Araling Panlipunan 9 Ekonomiks

1. B.MGA
INSTITUSYONG
DIBANGKO

2. Maaaring ituring na nasa ilalim ng
institusyong ng pananalapi ang mga ito
sapagkat tumatanggap sila ng
kontribusyon mula sa mga kasapi,
pinapalago ito at muling ibinabalik sa
mga kasapi pagdating ng panahon upang
ito ay mapakinabangan.

3. 1. KOOPERATIBA

4. • Ito ay isang kapisanan na binubuo ng mga kasapi n
a may nagkakaisang panlipunan o
pangkabuhayang layunin.
• Para maging ganap na lehitimo ang isang
kooperatiba, kailangan itong irehistro sa
Cooperative Development Authority (CDA).

5. • Ang mga kasapi sa isang kooperatiba ay nag-aambag ng puh
unan at nakikibahagi sa tubo, pananagutan, at iba pang benep
isyong mula sa kita ng kooperatiba.
• Ang puhunang nakalap ay ipinauutang sa mga kasapi ng koop
eratiba at sa takdang panahon, ang kinita ng kooperatiba ay pi
naghahatiphatian ng mga kasapi

6. • Ang perang inambag nga mga kasapi ay kumakatawan sa
shares at tumatayong pondo ng kooperatiba. Bukod sa shares
tumatanggap din ang kooperatiba ng salaping impok ng mg
a kasai nito bilang deposito na binabayaran ng kaukulang t
ubo o interes.

7. 2. PAWNSHOP
(BAHAY-SANGLAAN)

8. • Itinatag ito upang magpautang sa mga taong madalas
mangailangan ng pera at walang para upang makalapit sa mga
bangko.
• Ang Mga indibidwal ay maaring makipagpalitan ng mahahal
agang ari-arian tulad ng alahas at kasangkapan (tinatawag na
kolateral) kapalit ng salaping katumbas ng isinangla, kasama
na ang interes.

9. • Sa Sandaling hindi mabayaan o matubos sa takda
ng panahon ang alahas o kasangkapan ginawang
kolateral, nireremata ang mga ito ng
bahay-sanglaan at ipanagbibili upan mabawi ang sa
laping ipinautang

10. 3. PENSION FUNDS

11. A. Government Service
Insurance System
(GSIS)

12. • Ito ang ahensiyang nagbibigay
ng seguro (life insurancee) sa
mga kawaning nagtatrabaho sa
mga ahensiya ng gobyerno,
lokal na pamahalaan, mga
korporasyong pag-aari at
kontrolado ng gobyerno, at
mga guro sa mga pampublikong
paaralan.

13. • Ang buwanang kontribusyon ng mga
kasapi ng GSIS ay pinagsasama-sama at
ang pondong nalikom ay nilalagay sa
investment para sa kumita. Ang
paraan ng pagbabayad ng mga kasapi ay
sa pamamahitan ng pagkaltas sa suweldo
• Sa kinita mula sa investment kinukuha
ang pambayad ng mga benepisyong
pinagkakaloob sa mga retiradong.
Tumatanggap din ang mga kasapi ng
GSIS ng dibidendo.

14. B. SOCIAL
SECURITY SYS
TEM
(SSS)

15. • Ang SSS ay ang ahensiya ng gobyerno
na nagbibigay ng seguro sa mga
kawani ng pribadong kompanya at sa
kanilang pamilya sa oras ng
pangangailangan katulad ng kaniyang
pagkakasakit, pagkabalda, pagretiro,
pagkamatay, at pagdadalang tao kung
ang kawani ay babae.

16. • Ito ay ibinibigay ng estado upang maiwasa
ng maging pansani ng lipunan ang
karaniwang nawalan ng hanapbuhay. Sa
paraang ito, mapapanatili ang dignidad
ng kasapi. Itinakda sa Social Security Law
o Republic Act 8282 (dating R.A 1611) na
lahat ng pribading kawani ay naarapat
na irehistro bilang kasapi ng SSS.

17. • Kapag ang isang kawani ay may amo o
employer, kahit siya ay nagiisang
manggagawa, kailangan siyang irehistro,
kaltasan, at ipagbayad ng buwang
kontribusyon ng kaniyang amo sa SSS.
Ang mga self-employed ay kailangan
ding magmiyembro sa SSS.

