ເພື່ອເປັນບົດຮຽນໃຫ້ກັບຜູ້ທີ່ສົນໃຈໃນວິຊາຈິດຕະ

1. ຃ ໍາຊາຓ຃຺ໄຌ຃ໄາທທິຆາ຅ິຈຉະທິ຋ະງາເຌຆຸຓຆ຺ຌ ຘ຺ກປຼຌ 2013-2014 ( ຎາກຽຎ຺ໃ າ )
2. ຌັກ຅ິຈຉະທິ຋ະງາເຌຽຓືໃບກໃບຌຓີ຃ື:
 ຋ໃາຌ ຅ບຌຍີທັຈຘັຌ ( John B Watson ) /຋ໃາຌ ຆີກຓ ັຌຐົບງ ( Sigmundfreud )
 ຋ໃາຌ ຽຑົ຿ຉ ( Plato )
 ຋ໃາຌ ບາຖິຘະ຿ຉຽຉີຌ ( Aristotle )
 ຋ໃາຌ ທິຌຖຼຓຽ຅ຌ ( Willam James )
 ຋ໃາຌ ຾ຓັກທິຌ຾ປຓທູຌ ( Max Wilhelm Wundt )
 ຋ໃາຌ ຅ບຌຈິທບີໄ ( John Dewey )
 ຋ໃາຌ ຅ບຌຖັບກ ( John Lock )
3. ຅ິຈຉະທິ຋ະງາໝາງຽຊິຄກາຌຘຶກຘາຘິໃຄ຋ີໃ ກໃຼທກັຍຑຶຈຉິກ ໍາຂະຍທຌກາຌ຋າຄ຅ິຈຂບຄຓະຌຸຈເຌ
ຖັກຘະຌະ຋ີໃ ຽຎັຌທິ຋ະງາຘາຈຘຶກຘາ຋຺ຈຖບຄ ນົື ຑິຘູຈແຈໄດໃາຄຆັຈຽ຅ຌ.
4. ທິຆາ຅ິຈຉະທິ຋ະງາຓີກາຌຂະນງາງຉ຺ທຽຖີໃຓຉັໄຄ຾ຉໃຘະແໝຽກັຕກຍູປາຌ຋ີໃ ຓີ຃ທາຓຽຆືໃບຈໄາຌທິຌ
ງາຌຉໍໃ ຓາ຋ໃາຌ ຾ຓັກທິຌ຾ປັຓທູຌ຅ຶໃຄແຈໄຘໄາຄນໄບຄ຋຺ຈຖບຄຂືໄຌດູໃຎະຽ຋ຈຽດງຖະຓ ັຌ.຾ຖໄທທິຆາ
຅ິຈຉະທິ຋ະງາ຅ຶໃຄຓີກາຌຂະນງາງຉ຺ທຽຑີໄຓຂືໄຌ຅ ຺ຌຽຊິຄຎັຈ຅ຸຍັຌ.
5. ກຸໃຓ຿຃ຄຘໄາຄຌິງ຺ຓຽກີຈຂືໄຌເຌຎະຽ຋ຈຽດງຖະຓ ັຌຽຓືໃບ ຃.ຘ 1878 ຓີກ຺ກຽ຃຺ໄາຑືໄຌຊາຌຓາ຅າ
຾ຌທ຃ິຈຂບຄຽຑົງ຿ຉຌັກຎັຈຆະງາ຋ີໃ ຘ ໍາ຃ັຌຓີ຃ື: ບະຕິຘ຿ຉຽຉີຌ ຾ຖະ ຽຈ຃າຘ຋ິຈ.
6. ກຸໃຓໜໄາ຋ີໃ ຌິງ຺ຓຽກີຈຂືໄຌເຌຎະຽ຋ຈຘະນະຖັຈບາຽຓຖິກາຓີກ຺ກຽ຃຺ໄາຑືໄຌຊາຌຓາ຅າກ຋ໃາຌ ຅ບຌ
ຈີທບີໄ, ຌັກຎັຈຆະງາ຋ີໃ ຘ ໍາ຃ັຌຓີ: ຋ໃາຌ ທິຌຖຼຓຽ຅ຓ ຾ຖະ ຋າຌ ຆາຈ ຈາທິຌ.
7. ກຸໃຓຑຶຈຉິກ ໍາຌິງ຺ຓຽກີຈຂືໄຌເຌຘະນະຖັຈບາຽຓຖິກາຓີກ຺ກຽນຄ຺ໄາຑືໄຌຊາຌຓາ຅າກ຾ຌທ຃ທາຓ຃ິຈ
ຂບຄ຋ໃາຌ ຅ບຌຍີທັຈຘັຌ ຾ຖະ ຋ີໃ ຘ ໍາ຃ັຌຓີຓີຖັຈຽຆງຆືໃ: ບີທາຌຑີ ຒາຒຖບຒ ( Lvan P Pavlov ),
ຌັກຎັຈຆະງາ຋ີໃ ຘ ໍາ຃ັຌຓີ຃ື: ຾ບຈຽທີຈ຾ບ຋ບຌແຈ໌ ( Edward Thorndike ).
8. ຌັກຎັຈຆະງາ຋ີໃ ຘ ໍາ຃ັຌ຋ີໃ ຘຸຈເຌກຸໃຓຽກຘຉບຖຌິງ຺ຓຓີ຃ທາຓຽຆືໃບທໃາ: ທິຌງາຌ຾ຓໃຌປູຍຂບຄ
ຘໃທຌປທຓຓີ຃ທາຓຽຎັຌໜຶໃ ຄຈຼທ, ຍໍໃຘາຓາຈ຾ງກບບກ຅າກກັຌແຈໄ.
