2. Giaïo trçnh QUAÍN TRË NHÁN LÆÛC
nghiãn c æïu m äúi quan h ãû giæîa nh æîng con ng æåìi trong m äüt täø
ch æïc tæïc laì nghiãn c æïu nh æîng váún âãö vãö viãûc con ng æåìi
âæåüc âäúi x æí nh æ th ãú naìo trong m äüt âån vë cu û th ãø.
Âo ï laì caïc h çnh th æïc vaì ph æång phaïp baío âaím s æû taïc âäüng
qua laûi giæîa nh æîng ng æåìi laìm viãûc trong m äüt täø ch æïc, caïc âo ìn
b áøy, caïc k êch th êch vaì caïc âaím baío vãö m àût lu áû t phaïp cho con
ng æåìi trong lao âäüng nh àòm n áng cao tênh têch c æûc phaït tri ãøn caïc
ti ãöm n àng saïng taûi cu ía ho ü, k ãút h åüp nh æîng c äú g àõng chung trong
viãûc n áng cao hiãûu quaí cu ía saín xu áút vaì ch áút læåüng c äng taïc.
2. Näüi dung cuía män hoüc Quaín trë nhán læûc
Ngoaìi giåïi thiãûu täøng quan vãö män hoüc "Quaín trë nhán læûc",
män hoüc táûp trung chuí yãúu vaìo caïc näüi dung sau:
Kãú hoaûch hoïa nguäön nhán læûc: nghiãn cæïu caïc hoaût âäüng
dæû baïo nhu cáöu vãö nhán læûc cuía täø chæïc vaì hoaûch âënh nhæîng
bæåïc tiãún haình âãø âaïp æïng säú læåüng, cháút læåüng lao âäüng
cáön thiãút âaïp æïng këp thåìi caïc kãú hoaûch kinh doanh.
Thiãút kãú vaì phán têch cäng viãûc: vaûch roî nhæîng nhiãûm vuû
vaì traïch nhiãûm thuäüc vãö cäng viãûc vaì mäúi quan hãû cuía noï âäúi
våïi nhæîng cäng viãûc khaïc, kiãún thæïc vaì kyî nàng cáön thiãút,
nhæîng âiãöu kiãûn laìm viãûc cáön thiãút âãø hoaìn thaình noï.
Tuyãøn mäü, tuyãøn choün, biãn chãú nhán læûc: nghiãn cæïu viãûc
thu huït, sàõp xãúp, bäú trê ngæåìi lao âäüng vaìo caïc vë trê laìm viãûc
khaïc nhau trong doanh nghiãûp.
Taûo âäüng læûc trong lao âäüng: vaûch roî caïc yãúu täú taûo
âäüng læûc vãö phêa näüi taûi nhæîng lao âäüng cuîng nhæ vãö phêa
täø chæïc, xaî häüi vaì caïc phæång hæåïng taûo âäüng læûc cáön quan
tám.
Âaïnh giaï thæûc hiãûn cäng viãûc: laìm cå såí cho viãûc thuã
mæåïn, sa thaíi, traí thuì lao cho ngæåìi lao âäüng.
Âaìo taûo vaì phaït triãøn: âaïp æïng yãu cáöu cuía saín xuáút kinh
doanh, âäöng thåìi âaïp æïng nhu cáöu hoüc táûp cuía ngæåìi lao âäüng.
Âaîi ngäü vaì phuïc låüi: coï taïc duûng thu huït nhæîng ngæåìi taìi
gioíi vãö cho täø chæïc, cuíng cäú loìng trung thaình cuía nhán viãn vaì
giaím täúi âa säú ngæåìi råìi boí täø chæïc, råìi boí doanh nghiãûp.
Quan hãû lao âäüng: nghiãn cæïu nhæîng váún âãö vãö quyãön,
quyãön låüi nghéa vuû cuía ngæåìi sæí duûng lao âäüng vaì ngæåìi lao
âäüng thäng qua håüp âäöng lao âäüng vaì thoía æåïc lao âäüng táûp
thãø.
Báút bçnh vaì kyí luáût lao âäüng: thuí tuûc giaíi quyãút caïc báút
bçnh coï hiãûu quaí âãø baío vãû ngæåìi lao âäüng cuîng nhæ caïc nguyãn
tàõc, hçnh thæïc tiãún haình kyí luáût âäúi våïi ngæåìi lao âäüng.
An toaìn vaì sæïc khoíe cho ngæåìi lao âäüng: chæång trçnh an
toaìn âãø loaûi træì caïc tai naûn seî xaíy ra vaì caïc chæång trçnh sæïc
khoíe cho ngæåìi lao âäüng.
Täø chæïc hãû thäúng QTNL: chæïc nàng, nhiãûm vuû, quyãön haûn
cuía phoìng QTNL vaì cuía quaín trë viãn nhán læûc.
Caïc näüi dung âoï coï quan hãû vaì taïc âäüng qua laûi våïi nhau.
Mäùi näüi dung âoìi hoíi nhæîng hçnh thæïc vaì phæång phaïp tiãúp cáûn
khoa hoüc, linh hoaût. Täøng thãø âoï laìm thaình hãû thäúng, cå chãú
baío âaím mäúi quan hãû taïc âäüng qua laûi giæîa nhæîng ngæåìi laìm
viãûc trong täø chæïc, taûo nãn caïc âoìn báøy, caïc kêch thêch phaït
triãøn tiãöm nàng saïng taûo cuía tæìng ngæåìi, näúi kãút nhæîng cäú
gàõng cuía tæìng ngæåìi thaình nhæîng cäú gàõng chung cho muûc tiãu
cháút læåüng vaì hiãûu quaí laìm viãûc cuía täø chæïc.
II. THÆÛC CHÁÚT CUÍA QUAÍN TRË NHÁN LÆÛC
2
Træåìng Âaûi hoüc Kinh tãú Huãú
3. Giaïo trçnh QUAÍN TRË NHÁN LÆÛC
1. Khaïi niãûm, âäúi tæåüng, muûc tiãu vaì táöm quan troüng
cuía Quaín trë nhán læûc
B áút c æï täø ch æïc naìo cu îng âæåüc taûo th aình b åíi caïc th aình
viãn laì con ng æåìi hay ngu äön nh án læûc cu ía no ï. D o âo ï, co ï th ãø no ïi
ngu äön nh án læûc cu ía m äüt täø ch æïc bao g äöm táú t caí nh æîng ngæåìi
lao âäüng laìm viãûc trong täø ch æïc âo ï, co ìn nh án læûc âæåüc hiãøu
laì ngu äön læûc cu ía m äùi con ng æåìi m aì ngu äön læûc naìy g äöm co ï
th ãø læûc vaì trê læûc.
Th ãø læûc ch è s æïc kho íe cu ía th án th ãø no ï phu û thu äüc vaìo s æïc
vo ïc, tçnh traûng s æïc kho íe cu ía tæìng con ng æåìi, m æïc s äúng, thu
nh áûp, ch ãú âäü àn u äúng, ch ãú âäü laìm viãûc vaì ngh è ng åi, ch ãú âäü y
tãú. Th ãø læûc con ng æåìi co ìn tu ìy thu äüc vaìo tu äøi taïc, th åìi gian
c äng taïc, giåïi tênh...
T rê læûc ch è s æïc suy ngh é, s æû hiãøu biãút, s æû ti ãúp thu kiãún
th æïc, taìi n àng, n àng khiãúu cu îng nh æ quan âiãøm , lo ìng tin, nh án caïch...
cu ía tæìng con ng æåìi. Trong saín xu áút kinh doanh tru yãön th äúng, viãûc
táûn du ûng caïc ti ãöm n àng vãö th ãø læûc cu ía con ng æåìi laì kh äng bao
giåì th iãúu ho àûc laîng qu ãn vaì co ï th ãø no ïi nh æ âaî âæåüc khai th aïc
g áön tåïi m æïc caûn kiãût. S æû khai th aïc caïc ti ãöm n àng vãö trê læûc
cu ía con ng æåìi co ìn åí m æïc m åïi m e í, ch æa bao giåì caûn kiãût, vç âáy
laì kho taìng co ìn nhiãöu b ê áøn cu ía m äùi con ng æåìi.
C o ï nhiãöu caïch hiãøu vãö Q uaín trë nh án læûc (co ìn go üi laì Q uaín
trë nh án s æû, Q uaín lyï nh án s æû, Q uaín lyï ngu äön nh án læûc). Khaïi
niãûm Q uaín trë nh án læûc co ï th ãø âæåüc trçnh baìy åí nhiãöu giaïc âäü
khaïc nhau.
Våïi tæ caïch laì m äüt trong nh æîng ch æïc n àng c å baín cu ía quaín
trë täø ch æïc th ç Q TNL bao g äöm viãûc hoaûch âënh (k ãú hoaûch ho ïa),
täø ch æïc, ch è huy vaì kiãøm soaït caïc hoaût âäüng nh àòm thu hu ït, s æí
du ûng vaì phaït tri ãøn con ng æåìi âãø co ï th ãø âaû t âæåüc caïc m u ûc
ti ãu cu ía täø ch æïc.
Âi s áu vaìo viãûc laìm cu ía Q TNL, ng æåìi ta co ìn co ï th ãø hiãøu
Q TNL laì viãûc tu yãøn m äü, tu yãøn cho ün, duy trç , phaït tri ãøn, s æí
du ûng, âäüng viãn vaì cung c áúp ti ãûn nghi cho nh án læûc th äng qua täø
ch æïc cu ía no ï.
S ong du ì åí giaïc âäü naìo th ç Q TNL váùn laì táú t caí caïc hoaût
âäüng cu ía m äüt täø ch æïc âãø thu hu ït, x áy d æûng, phaït tri ãøn, s æí
du ûng, âaïnh giaï, baío to aìn vaì giæî g çn m äüt læûc læåüng lao âäüng
phu ì h åüp våïi yãu c áöu c äng viãûc cu ía täø ch æïc caí vãö m àût s äú
læåüng vaì ch áút læåüng.
Âäúi tæåüng cu ía Q TNL laì ng æåìi lao âäüng våïi tæ caïch laì
nh æîng caï nh án caïn b äü, c äng nh án viãn trong täø ch æïc vaì caïc váún
âãö co ï li ãn quan âãún ho ü nh æ c äng viãûc vaì caïc quyãön låüi, ngh éa
vu û cu ía ho ü trong täø ch æïc.
Mu ûc ti ãu c å baín cu ía b áút kyì täø ch æïc naìo cu îng laì s æí du ûng
m äüt caïch co ï hiãûu su áút ngu äön nh án læûc âãø âaû t âæåüc m u ûc ti ãu
cu ía täø ch æïc âo ï. Q uaín trë nh án læûc nh àòm cu íng c äú vaì duy trç
âáöy âu í s äú læåüng vaì ch áút læåüng lao âäüng c áön th iãút cho täø
ch æïc âãø âaû t âæåüc m u ûc ti ãu âàû t ra. Q uaín trë nh án læûc giu ïp tçm
kiãúm vaì phaït tri ãøn nh æîng h çnh th æïc, nh æîng ph æång phaïp täú t
nh áút âãø ng æåìi lao âäüng co ï th ãø âo ïng go ïp nhiãöu s æïc læûc cho
viãûc âaût âæåüc caïc m u ûc ti ãu cu ía täø ch æïc, âäöng th åìi cu îng taûo
c å h äüi âãø phaït tri ãøn kh äng ng æìng ch ênh baín th án ng æåìi lao âäüng.
Kh äng m äüt hoaût âäüng naìo cu ía täø ch æïc m ang laûi hiãûu quaí
n ãúu th iãúu "Q uaín trë nh án læûc". Q uaín trë nh án læûc laì b äü ph áûn
c áúu th aình vaì kh äng th ãø th iãúu cu ía Q uaín trë kinh doanh. Q uaín trë
nh án læûc th æåìng la ì nguyãn nh án cu ía th aình c äng hay th áú t baûi trong
caïc hoaût âäüng saín xu áút - kinh doanh.
Tuy nhiãn, kh äng phaíi b áút c æï täø ch æïc saín xu áút - kinh doanh
naìo cu îng nh áûn th æïc ro î âæåüc váún âãö naìy. C o ï n åi co ìn ch æa âàû t
váún âãö th aình m äüt ch ênh saïch, m äüt biãûn phaïp âãø co ï k ãú hoaûch
3
Træåìng Âaûi hoüc Kinh tãú Huãú
4. Giaïo trçnh QUAÍN TRË NHÁN LÆÛC
trong saín xu áút - kinh doanh. Vç váûy, m äüt s äú täø ch æïc th æåìng hay
b ë âäüng, g àûp âáu laìm âo ï, chaûy theo tçnh h çnh, s æû viãûc. C o ï n åi
th áúy âæåüc váún âãö, laînh âaûo co ï quan tám , co ï täø ch æïc b äü
ph áûn ch æïc n àng laìm th am m æu, nh æng ch æång trçnh k ãú hoaûch kh äng
âäöng b äü. Tuy co ï n åi th aình âaût trong lénh væûc naìy hay lénh væûc
khaïc (nh æ tu yãøn cho ün, âãö baût, khuyãún kh êch...) nh æng no ïi chung
co ìn giaíi quyãút råìi raûc, kh äng m ang laûi hiãûu quaí chung. M äüt s äú n åi
co ìn quaín lyï theo läúi haình ch ênh, ch æa quaín lyï co ï c àn c æï khoa ho üc.
