Kontaktörler Nedir? Kontaktörler Nasıl Üretilmektedir? Kontaktörler Neden Kullanılır? Nerede Kontaktörler Kullanırız? Ne Zaman Kontaktörlere İhtiyaç Duyarız? Kontaktörler Kim Tarafından Üretilir?

1. Giriş
KONTAKTÖRLER

2. Elektrik Mermer
BilMart
Doğalgaz
1990 yılında kurulan Federal Grup, alçak
gerilim otomasyon ve şalt malzeme,
doğalgaz sayacı, mermer ve imalat
sanayi sektörlerinde hizmet vermektedir.
Yapılan faaliyetler Federal markasını
2008 yılında Dünya’ da «Tanınmış
Marka» olarak tescillenmesini sağladı.
%100 Türk sermayesi ile kurulan tüm
grup firmaları üretimlerinin %45-50 sini
50’den fazla ülkeye ihraç etmektedir.

3. 1990 yılında kurulan Federal Elektrik, kısa
sürede büyüyerek Dünya’ nın önde gelen
Alçak Gerilim Şalt Cihazları üreticileri
arasında yerini aldı.
25. 000 m2 lik alanda yüzde yüz yerli
sermaye ile kurulu tesislerimizde 4000
ürün, 35.000 farklı parça üretimi
bulunmaktadır. Bünyesinde 400 den fazla
çalışanı bulunmaktadır.

4. 1998 yılında kurulan Federal Mermer, kısa
sürede büyüyerek 21.yy teknolojisi ve ISO 9001
Kalite Yönetim Standartları ile doğal taş
sektöründe aranan bir firma olmuştur.
10.000m2 kapalı alan olmak üzere toplamda
70.000 m2 alanda üretim yapmaktadır.
Bilecik’in Beyceköy ve Vezirhan beldesinde
bulunan iki fabrika ve mevcut ocakları
(Beyceköy-Beige, Kavacık-Lilium, Kuşça-Maya)
ile hizmet vermektedir. Bu ocaklardan çıkartılan
mermerler, Bilecik’teki yıllık 1 milyon m2
kapasiteli fabrikada istenilen her ebada uygun
ve blok olarak Asya, Orta Doğu, Avrupa ve Uzak
Doğu ülkelerine sunulmaktadır.

5. Lotus Beige, Lotus Cream, Lotus Rosalia,
Golden Rose, Maya Cream ve Lilium
Beige taşları ile dünya pazarına giren
Federal Mermer, bu taşları, blok, fayans,
ebatlı ürün ve plaka olarak işleyip,
müşterilerine cilalı / cilasız / honlu ve
eskitme seçenekleriyle sunmaktadır.

6. IHP (International High Power Test Laboratory) test laboratuvarı 2003 yılında Alçak
Gerilim Elektrik Malzemelerinin deneylerini yapmak üzere kurulmuştur. IEC 17025
standartlarına uygun olarak Alman akreditasyon kuruluşu DakkS tarafından 29.03.2005
tarihinde akredite edilmiştir. O tarihten itibaren gerek yurt içi gerekse yurt dışından
müşterilerine test hizmetleri sağlamış ve ülkemizdeki önemli bir açığı doldurmuştur. 2016
Nisan ayında TURKAK tarafından akredite edilmiştir.
Yapılan Testler:
Kızaran Tel Deneyi
Kısa devre Deneyleri
Kapama- Kesme Kapasite Deneyleri
Elektriksel Ömür Deneyi
Mekanik Ömür Deneyi
Sıcaklık Artış Deneyi
Dielektrik Deneyleri
Aşırı Akım Deneyleri
İzolasyon Direnci
İklim Deneyleri
Bağlantı Terminali Deneyleri
Çeşitli Mekanik Deneyler ( Bilye deneyi, mekanik
darbe deneyi v.b)

7. 2009 yılında Doğalgaz üretimine başlayan
firma, kısa bir süre içinde 2011 yılında Tip
test laboratuvarını bünyesine katmıştır.
Laboratuvarda; gaz dağıtım firmaları ve
test kuruluşlarına EN 1359 standardına
uygun, G4,G6,G10 sayaçlar için rutin
(kalibrasyon-doğrulama) ve tip test
ünitelerinin tasarım ve imalatını
yapmaktadır.
Kaliteyi her zaman ilk önceliğine koyan
Federal, test laboratuvarı yatırımını
yapan ilk firma olarak dışa bağımlılığın
önüne geçmiştir.

8. Bilmart; Makine ve imalat sektöründe faaliyet
göstermekte olup, 30,000’den fazla parça
üretmektedir. Eksantrik Pres, Hidrolik Pres,
Lazer Baskı, İnkjet Baskı, Tampon Baskı,
Serigrafi, Sert Lehimleme, Hamurhane,
Elektronik Dizgi, Plastik Enjeksiyon, BMC,
Kaplama, Talaşlı İmalat ,Kalıphane, Kompozit
Malzeme Üretimi ve Kaplama Proseslerini
bünyesinde bulundurmaktadır. Geliştirmiş
olduğu ERP yazılımı ve Entegre Barkot Sistemi
ile tüm prosesler, kontrol noktaları ve stoklar,
bilgisayar ile uzaktan takip edilebilme
opsiyonuna sahiptir.