9. ຌັກ຅ິຈຉະທິ຋ະງາ຋ີໃ ຘ ໍາ຃ັຌເຌກຸໃຓ຅ິຈທິຽ຃າະຓີ: ຋ໃາຌ ຆີກຓ ັຌຒຕບງ, ຋ໃາຌ ຘະ຾ຉຌ
ຽຖງຖບຕ.ຏ຺ຌກາຌ຃຺ໄຌ຃ໄທາແຈໄຓີກາຌຑັຈ຋ະຌາຽຎັຌຑືໄຌຊາຌຂບຄທິຆາ຅ິຈທິ຋ະງາ຃ີຕຌີກຉໍໃຓາຎີ ຃.ຘ
1938 ຿ຈງຑຶຈຉິກ ໍາ຾ຌທ຃ິຈຂບຄກຸໃຓຌີໄຓາຽຎັຌກາຌ຃຺ໄຌ຃ໄທາຓີ຃ທາຓ຃ິຈທໃາຓະຌຸຈຽປ຺າຓີ 3 ຖັກຘະຌະ
຾ຖະ ຾ຍໃຄຖະຈັຍ຅ິຈຽຎັຌ 3 ຖະຈັຍ຃ື:
1. ຅ິຈປູໄຘ ໍາຌຶກ.

2. 2. ຅ິຈແປໄຘ ໍາຌຶກ.
3. ຅ິຈເຉໄຘ ໍາຌຶກ.
10. ຌັກ຅ິຈຉະທິ຋ະງາ຋ີໃ ຘ ໍາ຃ັຌເຌກຸໃຓຓະຌຸຈຌິງ຺ຓຓີ຃ື:
 ຋ໃາຌ ຃າຕບາຕ຿ຖຽ຅ີຘ ( Karl R Ragers )
 ຋ໃາຌ ຍຕາປັຓ ຽບັຈຘຓາຈຘະ຿ຖ ( Braham H maslow )
ຓີ຃ທາຓຽຆືໃບ຃ື: ຽຎັຌ຃຺ຌຈີຈໄທງຉ຺ຌຽບຄຓາ຾ຉໃກ ໍາຽຌີຈຘໃທຌຑຶຈຉິກ ໍາຂບຄຓະຌຸຈຽຎັຌຏ຺ຌຏະຖິຈ
ຈໄາຌຑືໄຌຊາຌຂບຄຓະຌຸຈ.
11. ຏ຺ຌຎະ຿ນງຈຂບຄທິຆາ຅ິຈຉະທິ຋ະງາຓີ຃ື:
- ຆໃທງເນໄຽກີຈ຃ທາຓປູໄ ຾ຖະ ຽຂ຺ໄາເ຅຋ ໍາຓະຆາຈຂບຄຓະຌຸຈ.
- ທິຽ຃າະຑຶຈຉິກ ໍາ ຾ຖະ ຾ກໄແຂຍັຌນາຆໃທງຏູໄ຋ີໃ ຽຈືບຈປໄບຌ຋າຄເ຅.
- ຽປັຈເນໄຽປ຺າຎັຍຍຸກ຃ະຖິກກະຑາຍເນໄຽໝາະຘ຺ຓຉາຓຘະຊາຌະກາຌ.
- ຽຓືໃບຽປ຺າຉ຺ກດູໃເຌຘະຊາຌະກາຌຂັຍຂັຌ຅ະຘາຓາຈຽປັຈເນໄຽປ຺າທິຽ຃າະ ຾ຖະ ຋ ໍາ຃ທາຓຽຂ຺ໄາເ຅
ກັຍຉ຺ຌຽບຄແຈໄ.
- ຽປັຈເນໄຽປ຺າຓີຽນຈຏ຺ຌນົາງຂືໄຌເຌກາຌ຾ກໄແຂຍັຌນາ.
- ຆໃທງເນໄຽປ຺າປູໄກາຌທາຄ຾ຏຌບາຆີຍແຈໄດໃາຄຽໝາະຘ຺ຓ.
- ຆໃທງເນໄຽປ຺າຌ ໍາ຃ທາຓປູໄແຎເຆໄເຌກາຌຎະກບຍບາຆີຍ.
12. ຋ ໍາຓະຆາຈຂບຄຓະຌຸຈຘະ຾ຈຄບບກ຃ື: ຋ ໍາຓະຆາຈຂບຄ຃຺ຌເຌຎໃາຽ຋ືໃ ບຌ, ຽນັຌ຾ກໃຉ຺ທ, ຂີໄ຿ຓໄ
, ຿ບໄບທຈຉ຺ຌ, ຽບ຺າ຾ຉໃເ຅ຉ຺ຌຽບຄ.຋ ໍາຓະຆາຈຂບຄຓະຌຸຈ຋຺ໃທແຎຓ ັກປຼຌປູໄຓີ຃ທາຓດາກປູໄດາກຽນັຌ,
ດາກຽຍິໃຄຓ ັກດາກປູໄຽຖືໃບຄຂບຄ຃຺ຌບືໃຌ, ຍາຄ຃຺ຌປູໄ຅ ັກ຃຺ຌບືໃຌຈີກທໃາຉ຺ຌຽບຄບີກ.
13. ຓະຌຸຈຽປ຺າຉໃາຄກັຌນົາງຈໄາຌຽຆັໃ ຌ:
- ປູຍປໃາຄໜໄາຉາ.
- ບາຖ຺ຓ.
- ຽ຅ຉະ຃ະຉິ.
- ຑຶຈຉິກ ໍາ.
- ຃ທາຓຊະຌັຈ.
- ຃ທາຓຘາຓາຈ.
- ຘຸຂະຑາຍ.
- ຕ຺ຈຌິງ຺ຓ.
- ຘັຄ຃຺ຓ.

3. 14. ຘາຽນຈ຋ີໃ ຽປັຈເນໄຓະຌຸຈຽປ຺າຉໃາຄກັຌກໍໃ຃ື຃ທາຓ຾ຉກຉໃາຄຂບຄຓະຌຸຈຓີ຃ື: ຽຆືໄບຆາຈ, ຘາຘະ
ໜາ, ກາຌກະ຋ ໍາ, ແທບາງຸ, ຘຸຂະຑາຍ, ກາຌບ຺ຍປ຺ຓຘັໃຄຘບຌ, ຽຑຈ, ກາຌຘຶກຘາ, ຽຘຈຊະກິຈ, ຊີໃຌ
ກ ໍາຽຌີຈ, ຑາຘາ, ກ຺ຈໝາງ ( ປີຈ຃ບຄຎະຽຑຌີ ), ບິຈ຋ິຑ຺ຌຂບຄກຸໃຓ ຾ຖະ ບາຆີຍ.