Th æûc ch áút cu ía Q TNL laì c äng taïc quaín lyï con ng æåìi trong
phaûm vi n äüi b äü m äüt täø ch æïc, laì s æû âäúi x æí cu ía täø ch æïc âäúi
våïi ng æåìi lao âäüng. No ïi caïch khaïc, Q TNL ch ëu traïch nhiãûm âæa con
ng æåìi vaìo täø ch æïc giu ïp cho ho ü th æûc hiãûn c äng viãûc, thu ì lao cho
s æïc lao âäüng cu ía ho ü vaì giaíi quyãút caïc váún âãö phaït sinh.
Q uaín trë nh án læûc âo ïng vai tro ì tru ng tám trong viãûc th aình
láûp caïc täø ch æïc vaì giu ïp cho caïc täø ch æïc täön taûi vaì phaït
tri ãøn trãn th ë træåìng. T áöm quan tro üng cu ía Q TNL trong täø ch æïc
xu áút phaït tæì vai tro ì quan tro üng cu ía con ng æåìi. Con ng æåìi laì yãúu
täú c áúu th aình n ãn täø ch æïc, váûn haình täø ch æïc vaì quyãút âënh
s æû th aình baûi cu ía täø ch æïc. Ngu äön nh án læûc la ì m äüt trong
nh æîng ngu äön læûc kh äng th ãø th iãúu âæåüc cu ía täø ch æïc n ãn Q TNL
ch ênh laì m äüt lénh væûc quan tro üng cu ía quaín lyï trong m oüi täø
ch æïc. M àût khaïc, quaín lyï caïc ngu äön læûc khaïc cu îng se î kh äng co ï
hiãûu quaí n ãúu täø ch æïc kh äng quaín lyï täú t ngu äön nh án læûc, vç suy
âãún cu ìng m o üi hoaût âäüng quaín lyï âãöu th æûc hiãûn b åíi con ng æåìi.
T rong th åìi âaûi ngaìy nay, Q TNL co ï táöm quan tro üng ngaìy caìng
tàng vç nh æîng lyï do sau:
D o s æû caûnh tranh ngaìy caìng gay g àõt trãn th ë træåìng n ãn
caïc täø ch æïc m u äún täön taûi vaì phaït tri ãøn bu äüc phaíi caíi täø täø
ch æïc cu ía m çnh theo h æåïng tinh giaín, go ün nhe û, n àng âäüng trong âo ï
yãúu täú con ng æåìi m ang tênh ch áút quyãút âënh. B åíi váûy, viãûc tçm
âu ïng ng æåìi phu ì h åüp âãø giao âu ïng viãûc, âu ïng c æång vë âang laì
váún âãö âaïng quan tám âäúi våïi m oüi lo aûi h çnh täø ch æïc hiãûn nay.
S æû ti ãún b äü cu ía khoa ho üc kyî thu áût cu ìng våïi s æû phaït tri ãøn
cu ía n ãön kinh tãú bu äüc caïc nhaì quaín trë phaíi biãút th êch æïng. D o âo ï
viãûc tu yãøn cho ün, s àõp x ãúp, âaìo taûo, âiãöu âäüng nh án s æû trong
täø ch æïc nh àòm âaû t hiãûu quaí täúi æu laì váún âãö phaíi âæåüc quan
tám haìng âáöu.
Nghiãn c æïu vãö Q TNL se î giu ïp cho caïc nhaì quaín trë ho üc âæåüc
caïch giao ti ãúp våïi ng æåìi khaïc; biãút caïch âàût c áu ho íi vaì biãút caïch
làõng nghe, biãút caïch tçm ra ngän ng æî chung våïi nh án viãn; biãút caïch
âaïnh giaï nh án viãn ch ênh xaïc biãút caïch lä i cu äún nh án viãn say m ã våïi
c äng viãûc vaì traïnh âæåüc caïc sai láöm trong viãûc tu yãøn cho ün, s æí
du ûng lao âäüng âãø n áng cao ch áút læåüng th æûc hiãûn c äng viãûc vaì
n áng cao hiãûu quaí cu ía täø ch æïc.
2. Caïc hoaût âäüng chuí yãúu cuía quaín trë nhán læûc
Hoaût âäüng saín xuáút - kinh doanh ngaìy nay âàût ra cho quaín
trë nhán læûc ráút nhiãöu váún âãö cáön giaíi quyãút. Bao gäöm tæì
viãûc âäúi phoï våïi nhæîng thay âäøi cuía mäi træåìng kinh doanh, nhæîng
biãún âäüng khäng ngæìng cuía thë træåìng lao âäüng hay nhæîng thay
âäøi cuía phaïp luáût vãö lao âäüng...
Tuy nhiãn coï thãø phán chia caïc hoaût âäüng chuí yãúu cuía QTNL
theo 3 nhoïm chæïc nàng chuí yãúu sau:
Nhoïm chæïc nàng thu huït (hçnh thaình) nguäön nhán læûc: bao
gäöm caïc hoaût âäüng âaím baío cho täø chæïc coï âuí nhán viãn vãö säú
læåüng cuîng nhæ cháút læåüng. Muäún váûy täø chæïc phaíi tiãún
haình: kãú hoaûch hoïa nhán læûc; phán têch, thiãút kãú cäng viãûc; biãn
chãú nhán læûc; tuyãøn mäü, tuyãøn choün, bäú trê nhán læûc.
Kãú hoaûch hoïa nhán læûc: laì quaï trçnh âaïnh giaï nhu cáöu cuía
täø chæïc vãö nguäön nhán læûc phuì håüp våïi muûc tiãu chiãún læåüc,
4
Træåìng Âaûi hoüc Kinh tãú Huãú
5. Giaïo trçnh QUAÍN TRË NHÁN LÆÛC
caïc k ãú hoaûch cu ía täø ch æïc vaì x áy d æûng caïc giaíi phaïp nh àòm âaïp
æïng nhu c áöu âo ï.
Thiãút k ãú vaì ph án têch c äng viãûc: la ì quaï trçnh xaïc âënh, xem
xe ït, khaío saït nh æîng nhiãûm vu û vaì nh æîng haình vi li ãn quan âãún
m äüt c äng viãûc cu û th ãø. Thiãút k ãú vaì ph án têch c äng viãûc th æåìng
âæåüc s æí du ûng âãø x áy d æûng ch æïc n àng nhiãûm vu û vaì yãu c áöu
vãö trçnh âäü kyî thu áût cu ía c äng viãûc laìm c å s åí cho c äng taïc tu yãøn
m äü, tu yãøn cho ün, âaìo taûo, thu ì lao...
Biãn ch ãú nh án læûc laì quaï trçnh thu hu ït ng æåìi co ï trçnh âäü
vaìo täø ch æïc, læûa cho ün ng æåìi co ï khaí n àng âaïp æïng yãu c áöu
c äng viãûc trong nh æîng æïng viãn xin viãûc räöi s àõp x ãúp h åüp lyï
(âu ïng viãûc, âu ïng th åìi âiãøm ) nh án viãn vaìo caïc vë trê khaïc nhau
trong täø ch æïc.
Nhoïm chæïc nàng âaìo taûo vaì phaït triãøn nguäön nhán læûc:
nhoïm chæïc nàng naìy chuï troüng caïc hoaût âäüng nhàòm náng cao nàng
læûc cuía nhán viãn, âaím baío cho nhán viãn trong täø chæïc coï caïc kyî
nàng, trçnh âäü laình nghãö caìn thiãút âãø hoaìn thaình cäng viãûc
âæåüc giao vaì taûo âiãöu kiãûn cho nhán viãn phaït triãøn âæåüc täúi
âa caïc nàng læûc caï nhán. Bãn caûnh viãûc âaìo taûo måïi coìn coï caïc
hoaût âäüng âaìo taûo laûi nhán viãn mäùi khi coï sæû thay âäøi vãö nhu
cáöu saín xuáút kinh doanh hay quy trçnh kyî thuáût, cäng nghãû âäøi måïi.
Nhoïm chæïc nàng duy trç nguäön nhán læûc: nhoïm naìy chuï
troüng âãún viãûc duy trç vaì sæí duûng coï hiãûu quaí nguäön nhán læûc
trong täø chæïc. Nhoïm chæïc nàng naìy bao gäöm 3 hoaût âäüng: âaïnh
giaï thæûc hiãûn cäng viãûc vaì thuì lao lao âäüng cho nhán viãn, duy trç
vaì phaït triãøn caïc mäúi quan hãû lao âäüng täút âeûp trong doanh
nghiãûp.
Thäng qua hãû thäúng thuì lao lao âäüng vaì phuïc låüi mäüt màût
thuïc âáøy nhán viãn laìm viãûc hàng say, táûn tçnh, coï yï thæïc traïch
nhiãûm. Màût khaïc âáy laì nhæîng biãûn phaïp hæîu hiãûu âãø thu huït
vaì duy trç âæåüc âäüi nguî lao âäüng laình nghãö cho doanh nghiãûp.
Nhæîng cäng viãûc chuí yãúu cuía hoaût âäüng naìy laì:
-Âaïnh giaï sæû thæûc hiãûn cäng viãûc cuía nhán viãn.
-Xáy dæûng vaì quaín lyï hãû thäúng thuì lao lao âäüng.
-Thiãút láûp vaì aïp duûng caïc chênh saïch, phuïc låüi, phuû
cáúp, baío hiãøm xaî häüi...
Duy trç, phaït triãøn caïc mäúi quan hãû lao âäüng täút âeûp væìa
taûo ra báöu khäng khê tám lyï xaî häüi táûp thãø laình maûnh væìa giuïp
cho nhán viãn thoía maîn våïi cäng viãûc cuía mçnh.
Hoaût âäüng naìy bao gäöm caïc cäng viãûc:
-Kyï kãút håüp âäöng lao âäüng, thoía æåïc lao âäüng táûp
thãø.
-Giaíi quyãút caïc tranh cháúp, báút bçnh trong lao âäüng, giaíi
quyãút kyí luáût lao âäüng.
-Caíi thiãûn âiãöu kiãûn laìm viãûc.
-Chàm soïc y tãú, baío hiãøm vaì an toaìn lao âäüng.
3. Triãút lyï quaín trë nhán læûc
Mäùi mäüt täø chæïc âäúi xæí våïi ngæåìi lao âäüng theo mäüt
caïch riãng cuía mçnh tuìy thuäüc vaìo triãút lyï âæåüc xáy dæûng vaì
duy trç trong âoï.
Nhæ trong thæ cuía Täøng giaïm âäúc Khaïch saûn Sofitel Metropole
gæíi cho nhán viãn coï âoaûn kãút viãút "Triãút lyï quaín lyï cuía chuïng
ta hæåïng vãö âäüi nguî caïn bäü nhán viãn". Âoï khäng chè laì sæû bàõt
5
Træåìng Âaûi hoüc Kinh tãú Huãú
6. Giaïo trçnh QUAÍN TRË NHÁN LÆÛC
âáöu cu ía m äüt c äng viãûc m aì co ìn laì s æû kh åíi âáöu con âæåìng c äng
d anh cu ía caïc baûn. C aïc baûn haîy tin ch àõc ràòng chu ïng täi se î taûo
âiãöu kiãûn phaït tri ãøn ngh ãö nghiãûp vaì caïc baûn se î âæåüc âaìo taûo
m äüt caïch täú t nh áút trong khaïch saûn vaì táûp âoaìn cu ía chu ïng täi".
Chu ïng ta co ï th ãø hiãøu laì: Triãú t lyï Q TNL la ì nh æîng tæ tæåíng,
quan âiãøm cu ía ng æåìi la înh âaûo c áúp cao vãö caïch th æïc quaín ly ï con
ng æåìi trong täø ch æïc. T æì âo ï m aì täø ch æïc co ï caïc biãûn phaïp, ch ênh
saïch vãö Q TNL vaì ch ênh caïc biãûn phaïp, ph æång phaïp quaín lyï âo ï co ï
taïc du ûng nh áút âënh tåïi hiãûu quaí, tinh th áön vaì th aïi âäü laìm viãûc
cu ía ng æåìi lao âäüng.
T riãút lyï Q TNL træåïc h ãút phu û thu äüc vaìo caïc quan âiãøm vãö
yãúu täú con ng æåìi trong lao âäüng saín xu áút.
N ãúu âiãøm laûi trong lëch s æí nh án lo aûi, bo í qua quan niãûm con
ng æåìi laì âäüng váû t biãút no ïi åí th åìi kyì n ä lãû, th ç co ìn co ï caïc quan
niãûm sau:
Thæï nháút: "Con ngæåìi âæåüc coi nhæ mäüt loaûi cäng cuû lao
âäüng". Quan niãûm naìy læu haình räüng raîi dæåïi thåìi kyì cuía F. W.
Taylor vaìo cuäúi thãú kyí thæï XIX khi caïc nhaì tæ baín theo âuäøi låüi
nhuáûn täúi âa âaî keïo daìi ngaìy lao âäüng coï khi tåïi 16 giåì, sæí duûng
räüng raîi lao âäüng phuû næî vaì treí em.