9. TARİHÇE

10. TARİHÇE

11. Üretilen Tüm ürünler ISO 9001: 2015, ISO14001
Yurt içinde ve yurt dışında 100’ e yakın marka , 1O'a yakın patent ve 200'e yakın
tasarım tesciline sahiptir.

12. Ar-Ge bünyesinde 30' a yakın TÜBİTAK projesi , onaylanarak hayata geçmiştir. 2018 yılında
4 ayrı TÜBİTAK projesi kapsamında
"Başarı Belgesi "
ve Bakanlık tarafından da
"Teknolojik Ürün Deneyim Belgesi"
alınmıştır. Geçmiş deneyimleri ve alınan başarılı projelerin oluşturduğu kültür ile Federal
Elektrik, Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından Türkiye ' de 910. Ar-Ge Merkezi
olarak tescil edilmiştir.

13. Yurtiçindeki Tüm Elektrik Dağıtım Kurumlarında onaylıdır.

17. Bobin uçlarına enerji uygulandığında kapalı kontaklarını
açan, açık kontaklarını kapatan uzaktan kumanda edilebilen
elektromanyetik anahtarlara kontaktör denmektedir.
Elektrik motorları, kompanzasyon ve ısıtma sistemleri gibi
elektrik tesislerinin kablo ile uzaktan kumanda edilmelerine
imkan sağlar. Termik röleler ile birlikte kullanıldığında ise
cihazları ve tesisleri aşırı yük akımlarına karşı korumaktadır.
• AC1 e göre 16A’ dan 1000A ya kadar
• AC3 e göre 6A’ dan 750A ya kadar / DC 6 A’ dan 95 A ‘ ya kadar
• 3-4 / AC-DC kutup seçenekleri
• AC-DC Bobin gerilimi
• Zengin Bobin besleme gerilimi imkanı (24 -42-48-110-220-240-380-415-440-500V AC)
• 40A e kadar 1NO veya 1NC standart yardımcı kontak
• 40A ile 750A aralığında 1NO+1NC standart yardımcı kontak
• 95A’ e kadar 800V üzeri için 1000V yalıtım gerilimi
• Geniş aksesuar: Üzerine Geçmeli ve yandan geçmeli yardımcı kontak; Yedek Ana kontak
takımları; Mekanik Kilit; Yedek Bobinler

18. Federal kontaktörleri, uluslararası IEC 60947-4-1, TS EN 60947-4-1 standartlarına ve
CE’ye uygun olarak imal edilmektedir.
Kontaktörler başta elektrik motorları olmak üzere; kompanzasyon, ısıtma gibi elektrik
tesislerinin kablo ile uzaktan kumanda edilmelerine imkan sağlamaktadır. Termik
röleler ile birlikte kullanıldığında ise tesisi ve cihazları aşırı yüklere karşı korurlar.
Ana ve yardımcı kontaklar ile bobin ve yardımcı kontak blokları kolayca takıp
çıkartılabilir. FC tipi kontaktörler üç uçlu bobine sahiptir ve böylece bir bağlantı
esnekliği sağlanmıştır.
Kontaktör bobinleri, anma bobin geriliminin 0,8 ile 1,1 katı arasında güvenle kumanda
edilebilmektedir.
-5⁰C ile +55 ⁰C arasındaki ortam sıcaklıklarında tam verimle çalışan kontaktörler,
malzeme yapıları itibariyle 1000 V’luk gerilime dayanıklıdırlar.

19. Başlıca Kontaktör Özellikleri
1- Kontaktörler, herhangi bir bozulmaya veya kaynamaya maruz kalmadan yüksek akım
değerlerini taşımalıdır. Bu durumda kontakların (kontak yüzey teknolojisi ile kaynak
teknolojisi) kalitesine bağlıdır. Özellikle AC-3 sınıfında ve kondansatör kumandasında
kontaktör seçimi daha da önemli bir hal almaktadır.
2- Kontaktör kapalı iken, kontaklar üzerinden akan akım ısınmaya neden olmaktadır. Bu
ısınma durumu standartlarda sınırlandırılmaktadır. IEC 60947-4-1’e göre sürekli termik
akım (ıth) 8 saat boyunca ana kontaklardan geçirildiğinde kontaktör terminallerindeki
maksimum ısı artışı 65K’ yı aşmamalıdır.
3- Kontaktör akımı keserken, birbirinden ayrılan kontaklar arasında elektrik arkı
oluşturmaktadır. Ark, termik etki sonucu kontak malzemesinden kopan elektron ve
iyon akımıdır. Ark sıcaklığı binlerce dereceye ulaşır ki, bu da kesme hücreleri ve
kontakların yapımında kullanılan metal ve yalıtkanların taşıyabileceği sıcaklığın çok
üzerindedir. Bunun için ark mümkün olduğunca çabuk sona ermelidir. Bu amaçla
kontaktörlerde ark seperatörleri kullanılmaktadır.