15. ຃ທາຓຉໄບຄກາຌໝາງຽຊິຄ຃ທາຓດາກແຈໄ ນົື ຓີ຅ຸຈຎະຘ຺ຄ຅ະແຈໄຽຓືໃບຽກີຈ຃ທາຓປູໄຘຶກຈັໃຄກໃາທ຅ະ
ຽປັຈເນໄປໃາຄກາງຂາຈ຃ທາຓຘ຺ຓຈູຌຽຌືໃບຄ຅າກຓີຘິໃຄກະຉຸໄຌຽປັຈເນໄປໃາຄກາງຍໍໃດຸຈຌິໄຄຉໄບຄຑະງາງາຓ
ຈີໄຌປ຺ຌ ຾ຖະ ຘະ຾ນທຄນາຽຑືໃ ບຉບຍຘະໜບຄ຃ທາຓຉໄບຄກາຌຌັໄຌ.
16. ຃ທາຓຉໄບຄກາຌຂບຄ຃຺ຌຽປ຺າ຾ຓໃຌດູໃເຌຂບຍຽຂຈ຃ທາຓຉໄບຄກາຌ 3 ຎະກາຌ຃ື:
1. ຃ທາຓຉໄບຄກາຌ຋າຄຈໄາຌປໃາຄກາງ.
2. ຃ທາຓຉໄບຄກາຌ຋າຄຈໄາຌ຅ິຈເ຅.
3. ຃ທາຓຉໄບຄກາຌ຋າຄຈໄາຌຘັຄ຃຺ຓ.
17. ກາຌ຋ີໃ ຅ະຽບ຺າເ຅ຽຂ຺າຓາເຘໃເ຅ຽປ຺າຓີ຾ຌທ຋າຄຎະຉິຍັຈຈັໃຄຌີໄ:
1. ຑະງາງາຓຑໍເ຅ ຾ຖະ ເນໄ຃ທາຓຘ຺ຌເ຅ກັຍຍຸກ຃຺ຌບືໃຌ.
2. ຽຍິໃຄ຿ຖກເຌ຾ຄໃຈີ ຾ຖະ ຓີບາຖ຺ຓຂັຌ.
3. ປູໄ຅ ັກຽບ຺າເ຅ຽຂ຺າຓາເຘໃເ຅ຽປ຺າ.
4. ຘະ຾ຈຄ຃ທາຓຽຎັຌກັຌຽບຄ ຾ຖະ ເນໄ຃ທາຓຆໃທງຽນົືບຍຸກ຃຺ຌ຋຺ໃທແຎ.
5. ປູໄ຅ ັກ຋ັກ຋າງຎາເຘກັຍຍຸກ຃຺ຌ຋຺ໃທແຎ ຾ຖະ ຽບີໄຌຆືໃ຃຺ຌເນໄຊືກ.
6. ງີໄຓ຾ງໄຓ຾຅ໃຓເຘກັຍ຃຺ຌ຋຺ໃທແຎຽຎັຌຎ຺ກກະຉິ.
7. ຓີ຃ທາຓ຅ິຄເ຅ຍໍໃໜໄາແທໄນົັຄນົບກ.
8. ປັຍຒັຄ຃ທາຓ຃ິຈຽນັຌ ຾ຖະ ເນໄກາຌງບຓປັຍຌັຍຊືຏູໄບືໃຌ.
9. ຓີ຃ທາຓບ຺ຈ຋຺ຌບ຺ຈກັໄຌຓີ຃ທາຓໝັໄຌເ຅ເຌບາຖ຺ຓ ຾ຖະ ປູໄ຅ ັກກາຖະຽ຋ຘະ.
10. ປູໄ຅ ັກຽນຈຏ຺ຌ ຾ຖະ ຃າຈ຃ະຽຌ.
18. ຓະ຿ຌຑາຍ຾ນໃຄຉ຺ຌໝາງຽຊິຄກາຌຖທຍຖທຓ຋ັຄໝ຺ຈຂບຄຖັກຘະຌະຎະ຅ ໍາຉ຺ທຽຆັໃ ຌ: ຃ທາຓ
ຘາຓາຈ, ຃ໃາຌິງ຺ຓ, ຽ຅ຉະ຃ະຉິ. ຋ີໃ ຽຆືໃບທໃາຽຎັຌຘິໃ ຄບະ຋ິຍາງຉ຺ຌຽບຄ.
19. ນົັກກາຌຑັຈ຋ະຌາຉ຺ຌຓີ 5 ນົັກກາຌ຃ື:
1. ກາຌຑັຈ຋ະຌາຉ຺ຌຽບຄຉໄບຄຽກີຈ຅າກ຃ທາຓຽຉັຓເ຅.
2. ຏູໄ຋ີໃ ຉໄບຄກາຌຑັຈ຋ະຌາຉ຺ຌຽບຄຉໄບຄຽຎັຌຏູໄ຋ີໃ ຓີຍ຺ຈຍາຈເຌກາຌຑັຈ຋ະຌາຉ຺ຌ.
3. ຓະຌຸຈ຋ຸກ຃຺ຌຓີ຃ທາຓຘາຓາຈ຋ີໃ ຅ະ຃ທຍ຃ຸຓ ຾ຖະ ຅ ັຈກາຌຎໃຼຌ຾ຎຄຘະຑາຍ຾ທຈຖໄບຓ.
4. ກາຌຑັຈ຋ະຌາຉ຺ຌຽບຄ຾ຓໃຌຂະຍທຌກາຌ຋ີໃ ປຼຌປູໄຉະນົບຈ

4. 5. ກາຌຑັຈ຋ະຌາຉ຺ຌຽບຄ຾ຓໃຌຂະຍທຌກາຌຎໃຼຌ຾ຎຄຉ຺ຌຽບຄ຋ີໃ ຓີຂບຍຽຂຈ.
