gerilimin ±%10’u) her gerilim değeri için
Y noktasında nominal gerilimi otomatik
kademe değiĢtiricileri vasıtası ile
sağlamalıdır.
Mevcut yönetmelik hükümlerinin
işaret ettiği işletme şartları
günümüz teknolojisi ile
sağlanabilir olmakla beraber,
uluslararası uygulamalar ve
şebeke gereksinimleri göz önüne
alındığında, yönetmelikteki ilgili
maddenin revize edilmesi
gerekmektedir.
Alternatif Öneri:
E.18.5 REAKTĠF GÜÇ
KAPASĠTESĠ
Rüzgâr enerjisine dayalı
üretim tesisi iletim sistemi
bağlantı noktasında, Şekil
E.18.5.1’de koyu çizgilerle
belirtilen sınırlar dâhilindeki
reaktif güç değerleri için her
noktada çalışabilir olmalıdır.
ġekil E.18.5.1 – Rüzgâr
Santralı Reaktif Güç Kapasite
Eğrisi
Belirlenen ve yan hizmet
anlaşmaları ile kayıt altına alınan
bu zorunlu reaktif güç değerlerine
Şekil E.18.5.2’de belirtildiği gibi
gerilime bağlı olarak gerektiğinde
ulaşılabilmelidir.
X Y Z
Rüzgar Türbini Türbin Çıkış
Trafosu
Şebeke Bağlantı
Noktası
Yüksek gerilim
barası

17. Güç Sistemleri Bölümü
TEIAS-EKH-2011 TDEP, 11.06.2012
Bilgi için: oguz.yilmaz@uzay.tubitak.gov.tr; ismail.elma@uzay.tubitak.gov.tr 17/22
ġekil E.18.5.2 – Rüzgâr Santralı
Gerilim Ayar Noktaları.
ġekil E.18.5.2 – Rüzgâr Santralı
Gerilim Ayar Noktaları.
ġekil E.18.5.2 Zorunlu
Reaktif Güç Değerlerinin
Bağlantı Noktası Gerilimine Bağlı
Değişimi
Gerekçe/Açıklama: Yan
hizmet uygulamaları açısından
rüzgâr enerjisine dayalı üretim
tesislerinin zorunlu reaktif güç
kapasitesinin şebeke bağlantı
noktasında belirlenmesi
uygundur.Dolayısı ile önerilen
değişiklik yerine mevcut
yönetmelik hükümlerinin
korunması daha doğru olacaktır.
Ayrıca reaktif güç desteği ve
gerilim kontrolü yan hizmet
uygulaması açısından asıl olan,
Şekil E.18.5.3’de belirtilen Z

18. Güç Sistemleri Bölümü
TEIAS-EKH-2011 TDEP, 11.06.2012
Bilgi için: oguz.yilmaz@uzay.tubitak.gov.tr; ismail.elma@uzay.tubitak.gov.tr 18/22
noktası geriliminin belirlenen
kıstaslar doğrultusunda regüle
edilmesidir. Y noktası gerilimi ise
ilgili üretim tesisi tarafından
dikkate alınabilir.
Bu doğrultuda kollektör
trafosunda yükte kademe
değiştirici olması beklenen yan
hizmetin yerine getirilmesi
açısından bir avantaj
sağlayacaktır.
Bu sebeple değişiklik önerisinin
yerine mevcut yönetmelik
hükümlerini de destekleyen ve
açıklayan alternatif önerinin
kullanılması tavsiye
edilmektedir.
Mevcut yönetmelikte yer
almayan ve eklenmesi gerekli
olan Altenatif Öneri:
E.18.6 REAKTĠF GÜÇ
DESTEĞĠ SAĞLANMASI
Rüzgar enerjisine dayalı
üretim tesisleri, bağlantı noktası
geriliminin 0.9pu ve 1.1 pu
değerleri arasında tanımlanan
normal işletme koşullarında,
bağlantı noktası geriliminin denge
durumu değişimlerine, Şekil
E.18.6.1’de belirlenmiş
karakteristikler doğrultusunda

