SlideShare a Scribd company logo
1 of 26
Startop, Ronald van Raaij
Visie op MKB
Programma
• Economisch perspectief
• Kansen pakken…… 7 trends
• Mini workshop
@RTvanRaaij
INVESTERINGEN
WERKLOOSHEIDCONSUMPTIE
EXPORT
Economisch perspectief
INVESTERINGEN
WERKLOOSHEIDCONSUMPTIE
EXPORT
Economisch perspectief
EXPORT
• Groei bij belangrijkste
handelspartners
• Relatief goedkope euro
• Neerwaarts politiek risico
INVESTERINGEN
WERKLOOSHEIDCONSUMPTIE
EXPORT
Economisch perspectief
INVESTERINGEN
• Aantrekkende
woningverkopen
• Investeringsbereid-
heid neemt toe
• Overheid bezuinigt
INVESTERINGEN
WERKLOOSHEIDCONSUMPTIE
EXPORT
Economisch perspectief
CONSUMPTIE
• Consumentenvertrouwen in
de lift
• Licht stijgende koopkracht
• Bereidheid grote aankopen
INVESTERINGEN
WERKLOOSHEIDCONSUMPTIE
EXPORT
Economisch perspectief
WERKLOOSHEID
• Voorzichtig herstel
arbeidsmarkt
• Toename
uitzenduren
• Mismatch blijft
INVESTERINGEN
WERKLOOSHEIDCONSUMPTIE
EXPORT
Economisch perspectief
WERKLOOSHEID
Kerngegevens Nederland
Sectorprognoses
Jaar op jaar groei in %
Bron: Rabobank, oktober 2014
Exportgericht
4
2
0
-2
-4
-6
-8
4
2
0
-2
-4
-6
-8
%%
Consumentgericht
Film
• https://www.youtube.com/watch?v=MIHpGPCcdL4
Van ver weg naar dichtbij
Megatrends zijn bekend; IN2030
 Globalisering
 Grondstoffen schaarste
 Groei wereldbevolking
 Vergrijzing
 Technologie
Waar kunt u morgen al mee aan de slag?
7 trends voor de komende jaren…
Rabobank Nederland
Vernieuwing in alle fases
Meer kansen door samen te vernieuwen.
Co-creatie?
24
Vragen?
• Welke trend spreekt je hetmeest aan?
• Zoek 2 collega-ondernemers op
• Bespreek, na korte pitch, wat morgen Beter, Anders Meerof Minder kanom je
bedrijf succesvoller te maken.
• Vraagom input van collega’s
Grenzen aan kapitaal
• Kapitaal is noodzakelijk voor groei
• Meer componenten aan rechterzijde balans
• Investeringsfondsen
• Private equity
• Lease oplossingen
• Crowd funding
• Garantieregelingen
• Samen zoeken naar de optimale mix
om u te helpen uw grenzen te verleggen.

More Related Content

Similar to Presentatie mkb startop visie op mkb

Rabobank Sectorupdate 2009
Rabobank Sectorupdate 2009Rabobank Sectorupdate 2009
Rabobank Sectorupdate 2009Sylvia Hanau
 
Foodservicemarkt Op Scherp
Foodservicemarkt Op ScherpFoodservicemarkt Op Scherp
Foodservicemarkt Op ScherpJohn Hokkeling
 
InnovationQuarter presentatie Week van de Financiering 2016 - Nootdorp
InnovationQuarter presentatie Week van de Financiering 2016 - NootdorpInnovationQuarter presentatie Week van de Financiering 2016 - Nootdorp
InnovationQuarter presentatie Week van de Financiering 2016 - NootdorpKamer van Koophandel
 
PLUC! workshop Business Development voor Finance Professionals - 16 September...
PLUC! workshop Business Development voor Finance Professionals - 16 September...PLUC! workshop Business Development voor Finance Professionals - 16 September...
PLUC! workshop Business Development voor Finance Professionals - 16 September...SEM - inkoop verkoop dialoog
 
Officenter Eindhoven : introductie-voorstellng
Officenter Eindhoven : introductie-voorstellngOfficenter Eindhoven : introductie-voorstellng
Officenter Eindhoven : introductie-voorstellngKoen Batsleer
 
Presentatie Officenter Eindhoven
Presentatie Officenter Eindhoven Presentatie Officenter Eindhoven
Presentatie Officenter Eindhoven Koen Batsleer
 