Quan niãûm naìy cho ràòng: Vãö baín cháút âa säú con ngæåìi khäng
muäún laìm viãûc hoü quan tám nhiãöu âãún caïi maì hoü kiãúm âæåüc
chæï khäng phaíi laì cäng viãûc hoü laìm. Êt ngæåìi muäún vaì coï thãø
laìm nhæîng cäng viãûc âoìi hoíi tênh saïng taûo, sæû âäüc láûp vaì tæû
kiãøm soaït. Vãö thãú, chênh saïch quaín lyï xaïc âënh laì: ngæåìi quaín
lyï (âäúc cäng) træûc tiãúp phaíi giaïm saït vaì kiãøm tra tháût chàût
cheî nhæîng ngæåìi giuïp viãûc, phaíi phán chia cäng viãûc ra thaình tæìng
bäü pháûn âån giaín làûp âi làûp laûi, deî daìng hoüc âæåüc. Con ngæåìi
coï thãø chëu âæûng âæåüc cäng viãûc ráút nàûng nhoüc, váút vaí khi
hoü âæåüc traí læång cao hån vaì hoü coï thãø tuán theo caïc mæïc saín
læåüng âæåüc áún âënh. Kãút quaí laì caïc phæång phaïp khoa hoüc aïp
duûng trong âënh mæïc vaì täø chæïc lao âäüng, nàng suáút lao âäüng
âaî tàng lãn, nhæîng sæû boïc läüt cäng nhán cuîng âäöng thåìi gàõn
liãön våïi tãn goüi "chãú âäü vàõt kiãût mäö häi sæïc læûc" cuía ngæåìi
lao âäüng.
Thæï hai: "Con ngæåìi muäún âæåüc cæ xæí nhæ nhæîng con
ngæåìi". Quan niãûm naìy do caïc nhaì tám lyï xaî häüi hoüc åí caïc næåïc
tæ baín cäng nghiãûp phaït triãøn. Hoü nháûn tháúy caïc quan niãûm
træåïc khi quan tám âãún viãûc khai thaïc con ngæåìi maì khäng chuï yï
âãún caïc quy luáût chi phäúi thaïi âäü cæ xæí cuía con ngæåìi khi hoü
laìm viãûc. Quan niãûm naìy læu yï ngæåìi quaín lyï phaíi taûo ra mäüt
báöu khäng khê täút, dán chuí, thäng tin cho nhæîng ngæåìi giuïp viãûc vaì
làõng nghe yï kiãún cuía hoü. Âaûi diãûn cho quan niãûm naìy laì Elton
Mayo.
Thæï ba: "Con ngæåìi coï caïc tiãöm nàng cáön âæåüc khai thaïc
vaì laìm cho phaït triãøn". Quan niãûm naìy cho ràòng: Baín cháút con
ngæåìi khäng phaíi laì khäng muäún laìm viãûc, hoü muäún goïp pháön
thæûc hiãûn muûc tiãu, hoü coï nàng læûc âäüc láûp saïng taûo. Chênh
saïch quaín lyï phaíi âäüng viãn, khuyãún khêch con ngæåìi âãø hoü âem
hãút khaí nàng tham gia vaìo cäng viãûc chung. Måí räüng quyãön âäüc
láûp vaì tæû kiãøm soaït cuía hoü seî coï låüi cho viãûc khai thaïc caïc
tiãöm nàng trong con ngæåìi. Âäöng thåìi cuîng xuáút hiãûn nhæîng chênh
saïch thæång læåüng thoía thuáûn giæîa chuí vaì thåü trãn mäüt säú
âiãøm naìo âoï.
Tæång æïng våïi ba quan niãûm vãö con ngæåìi lao âäüng coï 3 mä
hçnh quaín lyï con ngæåìi:
-Mä hçnh cäø âiãøn.
-Mä hçnh caïc quan hãû con ngæåìi.
6
Træåìng Âaûi hoüc Kinh tãú Huãú
7. Giaïo trçnh QUAÍN TRË NHÁN LÆÛC
-M ä h çnh caïc ti ãöm n àng con ng æåìi.
Cu îng co ï 3 thuyãút:
-Thuyãút X.
-Thuyãút Y.
-Thuyãút Z.
Hçnh I-1. So saïnh ba hoüc thuyãút vãö con ngæåìi
Thuyãút X Thuyãút Y Thuyãút Z
Caïch nhçn nháûn âaïnh giaï vãö con ngæåìi
- Con ngæåìi vãö baín - Con ngæåìi muäún - Ngæåìi lao âäüng
cháút laì khäng muäún caím tháúy mçnh coï sung sæåïng laì chça
laìm viãûc. êch vaì quan troüng, khoïa dáùn tåïi nàng
- Caïi maì hoü laìm muäún chia seí traïch suáút lao âäüng cao.
khäng quan troüng nhiãûm vaì tæû khàóng
bàòng caïi maì hoü âënh mçnh.
kiãúm âæåüc.
- Ráút êt ngæåìi
muäún laìm mäüt cäng
viãûc âoìi hoíi tênh
saïng taûo, tæû quaín,
saïng kiãún hoàûc tæû
kiãøm tra.
Phæång phaïp quaín lyï
7
Træåìng Âaûi hoüc Kinh tãú Huãú
8. Giaïo trçnh QUAÍN TRË NHÁN LÆÛC
- Ngæåìi quaín lyï c áön - Phaíi âãø cho c áúp - Ngæåìi quaín lyï quan
phaíi kiãøm tra, giaïm d æåïi th æûc hiãûn tám vaì lo làõng cho
saït ch àût che î c áúp m äüt s äú quyãön tæû nh án viãn cu ía m çnh
d æåïi vaì ng æåìi lao chu í nh áút âënh vaì nh æ cha m e û lo làõng
âäüng. tæû kiãøm soaït caï cho con caïi.
- Ph án chia c äng viãûc nh án trong quaï trçnh - Taûo âiãöu kiãûn âãø
th aình nh æîng ph áön laìm viãûc. ho üc haình, ph án chia
nho í d ãù laìm , d ãù - Co ï quan h ãû hiãøu quyãön låüi th êch
th æûc hiãûn, làûp âi biãút vaì th äng caím âaïng, c äng b àòng,
làûp laûi nhiãöu láön láùn nhau giæîa c áúp th àng ti ãún cho c áúp
caïc th ao taïc. trãn vaì c áúp d æåïi. d æåïi khi âu í âiãöu
- AÏp du ûng h ãû th äúng kiãûn.
tráû t tæû ro î raìng
vaì m äüt ch ãú âäü khen
th æåíng ho àûc træìng
phaût nghiãm ng àût.
Taïc âäüng tåïi nhán viãn
- Laìm cho ngæåìi lao - Tæû tháúy mçnh coï - Tin tæåíng, trung
âäüng caím tháúy såü êch vaì quan troüng, thaình vaì däön hãút
haîi vaì lo làõng. coï vai troì nháút âënh tám læûc vaìo cäng
- Cháúp nháûn caí trong táûp thãø do âoï viãûc.
nhæîng viãûc nàûng hoü caìng coï traïch - Âäi khi yí laûi, thuû
nhoüc vaì váút vaí, nhiãûm. âäüng vaì träng chåì.
âon giaín miãùn laì hoü - Tæû nguyãûn, tæû
âæåüc traí cäng giaïc laìm viãûc, táûn
xæïng âaïng vaì duûng khai thaïc tiãöm
ngæåìi chuí cäng nàng cuía mçnh.
bàòng.
- Laûm duûng sæïc
khoíe, täøn haûi thãø
læûc, thiãúu tênh
saïng taûo.
Vaì cuîng coï 3 træåìng phaïi.
-Træåìng phaïi cäø âiãøn (täø chæïc lao âäüng khoa hoüc).
-Træåìng phaïi tám lyï xaî häüi (træåìng phaïi caïc quan hãû con
ngæåìi).
-Træåìng phaïi QTNL hiãûn âaûi (træåìng phaïi nguäön nhán
læûc).
3.1. Træåìng phaïi cäø âiãøn (täø chæïc lao âäüng khoa hoüc)
8
Træåìng Âaûi hoüc Kinh tãú Huãú
9. Giaïo trçnh QUAÍN TRË NHÁN LÆÛC
Ngæåìi âæïng âáöu træåìng phaïi naìy laì F rede rick Wilson Taylo r
(1 856-1 91 5), m äüt kyî s æ ng æåìi Myî. Ngoaìi ra co ìn co ï H . Fayo l, G antt,
G ilb re th vaì m äüt s äú ng æåìi khaïc.
M äüt s äú nguyãn tàõc quaín lyï con ng æåìi cu ía træåìng phaïi c äø
âiãøn:
a. Thäúng nháút chè huy vaì âiãöu khiãøn: mäüt ngæåìi cáúp
dæåïi chè nháûn mãûnh lãûnh cuía mäüt ngæåìi thuí træåíng (chef). Våïi
nguyãn tàõc naìy, hoü khäng thæìa nháûn coï nhiãöu kãnh, nhiãöu tuyãún
cuìng chè huy, cuìng ra lãûnh trong saín xuáút vç seî räúi, seî chäöng
cheïo, coï khi coìn caûnh tranh láùn nhau (vãö quyãön læûc, vãö uy tên).
b. Phán cäng lao âäüng vaì chuyãn män hoïa caïc chæïc nàng:
thæûc hiãûn phán cäng lao âäüng tháût tè mè, chia nhoí cäng viãûc ra
thaình tæìng bäü pháûn, mäùi bäü pháûn giao cho mäüt cäng nhán, thæûc
hiãûn trãn mäüt maïy chuyãn män hoïa. Mäùi chæïc nàng âãöu âæåüc
huáún luyãûn, âaìo taûo theo hæåïng chuyãn män hoïa.
c. Thæûc hiãûn phán chia nhæîng ngæåìi trong doanh nghiãûp
ra laìm hai bäü pháûn: mäüt bäü pháûn laìm cäng viãûc thiãút kãú saín
pháøm, täø chæïc saín xuáút... gäöm caïc kyî sæ, mäüt bäü pháûn chuyãn
thæûc hiãûn cäng viãûc gäöm nhæîng ngæåìi cäng nhán.
d. Vãö màût täø chæïc: cáön coï så âäö täø chæïc bäü maïy quaín
lyï, quy chãú, vàn baín täø chæïc âäúi våïi mäùi doanh nghiãûp.
e. Táûp trung quyãön læûc (âiãöu khiãøn, chè huy) cho cáúp
cao nháút cuía doanh nghiãûp, khäng phán taïn quyãön læûc cho caïc
cáúp dæåïi. Laìm nhæ váûy ra quyãút âënh nhanh, âåî täún thåìi gian vaì
phæång tiãûn.
f. Tçm moüi biãûn phaïp âaût âæåüc tênh vä ngaî
(impersonalitics) trong täø chæïc doanh nghiãûp, khäng ai coï thãø låüi
duûng âãø mæu cáöu låüi êch riãng, âæa caïi "täi" vaìo cäng viãûc chung
cuía doanh nghiãûp.
g. Tiãu chuáøn hoïa vaì thäúng nháút caïc thuí tuûc (vãö haình
chênh, vãö quaín lyï).
h. Thiãút láûp tráût tæû vaì kyí luáût nghiãm ngàût trong
saín xuáút.
i. Låüi êch bäü pháûn phuû thuäüc vaìo låüi êch chung.
j. Cäng bàòng, khäng thiãn vë, khæåïc tæì moüi âàûc quyãön,
âàûc låüi.
k. Phán têch håüp lyï, khoa hoüc moüi cäng viãûc.
l. Nhaì quaín lyï, caïc kyî sæ coï nhiãûm vuû tçm ra âæåüc con
âæåìng (phæång phaïp) täút nháút âãø thæûc hiãûn cäng viãûc, räöi
huáún luyãûn cho cäng nhán laìm.
m. Æu tiãn cho nguyãn tàõc chuyãn gia: âiãöu khiãøn doanh
nghiãûp laì cäng viãûc cuía caïc chuyãn gia âaî âæåüc âaìo taûo (kyî sæ,
nhaì kinh tãú).
Ngæåìi ta nháûn tháúy træåìng phaïi cäø âiãøn naìy âaî coï nhæîng
æu âiãøm sau:
• Âaî âæa ra sæû phán têch khoa hoüc, tè mè moüi cäng viãûc.
9
Træåìng Âaûi hoüc Kinh tãú Huãú
10. Giaïo trçnh QUAÍN TRË NHÁN LÆÛC
• Trãn c å s åí âo ï, ph án c äng lao âäüng ch àût che î, hu áún
lu yãûn cho tæìng ng æåìi th æûc hiãûn caïc ph æång phaïp lao
âäüng khoa ho üc.
• ÁÚn âënh caïc m æïc lao âäüng, caïc ti ãu chu áøn th æûc hiãûn
c äng viãûc.
• Âæa ra caïch traí c äng tæång x æïng våïi k ãút quaí c äng
viãûc (ti ãön læång theo saín ph áøm , ti ãön th æåíng).
• Thiãút láûp m äüt tráû t tæû, m äüt kyí lu áû t lao âäüng
nghiãm ngàût trong saín xu áút...
Nh æng âäöng th åìi cu îng co ï m äüt s äú nh æåüc âiãøm låïn:
• Kh äng tin vaìo con ng æåìi vaì âaïnh giaï th áúp con ng æåìi
(cho ràòng baín ch áút con ng æåìi laì læåìi biãúng, kh äng
m u äún laìm viãûc).
• Vç ho ü kh äng tin con ng æåìi n ãn nh áút th iãú t phaíi kiãøm tra,
kiãøm soaït ho ü tæìng giáy, tæìng phu ït.
• Bu äüc con ng æåìi phaíi laìm viãûc våïi c æåìng âäü lao âäüng
cao, li ãn tu ûc, d áùn âãún ch äù cho ïng suy nh æåüc c å th ãø,
giaím khaí n àng laìm viãûc.