20. Mekanik Ömür
Kontaktörün ana kontaklarından akım geçirmeksizin sadece bobin beslenerek,
herhangi bir bakım işlemi gerektirmeksizin yapılabilecek maksimum açma+kapama
sayısı kontaktörün mekanik dayanım ömrünü belirler.
Elektriksel Ömür
Elektrik dayanım, kontaktörün kontaklarından yük akımı geçerken herhangi bir bakım
işlemi gerektirmeksizin yapılabilecek maksimum açma + kapama sayısı kontaktörün
elektriksel dayanım ömrünü belirler. Elektriki dayanım çeşitli kullanım sınıfları için
belirlenen tipik devreler üzerinde yapılan testlerin sonucunda belirlenir.

21. Kullanım Sınıfına Göre Kontaktör Seçimi
Kontaktör seçiminin en önemli noktalarından birisi, yükü iyi anlayabilmek ve ani yük
karakteristik büyüklüklerini iyi tespit edebilmektir.
Önemli seçim parametreleri;
İşletme gerilimi (Ue), işletme akımı (Ie), bobin gerilimi, kesilecek akım (Ic), kullanma
sınıfı, çalışma türü ve kontak ömrüdür.
Motorlar için kontaktör seçimi;
Motorlar için kontaktör seçiminde önemli seçim parametreleri :
– Çalışma gerilimi (Ue),
– Motor çalışırken ki kesme akımı = İşletme akımı (Ie),
– Motor kalkış akımı (Ic=m x Ie),
– Kalkış sıklığı (K),
– Operasyon sayısıdır.

22. a.Kafesli asenkron motorlar
Motor anma gücü (kW), işletme gerilimi ve motor çalışma tipi (sürekli, kesintili, kısa
süreli vs.) dikkate alınır. Özellikle yüksek çevre sıcaklıkları veya arttırılmış güvenlik,
tehlikeli bölge gibi sebeplerden düşük güçte çalıştırılan motorlar için kontaktör seçimi
yaparken, motor çalışma akımı dikkate alınmalıdır.

23. b.Bilezikli asenkron motorlar
Stator ve rotor devresi için ayrı ayrı seçim yapılır. Stator kontaktörünün seçimi Ith
akımına göre yapılmaktadır. Rotor devresindeki seçim için önemli kriterler ise işletim
durumu (kalkış, ayarlama), yalıtım (topraklama var veya yok), uygulama türü (ara
kontaktör veya son kontaktör) dür.
c. AC motorlara yol vermede kontaktör seçimi
Doğrudan yol vermede, AC3 kullanma kategorisinde ve motor nominal gücüne göre
seçim yapılır. Yüksüz halde yıldız-üçgen yol vermelerde yıldız kontaktöründen, motor
nominal akımının yaklaşık 1/3’ü geçeceğinden yıldız kontaktörü, AC3 kullanma
kategorisine göre nominal motor gücünün 1/3 değerinde seçilebilmektedir.
Hat ve üçgen kontaktörü, motor sargıları ile seri bağlı olduğundan işletme esnasında
bu kontaktörlerden motor sargı akımı geçmektedir. Bu sebepten dolayı bu kontaktörler
AC3 kategorisine göre motor nominal gücün 0,58 katında seçilebilmektedir.
Yük altında yol alan motorlara yıldız-üçgen yol vermede bütün kontaktörler AC3
kullanma kategorisine göre e motor nominal gücün 0,58 katında seçilebilmektedir.

25. e. Omik yükler
Devreye alıp çıkarmak için omik yükler, en sorunsuz yüklerdir. Çünkü kontaktör
üzerinden sadece anma akımı geçmektedir. Bu yüklerde kapama akımı kesme akımına
eşittir. Anahtarlama sıklığı arttıkça ortaya çıkacak ısının daha fazla olacağı göz önünde
bulundurulmalı ve AC1’e göre seçilen kontaktörlerin anma akımı daha düşük kabul
edilerek hesaplama yapılmalıdır. Genellikle tek fazlı olan ısıtıcı devreleri beslerken
kullanılan 3 fazlı kontaktörlerin 2 veya 3 kutbu seri hale getirilir. İki kutbu seri ise anma
çalışma akımı 1.6 x Ie, 3 kutbu seri ise 2 x Ie olarak hesaplanmalıdır.