18. • Sa paraan ng paglilikom ng pondo,
kaulad din ng GSIS, ang mga kasapi
nito ay may buwanang kontribusyon.
Ito ay maaaring pagkaltas ng amo ng
kasapi, o personal na kontribusyon para
sa mga self-employed.

19. • Ang mga kontribusyon ay pinagsasama-
sama at ang pondong malilikom ay
inilalagay sa investment para kumita.
Mula sa pondo, ang SSS ay nagbibigay
ng iba’t ibang uri ng pautang sa mga
kasapi nito, tulad ng salary loan, calamity
loan, housing loan, at business loan.

20. • Ang kita sa investment ang
pinagkukunan ng ibinibigay na mga
benepisyo. Ang operasyon ng SSS ay
tulad din ng sa GSIS. Ang malaking
kaibahan ng dalawang ahensya ay ang
kanilang mga kasapi.

21. C. PAGTUTULUNGAN SA KINA
BUKASAN: IKAW, BANGKO,
INDUSTRIYA AT GOBYERN
O (PAG-IBIG FUND)

22. • Ang Pag-IBIG Fund ay itinatag
upang matulungan ang mga
kasapi nito sa panahon ng
kanilang pangangailangan
lalo na sa pabahay. Ang mga
empleyado sa pamahalaan man
o pribadong sektor ay
kinakailangang maging kasapi
rito.

23. • Ang mga taong may sariling
negosyo at mga Overseas
Filipino Workers (OFW) ay
maaaring maging boluntaryong
kasapi. Tulad ng mga kasapi
ng GSIS at SSS, ang kasapi ng
Pag-IBIG Fund ay may
buwanang kontribusyon.

24. • Ito ay maaaring sa
pamamagitan ng pagkaltas
(salary deduction) para sa
mga kawani ng pamahalaan
at pribadong sektor o
personal na kontribusyon
kung self-employed o OFW.

25. • Ang pangunahing produkto ng
PAG-IBIG Fund para sa mga
kasapi nito ay ang pautang sa
pabahay (housing loan). Bukod
dito, ang Pag-IBIG ay
nagbibigay ng iba’t-ibang uri ng
pautang para sa mga kasapi
nito, tulad ng calamity loan at
short-term loan.

26. • Ang ahensiyang ito ay
tumutulong din sa mga
pribadong developers ng
mga proyektong pabahay sa
pamamagitan ng pagpapautang
ng pondo sa kanila.

27. 4. Registered companie
s.

28. • Ang mga registered companies ay
mga kompanyang nakarehistro sa
komisyon sa panagot at palitan
(Securities and Exchange Commission
o SEC) Matapos magsumite ng
basic at additional documentary
requirements, at magbayad ng filing
fee.

29. 5. Pre-Need

30. • Ang Pre-Need Companies ay mga
kompanya o establisimyento na
rehistrado sa SEC na pinagkalooban
ng nararapat na lisensiya na
mangalakal o mag-akol ng mga
kontrata ng pre-need o pre-need
plans.

31. • Maaring magbenta ang isang pre-need
company ng “single plan” (isang uri lamang
ng pre-need plan) o “multi-plan” (lampas sa
isang uri ng preneed plan).

32. • Ang kontratang nabanggit ay
matatamo sa pagbabayad ng
katumbas sa perang halaga na
napagkasunduan o nakasaad sa
kontrata. Maaari itong bayaran ng
buo o di kaya ay hulugan.

33. • Halimbawa ng Preneed Plans:
serbisyo sa burol at paglilibing,
pensiyon, o sa pag-aaral sa napiling
unibersidad o paaralan.

34. Paglilinaw at paalala:
• Ang mga pre-need companies ay
hindi nagbebenta ng sumusunod
na seguro(insurance): life insurance
, accident insurance, health insuran
ce, fire insurance, vehicle insurance
at mga kahintulad na insurance.

35. PAGLILINAW AT PAALALA
• Ang mga insurance naman para
sa sakit o mga health
maintenance organizations ay
nasa ilalim ng regulasyon ng
Department of Health.

36. 6. Insurance companie
s (kompanya ng
seguro)

37. • Ang insurance companies ay
mga rehistradong korporasyon
sa SEC at binigigay ng karapatan
ng Komisyon ng Seguro
(Inusrance Commission) na
mangalakal ng negosyo sa
seguro sa Pilipinas

38. Submitted by:
Nilo Pauyon