Kracht van de Ondernemer Vlietstreek-Zoetermeer; innovatie, volledig rapport
Kracht van de Ondernemer Vlietstreek-Zoetermeer; innovatie, volledig rapportKracht van de Ondernemer Vlietstreek-Zoetermeer; innovatie, volledig rapport
Kracht van de Ondernemer Vlietstreek-Zoetermeer; innovatie, volledig rapportWillem van der Velden
 
15112016 Inspiratiebijeenkomst Dienstverlening Gemeenten en zzp'ers
15112016 Inspiratiebijeenkomst Dienstverlening Gemeenten en zzp'ers15112016 Inspiratiebijeenkomst Dienstverlening Gemeenten en zzp'ers
15112016 Inspiratiebijeenkomst Dienstverlening Gemeenten en zzp'ersKING
 
Heembouw jaarverslag 2016
Heembouw jaarverslag 2016Heembouw jaarverslag 2016
Heembouw jaarverslag 2016Heembouw
 
Jaarverslag Heembouw 2015 - Wij creëren plekken waar mensen willen zijn
Jaarverslag Heembouw 2015 - Wij creëren plekken waar mensen willen zijnJaarverslag Heembouw 2015 - Wij creëren plekken waar mensen willen zijn
Jaarverslag Heembouw 2015 - Wij creëren plekken waar mensen willen zijnHeembouw
 
Accenture Innovation Awards: Trends in Innovation
Accenture Innovation Awards: Trends in InnovationAccenture Innovation Awards: Trends in Innovation
Accenture Innovation Awards: Trends in InnovationJort Possel
 
Presentatie abn amro intermediaire verkoop
Presentatie abn amro intermediaire verkoopPresentatie abn amro intermediaire verkoop
Presentatie abn amro intermediaire verkoopJellow
 
Capital Magazine #2: Buy & Build
Capital Magazine #2: Buy & BuildCapital Magazine #2: Buy & Build
Capital Magazine #2: Buy & BuildCreativevenue
 
Commerciele Presentatie Innovatie Radar
Commerciele Presentatie Innovatie RadarCommerciele Presentatie Innovatie Radar
Commerciele Presentatie Innovatie Radarguestc134da71
 
Sociale innovatie in de ingenieursbranche - Themaochtend 10 oktober 2013
Sociale innovatie in de ingenieursbranche - Themaochtend 10 oktober 2013Sociale innovatie in de ingenieursbranche - Themaochtend 10 oktober 2013
Sociale innovatie in de ingenieursbranche - Themaochtend 10 oktober 2013DeltekBenelux
 

Similar to Presentatie mkb startop visie op mkb (20)

Rabobank Sectorupdate 2009
Rabobank Sectorupdate 2009Rabobank Sectorupdate 2009
Rabobank Sectorupdate 2009
 
Presentatie MVO Adviseur
Presentatie MVO AdviseurPresentatie MVO Adviseur
Presentatie MVO Adviseur
 
Foodservicemarkt Op Scherp
Foodservicemarkt Op ScherpFoodservicemarkt Op Scherp
Foodservicemarkt Op Scherp
 
InnovationQuarter presentatie Week van de Financiering 2016 - Nootdorp
InnovationQuarter presentatie Week van de Financiering 2016 - NootdorpInnovationQuarter presentatie Week van de Financiering 2016 - Nootdorp
InnovationQuarter presentatie Week van de Financiering 2016 - Nootdorp
 
PLUC! workshop Business Development voor Finance Professionals - 16 September...
PLUC! workshop Business Development voor Finance Professionals - 16 September...PLUC! workshop Business Development voor Finance Professionals - 16 September...
PLUC! workshop Business Development voor Finance Professionals - 16 September...
 
Officenter Eindhoven : introductie-voorstellng
Officenter Eindhoven : introductie-voorstellngOfficenter Eindhoven : introductie-voorstellng
Officenter Eindhoven : introductie-voorstellng
 
Presentatie Officenter Eindhoven
Presentatie Officenter Eindhoven Presentatie Officenter Eindhoven
Presentatie Officenter Eindhoven
 
Businessplan op een bierviltje
Businessplan op een bierviltjeBusinessplan op een bierviltje
Businessplan op een bierviltje
 