26. Aydınlatma Tesisi Uygulamaları
Aydınlatma uygulamalarında zaman zaman oluşabilen darbe gerilim ve akımlar
kontaktörü zorlayabilir. Seçim için tip davranış ve kapama-kesme açısından
sınıflandırılmıştır. Aydınlatma devrelerinde kontaktör seçimi yaparken ampül tipi,
bağlantı, kompanzasyon olup olmadığı, devreye alma ve çalıştırma akımı ve güç faktörü
önemli noktalardır. Flamanlı lambalarda kontaktör, kapama sırasında lamba anma
akımının 15 katına kadar yüklenirken kesme akımı anma akımına eşittir. Deşarj ve
fluoresan lambalarda ise kompanzasyon yapılıp yapılmadığı çok önemlidir. Yüksek
basınçlı cıva buharlı lambalarda ön ısıtma süresince (yaklaşık 5 dakika) işletme
akımının iki katı bir akım söz konusudur. Halojen lambalarda ve sodyum buharlı
lambalarda ise bu rejim süresi yaklaşık olarak 10 dakikadır.

27. Motor yol verme uygulamalarında anahtarlama işlemi için
kontaktörler kullanılmaktadır. Kontaktörler motor
devresinde termik röle ile birlikte kullanıldığında aşırı yük
durumlarında devreyi açarlar. Kontaktörlerin tek başına
aşırı yük koruma (termik koruma) özelliği bulunmamaktadır.
Aynı şekilde termik rölede de devreyi açma-kapama özelliği
bulunmamaktadır. Bu iki devre elemanı birlikte
kullanıldığında termik röle yardımcı kontak çıkışı kontaktör
bobinini enerjilendirir.
Devrede herhangi bir aşırı yük durumunda termik röle
yardımcı kontağı, kontaktör bobin enerjisini keserek,
kontaktör üzerinden devreyi keser. Termik rölelerde kısa
devre koruması (manyetik koruma) bulunmadığından dolayı
motor yol verme uygulamalarında kısa devre akımlarına
karşı koruma için otomatik sigortalar (manyetik açıcılar)
kullanılmaktadır.
Soldaki şekilde, motor direkt yol verme örnek bağlantı
şeması görülmektedir.

28. Motor yıldız-üçgen yol verme uygulamasında üç kontaktör
kullanılmaktadır. Yandaki şekilde gösterilen M kontaktörü,
hat kontaktörüdür ve motor sargılarına seri bağlanmıştır. Bu
kontaktörden yaklaşık olarak motor anma akımının 0,58
katı akım geçmektedir. Kontaktör amper değeri de buna
göre seçilmektedir. Devrede aynı şekilde üçgen
kontaktöründen de yaklaşık olarak motor anma akımının
0,58 katı akım geçmektedir ve kontaktör amper değeri de
buna göre seçilmektedir. Yıldız hattının akımı ise motor
anma akımının yaklaşık olarak 1/3’ü kadardır. Bu sebepten
dolayı devrede yer alan motorun anma akımının 1/3’ü
anma akımına sahip bir kontaktör, yıldız hattı için tercih
edilmektedir. Termik röle bu devrede hat kontaktörünün
çıkışına bağlandığından dolayı (yani motor sargılarına seri
bağlandığından dolayı), motor anma akımının 0,58 katı
termik ayara sahip olması gerekmektedir.

29. Elektriksel ömüre göre kontaktör seçimi(440 V AC-3 sınıfı için) 50Hz işletme frekansına göre
güçler (kW)

30. Yukarıda 440 V AC-3 için kontaktörlerin elektriksel ömür grafiği verilmiştir. Grafikten de
görülebileceği üzere kontaktörlerin devrede kestikleri akım, kontaktör nominal akımına
yaklaştıkça zamanla kontaktörlerin elektriksel ömürleri azalmaktadır. Örnek olarak 9 A
anma akımına sahip bir kontaktör, 9 amperden daha küçük akımlarda, 5 A’ da 5 milyon
açma kapama ömrüne sahip iken, bu akım 9 A’ ya yaklaştığında 1-1,5 milyon açma
kapama ömrüne sahip olur. Kontaktörlerin elektriksel ömürlerini uzatmak için, devrede
kesilecek akım değerinden daha büyük anma akımına sahip kontaktör tercih
edilmelidir.
Kontaktörler, bağlı bulundukları devrede işletme şartları sağlıklıysa, milyonlarca kez
açma-kapama yapabilir.

31. • Kontaktörler 40 A’ ya kadar bağlantı terminalleri civatalı, 40 A ile 95 A arası klemensli
olarak üretilmektedir. 95 A’dan sonra ise kablo pabucu bağlantısına uygundur.
• Kontaktörler için yardımcı kontaklar kullanıcı tarafından genel olarak 1NO + 1NC
olarak tercih edilmektedir.
• Ürün ile birlikte 1NO yada 1NC, 1NO+1NC yardımcı kontaklarda teslim edildiği için
ayrıca 2NO + 2NC yardımcı kontaklara çok ihtiyaç kalmamaktadır. Bu tercih,
kontaktörlerin kullanıldığı kumanda panosuna göre, projeye göre değişebilmektedir.
İhtiyaç halinde 2NO+2NC yardımcı kontakları da üretilmektedir.