20. ຓະຌຸຈຘ ໍາຑັຌໝາງຽຊິຄກາຌຉິຈຉໍໃກໃຼທຂໄບຄກັຌຖະນທໃາຄຍຸກ຃຺ຌ. ຽຑືໃ ບຘໄາຄ຃ທາຓຽຎັຌຓິຈ
຾ຖະ ຅ູຄເ຅ຍຸກ຃຺ຌຖທຓ຋ັຄກາຌຘໄາຄ ນົື ຑັຈ຋ະຌາຉ຺ຌເນໄຽຎັຌ຋ີໃ ປູໄ຅ ັກຂບຄຍຸກ຃຺ຌບືໃຌດໃາຄກໄທາຄ
ຂທາຄ.
21. ຓະຌຸຈຘ ໍາຑັຌຓີ຃ທາຓຘຘ ໍາ຃ັຌຈັໃຄຌີໄ:
 ຓະຌຸຈຘ ໍາຑັຌຂບຄຍຸກ຃຺ຌ.
 ຓະຌຸຈຘ ໍາຑັຌຽປັຈເນໄຽນັຌຽຊິຄ຃ທາຓຑໍເ຅.
 ຓະຌຸຈຘ ໍາຑັຌຘະ຾ຈຄເນໄຽນັຌຽຊິຄກາຌ຅ູຄເ຅ຍຸກ຃຺ຌ.
 ຓະຌຸຈຘ ໍາຑັຌຘະ຾ຈຄເນໄຽນັຌຽຊິຄ຃ທາຓຽຉັຓເ຅ຂບຄ຃຺ຌເຌກຸໃຓ.
 ຓະຌຸຈຘ ໍາຑັຌຘະ຾ຈຄເນໄຽນັຌຽຊິຄ຃ທາຓຘ ໍາຽຖັຈ.
 ຓະຌຸຈຘ ໍາຑັຌ຅ະນົຸຈຑຶຈຉິກ ໍາ຋ີໃ ຍໍໃຽຑິໃ ຄຑໍເ຅ຎັຍຎຸຄ຃ຸຌຌະຑາຍຆີທິຈເນໄຈີຂືໄຌ.
22. ກາຌຘໄາຄຘ ໍາຑັຌ຋ະຑາຍຽຑືໃ ບຌຓະຌຸຈຘ ໍາຑັຌຓີ຃ທາຓ຅ ໍາຽຎັຌ຃ື: ກາຌຽປັຈທຼກ, ກາຌດູໃປໃທຓ
ກັຌ.
23. ຓະຌຸຈຘ ໍາຑັຌຓີ 3 ຂະຍທຌກາຌ຃ື:
 ກາຌປັຍປູໄຂບຄຍຸກ຃຺ຌ.
 ຖັກຘະຌະຂບຄຘິໃຄກະຉຸໄຌ.
 ກາຌປທຓຖັກຘະຌະ຋ີໃ ແຈໄ຅າກກາຌປັຍປູໄ.
24. ນົັກກາຌເຌກາຌຉິຈຉໍໃຘືໃຘາຌ ຓີ 7 ຎະກາຌ຃ື:
 ຃ທາຓຽຆືໃບຊື.
 ຃ທາຓຽໝາະຘ຺ຓ.
 ຃ ໍາຽທ຺ໄາ຋ີໃ ຽໝາະຘ຺ຓ.
 ຃ ໍາຽທ຺ໄາ຋ີໃ ຽໝາະຘ຺ຓກັຍຘັຄ຃຺ຓ.
 ຽຌືໄບເຌ.
 ຘໃບຄ຋າຄເຌກາຌຘືໃຘາຌ.
 ຃ທາຓຘາຓາຈຂບຄຏູໄປັຍ.
 ຃ທາຓ຾຅ໃຓ຾຅ໄຄ.
25. ກາຌຘືໃຘາຌ຋ີໃ ຈີຓີ 10 ທິ຋ີ຃ື:
1. ຘໄາຄ຃ທາຓຽຂ຺ໄາເ຅ກັຍ຾ຌທ຃ິຈຂບຄ຋ໃາຌເນໄ຾຅ໄຓ຾຅ໄຄກໃບຌ຋ີໃ ຅ະຖືຓຂໍໄ຃ທາຓແຎຽຊິຄ຃຺ຌບືໃຌ.
2. ກທຈຘບຍ຃ທາຓຓຸໄຄໝາງ຋ີໃ ຾຋ໄ຅ິຄຂບຄກາຌຘືໃຂໍໄ຃ທາຓ຾ຉໃຖະຽ຋ືໃ ບ.

5. 3. ຑິ຅າຖະຌາຽຊິຄຖັກຘະຌະຂບຄຘິໃຄ຾ທຈຖໄບຓ ຾ຖະ ທິແຘຘາຓ ັຌຆ຺ຌເຌກາຌຘືໃຂໍໄ຃ທາຓ.
4. ຎຶກຘານາຖືກັຍຏູໄບືໃຌຉາຓຘ຺ຓ຃ທຌເຌກາຌທາຄ຾ຏຌຽຑືໃ ບກາຌຘືໃຂໍໄ຃ທາຓ.
5. ຖະຓ ັຈຖະທັຄເຌຈໄາຌຌ ໍໄາຘຼຄ.
6. ຽຓືໃບຓີ຿ບກາຈ຋ີໃ ຅ະເນໄຘິໃຄ຋ີໃ ຽຎັຌຎະ຿ນງຈ ນົື ຓີ຃ຸຌ຃ໃາ຾ກໃຏູໄປັຍຂໍໄ຃ທາຓປີຍເຆໄ຿ບກາຈຌັໄຌ
຋ັຌ຋ີຊໄາຆໄາແຎ຅ະຽຘງ຿ບກາຈ ຾ຖະ ຅ະຍໍໃຽກີຈຎະ຿ນງຈນງັຄຽຖີງ.