19. Güç Sistemleri Bölümü
TEIAS-EKH-2011 TDEP, 11.06.2012
Bilgi için: oguz.yilmaz@uzay.tubitak.gov.tr; ismail.elma@uzay.tubitak.gov.tr 19/22
sürekli olarak cevap vermelidir.
ġekil E.18.6.1 – Rüzgâra
dayalı üretim tesisleri tarafından
sağlanması beklenen reaktif güç
desteği eğrisi
Gerilim set değeri TEİAŞ
tarafından şebeke bağlantı noktası
gerilimi için verilecektir. Rüzgar
enerjisine dayalı üretim tesisleri
şebeke bağlantı noktası
gerilimindeki değişikliklere Şekil
E.18.6.1’de görüldüğü gibi
oransal tepki vermelidir.
Şekil E.18.6.1’deki grafikte
“droop” değeri, %2 - %7 arasında
bir değer olup TEİAŞ tarafından
belirlenecektir.
(“Droop” değeri, üretim
tesisinin reaktif çıkış gücünü
0’dan aşırı ikazlı maksimum
reaktif güç değerine veya 0’dan
düşük ikazlı maksimum reaktif
çıkış güç değerine çıkması için

20. Güç Sistemleri Bölümü
TEIAS-EKH-2011 TDEP, 11.06.2012
Bilgi için: oguz.yilmaz@uzay.tubitak.gov.tr; ismail.elma@uzay.tubitak.gov.tr 20/22
şebeke geriliminde verilen gerilim
set değerine göre oluşacak %
gerilim değişimidir.)
İlgili üretim tesisi, şebeke
bağlantı noktası geriliminde
normal işletme koşullarında
gerçekleşebilecek ani bir basamak
değişimine en geç 200 ms’de
cevap vermeye başlamalı, reaktif
çıkış gücü olması gereken denge
değerine en geç 1 saniye
içerisinde ulaşmalı ve en geç 2
saniye içerisinde dengeye
oturmalıdır. Denge durumunda,
reaktif çıkış gücünde oluşabilecek
salınımların tepe değeri
gerçekleşen değişimin %2’sini
geçmemelidir.
Gerekçe/Açıklama: Normal
işletme koşullarında, kapasite
olarak şebeke yönetmeliğinde
belirtilen kriterleri sağlayan
rüzgâr enerjisine dayalı üretim
tesislerinin, halihazırda
uygulamada olan reaktif güç
destek hizmeti doğrultusunda,
sisteme reaktif güç desteği
vermesi gerekmektedir. Bu
sebeple bu maddenin yönetmeliğe
eklenmesi önerilmiştir.
Normal işletme koşullarında
rüzgar enerjisine dayalı üretim