• Mu äún hay kh äng cu îng xu áút hiãûn s æû ch äúng âäúi giæîa
ng æåìi lao âäüng vaì nhaì quaín lyï, våïi giåïi chu í.
3.2. Træåìng phaïi tám lyï - xaî häüi hoüc (caïc mäúi quan hãû
con ngæåìi)
Thuäüc træåìng phaïi naìy gäöm coï: Argyris, Mac-Gregore, Likert,
Maier, Lewin, Elton Mayo, Rogers, Maslow...
Mäüt säú nguyãn tàõc quaín lyï con ngæåìi cuía træåìng phaïi tám
lyï xaî häüi.
a. Phán båït quyãön læûc vaì traïch nhiãûm cho cáúp dæåïi,
âàûc biãût khi quy mä saín xuáút âaî låïn, nãúu quaï táûp trung seî laìm
máút quyãön chuí âäüng, saïng taûo cuía cáúp dæåïi vaì gáy täøn haûi
vãö thåìi gian.
b. Tçm kiãúm sæû tham gia, âoïng goïp cuía moüi nhán viãn
cáúp dæåïi vaìo cäng viãûc chung.
c. Âaïnh giaï cao vai troì âäüng viãn cuía ngæåìi quaín lyï,
âiãöu khiãøn.
d. Xáy dæûng caïc mäúi quan hãû dæûa trãn loìng tin cáûy
láùn nhau hån laì dæûa trãn quyãön læûc.
e. Phaït triãøn tinh tháön traïch nhiãûm, tæû kiãøm tra.
f. Phaït triãøn cäng viãûc theo täø, âäüi (mäüt táûp thãø
ngæåìi), chuï yï xáy dæûng caïc táûp thãø naìy.
g. Taûo ra báöu khäng khê tám lyï täút âeûp trong lao âäüng
(âoaìn kãút, thán thiãûn, traïnh âäú kyñ, ghen gheït nhau).
h. Chuï troüng thäng tin cho moüi ngæåìi, âäöng thåìi nhaì quaín
lyï phaíi liãn laûc thæåìng xuyãn våïi tæìng ngæåìi (hiãøu hoü nghé gç,
cáön gç, coï khoï khàn gç).
10
Træåìng Âaûi hoüc Kinh tãú Huãú
11. Giaïo trçnh QUAÍN TRË NHÁN LÆÛC
i. Taûo ra sæû gàõn boï, sæû hæåíng æïng, sæû âäöng caím
giæîa ng æåìi våïi ng æåìi.
j. Cáön chuï yï tåïi dæ luáûn, âãún caïc luäöng tin tæïc trao
âäøi giæîa nhæîng con ngæåìi trong doanh nghiãûp âãø xæí lyï mäüt
caïch khaïch quan vaì coï låüi cho cäng viãûc chung.
k. Âaìo taûo caïc nhaì tám lyï hoüc lao âäüng, chëu traïch
nhiãûm nghiãn cæïu, xáy dæûng caïc mäúi quan hãû con ngæåìi trong
doanh nghiãûp.
l. Æu tiãn cho caïc quan hãû con ngæåìi trong hoaût âäüng:
nhaì quaín lyï, nhaì täø chæïc træåïc tiãn laì phaíi laì mäüt nhaì thæûc
haình vãö tám lyï hoüc, mäüt ngæåìi gioíi âäüng viãn vaì thäng tin, liãn
laûc våïi moüi ngæåìi.
3.3. Træåìng phaïi hiãûn âaûi (khai thaïc caïc tiãöm nàng con
ngæåìi)
Træåìng phaïi naìy gäöm Drucker, Chandler, Lewrence, Lorscho,
Woodwward, March, Simon, Bennis, Beckhanrd, Hugo Munsterberg...
Mäüt trong säú nguyãn tàõc quaín lyï con ngæåìi cuía træåìng phaïi
hiãûn âaûi:
a. Caïch tiãúp cáûn hãû thäúng: coi doanh nghiãûp, bao gäöm
nhiãöu ngæåìi laì mäüt hãû thäúng måí, cáön luän thêch æïng våïi mäi
træåìng (thë træåìng, cäng nghãû måïi, luáût phaïp cuía Chênh phuí, thë
træåìng väún...).
b. Caïc bäü pháûn bãn trong cuía täø chæïc (nhæîng con ngæåìi)
phaíi âæåüc váûn haình mäüt caïch thäúng nháút, gàõn kãút nhæ
mäüt.
c. Quaín lyï cáön mãöm deío, uyãøn chuyãøn âãø thêch æïng våïi
mäi træåìng xung quanh luän phaït triãøn, biãún âäøi vaì coï luïc khäng
äøn âënh.
d. Tçm caïch caíi thiãûn caïc âiãöu kiãûn lao âäüng vaì cháút
læåüng cuäüc säúng cuía ngæåìi lao âäüng.
e. Phaït triãøn caïc hçnh thæïc måïi vãö täø chæïc lao âäüng,
laìm phong phuï caïc chæïc nàng, caïc täø, âäüi tæû quaín, caïc cáu laûc
bäü cháút læåüng cao...
f. Giaíi quyãút caïc váún âãö vãö kinh tãú, vãö kyî thuáût
trong doanh nghiãûp khäng âæåüc taïch råìi caïc váún âãö xaî häüi
(coï nghéa laì yãúu täú con ngæåìi).
g. Baìn baûc, thuyãút phuûc, thæång læåüng våïi con ngæåìi âãø
âaût âæåüc sæû âäøi måïi, âàûc biãût chuï yï âãún bäü pháûn têch
cæûc.
h. Nhaì quaín lyï phaíi coï âáöu oïc chiãún læåüc, coï âáöu oïc
täø chæïc, gioíi laìm viãûc våïi con ngæåìi, âäüng viãn, phaït huy
âæåüc khaí nàng cuía con ngæåìi.
Ngæåìi ta tháúy:
11
Træåìng Âaûi hoüc Kinh tãú Huãú
12. Giaïo trçnh QUAÍN TRË NHÁN LÆÛC
-T ræåìng phaïi hiãûn âaûi m u äún phaït tri ãøn tæ tæåíng quaín
lyï cu ía træåìng phaïi tám lyï - xaî h äüi lãn m äüt m æïc cao h ån.
-Ho ü âaïnh giaï con ng æåìi cao h ån nhiãöu so våïi træåìng phaïi
täø ch æïc lao âäüng khoa ho üc, âàûc biãût ho ü cho ràòng con
ng æåìi co ï nhiãöu khaí n àng m aì caïc nhaì quaín lyï c áön tçm
caïch khai th aïc, huy âäüng vaìo saín xu áút.
-Ho ü coi con ng æåìi nh æ "m äüt h ãû th äúng m åí, ph æïc taûp vaì
âäüc láûp ". C áön phaíi th áúy ro î h ãû th äúng âo ï khi âiãöu khiãøn
con ng æåìi.
-Tuy nhiãn, m u äún tho ía m aîn con ng æåìi trong lao âäüng, trong
cu äüc s äúng c áön co ï nhiãöu âiãöu kiãûn.
Nh æ váûy:
Triãú t lyï Q TNL th æåìng åí âiãøm naìo âo ï trong caïc quan niãûm
m ä h çnh, caïc thuyãút, caïc træåìng phaïi Q TNL no ïi trãn , do âo ï phaíi
chu ï yï tênh h åüp lyï cu ía tæìng m ä h çnh, træåìng phaïi. Âiãöu naìy
âo ìi ho íi nh æîng kiãún th æïc quaín lyï con ng æåìi vaì taìi n àng cu ía
tæìng ng æåìi giaïm âäúc, tæìng nhaì kinh tãú, nhaì quaín trë . Kh äng
co ï m äüt c äng th æïc chung naìo aïp du ûng cho m oüi lu ïc m oüi n åi. Kinh
nghiãûm caïc n æåïc c äng nghiãûp phaït tri ãøn ngaìy nay âãöu s æí
du ûng k ãút h åüp caïc m ä h çnh, caïc thuyãút trãn vaìo quaín lyï con
ng æåìi m äüt caïch co ï cho ün lo üc.
Triãú t lyï Q TNL cu ía caïn b äü laînh âaûo cao nh áút åí täø ch æïc,
åí doanh nghiãûp se î aính h æåíng ho àûc taïc âäüng træûc ti ãúp
âãún caïch th æïc Q TNL cu ía caïc nhaì quaín trë c áúp d æåïi vaì táú t
nhiãn taïc âäüng âãún caïc quyãút âënh Q TNL.
Khi hoaûch âënh ch ênh saïch quaín lyï con ng æåìi c áön phaíi quan
tám âáöy âu í âãún nh æîng âiãøm sau:
-T än tro üng vaì quyï m ãún ng æåìi lao âäüng.
-Taûo ra nh æîng âiãöu kiãûn âãø con ng æåìi laìm viãûc co ï n àng
su áút lao âäüng cao, âaím baío yãu c áöu cu ía doanh nghiãûp.
-Q uan tám âãún nh æîng nhu c áöu váû t ch áút, tinh th áön, âàûc
biãût laì nh æîng nhu c áöu vãö tám lyï, xaî h äüi cu ía con ng æåìi.
-Laìm cho con ng æåìi ngaìy caìng co ï giaï trë trong xaî h äüi.
-Th áúy ro î âæåüc caïc m äúi quan h ãû taïc âäüng giæîa kyî
thu áût, kinh tãú, phaïp lu áû t, xaî h äüi khi giaíi quyãút caïc váún
âãö li ãn quan âãún con ng æåìi.
-Q uaín lyï con ng æåìi m äüt caïch vàn m inh, nh án âaûo, laìm cho
con ng æåìi ngaìy caìng co ï haûnh phu ïc trong lao âäüng vaì
trong cu äüc s äúng.
Âo ï laì nh æîng âiãøm kh äng phaíi d ãù d aìng th æûc hiãûn nh æng
váùn laì nh æîng âo ìi ho íi m áúu ch äút âäúi våïi caïc nhaì quaín lyï trong
caïc täø ch æïc vaì caïc nh án viãn chuyãn m än vãö quaín trë nh án læûc
trong th åìi âaûi hiãûn nay.
4. Quaín trë nhán læûc laì mäüt khoa hoüc vaì laì mäüt nghãû
thuáût
Quaín trë nhán læûc laì mäüt hãû thäúng caïc kiãún thæïc, caïc
nguyãn tàõc vaì caïc phæång phaïp khoa hoüc âaî âæåüc âuïc ruït vaì
kiãøm nghiãûm qua thæûc tãú âãø thæûc hiãûn caïc chæïc nàng quaín lyï
con ngæåìi, taûo âäüng læûc âãø thuïc âáøy hoaût âäüng cuía hoü, liãn
kãút vaì phäúi håüp caïc hoaût âäüng cuía con ngæåìi. Laînh âaûo vaì
kiãøm tra caïc hoaût âäüng cuía con ngæåìi âãø thæûc hiãûn âæåüc caïc
12
Træåìng Âaûi hoüc Kinh tãú Huãú
13. Giaïo trçnh QUAÍN TRË NHÁN LÆÛC
ch æïc n àng quaín lyï con ng æåìi âo ï, ng æåìi quaín lyï phaíi biãút váûn
du ûng linh hoaût caïc kiãún th æïc, ph æång phaïp quaín lyï cho phu ì h åüp
våïi tæìng ng æåìi lao âäüng trong tæìng træåìng h åüp.
Q uaín trë nh án læûc âaî traíi qua nhiãöu th ãú kyí, âæåüc nhiãöu
nhaì quaín lyï, nhaì khoa ho üc nghiãn c æïu, tçm hiãøu âu ïc k ãút th aình
nhiãöu træåìng phaïi, âæåüc th æûc ti ãùn ch áúp nh áûn, aïp du ûng vaì
ngaìy nay ng æåìi ta âaî viãú t th aình saïch giaïo khoa âãø giaíng d aûy,
ho àûc chuyãn âãö âàng trãn baïo, chu í âãö tu yãn tru yãön, ph äø biãún vaì
aïp du ûng ph äø biãún trong th æûc tãú saín xu áút, cu îng nh æ nhiãöu lénh
væûc khaïc.
Vç váûy "Q TNL" th æûc s æû âaî tråí th aình m äüt khoa ho üc.
Nh æîng ch æïc n àng (n äüi dung) cu ía no ï li ãn quan våïi nhiãöu khoa ho üc
chung, cu îng nh æ khoa ho üc chuyãn ngaình (khoa ho üc tæû nhiãn, khoa ho üc
xaî h äüi, khoa ho üc kyî thu áût, khoa ho üc kinh tãú, khoa ho üc quaín lyï ,
khoa ho üc täø ch æïc...).