7. ຉິຈຉາຓຏ຺ຌຂບຄກາຌຘືໃຘາຌທໃາແຈໄຏ຺ຌ຾ຌທເຈ.
8. ຘືໃຂໍໄ຃ທາຓເນໄແຈໄຏ຺ຌຘະຽໝີ຋ັຄທັຌຌີໄ ຾ຖະ ທັຌຉໍໃແຎ. ຉະນົບຈແຎ.
9. ຑະງາງາຓເນໄ຋ໃາ຋ີ, ຋ໃາ຋າຄຂບຄ຋ໃາຌເນໄຘະໜັຍຘະໜູຌຂບຄກາຌຘືໃຂໍໄ຃ທາຓ.
10. ດໃາຑະງາງາຓເນໄຏູໄບືໃຌຽຂ຺ໄາເ຅຋ໃາຌ຾ຉໃ຋ໃາຌຉໄບຄຑະງາງາຓຽຂ຺ໄາເ຅ຏູໄບືໃຌຌ ໍາ ຾ຖະ ຅ ຺ໃຄຽຎັຌຏູໄ
ຒັຄ຋ີໃ ຈີ.
26. ກາຌຽຎີຈຽຏີງຓີຏ຺ຌຈີ ຾ຖະ ຏ຺ຌຽຘງ຃ື:
 ຏ຺ຌຈີ:
- ຽຎີຈຽຏີງ຾ຖໄທຘະຍາງເ຅.
- ຓີ຃ທາຓຽຑາະແຈໄປັຍ຃ທາຓຘ຺ຌເ຅.
- ຓີ຿ບກາຈຽຎັຌ຿ຖກກກໃຼທກັຍ຃ທາຓ຃ຼຈແຈໄຄໃາງ.
- ຓີ຃ທາຓປັກນົາງ ນົື ຓີຽຑືໃ ບຌນົາງຊໄາຽຎີຈຽຏີງເຌຘິໃຄ຋ີໃ ຽໝາະຘ຺ຓ.
- ຓີ຿ບກາຈແຈໄປັຍ຃ທາຓຆໃທງຽນົືໃ ບຄໃາງຊໄາຓີຍັຌນາ.
- ຽຎັຌ຃຺ຌຑ຺ຍຄໃາງ຅ິຄເ຅ຍໍໃ຿ຈຈຈໃຼທ.
- ຽຎັຌ຃຺ຌຍໍໃງາກເຌກາຌຉິຈຉໍໃຽຂ຺ໄານາ.
- ຽຎັຌ຃຺ຌ຋ີໃ ຍໍໃຓີກາຌຏິຈຊຼຄກັຍ຃຺ຌບືໃຌ.
- ຽຎັຌຖັກຘະຌະຂບຄຏູໄປໃທຓ຋ິຓຘາຓາຈຽປັຈທຼກຽຎັຌ຋ິຓແຈໄຈີ.
- ຌັຍທໃາຽຎັຌຏູໄເນໄ຃ທາຓປູໄ ນົື ຂໍໄຓູຌ຾ກໃຏູໄບືໃຌ ຾ຖະ ຓີຘໃທຌປໃທຓ.
 ຏ຺ຌຽຘງ:
- ຽປັຈເນໄຓີກາຌຉ ໍາຌິຉິຉຼຌຊໄາຽຎີຈຽຏີງນົາງຽກີຌແຎ.
- ຽຎີຈຽຏີງຍໍໃຊືກກາຖະຽ຋ຘະ, ຽທ຺ໄານົາງຽກີຌແຎບາຈ຅ະຑາເນໄຽຎັຌ຃຺ຌ຋ີໃ ໜໄາຖ ໍາ຃າຌ.
- ຽຎີຈຽຏີງກັຍຍຸກ຃຺ຌ຋ີໃ ຍໍໃ຃ທຌຽຎີຈຽຏີງບາຈ຅ະຊືກຌິຌ຋າ.
- ຽຎີຈຽຏີງນົາງຽກີຌແຎ຅ະຽປັຈເນໄກາງຽຎັຌ຃຺ຌຉັຈຂາຈເຌກາຌຘ຺ຌ຋ະຌາ.
- ຓີ຿ບກາຈ຋ ໍາຖາງແຈໄຉະນົບຈທຽຖາ.
- ຽປັຈເນໄຏູໄ຋ີໃ ຓາຑ຺ຍຂາຈ຃ທາຓແທໄທາຄເ຅.

6. - ຓີ຃຺ຌຓາ຃຺ຍເຌຖະຈັຍຽຑືໃ ບຌຘະໜິຈໜໄບງຊໄາຽຎີຈຽຏີງນົາງຽກີຌແຎ.
- ບາຈ຅ະຽປັຈເນໄ຃຺ຌບືໃຌຽຘງນາງ຿ຈງຍໍໃປູໄຘຶກຉ຺ຌ.
- ຽທຖາຓີຍັຌນາ຃ທຌ຅ະແຈໄປັຍ຃ທາຓຆໃທງຽນົືບ຾ຉໃບາຈຊືກ຃຺ຌຍໍໃນທັຄຈີຘ຺ຓຌ ໍໄາໜໄາ.
- ບັຌຽຎັຌບັຌຉະຖາງ຾ກໃຘໃທຌຖທຓ ນົື ຘັຄ຃຺ຓຊໄາຽຎັຌ຃ທາຓຖັຍຂບຄຆາຈ.
27. ກາຌປຼຌປູໄ຅າກຏ຺ຌກ ໍາ຅ະຎະຉິຍັຈດູໃ 3ໜໄາ຋ີໃ ຃ື:
 ຽປັຈໜໄາ຋ີໃ ເນໄຂໍໄຓູຌ.
 ຽປັຈໜໄາ຋ີໃ ຅ູຄເ຅.
 ຽປັຈໜໄາ຋ີໃ ຽຘີຓ຾ປຄ.