Kracht van de Ondernemer Vlietstreek-Zoetermeer; innovatie, volledig rapport
Kracht van de Ondernemer Vlietstreek-Zoetermeer; innovatie, volledig rapportKracht van de Ondernemer Vlietstreek-Zoetermeer; innovatie, volledig rapport
Kracht van de Ondernemer Vlietstreek-Zoetermeer; innovatie, volledig rapport
 
15112016 Inspiratiebijeenkomst Dienstverlening Gemeenten en zzp'ers
15112016 Inspiratiebijeenkomst Dienstverlening Gemeenten en zzp'ers15112016 Inspiratiebijeenkomst Dienstverlening Gemeenten en zzp'ers
15112016 Inspiratiebijeenkomst Dienstverlening Gemeenten en zzp'ers
 
Heembouw jaarverslag 2016
Heembouw jaarverslag 2016Heembouw jaarverslag 2016
Heembouw jaarverslag 2016
 
Supplier Finance & Bosal
Supplier Finance & BosalSupplier Finance & Bosal
Supplier Finance & Bosal
 
Jaarverslag Heembouw 2015 - Wij creëren plekken waar mensen willen zijn
Jaarverslag Heembouw 2015 - Wij creëren plekken waar mensen willen zijnJaarverslag Heembouw 2015 - Wij creëren plekken waar mensen willen zijn
Jaarverslag Heembouw 2015 - Wij creëren plekken waar mensen willen zijn
 
Accenture Innovation Awards: Trends in Innovation
Accenture Innovation Awards: Trends in InnovationAccenture Innovation Awards: Trends in Innovation
Accenture Innovation Awards: Trends in Innovation
 
Masterclass blue ocean Welzijnsnetwerk nederland
Masterclass blue ocean Welzijnsnetwerk nederlandMasterclass blue ocean Welzijnsnetwerk nederland
Masterclass blue ocean Welzijnsnetwerk nederland
 
Presentatie abn amro intermediaire verkoop
Presentatie abn amro intermediaire verkoopPresentatie abn amro intermediaire verkoop
Presentatie abn amro intermediaire verkoop
 
Interpolis rabobank
Interpolis rabobankInterpolis rabobank
Interpolis rabobank
 
Capital Magazine #2: Buy & Build
Capital Magazine #2: Buy & BuildCapital Magazine #2: Buy & Build
Capital Magazine #2: Buy & Build
 
Commerciele Presentatie Innovatie Radar
Commerciele Presentatie Innovatie RadarCommerciele Presentatie Innovatie Radar
Commerciele Presentatie Innovatie Radar
 
Sociale innovatie in de ingenieursbranche - Themaochtend 10 oktober 2013
Sociale innovatie in de ingenieursbranche - Themaochtend 10 oktober 2013Sociale innovatie in de ingenieursbranche - Themaochtend 10 oktober 2013
Sociale innovatie in de ingenieursbranche - Themaochtend 10 oktober 2013
 