Q TNL li ãn quan âãún con ng æåìi, vç con ng æåìi laì âäúi tæåüng
cu ía quaín lyï, m aì trong quaï kh æï, hiãûn taûi cu îng nh æ tæång lai, con
ng æåìi lu än lu än th ay âäøi, lu än lu än phaït tri ãøn, con ng æåìi co ï âæåüc
kiãún th æïc tæì giaïo du ûc, co ï kinh nghiãûm tæì hoaût âäüng th æûc tãú,
ho àûc tæì quan saït th æûc tãú. C on ng æåìi co ï vàn ho ïa, co ï kiãún th æïc,
co ï kinh nghiãûm th æûc tãú âo ï kh äng ch ëu âæïng yãn âãø nh çn âiãöu
kiãûn hoaût âäüng, k ãút quaí hoaût âäüng cu ía m çnh làûp laûi nh æ cu î
ho àûc x áúu âi, m aì lu än lu än ph áún âáúu væån lãn nh æîng âiãöu kiãûn
täú t âe ûp h ån. Con ng æåìi kh äng ng æìng saïng taûo caíi ti ãún kyî thu áût,
c äng ngh ãû ti ãn ti ãún, âáúu tranh cho nh æîng quan h ãû tæû do b çnh
âàóng giæîa con ng æåìi âãø laìm cho saín xu áút ngaìy caìng hiãûu quaí,
âåìi s äúng ngaìy caìng âæåüc n áng cao. Ngæåìi quaín lyï ti ãn ti ãún phaíi
tênh âãún nh æîng biãún âäøi vãö ch áút cu ía âäúi tæåüng quaín lyï ,
âäöng th åìi cu îng tênh âãún nh æîng âiãöu kiãûn khaïch quan, b àòng trê
tæåíng tæåüng saïng taûo, co ï nh æîng d æû âoaïn ch ênh xaïc âu ïc k ãút
th aình lyï lu áûn, kinh nghiãûm âãø aïp du ûng kiãún th æïc âo ï. Mo üi biãún
âäøi cu ía caïc âiãöu kiãûn, yãúu täú no ïi trãn âo ìi ho íi ngæåìi quaín lyï
phaíi co ï th ay âäøi trong tæ duy, tçm nh æîng h çnh th æïc, ph æång phaïp,
c å ch ãú quaín lyï m åïi, nh àòm âem la ûi hiãûu quaí cao trong Q uaín trë nh án
læûc. T áút caí âiãöu âo ï kh äng ch è laì m äüt khoa ho üc, m aì co ìn laì m äüt
ngh ãû thu áût.
III. AÍNH HÆÅÍNG CUÍA MÄI TRÆÅÌNG ÂÄÚI VÅÏI QUAÍN TRË
NHÁN LÆÛC
H iãûn nay chu ïng ta âang s äúng trong m äüt m äi træåìng lu än th ay
âäøi vaì th ay âäøi våïi m äüt täúc âäü ráú t nhanh. C aïc nhaì quaín lyï
phaíi âäúi m àût våïi m äüt nhiãûm vu û kho ï kh àn âo ï laì chu áøn b ë cho s æû
th ay âäøi âäöng th åìi cu îng phaíi th êch nghi våïi nh æîng s æû th ay âäøi
cho phu ì h åüp våïi s æû th ay âäøi âo ï. B åíi váûy, nh áûn biãút ro î ngu äön
g äúc cu ía s æû th ay âäøi laì m äüt yãúu täú quan tro üng âäúi våïi caïc
nhaì quaín lyï no ïi chung vaì våïi caïc nh án viãn chuyãn m än nh án læûc no ïi
ri ãng.
C o ï 4 ngu äön th ay âäøi quan tro üng co ï th ãø taïc âäüng m aûnh m e î
tåïi caïc hoaût âäüng cu ía caïc nhaì quaín lyï täø ch æïc.
- M äi træåìng váû t ch áút vaì m äi træåìng kinh tãú: viãûc gia tàng
d án s äú vaì caûn kiãût vãö taìi nguyãn, ä nhiãùm m äi træåìng laìm cho
s æû caûnh tranh giæîa caïc vu ìng, caïc qu äúc gia, caïc c äng ty vaì th áûm
ch ê caïc caï nh án våïi nhau ngaìy caìng tråí n ãn kh äúc li ãû t h ån. S æû
tàng træåíng kinh tãú vaì täúc âäü laûm phaït âãöu co ï aính h æåíng
âãún thu nh áûp, âåìi s äúng vaì c äng àn viãûc laìm cho ng æåìi lao âäüng.
- M äi træåìng c äng ngh ãû - kyî thu áût, th äng tin: kyî thu áût hiãûn
âaûi vaì c äng ngh ãû saín xu áút m åïi laìm xu áút hiãûn m äüt s äú ngaình
ngh ãö m åïi, âo ìi ho íi ng æåìi lao âäüng phaíi âæåüc trang b ë nh æîng kiãún
th æïc vaì kyî n àng m åïi. Th ãm vaìo âo ï ngh ãö cu î m áút âi phaíi co ï âaìo
taûo laûi, b äöi d æåîng, n áng cao trçnh âäü vaì giaíi quyãút nh æîng
ng æåìi d äi ra. Khoa ho üc kyî thu áût hiãûn âaûi âaî laìm cho m äi træåìng
13
Træåìng Âaûi hoüc Kinh tãú Huãú
14. Giaïo trçnh QUAÍN TRË NHÁN LÆÛC
th äng tin ngaìy caìng phaït tri ãøn vaì th äng tin tråí th aình m äüt ngu äön
læûc m ang tênh ch áút s äúng co ìn âäúi våïi täø ch æïc.
- M äi træåìng ch ênh trë : C aïc täø ch æïc kinh doanh se î ngaìy caìng
co ï taïc âäüng m aûnh m e î h ån tåïi m äi træåìng ch ênh trë th äng qua caïc
saín ph áøm d ëch vu û hay viãûc laìm do ho ü taûo ra âäúi våïi xaî h äüi.
Ngæåüc laûi m äi træåìng ch ênh trë co ï aính h æåíng m aûnh m e î nh æ laì
s æû äøn âënh caïc ch ênh saïch kinh tãú.
- M äi træåìng vàn ho ïa - xaî h äüi: Xaî h äüi ph án chia th aình nhiãöu
nho ïm quyãön låüi vaì caïc nho ïm naìy se î quan tám âãún nh æîng saín
ph áøm m ang tênh ch áút c äüng âäöng nh æ laì naûn th áú t nghiãûp h ån laì
m äüt s äú saín ph áøm kinh tãú nh æ la ì låüi nhu áûn...
Th ãm vaìo âo ï läúi s äúng, nhu c áöu caïch nh çn nh áûn vãö giaï trë
con ng æåìi cu îng th ay âäøi. Nh æîng th ay âäøi naìy co ï aính h æåíng âãún
caïch tæ duy vaì caïc ch ênh saïch vaì Q TNL trong caïc täø ch æïc.
T æì s æû ph án têch trãn co ï th ãø ch è ra m äi træåìng Q TNL bao
g äöm :
- M äi træåìng b ãn ngoaìi: g äöm caïc yãúu täú nh æ khung caính kinh
tãú - ch ênh trë , d án s äú vaì læûc læåüng lao âäüng trong xaî h äüi, caïc
âiãöu kiãûn vàn ho ïa - xaî h äüi chung cu ía âáú t n æåïc, phaït lu áû t, khoa
ho üc kyî thu áût c äng ngh ãû, khaïch haìng, âäúi thu í caûnh tranh.
- M äi træåìng b ãn trong: g äöm caïc yãúu täú nh æ s æï m aûng, m u ûc
ti ãu , nhiãûm vu û cu ía täø ch æïc ch ênh saïch chiãún læåüc cu ía täø ch æïc,
b áöu kh äng kh ê tám lyï xaî h äüi, c å c áúu täø ch æïc cu ía âån vë.
C aïc yãúu täú âo ï aính h æåíng tåïi s æû h çnh th aình vaì phaït tri ãøn
ngu äön nh án læûc, tênh ch áút n äüi dung vaì caïch th æïc th æûc hiãûn caïc
hoaût âäüng quaín lyï ngu äön nh án læûc trong täø ch æïc.
IV. QUAÏ TRÇNH HÇNH THAÌNH VAÌ PHAÏT TRIÃØN QUAÍN TRË
NHÁN LÆÛC
G iai âoaûn s å khai cu ía Q TNL b àõt âáöu th åìi kyì tru ng c äø, khi lao
âäüng co ìn th æûc hiãûn åí nh æîng h çnh th æïc tæû nhiãn. S æû phaït
tri ãøn th aình ph äú vaì laìng m aûc âaî taûo ra nh æîng nhu c áöu m åïi vãö
haìng ho ïa vaì d ëch vu û cu îng nh æ viãûc laìm cho nh æîng ng æåìi m u äún
thoaït kho íi aïp b æïc, bo ïc läü t cu ía xaî h äüi phong kiãún. Nh æîng ng æåìi
th åü thu í c äng âaî táûp h åüp nhau laûi th aình caïc ph æåìng h äüi, tæû täø
ch æïc quaï trçnh lao âäüng cu ía m çnh, theo nh æîng quy æåïc, th æåìng do
ng æåìi th åü caí, ng æåìi th åü laình ngh ãö nh áút ho àûc gia træåíng (täüc
træåíng) âënh ra, âiãöu haình ph án c äng lao âäüng giæîa nh æîng ng æåìi
lao âäüng trong nh æîng nho ïm kh äng låïn. Q uan h ãû xaî h äüi cu ía saín
xu áút váût ch áút åí giai âoaûn naìy th ãø hiãûn s æû phu û thu äüc caï nh án
ng æåìi lao âäüng âäúi våïi nh æîng h çnh th æïc b àõt bu äüc ngoaìi kinh tãú
cu ía lao âäüng.
Phaït tri ãøn c äng træåìng thu í c äng, âæa âãún s æû ti ãúp c áûn
m åïi trong laînh âaûo hoaût âäüng lao âäüng. Phaï våî khu än kh äø
x æåíng thu í c äng, c äng træåìng thu í c äng k ãút h åüp caïc x æåíng thu í
c äng âäüc láûp træåïc âo ï âæa ph án c äng lao âäüng træûc ti ãúp vaìo
quaï trçnh saín xu áút. Q uan h ãû lao âäüng tråí th aình quan h ãû th äúng
trë vaì phu û thu äüc (giæîa ng æåìi n àõm giæî tæ li ãûu saín xu áút, haìng
ho ïa vaì ng æåìi laìm thu ã). T rong h ãû th äúng Q uaín trë nh án læûc thu í
c äng, ng æåìi laìm thu ã cu ía saín xu áút c äng træåìng laì lao âäüng k ãút
h åüp. Âäúi tæåüng cu ía quaín lyï, ch æïc n àng Q TNL (âiãöu kiãûn lao
âäüng chung, täø ch æïc h ãû th äúng ti ãön læång (ti ãön c äng), ch ãú âäü
laìm viãûc, theo do îi kiãøm tra viãûc th æûc hiãûn...) la ì cu ía ng æåìi chu í
saín xu áút - ng æåìi thu ã m æåïn lao âäüng.
B æåïc ngo àût c äng nghiãûp th ãú kyí XVIII - XIX, tæì c äng træåìng
thu í c äng chuyãøn sang saín xu áút m aïy m o ïc laì s æû th ay âäøi caïch
m aûng cu ía læûc læåüng saín xu áút, âäöng th åìi cu îng laìm th ay âäøi s áu
s àõc vãö ch áút trong h çnh th æïc xaî h äüi ho ïa lao âäüng. Khaïc våïi c äng
træåìng thu í c äng, c å s åí saín xu áút laì con ng æåìi, laì âäúi tæåüng cu ía
quaín lyï , giåì âáy tråí th aình h ãû th äúng cu ía m aïy ri ãng le í âæåüc k ãút
h åüp laûi. Ngæåìi c äng nh án phu û thu äüc vaìo s æû váûn haình cu ía m aïy,
14
Træåìng Âaûi hoüc Kinh tãú Huãú
15. Giaïo trçnh QUAÍN TRË NHÁN LÆÛC
laìm theo nh ëp âiãûu vaì ch æïc n àng cu ía m aïy. C äng nghiãûp ho ïa tæ baín
laìm d ëch chuyãøn tro üng tám (s æû chu ï yï) trong quaín lyï saín xu áút vãö
ph êa yãúu täú váû t ch áút, la ìm haûn he ûp âi s æû tæû quaín lyï.
T rong nh æîng âiãöu kiãûn phaït tri ãøn kinh tãú theo kiãøu c äng
nghiãûp, h çnh th aình Q TNL theo kyî thu áût (quaín lyï tru yãön th äúng),
d æûa trãn nguyãn tàõc ph án c äng lao âäüng täúi âa vaì chuyãn m än ho ïa
c äng nh án, c äng x æåíng, taïch lao âäüng saín xu áút vaì lao âäüng quaín
lyï , âënh h æåïng h çnh th æïc b àõt bu äüc kinh tãú ro î raìng trong quan h ãû
lao âäüng.
Tiãún b äü kyî thu áût, kh äng ng æìng laìm th ay âäøi h ãû th äúng caïc
quan h ãû lao âäüng vaì caïc n äüi dung cu ía Q TNL. Âäöng th åìi, d æåïi aính
h æåíng cu ía caïc ch ênh saïch nhaì n æåïc, nh æîng tçm kiãúm cu ía caïc nhaì
khoa ho üc, caïc nhaì täø ch æïc Q TNL cu îng kh äng ng æìng âäøi m åïi.
M àûc du ì ng æåìi lao âäüng âæåüc s æí du ûng våïi s äú læåüng låïn,
caïc chu í doanh nghiãûp (täø ch æïc) váùn duy trç s æû laînh âaûo vaì
kiãøm soaït nh án læûc trong tay ho ü.