28. ກາຌປຼຌປູໄ຅າກກາຌປຼຌ຾ຍຍຎະກບຍຈໄທງບ຺ຄຎະກບຍຈັໃຄຉໍໃແຎຌີໄ:
 ຂະຍທຌກາຌເຘໃເ຅.
 ຂະຍທຌກາຌຽກັຍ຅ ໍາ.
 ຂະຍທຌກາຌກະ຋ ໍາ຋າຄກາງ.
 ຂະຍທຌກາຌ຅ູຄເ຅.
29. ກາຌຑັຈ຋ະຌາ຃ທາຓຘາຓາຈຂບຄຉ຺ຌຽບຄຉາຓ຋ັຈຘະຌະຂບຄ຾ຍຌຈູຖາຓີ 4 ທິ຋ີ຃ື:
- ຎະຘ຺ຍກາຌ຋ີໃ ຎະຘ຺ຍຏ຺ຌຘ ໍາຽຖັຈ.
- ຿ຈງກາຌເຆໄຉ຺ທ຾ຍຍ.
- ກາຌເຆໄ຃ ໍາຽທ຺ໄາຆັກ຅ູຄ.
- ກາຌກະຉຸໄຌ຋າຄບາຖ຺ຓ.
30. ຒຕບງຽທ຺ໄາທໃາຑຶຈຉິກ ໍາຂບຄຓະຌຸຈຽກີຈ຅າກ຃ທາຓຉໄບຄກາຌ 3 ຈໄາຌ຃ື:
1. ບິຈ: ຽຎັຌ຾ປຄກະຉຸໄຌຑາງເຌ຃ທາຓຉໄບຄກາຌຂບຄ຃຺ຌຽປ຺າຉັໄຄ຾ຉໃຽກີຈຽຆິຄຽຎັຌຉ຺ທຍັຌນາ ນົື
ກິຽຖຈເຌເ຅຋ີໃ ຑັກຈັຌເນໄຽປັຈ ນົື ຘະ຾ຈຄຑຶຈຉິກ ໍາບບກຓາ.
2. ບີ຿ກໄ: ຽຎັຌຑະຖັຄ຅ິຈເ຅຋ີໃ ຆໃທງຽປັຈເນໄ຃ທາຓຉໄບຄກາຌ຅າກບິຈ ນົື ຽຎັຌ຾ປຄຑັກຈັຌເນໄ
ປໃາຄກາງຘະ຾ຈຄຑຶຈຉິກ ໍາກໍໃເນໄຽກີຈກາຌປຼຌປູໄຽຑືໃ ບຉບຍຘະໜບຄກາຌກະຉຸໄຌຑາງເຌຽຆິໃຄຽຎັຌຉ຺ທກ ໍາ
ຌ຺ຈຍຸກ຃ະຖິກກະຑາຍ.
3. ຆຸຍຽຎີບີ຿ກໄ: ຽຎັຌຑະຖັຄ຅ິຈຘໃທຌ຋ີໃ ແຈໄປັຍກາຌຽຐືກຐ຺ຌ ຾ຖະ ບ຺ຍປ຺ຓຓາຽຎັຌດໃາຄຈີ຾ຖໄທ຅າກ
ຓີກ຺ຈຽກຌ຃ຸຌຌະ຋ ໍາຂບຄຘັຄ຃຺ຓ຅ິຄຽກີຈກາຌປູໄຘ ໍາຌຶກ ຾ຖະ ກາຌປັຍຏິຈຆບຍຆໃທາຈີຍໍໃ຃ ໍາຌຶຄຽຊິຄ຾ຉໃ
຃ທາຓຉໄບຄກາຌ຋ີໃ ຽກີຈ຅າກ຅ິຈເ຅ຂບຄຉ຺ຌ຾ຉໃຐໃາງຈຼທ຾ຉໃຽກີຈ຅າກກາຌ຋ີໃ ຽບ຺າເ຅ຽຂ຺າຓາເຘໃເ຅ຽປ຺າ.
31. ຋ ໍາຓະຆາຈ຋ີໃ ຽຎັຌຉ຺ທກ ໍາຌ຺ຈຽຄືໃບຌແຂຓະຌຸຈຓີ 5 ຎະກາຌ຃ື:
1. ບຸຉຸຌິງາຓ: ກ຺ຈຽກຌຉາຓ຋ ໍາຓະຆາຈຉາຓຖະຈູກາຌ.

7. 2. ຑຶຈຌິງາຓ: ກາຌຘຶຍຘາງຑັຌກ ໍາຓະຑັຌຂບຄຓະຌຸຈ.
3. ຅ິຈຌິງາຓ: ຃ທາຓປູໄຘຶກຌຶກ຃ິຈ.
4. ກ ໍາຌິງາຓ: ກາຌຎະຑຶຈຉໃາຄໂ.
5. ຋ ໍາຌິງາຓ: ຃ທາຓຽຆືໃບຓ຿ງຄຈໄາຌກາຌຘ ໍາຑັຈຘິໃຄຉໃາຄໂ.
32. ກາຌຘໄາຄຘ ໍາຑັຌ຋ະຑາຍຖະນທໃາຄຍຸກ຃຺ຌເຌຆຸຓຆ຺ຌ຃ທຌຎະຉິຍັຈ຃ື:
 ຓີ຋ໃາ຋າຄ຋ີໃ ຈີ, ກິຖິງາຓາຖະງາຈປຼຍປໄບງ.
 ຓີຍຸກ຃ະຖິກະຑາຍ຋ີໃ ຈີ, ປູຍປໃາຄໜໄາຉາ, ກາຌ຾ຉໃຄ຿ຉ, ກາຌຽ຃ືໃບຌແນທ, ກາຌຽທ຺ໄາ຅າ຋ີໃ ຈີ.
 ຃ທາຓຽຎັຌກັຌຽບຄ, ຽນັຌບ຺ກຽນັຌເ຅ຆໃທງຽນົືບກັຌບາແຘ ຾ຖະ ຽຑິໃ ຄຑາຽຆິໃຄກັຌ ຾ຖະ ກັຌ.