21. Güç Sistemleri Bölümü
TEIAS-EKH-2011 TDEP, 11.06.2012
Bilgi için: oguz.yilmaz@uzay.tubitak.gov.tr; ismail.elma@uzay.tubitak.gov.tr 21/22
tesisleri, şebeke bağlantı noktası
geriliminin TEİAŞ tarafından
belirlenen set değerinden sapma
miktarıyla orantılı bir şekilde
tepki vermelidir. Bu doğrultuda
bu madde şekillendirilmiştir.
E.18.7 RÜZGÂR ENERJĠSĠNE
DAYALI ÜRETĠM TESĠSLERĠNCE
TEĠAġ’A SAĞLANACAK BĠLGĠLER
Rüzgâr enerjisine dayalı üretim tesisi
için TEİAŞ’a yapılan bağlantı anlaşması
başvurusunda aşağıdaki bilgiler TEİAŞ’a
sunulur:
1. Bölgesel 1/25.000’lik coğrafik
harita üzerinde tesis edilecek rüzgâr
enerjisine dayalı üretim tesisi ve rüzgâr
türbinlerinin yerinin coğrafi koordinatları .
2. Rüzgâr enerjisine dayalı üretim
tesisinin MWe olarak toplam kurulu güç
kapasitesi.
3. Rüzgâr türbinlerinin sayısı ve her
bir rüzgâr türbininin MWe cinsinden
nominal gücü ve tipi (asenkron, senkron).
4. Türbinlerin şebekeye bağlantı şekli
(doğrudan bağlı; çift uyartımlı asenkron
jeneratör, AC/DC/AC çeviricili senkron
jeneratör).
5. Rüzgâr türbinlerinin minimum ve
maksimum rüzgâr hızı değerlerindeki
işletim durumu (rüzgâr hızına göre rüzgâr
türbinlerindeki üretim değişimini gösteren
grafikler).
E.18.7 RÜZGÂR ENERJĠSĠNE
DAYALI ÜRETĠM TESĠSLERĠNCE
TEĠAġ’A SAĞLANACAK BĠLGĠLER
Rüzgâr enerjisine dayalı üretim tesisi için
TEİAŞ’a yapılan bağlantı anlaşması
başvurusunda aşağıdaki bilgiler TEİAŞ’a
sunulur:
1. Rüzgâr enerjisine dayalı üretim
tesisinin MWe olarak toplam kurulu güç
kapasitesi.
2. Rüzgâr türbinlerinin sayısı ve her
bir rüzgâr türbininin MWe cinsinden
nominal gücü ve tipi (asenkron, senkron,
tip 3, tip 4, vs.).
3. Türbinlerin şebekeye bağlantı şekli
(doğrudan bağlı; çift uyartımlı asenkron
jeneratör, AC/DC/AC çeviricili senkron
jeneratör).
4. Rüzgâr türbinlerinin minimum ve
maksimum rüzgâr hızı değerlerindeki
işletim durumu (rüzgâr hızına göre rüzgâr
türbinlerindeki üretim değişimini gösteren
grafikler).
5. Gerilim ve akım harmonikleri ile
fliker etkisini sınırlandırmak üzere
kurulacak sistemlerin tipi ve etiket
Bugüne kadar edilinilen
deneyimler sonucunda, gerekli
sistem etütlerinin yapılabilmesi
için ilgili verilerin TEİAŞ’a
sağlanması gereklidir.
Mevcut yönetmelikte yer
almayan ve eklenmesi gerekli
olan Altenatif Öneri:
Normal işletmeye geçilmesi ve
yan hizmet anlaşmalarının
imzalanmasını takiben, TEİAŞ
tarafından talep edilmesi halinde,
rüzgar enerjisine dayalı üretim
tesisleri, sağlayacakları yan
hizmetlerin uygunluk
değerlendirmesi için,
tanımlanacak parametre ve
değişkenleri belirlenen veri
formatı ve veri iletim süreci
dahilinde TEİAŞ’a sunmalıdır.

22. Güç Sistemleri Bölümü
TEIAS-EKH-2011 TDEP, 11.06.2012
Bilgi için: oguz.yilmaz@uzay.tubitak.gov.tr; ismail.elma@uzay.tubitak.gov.tr 22/22
6. Gerilim ve akım harmonikleri ile
fliker etkisini sınırlandırmak üzere
kurulacak sistemlerin tipi ve etiket
değerleri.
7. Sistem etütlerinde kullanılmak
üzere tesis edilecek olan rüzgâr
türbinlerinin statik ve dinamik modelleri.
8. TEİAŞ tarafından ihtiyaç duyulan
diğer veriler.
değerleri.
6. ISO/IEC17025 akreditasyonuna
sahip bir kuruluş tarafından, IEC61400-12
standardı normlarına göre yapılmış
ölçumlere dayalı olarak, IEC 61400-21
standardına uygun olarak hazırlanmış güç
kalitesi etki değerlendirme raporu.
7. Sistem etütlerinde kullanılmak
üzere tesis edilecek olan rüzgâr
türbinlerinin statik ve dinamik modelleri.
Bu kapsamda, türbinlerin statik ve
dinamik verilerine ilaveten, rüzgar
çiftliğindeki kablo sisteminin de statik
veri detayları (gerilim seviyesi, kesit,
uzunluk, vs)
8. Rüzgar çiftliklerinin master
kontrolcü fonksiyonel şemaları ve
matemetiksel modelleri ile set edilen
parametreleri,
9. Bölgesel 1/25.000’lik coğrafik
harita üzerinde tesis edilecek rüzgâr
enerjisine dayalı üretim tesisi ve rüzgâr
türbinlerinin yerinin coğrafi koordinatları.
10. TEİAŞ tarafından ihtiyaç
duyulabilecek diğer veriler.