Th åìi kyì phaït tri ãøn vu î baîo cu ía c äng nghiãûp cu äúi th ãú kyí 1 9
âáöu th ãú kyí 20: táûp tru ng ho ïa saín xu áút, âäüc quyãön ho ïa tæ baín
åí Myî, Âæïc, Anh vaì nhiãöu n æåïc khaïc d áùn âãún s æû táûp tru ng
nhiãöu doanh nghiãûp låïn; âäng âaío qu áön chu ïng c äng nh án g äöm caïc
ngaình ngh ãö khaïc nhau, laìm nh æîng c äng viãûc chuyãn m än ho ïa he ûp
âo ìi ho íi êt vãö trçnh âäü laình ngh ãö; quaín lyï træûc tu yãún âaî tråí
n ãn ph æïc taûp vaì kho ï kh àn h ån, âo ìi ho íi co ï s æû tàng c æåìng nghiãn
c æïu âãø n áng cao s æïc kho íe, an to aìn cho ng æåìi lao âäüng. Viãûc quaín
lyï theo kinh nghiãûm chuyãøn sang quaín lyï khoa ho üc, c áön phaíi tàng
c æåìng nghiãn c æïu caïc ph æång phaïp, caïc th ao taïc laìm viãûc, caïc
ti ãu chu áøn âënh m æïc, caïc ph æång phaïp tu yãøn cho ün, âaìo taûo,
khuyãún kh êch, n áng cao khaí n àng la ìm viãûc cu ía ng æåìi lao âäüng.
Nh æîng tçm kiãúm th ãø hiãûn trong caïc træåìng phaïi lyï lu áûn cu ía
G ilb re t, Taylo r, Em erson, E lton Mayo... Nhiãöu nghiãn c æïu tråí th aình c å
s åí cu ía quaín lyï hiãûn âaûi. No ï âënh h æåïng la înh âaûo tæìng ng æåìi
lao âäüng ri ãng le í nh æ "con ng æåìi kinh tãú h åüp lyï ".
Vaìo nh æîng n àm 1 920, n ãön c äng nghiãûp vaì th æång m aûi th ãú
giåïi n àòm trong tay nh æîng táûp âoaìn låïn, chu ïng chi ph äúi to aìn b äü
nh án læûc caí vãö s æïc kho íe vaì tinh th áön, th áûm ch ê co ìn lu îng âoaûn
caí ch ênh quyãön nhaì n æåïc. T rong nh æîng n àm naìy hoaût âäüng h åüp
phaïp cu ía c äng âoaìn ch æa âæåüc th æìa nh áûn, ke ïo d aìi âãún h ãút
ph áön tæ âáöu th ãú kyí XX.
Nh æîng n àm 1 930 - 1 940, quaï trçnh táûp trung ho ïa saín xu áút, vai
tro ì cu ía nhaì n æåïc trong âiãöu ch ènh kinh tãú, trong lénh væûc s æí
du ûng lao âäüng laìm thu ã âæåüc n áng cao, nh æîng cu îng laìm ph æïc
taûp th ãm nh æîng quan h ãû lao âäüng vaì tæ baín trong saín xu áút, trong
caïc doanh nghiãûp låïn åí Myî, T áy Áu, Nh áût Baín, ph äø biãún ph æång
phaïp saín xu áút theo d áy chuyãön. Kh äng ch è s äú læåüng m aì trçnh âäü
th aình th aûo cu ía c äng nh án laì âiãöu kiãûn quan tro üng âãø n áng cao
hiãûu quaí saín xu áút. Âiãöu âo ï âo ìi ho íi caïc nhaì quaín lyï phaíi hoaìn
th iãûn, ti ãu chu áøn ho ïa ph æång phaïp tu yãøn cho ün caïn b äü c äng nh án,
hoaìn th iãûn täø ch æïc vaì tra í læång, phaït tri ãøn h ãû th äúng âaìo
taûo trong doanh nghiãûp vaì n áng cao trçnh âäü laình ngh ãö cho nh án
viãn. C aïc nhaì saín xu áút âaî chu ï yï thu hu ït nh æîng nhaì tám lyï, nhaì xaî
h äüi ho üc th am gia. Nh æîng taïc âäüng naìy laìm tàng tênh têch c æûc
cu ía ng æåìi lao âäüng, n áng cao n àng su áút lao âäüng, caíi th iãûn b áöu
kh äng kh ê xaî h äüi trong doanh nghiãûp, laìm giaím nh æîng âu ûng âäü
giæîa lao âäüng vaì quaín lyï. T ræåìng phaïi "caïc quan h ãû con ng æåìi"
m åí ra kyí nguyãn m åïi trong quaín lyï. Tuy váûy, th æûc ch áút nh æîng
ph æång phaïp tám lyï xaî h äüi th åìi âo ï kh äng la ìm th ay âäøi c å s åí cu ía
Q TNL tru yãön th äúng, m aì ch è laìm th ay âäøi h çnh th æïc cu ía no ï.
Cu äüc khu íng hoaíng kinh tãú laìm su ûp âäø h ån 1 / n ãön saín xu áút
3
c äng nghiãûp th ãú giåïi, laìm m áu thu áùn täü t âènh quan h ãû ch ênh trë -
xaî h äüi, laìm m áút niãöm tin vaìo s æû hu ìng m aûnh cu ía caïc âo ìn b áøy
kinh tãú tru yãön th äúng d æûa trãn caïc nguyãn tàõc tæû do caûnh tranh.
T àng c æåìng s æû can th iãûp cu ía Nhaì n æåïc vaìo kinh tãú, vaìo lénh
væûc lao âäüng laìm thu ã. M äüt trong nh æîng h æåïng ch ênh laì phaíi
15
Træåìng Âaûi hoüc Kinh tãú Huãú
16. Giaïo trçnh QUAÍN TRË NHÁN LÆÛC
xaïc âënh nguyãn tàõc chung cu ía viãûc laìm vaì quan h ãû lao âäüng.
M äüt m àût, Nhaì n æåïc - chu í th ãø Q TNL vé m ä, d æåïi d aûng taûo ra h ãû
th äúng c äng viãûc xaî h äüi, aïp du ûng ngh éa vu û lao âäüng th åìi chiãún.
M àût khaïc, âiãöu ch ènh hoaût âäüng cu ía caïc chu í doanh nghiãûp trong
lénh væûc thu ã m æåïn lao âäüng b àòng nh æîng lu áû t haûn ch ãú, kh äng
ch è xu áút phaït tæì låüi êch ng æåìi thu ã m æåïn lao âäüng m aì co ìn tênh
âãún aïp læûc tæì ph êa ng æåìi lao âäüng, c äng âoaìn, caïc læûc
læåüng ch ênh trë khaïc, chu í quyãön chung cu ía to aìn d án v.v...
Q TNL th åìi kyì naìy th æûc tãú phu û thu äüc vaìo læûc læåüng d án
chu í th äúng trë . C aïc nhaì n æåïc d án chu í tæ saín co ï nh æîng ch ênh saïch
haûn ch ãú m æïc âäü tæû do cu ía âäüc quyãön trong nh æîng váún âãö
âiãöu kiãûn viãûc laìm , ti ãön læång vaì ch ãú âäü la ìm viãûc. ÅÍ Myî
täøng th äúng Ruzove l aïp du ûng lu áû t quy lu áû t ti ãu chu áøn baío âaím xaî
h äüi (1 930), baío hiãøm xaî h äüi (1 935), m æïc læång täúi th iãøu, ti ãön
læång laìm væåü t giåì, âiãöu kiãûn kyî thu áût an to aìn vaì baío h äü lao
âäüng trong nhiãöu ngaình saín xu áút (1 936), ti ãu chu áøn lao âäüng
(1 938). ÅÍ Phaïp, Ch ênh phu í caïnh taí lãn n àõm ch ênh quyãön (1 936), âæa
lu áû t m äüt tu áön laìm viãûc 40 giåì, traí læång ngh è phe ïp, tàng læång
cho c äng nh án viãn ch æïc. Nh æîng n àm sau chiãún tranh Nhaì n æåïc têch
c æûc âiãöu ch ènh âiãöu kiãûn vaì ch ãú âäü laìm viãûc. ÅÍ Nh áût, sau
chiãún tranh xaïc âënh s æû kiãøm soaït ti ãön læång vaì giaï caí, aïp
du ûng caïc ti ãu chu áøn Nhaì n æåïc trong quan h ãû: âiãöu kiãûn lao âäüng,
th åìi gian laìm viãûc vaì traí c äng laìm ngoaìi giåì (Lu áût Tiãu chu áøn lao
âäüng 1 947). Nh æîng th ay âäøi trong quaín lyï kh äng ch è la ìm c àng
th àóng m aì co ìn laìm n äø ra nh æîng tranh ch áúp (âu ûng âäü) giæîa
ng æåìi lao âäüng vaì ng æåìi s æí du ûng lao âäüng. C o ï th ãø no ïi nh æîng
n àm cu äúi chiãún tranh vaì sau chiãún tranh , Q TNL âaî chuyãøn sang giai
âoaûn m åïi. S æû th ay âäøi trong caïc quan h ãû giæîa con ng æåìi âaî ch è
ra s æû th ay âäøi têch c æûc cu ía c äng nh án trong baìn baûc ra caïc
quyãút âënh, ch ãú âäü go ïp yï kiãún, s æû âäúi thoaûi træûc ti ãúp co ï
th ãø laìm tàng n àng su áút lao âäüng ráú t nhiãöu. Ng æåìi ta nh áún m aûnh
âãún viãûc nghiãn c æïu con ng æåìi vaì tàng c æåìng s æïc m aûnh cu ía lao
âäüng âæåüc täø ch æïc. C aïc ch æång trçnh âaìo taûo caïc nhaì quaín
lyï , caïc nhaì giaïm saït âæåüc täø ch æïc âãø ho ü hiãøu h ån nh æîng
ng æåìi d æåïi quyãön ho ü (th aình láûp h ãû th äúng âaìo taûo n áng cao
trçnh âäü caïn b äü laînh âaûo tæì âäúc c äng âãún quaín lyï ).
Phaït tri ãøn kinh tãú nh æîng n àm sau chiãún tranh li ãn quan tåïi vai
tro ì cu ía caïc yãúu täú khoa ho üc - kyî thu áût, våïi hiãûn âaûi ho ïa kyî
thu áût saín xu áút, âo ìi ho íi phaíi ti ãúp tu ûc phaït tri ãøn h çnh th æïc xaî
h äüi ho ïa lao âäüng, yï ngh éa h åüp taïc tàng lãn, nh áút laì trong lénh
væûc hoaût âäüng nghiãn c æïu khoa ho üc, âäöng th åìi cu îng laìm m áu
thu áùn cu ía Q TNL tru yãön th äúng tàng lãn. D o âiãöu kiãûn lao âäüng âån
âiãûu, c æåìng âäü lao âäüng tàng, s æí du ûng quaï m æïc th åìi gian laìm
ngoaìi giåì... d áùn âãún th aïi âäü th åì å, bo í viãûc cu ía ng æåìi lao âäüng
trong doanh nghiãûp. Nhiãöu nghiãn c æïu th ê nghiãûm âãø thu hu ït m o üi
ng æåìi lao âäüng, xo ïa âi th aïi âäü th åì å, laûnh nhaût våïi lao âäüng,
nh æ thu hu ït nh æîng c äng nh án co ï trçnh âäü chuyãn m än, co ï ho üc váún
th am gia caïc váún âãö täø ch æïc, quaín lyï doanh nghiãûp, m åí räüng
caïc ch æïc n àng lao âäüng, quay vo ìng c äng viãûc, âënh h æåïng c äng
viãûc cho tæìng ng æåìi. Tuy váûy, nh æîng nghiãn c æïu ch æa g àõn nh án
âaûo ho ïa lao âäüng våïi hiãûn âaûi ho ïa saín xu áút, m åí räüng hiãûp taïc
lao âäüng trãn c å s åí ch áút læåüng m åïi, phaït tri ãøn chiãún læåüc
"ngu äön ti ãöm n àng con ng æåìi".
Nh æîng tçm kiãúm m åïi nh æ nh æîng h çnh th æïc h åüp taïc lao âäüng
trong saín xu áút træûc ti ãúp, h ãû th äúng khuyãún kh êch váû t ch áút, täø
ch æïc th åìi gian laìm viãûc, s æû th am gia quaín lyï doanh nghiãûp v.v...
nh æ täø ch æïc caïc âäüi tæû quaín (åí Anh, Thu ûy Âiãøn), s æí du ûng caïc
h çnh th æïc ti ãön læång d æûa trãn caïc âënh m æïc ch àût che î vaì âaïnh
giaï ch áút læåüng c äng viãûc, ti ãön læång g àõn våïi k ãút quaí cu äúi
cu ìng cu ía c äng viãûc vaì cu ía doanh nghiãûp, h çnh th æïc "th am gia vaìo
låüi nhu áûn chung", x áy d æûng laûi ch ãú âäü laìm viãûc âaî âënh, âæa
ra tênh âäüc láûp cu ía ng æåìi th æûc hiãûn trong xaïc âënh th åìi gian
laìm viãûc vaì ngh è ng åi trong ngaìy, trong tu áön, s æû th am gia cu ía
ng æåìi th æûc hiãûn trong xaïc âënh th åìi gian laìm viãûc vaì ngh è ng åi
16
Træåìng Âaûi hoüc Kinh tãú Huãú
17. Giaïo trçnh QUAÍN TRË NHÁN LÆÛC
trong ngaìy, trong tu áön, s æû th am gia cu ía ng æåìi lao âäüng trong quaín
lyï saín xu áút (âaûi d iãûn ng æåìi lao âäüng trong doanh nghiãûp).