Presentatie mkb startop visie op mkb

Editor's Notes

  1. Komend uur meenemen. Ik hoop dat dit uurtje u aan het denken zet Ik heb niet de volledige wijsheid in pacht dus …. Interrupeer en vul aan.
  2. Mensgerichte netwerkeconomie Van merk naar mens (geloof, overheid, merk, mens) Rotterdam, sport en kansen creeren. Drijfveren die dicht bij die van de Rabobank liggen. Daarom trots om iets te mogen delen.
  3. Export: draait al langer goed, met name Duitsland, Verenigd Koninkrijk, VS: belangrijke handelspartners voor NL. Investeringen door bedrijfsleven nemen toe: industrie groeit, capaciteit loopt vol en daardoor uitbreiding. Consument is nog voorzichtig: begint meer uit te geven maar het aflossen van schulden voert boventoon en dat is slecht voor de consumptie. Volgend jaar lichte stijging van de koopkracht geeft zetje in de rug. Maar veel onzekerheden: neerwaarts politiek risico door Oekraïne en ISIS, herstel nog zeer broos. Werkloosheid daalt volgend jaar licht, maar blijft nog steeds hoog met 6,75% van beroepsbevolking: zet ook druk op consumptie.
  4. Uitvoer draagt het herstel   De uitvoer is al geruime tijd de drijvende kracht achter het herstel van de Nederlandse economie. Direct na de kredietcrisis droeg vooral de groei in de opkomende markten de groei van onze export. Over de afgelopen jaren is de groei in de opkomend wereld wel wat afgekoeld, vooral vanwege een lagere groei van de Chinese economie. Daar staat tegenover dat de economie van de eurozone weer groeit en de groei van belangrijke handelspartners als de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk verder aantrekt. Hoewel de BBP-toename in de eurozone in het tweede kwartaal van dit jaar iets wegzakte, wijzen sentimentsindicatoren in de voor de Nederlandse uitvoer belangrijke bestemmingen op aanhoudende groei. De uitvoer krijgt dit en volgend jaar steun in de rug van een verdere daling van de euro ten opzichte van de Amerikaanse dollar en het Britse pond Een nadrukkelijk risico voor de Nederlandse uitvoer vormt het conflict in de Oekraïne. Er zijn inmiddels internationale sancties ingesteld tegen Rusland,    Mocht het conflict verder escaleren, dan zullen meer sancties over en weer volgen en zal een groter deel van de Nederlandse uitvoer worden geraakt.
  5. Investeringen nemen verder toe   Het aantrekkende aantal woningverkopen zorgde in de afgelopen kwartalen voor een toename van de woninginvesteringen. Onze verwachting is dat een toename van de nieuwbouw deze investeringen in de tweede helft van het jaar en in 2015 verder zal opstuwen.   is het algehele klimaat het afgelopen jaar fors verbeterd Bedrijven gaan weer op zoek naar hun kansen… en dus zijn investeringen gewenst
  6. Consument nog afwachtend   De stemming onder consumenten is sinds begin 2013 fors verbeterd door het naar de achtergrond verdwijnen van de Europese schuldencrisis, het goede nieuws over het herstel op de woningmarkt en het afnemende tempo waarin de overheid bezuinigt. In augustus nam het vertrouwen plotseling af, waarschijnlijk als gevolg van spanningen in de Oekraïne en het Midden-Oosten (figuur 4). De verslechtering van het sentiment laat zich vooral zien in de deelindicator die de stemming van consumenten over het economische klimaat in de komende twaalf maanden meet. De bereidheid tot het doen van grote aankopen bleef in augustus gelijk.   Het verbeterde vertrouwen vertaalt zich vooralsnog niet in een echt herstel van de particuliere consumptie. Ook volgend jaar krijgt de particuliere consumptie steun van een verder woningmarktherstel.  
  7. Werkgelegenheid in de private sector trekt aan   Het groeiende aantal vacatures en een toename van uitzenduren wijzen op een verder herstel van de werkgelegenheid in de private sector in de rest van dit jaar en in 2015. Het herstel zal naar verwachting worden geremd doordat de arbeidsproductiviteit in veel sectoren nog onder het niveau ligt waarop werkgevers weer personeel durven aan te nemen. Onze verwachting is dat het herstel van de werkgelegenheid in absolute zin het meest merkbaar zal zijn in de commerciële dienstverlening (Smid, 2014).
  8. Bouw en automotive komen van een enorm laag niveau. Daarom heb je snel een plus van 2 a 3 % te pakken.
  9. Er is dus groei Toch zal niet iedereen profiteren van die groei. De ondernemers die de juiste keuzes maken in deze zeer turbulente tijd zullen hard groeien. Welke keuzes moet je dan maken. Daar gaat deze film over en daar pakken we later op door.