32. Kontaktörler, teknik verilere uygun olarak kullanılmadığı veya besleme şebekesinde
aşırı akım veya kısa devre meydana geldiği takdirde arızalar yaşanabilir.
Genel olarak kontaktörler, kolay kolay arıza yapmayan devre elemanlarıdır. Kontaktör,
seçim doğru yapıldıysa ve işletme şartları bozuk değilse milyonlarca kez açma-kapama
yapabilmektedir. Kontaktör arızalarında en çok karşılaşılan durum kontak yapışması ve
bobin yanmasıdır.

33. • Kontak yapışmasının sebebi; ana güç kontaklarından taşıyabileceğinden daha fazla
akım geçirilirse kontaklar kapandıktan bir süre sonra fazladan ısınabilir ve bu ısınma
sonucu kontaklar yapışabilir. Yüksek akımda anahtarlama,kısa devre veya yıldız-
üçgen geçişindeki hata, buna sebep olabilir. Örneğin motor uygulamasında
kontaktör, AC-1 değerlerine göre seçildiyse kontaklar çok yüksek akımlarda
yapışabilir. Normalde olması gereken AC-3 değerine göre seçim yapılmasıdır. Bu
sebepten dolayı kontaktör seçimi, kontaktör üzerinden geçecek yüke göre
yapılmalıdır. Ayrıca kontaktör önüne bağlanan koruma elemanı doğru seçilmelidir.
Bir kısa devre oluşmuşsa önce kısa devrenin sebebi bulunmalı ayrıca kontrol
devresi sigortası yenilenmelidir. Kontaktörler, şalterler gibi aşırı yük durumunda
açma yapamayacağı için kontakları belirli bir akım sonrasında yapışabilir.

34. AC-1 için: Omik yükler
Ie: İşletme akımı
Kapama kapasitesi = kesme kapasitesi =Ie
AC-3 için;
Ie: Motorun çekeceği max. akım değeri ise, kontaktörün kapama kapasitesi 10xIe,
kesme kapasitesi ise 8xIe olarak belirlenmiştir.
NOT: Kontaktörlerde küçük amperlerde 100 kata kadar, büyük amperlerde 15 kata
kadar anlık yapışma gözlenmeden anahtarlama yapılabilmektedir.

35. • Bobin yanmasının sebebi: Kontaktör bobin uçlarına uygulanan gerilim, normalden
düşük veya yüksek olduğunda bobin yanabilir. Ayrıca hava aralığındaki toz ve
yabancı cisimler de bunu kolaylaştırır. Bobin yanmasıyla karşılaşıldığında önce
gerilim ve frekans kontrol edilmeli, kontaktör için kararlı bir bobin gerilimi
sağlanmalıdır. Bobin yanmasının önüne geçmek için, bobin mutlaka katalog da
belirtilen gerilim değerlerinde beslenmelidir.
• Kontaktör içerisinde kir veya yabancı parçacıkların olması, zorlu atmosfer koşulları
ve korozyon, özellikle uzaktan kumanda ile kontaktörün kapanması işlemini
engelleyebilir. Böyle bir hata ile karşılaşıldığında kir ve toza karşı kuvvetli bir temiz
hava akımı ile kontaktör temizlenmeli, muhafaza daha kapalı ve korunaklı hale
getirilmeli, devre kontrol edilmeli, iletkenliği bozucu bir etken varsa bertaraf
edilmelidir.

36. Kullanım sınıflarına göre güç kontaktörleri;
• AC1: Güç Faktörü en az 0,95 olan alternatif akım omik
yüklerin kontrol ve kumandasında kullanılır. Isıtıcılarda
kullanılır.
• AC3: Motor ve endüstriyel uygulamalarda kullanılır. Bu
kategoride, kontaktörden motor anma akımının 5-7 katı
motor kalkış akımı geçebilmektedir. Asansör, yürüyen
merdiven, konveyör, soğutucular, pompalar vs.
• AC4: Kafesli ve Bilezikli asenkron motorların kesik çalışma
ve ters akımla frenleme sistemlerinde kullanılır. Yol verme
anında motor anma akımının 6-7 katı motor kalkış akımı
kontaktörlerden geçebilmektedir.
• AC5a: Aydınlatma devrelerinde, yük olarak civa buharlı
lambalar için kullanılmalıdır.

37. • 20A- 40A- 63A
• 2 ve 4 kutuplu
• İşletme gerilimi 230-400 V AC
• 20A 2NA, 40-63A  4NA
• Kullanım Kategorisi AC-1, AC-7a
AC-1 ve AC-7a kullanım kategorisi, endüktif olmayan veya az endüktif yükler içindir.
Demeraj ve nominal akım aynıdır. Kontaktörler, kullanılacakları yerdeki yüklere uygun
olarak seçilmez ise kontak yapışmaları meydana gelebilir.
Tesisat kontaktörleri, uzaktan kontrol edilebilen, bobinin enerjilenmesinden sonra
kontaklarının konum değiştirmesi prensibine göre çalışan ve bu esnada dış ortama
mekanik bir kontak gürültüsü yaymayan sessiz anahtarlama elemanlarıdır. Genellikle
akıllı bina uygulamalarında, endüstri ve ofislerde aydınlatma devrelerinde kullanılan
tesisat kontaktörleri, havalandırma ve ısıtma sistemlerinde, pompa uygulamalarında,
kurutma sistemlerinde de tercih edilmektedir.