No ïi chung, nh æîng nghiãn c æïu aïp du ûng cu ía th áûp kyí 1 960 - 1 970
phaín aïnh kh äng ch è yãu c áöu ch ênh trë chung cu ía qu áön chu ïng c äng
nh án trong quan h ãû d án chu í, m aì co ìn caí kinh tãú, s æí du ûng caïc ti ãöm
n àng vãö täø ch æïc vaì tri th æïc cu ía c äng nh án viãn ch æïc, khuyãún
kh êch nh æîng tçm kiãúm th ê nghiãûm theo h æåïng naìy åí Myî, Nh áût,
nh æîng h çnh th æïc "h åüp âäöng táûp th ãø", åí T áy Áu, caïc "H äüi âäöng
x ê nghiãûp", "H äüi âäöng saín xu áút", "U Íy ban nhaì m aïy"... taûo ra s æû
tho ía thu áûn th äúng nh áút hoaût âäüng giæîa c äng nh án, c äng âoaìn vaì
laînh âaûo nhaì m aïy.
Khu íng hoaíng kinh tãú nh æîng n àm 1 970 - 1 980 laìm cho caïc nhaì
saín xu áút th áúy ràòng quyãön læûc, ti ãöm n àng quan tro üng nh áút cu ía
laînh âaûo ch ênh laì nh án læûc, laì ch äù d æûa c áön tàng c æåìng s æû
chu ï yï âãø n áng cao tênh têch c æûc cu ía con ng æåìi, s æí du ûng nh æîng
ti ãöm n àng khaí n àng hiãûn co ï, m aì laì nh æîng khaí n àng saïng taûo, khaí
n àng täø ch æïc.
Âäøi m åïi Q TNL, kh àõc phu ûc nh æîng m áu thu áùn do h çnh th æïc täø
ch æïc quaín lyï tru yãön th äúng âàû t ra laì m äüt trong nh æîng kh êa
caûnh hiãûn nay cu ía âäøi m åïi täø ch æïc quaín lyï lao âäüng theo c å
ch ãú th ë træåìng.
Cu û th ãø laì sau nh æîng n àm 1 980 âãún nay, Q TNL co ï s æû th ay
âäøi táûn g äúc rãù co ï th ãø no ïi co ï m äüt cu äüc caïch m aûng trong Q TNL
vãö quan âiãøm , tãn go üi cu îng nh æ vãö cung caïch quaín lyï.
T æì quaín trë nh án viãn (quaín trë nh án s æû - Pe rsonne l
Managem ent) th aình quaín trë ngu äön nh án læûc (Hum an Resourses
Managem ent) co ï ngh éa laì chiãún læåüc con ng æåìi âæåüc coi laì m äüt
b äü ph áûn quan tro üng haìng âáöu trong chiãún læåüc saín xu áút kinh
doanh cu ía täø ch æïc.
Q uaín trë ngu äön nh án læûc (hay quaín lyï ngu äön nh án læûc) laì
thu áût ng æî hiãûn âaûi âæåüc th àõng th ãú vaìo cu äúi nh æîng n àm 1 980
laì d áúu hiãûu ghi nh áûn vai tro ì räüng m åí vaì cu îng la ì s æû ghi nh áûn
m äüt cung caïch quaín lyï nh án læûc m åïi: tæì quaín lyï c æïng nh àõc coi
con ng æåìi ch è laì læûc læåüng th æìa haình phu û thu äüc c áön khai th aïc
täúi âa ng àõn haûn våïi chi ph ê täúi th iãøu âaî vaì âang chuyãøn sang
m äüt caïch quaín lyï m ãöm de ío h ån, linh hoaût h ån, taûo âiãöu kiãûn âãø
con ng æåìi phaït huy tênh têch c æûc, chu í âäüng saïng taûo, væìa khai
th aïc n àng læûc cu ía ho ü væìa co ï k ãú hoaûch âáöu tæ d aìi haûn sao cho
chi ph ê âæåüc s æí du ûng m äüt caïch täúi æu.
17
Træåìng Âaûi hoüc Kinh tãú Huãú
18. Giaïo trçnh QUAÍN TRË NHÁN LÆÛC
TOÏM TÀÕT NÄÜI DUNG
Q uaín trë nh án læûc laì táú t caí caïc hoaût âäüng cu ía m äüt täø
ch æïc âãø thu hu ït, x áy d æûng, phaït tri ãøn, s æí du ûng, âaïnh giaï, baío
to aìn vaì giæî g çn m äüt læûc læåüng lao âäüng phu ì h åüp våïi yãu c áöu
c äng viãûc cu ía täø ch æïc caí vãö m àût s äú læåüng vaì ch áút læåüng.
Âäúi tæåüng cu ía Q uaín trë nh án læûc laì ng æåìi lao âäüng våïi tæ
caïch laì nh æîng caï nh án vaì caïc váún âãö co ï li ãn quan âãún ho ü trong
täø ch æïc nh æ c äng viãûc vaì caïc quyãön låüi, ngh éa vu û cu ía ho ü trong
täø ch æïc. Mu ûc ti ãu cu ía Q uaín trë nh án læûc nh àòm n áng cao s æû âo ïng
go ïp co ï hiãûu su áút cu ía ng æåìi lao âäüng âäúi våïi nh æîng täø ch æïc,
âaïp æïng yãu c áöu c äng viãûc træåïc m àõt vaì trong tæång lai cu ía täø
ch æïc cu îng nh æ âaïp æïng yãu c áöu phaït tri ãøn caï nh án cu ía ng æåìi
lao âäüng. Th æûc ch áút cu ía Q uaín trë nh án læûc laì c äng taïc quaín lyï
con ng æåìi trong phaûm vi n äüi b äü täø ch æïc, laì s æû âäúi x æí cu ía täø
ch æïc våïi ng æåìi lao âäüng.
Q uaín trë nh án læûc laì m äüt lénh væûc quan tro üng cu ía quaín lyï
trong m oüi täø ch æïc. Q uaín lyï caïc ngu äön læûc khaïc se î kh äng co ï hiãûu
quaí n ãúu täø ch æïc kh äng quaín lyï täú t ngu äön nh án læûc.
C aïc hoaût âäüng chu í yãúu cu ía quaín trë nh án læûc theo 3 ch æïc
n àng chu í yãúu: thu hu ït (h çnh th aình) ngu äön nh án læûc; âaìo taûo vaì
phaït tri ãøn ngu äön nh án læûc; duy trç ngu äön nh án læûc. Cu û th ãø la ì:
K ãú hoaûch ho ïa ngu äön nh án læûc.
Thiãút k ãú vaì ph án têch c äng viãûc.
Biãn ch ãú nh án s æû.
Âaïnh giaï th æûc hiãûn c äng viãûc.
Âaìo taûo vaì phaït tri ãøn nh án læûc.
Thu ì lao lao âäüng.
Q uan h ãû lao âäüng vaì baío vãû lao âäüng.
T riãút lyï quaín trë nh án læûc laì nh æîng tæ tæåíng, quan âiãøm
cu ía ng æåìi laînh âaûo c áúp cao vãö caïch th æïc quaín lyï con ng æåìi
trong täø ch æïc. T æì âo ï caïc täø ch æïc co ï biãûn phaïp, ch ênh saïch vãö
quaín trë nh án læûc vaì ch ênh caïc biãûn phaïp, ph æång phaïp quaín lyï
âo ï co ï taïc du ûng nh áút tåïi hiãûu quaí, tinh th áön, th aïi âäü laìm vi ãûc
cu ía ng æåìi lao âäüng.
Q uaín trë nh án læûc laì m äüt h ãû th äúng caïc kiãún th æïc, caïc
nguyãn tàõc vaì caïc ph æång phaïp khoa ho üc âaî âæåüc âu ïc ru ï t vaì
kiãøm nghiãûm qua th æûc tãú âãø th æûc hiãûn caïc ch æïc n àng quaín lyï
cu ía con ng æåìi, ng æåìi quaín lyï phaíi biãút váûn du ûng linh hoaût caïc
kiãún th æïc, ph æång phaïp quaín lyï cho phu ì h åüp våïi tæìng ng æåìi trong
tæìng træåìng h åüp.
C aïc yãúu täú cu ía m äi træåìng b ãn trong vaì b ãn ngoaìi co ï aính
h æåíng âãún s æû h çnh th aình vaì phaït tri ãøn cu ía ngu äön nh án læûc
cu îng nh æ caïch th æïc th æûc hiãûn vaì n äüi dung caïc hoaût âäüng quaín
lyï ngu äön nh án læûc trong täø ch æïc.
Q uaín trë nh án læûc ra âåìi tæì th åìi kyì trung c äø song phaït
tri ãøn m aûnh m e î vaìo cu äúi th ãú kyí 1 9 âáöu th ãú kyí 20. Âàûc biãût laì
nh æîng n àm 80 tråí laûi âáy, quaín trë nh án læûc co ï s æû th ay âäøi
táûn g äúc rãù, co ï th ãø no ïi co ï m äüt cu äüc caïch m aûng trong Q uaín trë
nh án læûc vãö quan âiãøm , tãn go üi cu îng nh æ cung caïch quaín lyï.
CÁU HOÍI ÄN TÁÛP
18
Træåìng Âaûi hoüc Kinh tãú Huãú
19. Giaïo trçnh QUAÍN TRË NHÁN LÆÛC
1 . Th ãú naìo laì Q uaín trë nh án læûc trong täø ch æïc? Vai tro ì,
s æû c áön th iãút cu ía Q uaín trë nh án læûc?
2. Trçnh baìy nh æîng hoaût âäüng chu í yãúu cu ía Q uaín trë nh án
læûc?
3. Triãú t lyï Q uaín trë nh án læûc laì g ç? T áöm quan tro üng cu ía
tri ãú t lyï Q uaín trë nh án læûc?
4. Trçnh baìy caïc quan niãûm vãö con ng æåìi lao âäüng, caïc ho üc
thuyãút, caïc træåìng phaïi Q uaín trë nh án læûc? C aïc nhaì quaín lyï âaî
váûn du ûng caïc tri ãú t lyï naìy nh æ th ãú naìo khi x áy d æûng m äüt ch ênh
saïch vãö quaín lyï con ng æåìi trong täø ch æïc?
5. H aîy ch æïng m inh Q uaín trë nh án læûc laì m äüt khoa ho üc vaì
cu îng laì m äüt ngh ãû thu áût?
6. Th ãú naìo laì m äi træåìng Q uaín trë nh án læûc? No ï aính h æåíng
nh æ th ãú naìo tåïi caïc hoaût âäüng Q uaín trë nh án læûc trong täø
ch æïc?
7. T rçnh baìy s æû h çnh th aình vaì phaït tri ãøn cu ía Q uaín trë nh án
læûc?
CHÆÅNG II. SÆÛ PHÁN CHIA TRAÏCH NHIÃÛM
QUAÍN LYÏ NGUÄÖN NHÁN LÆÛC TRONG TÄØ
CHÆÏC
I. SÆÛ PHÁN CHIA TRAÏCH NHIÃÛM QUAÍN LYÏ NGUÄÖN
NHÁN LÆÛC TRONG TÄØ CHÆÏC
1. Sæû phán chia traïch nhiãûm quaín lyï nguäön nhán læûc
giæîa bäü pháûn chæïc nàng vaì nhæîng ngæåìi quaín lyï khaïc
Nhæ âaî âãö cáûp åí Chæång I, quaín lyï nguäön nhán læûc ngaìy
caìng coï táöm quan troüng trong caïc täø chæïc. Caïc hoaût âäüng
nguäön nhán læûc cáön phaíi âæåüc âàût ngang haìng våïi chiãún læåüc
kinh doanh vaì tham gia vaìo viãûc âaût caïc muûc tiãu cuía täø chæïc. Tuy
nhiãn, quaín lyï nguäön nhán læûc chè coï thãø thæûc sæû tham gia têch
cæûc vaìo thàõng låüi kinh tãú cuía täø chæïc khi coï sæû phán âënh roî
raìng vaì sæû nhçn nháûn cuìng chia seí vãö caïc traïch nhiãûm vaì quyãön
haûn quaín lyï nguäön nhán læûc giæîa nhæîng ngæåìi quaín lyï khaïc
trong täø chæïc vaì bäü pháûn chæïc nàng vãö nguäön nhán læûc cuîng
nhæ coï sæû kãút håüp hoaût âäüng mäüt caïch kiãn âënh giæîa hoü våïi
nhau.
Traïch nhiãûm quaín lyï nguäön nhán læûc træåïc hãút thuäüc vãö
nhæîng ngæåìi quaín lyï vaì laînh âaûo åí caïc cáúp, caïc bäü pháûn trong
täø chæïc nhæ Täøng giaïm âäúc, Giaïm âäúc, Quaín âäúc phán xæåíng,
Træåíng phoìng, ban... Duì hoaût âäüng åí lénh væûc naìo, âaím nhiãûm åí
vë trê naìo trong täø chæïc vaì våïi mäüt quy mä nhæ thãú naìo thç táút
caí nhæîng ngæåìi quaín lyï âãöu phaíi træûc tiãúp giaíi quyãút caïc váún
âãö vãö nguäön nhán læûc vç âoï chênh laì nhæîng váún âãö cäút loîi
âäúi våïi mäüt ngæåìi quaín lyï.