  10. Alles kan!! Grenzeloze ondernemer die vernieuwt. Ik merk dat dit moeilijk is om mee aan de slag te gaan. Daarom komende tijd kleiner maken. herkenbare Er zijn vier type trends, te weten: Hype < 1 jaar; Industrie en consumenten trends, 5 – 10 jaar; en Megatrends 50 jaar. Als Rabobank hebben we de impact van de Megatrends onderzocht. Deze zijn door onze macro economische afdeling gepresenteerd in de scenario studie IN2030 . We zijn ons bewust van deze megatrends en ook u zult deze vast herkennen. Voor het MKB is vooral de periode < 5 jaar van belang. Dit is de tijdspanne waarbinnen een businessplan wordt gepresenteerd met daarin de strategie en bedrijfsdoelen. Voor deze middellange termijn zien wij een aantal trends die van belang zijn. Deze willen we graag met u delen.
  11. Start van de film. Inhoud spreek voor zich.
  12. Klinkende Keuzes. Complexiteit Bomen het Bos Klanten in control Vergelijkingen worden snel gemaakt!!! Producten en diensten moeten klantvriendelijker worden. Eenvoudig transparant lever maatwerk gemak. Laat aan de markt duidelijk zien waar je voor staat. Eén verkeerde klik en weg! Ratings! pakketten Voorbeelden: Bereidstellingsprovisie banken Bewust Zoo (leren van Apen) I phone kliniek A la carte advocaat Auto met onderhoudspakketten, makkelijke menukaarten in restaurants,
  13. Groen = Poen. MVO ……niet soms maar altijd! Duurzaam ondernemen is de nieuwe standaard. De verantwoordelijkheid van een verantwoorde productie wordt door de finale consument in de keten gelegd. Voor deze nieuwe standaard kunt u geen meerprijs te vragen. Het verdringt de huidige conventionele producten /diensten en het wordt daarmee de norm. Natuurlijk is dit in de bouw direct gelieerd aan energie. Maar er zijn ook andere voorbeelden van duurzaam ondernemen waarbij veel aandacht is voor maatschappij, personeel, of aangeleverde goederen Duurzaam is de norm!! Natuurlijk vraagt een switch naar duurzaam eventuele investeringen. Maar het is de moeite waard. Wie snel in duurzaam investeerd heeft de toekomst. Voorbeelden: Fitnesstoestellen + energieopwekking Rabobank zelf Veenman + Alphatron
  14. I Want it now. Inline, Crosschannel Bereikbaarheid 24/7. Consumenten en B-2-B wensen op elk moment van de dag en overal in hun behoefte te worden voorzien. Ze wensen een makkelijke oriëntatie en een snelle levering. Geen uitstel maar nu! Consumenten zijn ongeduldiger en verwachten meer dan ooit!! Feitelijk willen ze overal op hun wenken bediend worden Voor ondernemers betekent dit dat de offline en de online werkelijkheid aan elkaar verbonden moeten worden. In productvoering (servicesdesk Virtueel) en in marketing en communicatie en in communities Realiseert u zich ook dat dit speelt binnen de gehele keten, doe er je voordeel mee. Techniek staat hierbij voor niets: Op maat gemaakte marketing…… i beacons Voorbeelden: bol.com; volgende dag bezorgd SADDLE, 010 notarissen Maar ook…. B to B (de verwachtingen van de inkoopmanager zijn hetzelfde als de particulier)
  15. Voel het verschil. Ervaar het, beleef het. Kwaliteit is een randvoorwaarde, maar het verhaal erachter wordt steeds belangrijkers. De keuze voor een product wordt ook gedreven door emotie, nooit rationeel. Het gaat om voelen, soms letterlijk. Het delen van ervaringen kan doorslaggevend zijn. Het helpt als producten of diensten passen bij de identiteit. Gevoel gaat verder dan een goede visualisatie van een project of een woning. Steeds meer innovatieve manieren om gevoel te creeren. Denk ook aan event tbv dienstverlening Gevoel aan te tonen een goed voorbeeld uit de retail: Local Heros, fouty plus fred Dienstverlener Advocaten
  16. De status van eigendom neemt af! Hebben maar niet houden. Niet het hebben is belangrijk, maar het gebruik maken van. Flexibiliteit (mensen, machines, diensten) stelt ons in staat om snel op veranderingen in te spelen. Steeds meer peer-to-peer, Snappcar Dit is een trend waarvan u voordeel zou kunnen hebben in uw bedrijfsvoering maar ook bij de ontwikkeling van nieuwe plannen. Gemeenschappelijk bedrijfsrestaurant, herinrichten van gebouwen en zelfs in woningbouw (gemeenschappelijke tuin) Voorbeelden: WTConnect en 4 andere plekken in de stad! flexpersoneel (uitzend, zzp-ers), kopieer- en koffieautomaten Ook consumenten; bijv. gereedschap huren en misschien thuisafgehaald.