38. Tesisat kontaktörleri, standart güç kontakları ile aynı çalışma
prensibine sahiptir. Tesisat kontaktörleri, yandaki
şekilde görüldüğü üzere standart güç kontaktörlerine göre
daha kapalı bir yapıya sahiptir.Böylece mekanik kontak
seslerini dış ortama iletmez ve daha sessiz çalışmaktadır.
Aydınlatma, asansör devrelerinde,hastane, otel ve bina gibi
yerlerde sessiz çalışmasından dolayı tercih edilmektedir. Din
rayı özellikli olup, panoda diğer standart güç kontaktörlerine
göre hacim kazancı sağlamaktadır.
Örneğin bir asansör panosunda kullanıldığını düşünelim.
En üst katta oturan daire sakini kontak seslerinden rahatsız
olabilir. Bu nedenle daha sessiz çalışan tesisat kontaktörleri
tercih edilir.
Tesisat
Kontaktörü
AG
Kontaktör

39. Tesisat kontaktörlerin bobinine uygulanan kumanda gerilimi ile kontaktör kontakları
konum değiştirir. Açık kontaklar kapalı, kapalı kontaklar açık konuma geçer. Bobin
enerjisinin kesilmesiyle kontaklar eski konumuna geri döner. Elektromekanik devre
elemanları olan kontaktörlerin çalışma prensibini kısaca bu şekilde özetleyebiliriz.
Tesisat kontaktörleri 63 A’ dan küçük AC-1 ve AC-7a akımlarında kullanılabilir. AC-1 ve
AC-7a kullanım sınıfları, endüktif olmayan ya da az endüktif yükler için beyan edilen AC
yük sınıflarıdır. Panoların içine monte edilen diğer devre elemanları (otomatik sigorta,
parafudr, röleler) gibi din-rayı üzerinde kullanılabilir.

40. Tesisat kontaktörleri şebekeden yüksek akımlar çekebilen aydınlatma devrelerinin
anahtarlanmasında kullanılmaktadır. Bu uygulamalarda ilk anda nominal akımın kat kat
fazlası akım çekilebilmektedir. Aydınlatma uygulamalarında zaman zaman oluşabilen
darbe gerilim ve akımlar kontaktörü zorlayabilir. Seçim için tip davranış ve kapama-
kesme çalışması açısından sınıflandırılmıştır. Aydınlatma devrelerinde kontaktör seçimi
yaparken ampül tipi, bağlantı, kompanzasyon olup olmadığı, devreye alma ve
çalıştırma akımı ve güç faktörü önemli noktalardır. Flamanlı lambalarda kontaktör,
kapama sırasında lamba anma akımının 15 katına kadar yüklenirken kesme akımı anma
akımına eşittir. Deşarj ve fluoresan lambalarda ise kompanzasyon yapılıp yapılmadığı
çok önemlidir.
Yüksek basınçlı civa buharlı lambalarda ön ısıtma süresince (yaklaşık 5 dakika) işletme
akımının iki katı bir akım söz konusudur. Halojen lambalarda ve sodyum buharlı
lambalarda ise bu rejim süresi yaklaşık 10 dakikadır.

41. Tesisat kontaktörleri, kullanım alanına göre farklı yüklerle de yüklenebilirler. Örneğin,
toplu yaşam merkezleri hastane, otel gibi yerlerde sessiz çalışma özelliğinden dolayı
otomatik kapılarda, asansörlerde yer alan havalandırma sistemlerinde
kullanılabilmektedir.
Şebekeden çekilen akımın ısıya dönüştüğü ısıtma uygulamalarında, ısıtıcının
anahtarlanmasında da tesisat kontaktörleri tercih edilebilmektedir. Bu uygulama
resistif yük grubuna girer ve akım, nominal seviyede seyredip demaraj akımı söz
konusu değildir.
Federal tesisat kontaktörleri 20 – 40 – 63 amperlerde, 2 ve 4 kutuplu olarak
üretilmektedir. 20 amperde 2 NA, 40 ve 63 amperde 4 NA kontak kullanıcıya
sunulmaktadır. İşletme gerilimi 230 – 400 V olup, AC-1 ve AC-7a kullanım sınıflarına
uygun üretilmektedir. 20 – 40 – 63 amper tesisat kontaktörleri ile sırasıyla 3,6 – 22 – 34
kW yükler beslenebilmektedir.