 ຓີ຃ທາຓບໃບຌຌໄບຓ, ຖທຓ຋ັຄກິຖິງາຘຸຑາຍ.
 ຓີຌ ໍໄາເ຅ຆໃທງຽນົືບ, ຽຉັຓເ຅ຆໃທງຽນົືບຏູໄບືໃຌ.
 ເນໄ຃ທາຓປໃທຓຓື຋ີໃ ຈີ, ຽຎັຌຉ຺ທດໃາຄ຋ີໃ ຈີເນໄ຾ກໃ຃຺ຌບືໃຌ, ຍໍໃຽນັຌ຾ກໃຉ຺ທ.
 ຓີ຃ທາຓກາຖຸຌາ, ຽບືໄບຽຒືໄບຌ ໍໄາເ຅ຏູໄ຋ີໃ ແຈໄປັຍ຃ທາຓ຋ຸກງາກ.
 ຽຎັຌ຃຺ຌຓີຎະ຿ນງຈ, ຆໃທງຽນົືບທຼກຄາຌ຾ກໃ຃຺ຌ຋຺ໃທແຎ.
 ຓີກາຌຘໄາຄຘັຌໝາງຽຊິຄຓີ຃ທາຓ຃ິຈ, ກາຌກະ຋ ໍາ຋ີໃ ຘໄາຄຘັຌຍໍໃ຾ຓໃຌ຃ທາຓ຃ິຈ຋ີໃ ນທັຄ຋ ໍາຖາງ.
 ບາຖ຺ຓຈີ, ກາຌ຃ທຍ຃ຸຓ ຾ຖະ ເຆໄບາຖ຺ຓແຈໄຽໝາະຘ຺ຓ.
 ຓີ຃ທາຓກະຉືຖືຖ຺ໄຌ຃ື຃ທາຓຓີຆີທິຈ຅ິຈເ຅ຍໍໃຓືຌຽຓ຺າ.
 ຓີ຃ທາຓປັຍຏິຈຆບຍຉໍໃໜໄາ຋ີໃ ທຼກຄາຌ.
 ຓີ຃ທາຓບ຺ຈ຋຺ຌ.
 ຓີ຃ທາຓຂະນງັຌຂັຌ຾ຂຄ.
 ຓີ຃ທາຓຑະງາງາຓຑາກຑຼຌ຋ີໃ ຅ະຽຐືກຐ຺ຌ.
 ຓີຎະຉິຑາຌຽຐືກຎະຉິຑາຌແນທຑິຍ຃ທາຓ຾ຑໃທຑາທຘໄາຄຘັຌຍັຌງາກາຈ.
33. ທິ຋ີຘໄາຄຘ ໍາຑັຌ຋ະຑາຍ຋ີໃ ຈີຖະນທໃາຍຸກ຃຺ຌເຌຆຸຓຆ຺ຌ຃ທຌຎະຉິຍັຈຈັໃຄຌີໄ:
 ຅ ຺ໃຄຽຎັຌ຃຺ຌຽນັຌ຃ໃາ ຾ຖະ ຃ທາຓຘ ໍາ຃ັຌຂບຄຓະຌຸຈເຌ຾ຄໃຂບຄ຃຺ຌ຋ີໃ ຅ະຘ ໍາຑັຌກັຌ.
 ຅ ຺ໃຄຽຎັຌ຃຺ຌບາແຘຽຆິໃຄກັຌ ຾ຖະ ກັຌ.
 ກາຌຽທ຺ໄາ຅າເນໄຓີນາຄຘຼຄ຋ີໃ ເນໄຏ຺ຌຈໄາຌຓະຌຸຈຘ ໍາຑັຌ.
 ຍ຺ຈຍາຈຘ຺ຓຓຸຈ຋ີໃ ຽປ຺າຘະ຾ຈຄຆໃທງເນໄຽກີຈ຃ທາຓຘ ໍາຑັຌ ນົື ຍຸກ຃ະຖິກ.
 ຾ກໄແຂຉ຺ທຽປ຺າກໃບຌ.
 ຍໍໃ຃ທຌຖ຺ຍໜໄາ຃຺ຌ຋ີໃ ປູໄ຅ ັກ.
 ຽນັຌ຃ຸຌ຃ໃາ຃ທາຓ຃ິຈຽນັຌຂບຄຏູໄບືໃຌ.

8.  ກາຌຘໄາຄຍັຌງາກາຈ.
 ກາຌງີໄຓເນໄຍັຌງາກາຈຏໃບຌ຃າງຘ຺ຈເຘຂືໄຌ.
 ຃ຸຌຘ຺ຓຍັຈຂບຄ຃຺ຌຏູໄຈີ.
 ຽທ຺ໄາ຅າຘຸຑາຍບໃບຌນທາຌ.
 ຃ທາຓຎະຑຶຈ຋ີໃ ຈີຆໃທງ຃຺ຍນາໝູໃຽຑືໃ ບຌແຈໄຈີ.
 ຓີ຃ທາຓ຅ິຄເ຅ຘຸຈ຅ະຖິຈຉໍໃຏູໄບືໃຌ.
 ດໃາຽຎັຌ຃຺ຌຂີໄຖະ຾ທຄຘ຺ຄແຘ.
 ນົີກຖໄຼຄກາຌ຿ຉໄຊຼຄ.
 ຅ ຺ໃຄເນໄ຃ທາຓງຸຈຉິ຋ ໍາຉໍໃຏູໄບືໃຌ.
 ດໃາຘໄາຄ຃ທາຓບຶຈບັຈ.
 ປູໄ຅ ັກກາຌເນໄບະແຑ.
34. ກາຌຑັຈ຋ະຌາຘ ໍາຑັຌ຋ະຑາຍຖະນທໃາຄຍຸກ຃຺ຌເຌຘັຄ຃຺ຓຓີ 8 ຎັຈເ຅຃ື:
1. ຍຸກ຃ະຖິກກະຑາຍ.
2. ກາຌ຾ຉໃຄກາງ.
3. ຘຸຂະຑາຍບາຌາແຓ.