  17. DIT. Samen sta je sterker. Gezamenlijk inkopen, verkopen maar ook innovatie. Maak gebruik van elkaars competenties en versterk hiermee je eigen concept. Nieuwe variant op de coöperatie? De nieuwe cooperatieve consument…..Zelf Samen 3 redenen voor samenwerken: Samen regie nemen (samen sterk) Samen propositie vernieuwen Veel samenwerkingsvormen, zowel binnen als buiten de keten. Voorbeeld Eerste lijns gezondheidscentra, regionale samenwerking, Nieuwe Binnenweg App Katyshoek (R’dam) waar startende ondernemers samenwerken en elkaar versterken. CPO Kortom: zowel consumenten en ondernemers nemen steeds vaker het initiatief of zelf samen op te trekken.
  18. Focus van pre seed en seed naar Early Adopter en Early Majority. Als het gaat om innovatie hoef je niet perse iets nieuws uit te vinden. Van alle nieuwe innovaties slaagt maar een beperkt deel (15%-20%). Beter is om aan de slag te gaan met bestaande technologie of bestaande concepten. Je hoeft niet opnieuw het wiel uit te vinden, maar kijk wat er al is. Eigenlijk zal het hele MKB early adopter moeten worden. Voorbeeld is 3D printen: Deze innovatie bestaat al ruim twintig jaar. Toch zien we nog steeds nieuwe toepassingen in andere branches, waaronder het MKB. Neem een bakker die 3D-taartjes print, of sites waarop consumenten hun eigen schoenen kunnen ontwerpen en in 3D uitprinten. Het bedrijf 3D Hub sprong in de markt om met de onbenutte capaciteit aan de slag te gaan. Daardoor kunnen consumenten hun voorwerpen laten printen op de dichtstbijzijnde 3D-printer. Het gaat hierbij dus om innovatief gebruik van een bestaande technologie. Niet voor een succes op de korte termijn, maar met een duurzaam businessmodel. De definitie van VODW voor innovatie als uitgangspunt: " doe dingen anders en doe andere dingen om relevante toegevoegde waarde te leveren aan je klanten". Dan ligt de focus niet puur op high tech uitvindingen waarbij iedereen vaak aan denkt als het om innovatie gaat.
  19. Innovatie: doe dingen anders en doe andere dingen Innovatie betekent niet altijd dat u iets nieuws moet uitvinden. Kortom: ‘Doe dingen anders en doe andere dingen…’ …om relevante en toegevoegde waarde te leveren aan je klanten, de continuïteit van uw bedrijf te waarborgen en economische groei mogelijk te maken Veel ondernemers zijn naar binnen gekeerd. Het gaat niet goed en blijven aan hetzelfde dode paard trekken. Voorbeelden te over… klanten krijgen de schuld. Samenwerking Samenwerking vormt het sleutelwoord bij innovatie. Twee kunnen meer dan één In het verleden hielden bedrijven hun innovatie het liefst geheim. Dit model lijkt in de huidige veranderende wereld niet langer houdbaar. Tegenwoordig wordt informatie veel sneller verspreid en groeit het idee dat alles gedeeld kan en moet worden. Ranvoorwaarde voor samenwerking is: open economie. Makkelijk ideeen delen is een must. Angst is daarbij een slechte raadgever. Het is de tijd van de test-economie en niet van de kristal helder uitgewerkte plannen Drie soorten samenwerking onder de loep Is innovatie door samenwerking alleen weggelegd voor de grote corporates? Nee, zeker niet. Juist voor het MKB, waar de complexiteit van de organisatie kleiner is, biedt deze vorm van vernieuwing volop kansen. Als ondernemer kunt u samenwerken met bedrijven uit andere branches, maar ook met leveranciers, klanten of zelfs concurrenten.
  20. De wereld dichtbij. Verleg je grenzen en sta open voor invloeden uit het buitenland. Niet alleen import, export of outsourcing, maar wellicht volgt u uw klanten naar het buitenland. NL lange traditie van internationaal zaken doen. De wereld biedt kansen! Het CBS heeft afgelopen week net cijfers gepresenteerd dat de groei naar niet europese landen in een jaar met 11% is gegroeid. Internet en de euro spelen hierbij een belangrijke rol. Al van oudsher hebben we in NL een handelsgeest en doen internationaal zaken, onze geografische ligging is hierbij natuurlijk een pluspunt. Toch zijn er ook barrières, zoals taal en cultuur, zichtbaarheid en bereikbaarheid in het buitenland. Mkb-bedrijven zijn goed voor bijna 60 procent van totale Nederlandse export, maar slechts 20 procent van de mkb-bedrijven exporteert blijkt uit een onderzoek van vnoncw. Er liggen kansen voor export naar de BRIC landen alsmede voor China. Afrika onder de Sahara vertoont een jaarlijkse groei van 5 á 6 procent volgens de Wereldbank in de komende jaren. Hiermee gaat het zowel om producten als diensten. En door het internet shoppen ook steeds meer particuliere klanten over de grens Voorbeeld: Watt Nou, Snoerboer, Mr Watson
  21. Interactief maken ; kort de trends nog toelichten.