43. Kompanzasyon kontaktörleri, kondansatör anahtarlaması için tasarlanmış
olup, özel tasarımları sayesinde kompanzasyon devrelerinde güvenle
kullanılmaktadır.
Kontaktörler, sahip oldukları akım sınırlayıcı direnç blokları sayesinde
kondansatörlerin kalkış akımlarını sınırlandırmaktadır. Böylece gerek
kondansatörlerin gerekse devre koruyucu cihazların ömrü uzamaktadır.
Kondansatörlerin kalkış akımları kısa süreli yüksek değerlere
çıkabilmektedir. Bu akımları sınırlandırmak için kondansatörün bağlandığı
her üç faza da endüktans (şok bobini) ilave edilebilir. Ancak pratik olarak
bu işlem zor olduğu için sadece bu amaç için dizayn edilen kontaktörler
tercih edilmektedir. Tasarımları sayesinde kompanzasyon kontaktörlerinin
ömrü normal güç kontaktörlerine 2 kat daha fazla olmaktadır.

44. Aynı zamanda sahip oldukları akım sınırlayıcı direnç blokları sayesinde
kontaktör kontaklarındaki yapışmalar da engellenmektedir.
Harmonik akımların varlığı ve şebeke geriliminin toleransı
kondansatörlerin nominal akımının (In) yaklaşık 1,3 katı sürekli akım
akışına sebep olabilmektedir. Üretim toleransına da bağlı olarak bir
kondansatörün maksimum gücü nominal gücünün 1,15 katına ulaşabilir.
Kontaktörler Ith=1,3x1,15xIn=1,50In termik akımı taşıyabilecek
kapasitede seçilmelidir.
• 1 kutuplu 5kVAr’ dan 50kVAr’ a kadar kondansatör bağlanabilme
• 3 kutuplu 10kVAr’ dan 80kVAr’ a kadar kondansatör bağlanabilme
• 3 kutuplu
• Anma Yalıtım Gerilimi 630V
• AC6b kullanım sınıfına uygun
• Aksesuar imkanı ile maliyet avantajı (Standart ürünün yanında kompanzasyon bloğu
ve direnç kablosu aksesuar olarak da kullanıcılara sunulmaktadır.)

45. Kompanzasyon Uygulamaları
Kondansatörler bağlandıkları devrelerde, devreye sokulma anında
yüksek frekanslı (1…5 kHz) ve yüksek değerli geçici akımlara neden
olmaktadır. Tek bir kondansatörün veya bir kondansatör gurubu
içindeki bir kapasitörün anahtarlanması birbirinden farklı özellikler
göstermektedir. Kondansatör gruplarındaki kademeli devreye alma
işlemi kontaktör için çok daha zor bir işlemdir. Çünkü kondansatör
gruplarındaki kondansatörler kademeli olarak devreye alınırken
bataryanın çekim akımından başka paralel kondansatör arasında bir
dolaşım akımı oluşur ve kontaktörü zorlar. Bu sebepten dolayı
kompanzasyon uygulamaları için özel kontaktörler ve kombinasyonlar
geliştirilmiştir. Gereken durumlarda akımı sınırlamak için şok bobini
kullanılmaktadır. Üç fazlı kondansatörlerin kumandası için geliştirilen
kontaktörler, kalkışta akımın değerini sınırlayan, sınırlama dirençli
geçiş kontak blokları ile tasarlanmıştır.

46. Çalışma Prensibi
Kompanzasyon kontaktörünün bobini enerjilendiği zaman, ilk olarak geçiş bloğunun
kontakları kapanmaktadır. Kondansatörün ilk kalkış akımı bu direnç bloğunun
üzerinden geçtikten ortalama 3-5 ms sonra geçiş bloğunun kontakları açılır ve
kondansatörlerin nominal akımını ana kontaklara taşır. Kondansatör akımı,
kontaktörlerin ana kontakları üzerinden bir sonraki anahtarlamaya kadar akmaya
devam eder.

47. Omik, endüktif ve kapasitif AC ile DC devrelerinde,
şebeke-jeneratör enversör sistemlerinde güvenle
kullanılmaktadır. Kontaktörler TS EN 60947-4-1
standardına uygun olarak üretilmektedir. Standart
olarak 3 kutuplu üretilen yüksek akım kontaktörleri
istenildiği takdirde 1,2 ve 4 kutuplu olarakta
üretilebilmektedir. Federal yüksek akım
kontaktörleri DC akımını kesmek için dizayn
edilmiştir. DC ‘de ark söndürme işlemi AC devrelere
nazaran daha zor olduğu için, bu kontaktörler AC
devrelerinde de emniyetli ve uzun ömürlü
kullanılabilmektedir.

48. Avantajları
• Kontaktörde ark kontakları mevcut olduğundan dolayı demeraj ve kesme
akımlarında ana kontaklar tahrip olmaz.
• Büyük ark sepratörleri, manyetik üfleme ve özel kontak sistemi sayesinde kompakt
kontaktörlerin dayanmadığı ağır şartlarda emniyetle kullanılabilir.
• Yüksek frekanslarda bobin nüvesinin ısınması önlenmiştir. Bu özelliğinden dolayı
indüksiyon ocaklarında kullanıma elverişlidir.
• Kontaktör devre de iken gürültü yapmamaktadır.
• Güç sarfiyatı çok azdır.
• Gerilim dalgalanmalarından etkilenmez.
• Yeteri kadar yardımcı kontak donanımına sahiptir. (İstenildiğinde arttırılabilir.)
• Elektriksel kilitleme yanında istendiğinde mekanik kilitleme olanağı da vardır.
• Çift kontaklı olmalarından dolayı yüksek elektriksel ömürlere sahiptir.