4. ປັຍຎະ຋າຌບານາຌເນໄຑຼຄຑໍ.
5. ຃ທາຓປູໄ.
6. ຃ທາຓຘາຓາຈ.
7. ກາຌຎະຑຶຈ.
8. ຃ທາຓຉັໄຄເ຅.
36. ຆຸຓຆ຺ຌຌະຍ຺ຈ຋ີໃ ຅ະຽຑິໃ ຄຉ຺ຌຽບຄແຈໄຉໄບຄບີຄເຘ 5 ຈໄາຌ຃ື:
1. Technologh ໝາງຽຊິຄຽຑິໃ ຄຉ຺ຌຽບຄແຈໄ຋າຄຈໄາຌຽ຋ັກ຿ຌ຿ຖດີ.
2. Economic ໝາງຽຊິຄຽຑິໃ ຄຉ຺ຌຽບຄແຈໄ຋າຄຈໄາຌຽຘຈຊະກິຈ.
3. Resource ໝາງຽຊິຄຽຑິໃ ຄຉ຺ຌຽບຄແຈໄ຋າຄຈໄາຌຆັຍຑະງາກບຌ຋ ໍາຓະຆາຈ.
4. Mental ໝາງຽຊິຄຽຑິໃ ຄຉ຺ຌຽບຄແຈໄ຋າຄຈໄາຌ຅ິຈເ຅.
5. Socio-Cultural ໝາງຽຊິຄຽຑິໃ ຄຉ຺ຌຽບຄ຋າຄຈໄາຌຘັຄ຃຺ຓ ຾ຖະ ທັຈ຋ະຌະ຋ ໍາ.
37. ກາຌຘຶກຘາຑຶຈຉິກ ໍາ຃ທຌ຃ ໍາຌຶຄຽຊິຄ 4 ຎະກາຌກ຃ື:
1. ຑຶຈຉິກ ໍາ຋ີໃ ຽກີຈຂືໄຌຓີຏ຺ຌຓາ຅າກບ຺ຄຎະກບຍ 2 ຈໄາຌ຃ື: ກ ໍາຓະຑັຌ ຾ຖະ ຘິໃຄ຾ທຈຖໄບຓ.
2. ກ ໍາຓະຑັຌກ ໍາຌ຺ຈຖັກຘະຌະ຃ຸຌຘ຺ຓຍັຈຂບຄປໃາຄກາງ.

9. 3. ກາຌຎັຍຎໃຼຌຑຶຈຉິກ ໍາຘິໃຄ຾ທຈຖໄບຓ຅ະຽຎັຌຉ຺ທກ ໍາຌ຺ຈເຌກາຌຎັຍຎໃຼຌຑຶຉິກ ໍາ຋ີໃ ຘ ໍາ຃ັຌກໃທາກ ໍາ
ຓະຑັຌ.
38. ກາຌຘຶກຘາຑຶຈຉິກ ໍາເຌກາຌກະ຋ ໍາກິຈ຅ະກ ໍາຂບຄຆຸຓຆ຺ຌ຃ທຌ຃ ໍາຌຶຄຽຊິຄຂໍໄຓູຌເຌ 3 ຈໄາຌ຃ື:
- ຂໍໄຓູຌຈໄາຌຍຸກ຃຺ຌ຃ທຌຽຎັຌ຃ໍໄຓູຌ຋ີໃ ກໃຼທຂໄບຄກັຍຘິໃຄຉໃາຄໂ.
- ຂໍໄຓູຌຈໄາຌຆຸຓຆ຺ຌ.
- ຂໍໄຓູຌຂບຄໜໃທງຄາຌ ນົື ບ຺ຄກບຌບືໃຌໂຑາງຌບກ຋ີໃ ກໃຼທຂໄບຄ.
39. ຂັໄຌຉບຌກາຌຘໄາຄຘ ໍາຑັຌ຋ະຑາຍຓີ 4ຂັໄຌຉບຌ.
- ກາຌຽຂ຺ໄາແຎຘ ໍາຑັຈກໃຼທຂໄບຄ.
- ກາຌຘໄາຄ຃ທາຓ຃ຸໄຌຽ຃ີງເນໄຽກີຈຂືໄຌ.
- ກາຌຘໄາຄ຃ທາຓຽຑິໃ ຄຑໍເ຅ຈໄທງກາຌຽຘີຓ຾ປຄ.
- ປູໄຘຶກຽໝືໃບຌຽຎັຌຑທກຈຼທກັຌ.
40. ກາຌຘືໃຘາຌຑາງເຌຆຸຓຆ຺ຌ຃ທຌຘະ຾ຈຄຑຶຈຉິກ ໍາຘະໜັຍຘະໜູຌກາຌຘຶກຘາຈັໃຄຌີໄ:
1. ຽຓືໃບຂໍໄຓູຌ຋ີໃ ແຈໄປັຍຂັຈ຾ງໃຄກັຍ຃ທາຓປູໄຘຶກ.
2. ກາຌຘໄາຄຍັຌງາກາຈ຋ີໃ ຽຎັຌຓິຈຍໍໃ຃ທຌຘືໃ ຘາຌເຌຍັຌງາກາຈ຋ີໃ ຍໍໃຽໝາະຘ຺ຓ.
3. ກາຌຘືໃຘາຌຉໄບຄຽຎັຌປູຍ຾ຍຍກາຌຘ຺ຌ຋ະຌາ.
4. ຓີກາຌຘັຄຽກຈງບຓປັຍຑຶຈຉິກ ໍາ.
5. ຘໄາຄ຃ທາຓຽຂ຺ໄາເ຅ກັຍທັຈ຋ະຌະ຋ ໍາ ຾ຖະ ຃ໃາຌິງ຺ຓຂບຄ຋ໄບຄຊີໃຌ.
( ບະ຋ິຍາງນງໍໄ຾ຉໃຖະ຃ທາຓຉໄບຄກາຌ ).
ຂໍເນໄຽຘັຄແຈໄ A ໝ຺ຈ຋ຸກ຃຺ຌ
ຂໍຂບຍເ຅.