49. Bobin devresi
AC kumanda besleme gerilimi, bir köprü diyotla DC’ ye çevrilerek kontaktör bobinine
uygulanmaktadır. Üründeki başlama butonu AC devresine, durdurma butonu ve termik
röle açma kontağı ise DC devresine konulmuştur. Kontaktör gerilim dalgalanmalarından
etkilenmez. Örnek olarak kumanda besleme gerilimi (Us) 220 V olan bir sistemde
kontaktörün açması için gerilimin 55 V’nin (0,25 x Us) altına düşmesi gerekmektedir.
Kontaktör ilk devreye alındığında en fazla 4A, devrede iken en fazla 180 mA akım
çekmektedir. Buradan da anlaşılacağı üzere Federal yüksek akım kontaktörlerinin güç
sarfiyatı oldukça düşüktür. Bobin devresinde nüve saclarının kirlenmesi veya
paslanmasından dolayı kontaktörün ses çıkarması kesinlikle söz konusu değildir.

50. Kontak sistemi
Kontaktörün ana devresinde ark ve ana kontakları mevcuttur. Kapama durumunda
öncelikle ark kontakları devreyi kapatır ve meydana gelebilecek nominal akım
üzerindeki ani yol verme akımlarını bu kontak üzerine alır. Daha sonra ana kontaklar
kapanarak tam temas sağlanmış olur. Bu kapama düzeni sayesinde ana kontakların
birbirine çarparak tahrip olması ve oluşacak arklardan dolayı aşınması önlenmiştir.
Açma durumunda, bobin gerilimi kesilir kesilmez yay kuvveti ile öncelikle ana kontaklar,
daha sonrasında da ark kontakları açarak temas kesilir. Böylece açma anında meydana
gelebilecek arktan dolayı ana kontaklar tahrip olmaz.
Yardımcı kontaklar
Kontak üzerinde 4 açık, 4 kapalı yardımcı kontak vardır. Bunlardan 2 açık ve 2 kapalı
kontak, bobin devresinde kullanılmıştır. Diğer 4 kontak (2 açık, 2 kapalı) ise yedek
olarak bulunmaktadır. İstenildiği takdirde bunlara 2 açık, 2 kapalı kontak daha ilave
edilebilmektedir.

51. Ark seperatörleri
Kontaktördeki elektromanyetik üfleme ile açma esnasında meydana gelen ark, ark
seperatörleri içine doğru itilir ve seperatör içindeki ark bölücüleri, arkı bölerek arkın
sönmesini garanti eder. Dolayısıyla kontaktörler, ark seperatörleri takılmadan gerilim
altında kesinlikle açılıp kapanmamalıdır.
AC ve DC devrelerinde bağlantı şekilleri
AC ve değişik DC gerilimleri için kontaktörlerin bağlantı şekli bir sonraki slaytta
gösterilmiştir. Ancak AC ve DC kontaktörlerinde açma yayı ebadı ve mesafesi farklıdır.
Ürün siparişlerinde bu durum göz önünde bulundurulmalıdır. Elektromanyetik
üflemenin ark seperatörleri içine itilebilmesi için kontaktöre daima seperatörlerin
bulunduğu üst terminallerden enerji girişi yapılmalıdır.

52. AC ve DC Bağlantı Şekilleri

53. Bağlantı Şeması - ⃝ : Sıra klemensleri
- VRN = 220 V için R1 = (2200 ±%5)ş-75 W
- Stop butonunu şemadaki gibi DC
devresine koyunuz, aksi halde açmada
bir gecikme olacaktır.
- 5 ve 6 no’lu klemensler test için kısa
devre edilmiştir. Kullanıcı bu hususa
dikkat etmeli ve şemaya göre bağlantı
yapılmalıdır.

54. Klemens Bağlantı Şeması
Yardımcı Kontak Bloğu Bağlantı Şeması

55. Mekanik Kilitleme Bağlantı Şeması

56. Teknik Resim
EC300- EC400- EC630- EC800 Tip :

57. Teknik Resim
EC1250- EC1600 Tip :

58. Teknik Resim
EC2000- EC2500 Tip :

59. Teşekkürler
Bu sunumdan sonra
incelemediyseniz
“KONDANSATÖRLER”
sunumunu da incelemenizi
tavsiye ederiz.
Diğer ürün kataloglarımızı
görüntülemek için tıklayın.
Ürünlerimiz için iletişim
kurmak isterseniz;
t: +90 (264) 291 45 00
m: federal@federal.com.tr