19
Træåìng Âaûi hoüc Kinh tãú Huãú
20. Giaïo trçnh QUAÍN TRË NHÁN LÆÛC
B äü ph áûn ch æïc n àng vãö ngu äön nh án læûc cu ía c äng ty co ï
traïch nhiãûm tråü giu ïp cho caïc caïn b äü quaín lyï vaì laînh âaûo th æûc
hiãûn caïc hoaût âäüng quaín lyï ngu äön nh án læûc trong b äü ph áûn cu ía
m çnh. Ch àóng haûn, pho ìng ngu äön nh án læûc x áy d æûng caïc m áùu phiãúu
âãø giu ïp nh æîng ng æåìi quaín lyï âo læåìng âæåüc s æû th æûc hiãûn
c äng viãûc cu ía nh æîng ng æåìi d æåïi quyãön, co ìn viãûc âaïnh giaï th ç
âæåüc th æûc hiãûn b åíi ch ênh nh æîng ng æåìi quaín lyï âo ï. No ïi caïch
khaïc, b äü ph án ch æïc n àng vãö ngu äön nh án læûc ch ëu traïch nhiãûm
træåïc h ãút vãö viãûc giu ïp cho täø ch æïc co ï th ãø âaû t âæåüc caïc
m u ûc ti ãu kinh doanh th äng qua viãûc th iãút k ãú caïc ch æång trçnh ngu äön
nh án læûc, co ìn nh æîng ng æåìi quaín lyï khaïc la ì nh æîng ng æåìi th æûc
hiãûn caïc ch æång trçnh âo ï. Âiãöu âo ï cu îng co ï ngh éa la ì m äùi m äüt
ng æåìi quaín lyï ch ênh la ì m äüt nhaì quaín lyï ngu äön nh án læûc.
2. Vai troì vaì quyãön haûn cuía bäü pháûn chæïc nàng vãö
nguäön nhán læûc
Våïi traïch nhiãûm laì ngæåìi tråü giuïp cho nhæîng ngæåìi quaín
lyï, thäng thæåìng, bäü pháûn chæïc nàng vãö nguäön nhán læûc thæûc
hiãûn ba vai troì sau âáy:
Vai troì tæ váún: trong vai troì naìy, caïc chuyãn gia nguäön nhán
læûc âæåüc coi nhæ nhæîng ngæåìi tæ váún näüi bäü, thu tháûp thäng
tin, phán têch caïc váún âãö nhàòm thiãút kãú caïc giaíi phaïp, âæa ra
sæû tråü giuïp vaì hæåïng dáùn âäúi våïi nhæîng ngæåìi quaín lyï khaïc
âãø giaíi quyãút caïc váún âãö vãö nguäön nhán læûc trong täø chæïc.
Chàóng haûn, caïn bäü quaín lyï nguäön nhán læûc âæa ra nhæîng låìi
tæ váún vãö biãn chãú, âaïnh giaï thæûc hiãûn cäng viãûc, caïc chæång
trçnh âaìo taûo vaì thiãút kãú laûi cäng viãûc. Trong nhæîng tçnh huäúng
nhæ váûy, phoìng nguäön nhán læûc cung cáúp âáöu vaìo âãø caïc caïn
bäü quaín lyï træûc tuyãún ra caïc quyãút âënh.
Vai troì phuûc vuû: trong vai troì naìy, caïc nhán viãn nguäön nhán
læûc thæûc hiãûn caïc hoaût âäüng maì viãûc thæûc hiãûn caïc hoaût
âäüng âoï båíi mäüt bäü pháûn táûp trung seî coï hiãûu quaí hån so våïi
caïc näø læûc âäüc láûp cuía mäüt vaìi âån vë khaïc nhau. Nhæîng hoaût
âäüng naìy laì nhæîng hoaût âäüng phuûc vuû træûc tiãúp cho caïc caïn
bäü quaín lyï træûc tuyãún hay caïc bäü pháûn chæïc nàng khaïc trong
täø chæïc vê duû nhæ tuyãøn mäü, âaìo taûo âënh hæåïng, ghi cheïp häö
så, thæûc hiãûn caïc baïo caïo vãö nhán sæû...
Vai troì kiãøm tra: phoìng nguäön nhán læûc âæåüc yãu cáöu
kiãøm tra nhæîng chênh saïch vaì chæïc nàng quan troüng trong näüi bäü
täø chæïc. Âãø thæûc hiãûn vai troì naìy, phoìng nguäön nhán læûc xáy
dæûng caïc chênh saïch vaì caïc thuí tuûc (quy chãú) vaì giaïm saït sæû
thæûc hiãûn chuïng. Khi thæûc hiãûn vai troì naìy, caïc thaình viãn cuía
bäü pháûn nguäön nhán læûc âæåüc coi laì nhæîng ngæåìi âaûi diãûn
hoàûc ngæåìi âæåüc uíy quyãön cuía quaín lyï cáúp cao. Do yãu cáöu cuía
luáût phaïp (åí næåïc ta laì Bäü luáût Lao âäüng), vai troì kiãøm tra
ngaìy caìng tråí nãn quan troüng trong caïc lénh væûc nhæ an toaìn,
tuyãøn duûng, quan hãû lao âäüng vaì thuì lao lao âäüng.
Trong täø chæïc, thæåìng phán biãût ba loaûi quyãön haûn: quyãön
haûn træûc tuyãún, quyãön haûn tham mæu vaì quyãön haûn chæïc nàng.
Quyãön haûn træûc tuyãún thuäüc vãö nhæîng ngæåìi quaín lyï
træûc tuyãún vaì nhæîng ngæåìi quaín lyï chung. Nhæîng ngæåìi quaín lyï
træûc tuyãún coï quyãön ra quyãút âënh vaì chè thë âäúi våïi cáúp dæåïi
trong caïc lénh væûc saín xuáút, tiãu thuû vaì taìi chênh. Hoü giaïm saït
caïc nhán viãn saín xuáút caïc saín pháøm vaì dëch vuû cuía täø chæïc,
hoü chëu traïch nhiãûm ra caïc quyãút âënh taïc nghiãûp. Caïc âån vë
âæåüc giaïm saït båíi nhæîng ngæåìi quaín lyï træûc tuyãún coï traïch
nhiãûm tåïi cuìng âäúi våïi thæûc hiãûn taïc nghiãûp thàõng låüi cuía täø
20
Træåìng Âaûi hoüc Kinh tãú Huãú
21. Giaïo trçnh QUAÍN TRË NHÁN LÆÛC
ch æïc. Nh æîng ng æåìi quaín lyï chung ch ëu traïch nhiãûm to aìn b äü vãö
hoaût âäüng cu ía m äüt b äü ph áûn saín xu áút hay to aìn b äü täø ch æïc.
B äü ph áûn ngu äön nh án læûc laì m äüt b äü ph áûn quaín lyï ch æïc
n àng (hay co ìn go üi laì b äü ph áûn th am m æu), trong tæû caïc b äü ph áûn
ch æïc n àng khaïc nh æ kiãøm tra ch áút læåüng, kyî thu áût hay haûch
to aïn... vaì do âo ï th æûc hiãûn quyãön haûn th am m æu vaì quyãön haûn
ch æïc n àng.
Q uyãön haûn th am m æu th ãø hiãûn åí quyãön th am d æû caïc cu äüc
ho üp baìn vãö caïc ph æång aïn phaït tri ãøn, caíi täø täø ch æïc co ï li ãn
quan tåïi ngu äön nh án læûc; quyãön phaït biãøu, giaíi th êch, thuyãút
phu ûc, tæ váún, cho låìi khuyãn âäúi våïi caïc caïn b äü quaín lyï vaì laînh
âaûo vãö táú t caí nh æîng váún âãö co ï li ãn quan âãún ngu äön nh án
læûc.
Q uyãön haûn ch æïc n àng th ãø hiãûn åí quyãön nh áûn, thu th áûp caïc
taìi li ãûu , th äng tin tæì caïc b äü ph áûn khaïc trong täø ch æïc co ï li ãn
quan âãø x æí lyï caïc váún âãö ngu äön nh án læûc; quyãön täø ch æïc,
ph äúi h åüp hoaût âäüng cu ía caïc nh án viãn ngu äön nh án læûc våïi caïc
nh án viãn thu äüc caïc b äü ph áûn khaïc trong doanh nghiãûp, cu îng nh æ caïc
caïn b äü, chuyãn gia ngoaìi doanh nghiãûp âãø nghiãn c æïu, ph äø biãún
caïc váún âãö ngu äön nh án læûc cu îng nh æ th æûc hiãûn caïc biãûn phaïp,
ph æång aïn quaín lyï ngu äön nh án læûc. Q uyãön haûn ch æïc n àng cu ía
b äü ph áûn ngu äön nh án læûc co ìn th ãø hiãûn åí quyãön kiãøm soaït caïc
hoaût âäüng quaín lyï ngu äön nh án læûc åí caïc b äü ph áûn trong täø
ch æïc vaì n ãúu âæåüc quaín lyï c áúp trãn u íy quyãön co ï th ãø ra quyãút
âënh âäúi våïi m äüt s äú hoaût âäüng nh áút âënh.
H áöu h ãút caïc doanh nghiãûp Viãût Nam âãöu âæåüc täø ch æïc
theo kiãøu c å c áúu træûc tu yãún - ch æïc n àng vaì åí m äùi c áúp quaín lyï,
quyãön quyãút âënh âãöu táûp trung cho ng æåìi laînh âaûo træûc
tu yãún. Laînh âaûo ch æïc n àng theo do îi viãûc th æûc hiãûn; h æåïng d áùn
viãûc th æûc hiãûn quyãút âënh cu ía Thu í træåíng træûc tu yãún vãö
quaín lyï nh án læûc âäúi våïi c áúp d æåïi, cu îng nh æ âäúi våïi caïc b äü
ph áûn ngang c áúp, ch æï kh äng ra caïc quyãút âënh ri ãng.
T rong th æûc tãú, h çnh th aình hai quan âiãøm c æûc âoan th æåìng
th áúy trong quaín lyï nh án læûc:
M äüt laì, nh áún m aûnh quaï nhiãöu quyãön vaì tra ïch nhiãûm cu ía
laînh âaûo táûp trung (træûc tu yãún) vaì xem nhe û quyãön, traïch nhiãûm
cu ía b äü ph áûn quaín lyï ch æïc n àng.
H ai laì , coi tro üng quaï âaïng vai tro ì cu ía b äü ph áûn quaín lyï
ch æïc n àng, coi nhe û vai tro ì cu ía quaín lyï táûp trung.
C aí hai quan âiãøm âo ï âãöu kh äng âu ïng, b åíi vç vai tro ì cu ía laînh
âaûo táûp trung laì âiãöu ho ìa caïc m äúi quan h ãû, caïc hoaût âäüng b äü
ph áûn vaì hoaût âäüng ch æïc n àng sao cho phu ì h åüp våïi m u ûc ti ãu chung
cu ía to aìn âån vë. Laînh âaûo táûp trung kh äng th ãø laìm th ay vai tro ì
cu ía b äü ph áûn ch æïc n àng, vç th æûc tãú ho ü kh äng co ï âu í th åìi gian vaì
s æû chuyãn s áu âãø táûp trung vaìo nh æîng váún âãö cu û th ãø vaì
nghiãûp vu û. Th æåìng ng æåìi laînh âaûo táûp trung naìo sa vaìo nh æîng
váún âãö cu û th ãø cu ía caïc b äü ph áûn ch æïc n àng se î bo í råi ho àûc bu äng
lo íng nhiãûm vu û quaín lyï chung. M àût khaïc, b äü ph áûn ch æïc n àng du ì
m aûnh, gio íi âãún âáu cung kh äng th áúy h ãút âæåüc vaì tæû âiãöu ho ìa
âæåüc caïc m äúi quan h ãû chung cu ía caí âån vë. Vç váûy, laînh âaûo
ch æïc n àng c áön phaíi th äng tin qua laînh âaûo chung.
T æì âo ï, m äüt váún âãö quan tro üng trong m äúi quan h ãû giæîa
træûc tu yãún vaì ch æïc n àng (th am m æu) laì li ãûu nh æîng ng æåìi quaín
lyï træûc tu yãún co ï phaíi theo nh æîng låìi khuyãn cu ía b äü ph áûn ch æïc
n àng hay kh äng? M äüt caïch tru yãön th äúng th ç nh æîng ng æåìi quaín lyï
træûc tu yãún co ï quyãön ch áúp nh áûn låìi khuyãn cu ía th am m æu, co ï
quyãön s æía âäøi chu ïng ho àûc tæì ch äúi chu ïng. Tuy nhiãn, ngaìy nay, åí
caïc doanh nghiãûp ti ãn ti ãún trãn th ãú giåïi, xu h æåïng chung laì giao
quyãön nhiãöu h ån cho caïc b äü ph áûn ch æïc n àng trong nh æîng lénh
væûc nh áút âënh âãø caïc b äü ph áûn âo ï co ï th ãø hoaût âäüng têch
c æûc vaì n àng âäüng h ån. T rong nh æîng lénh væûc naìy, ch áúp nh áûn
nh æîng yãu c áöu cu ía th am m æu laì b àõt bu äüc âäúi våïi nh æîng ng æåìi
21
Træåìng Âaûi hoüc Kinh tãú Huãú
22. Giaïo trçnh QUAÍN TRË NHÁN LÆÛC
quaín lyï træûc tu yãún, s æû k ãu ca hay ch äúng la ûi phaíi âæåüc âãû lãn
c áúp quaín lyï cao h ån.
Âäúi våïi s æû ph án chia traïch nhiãûm quaín lyï ngu äön nh án læûc
trong täø ch æïc,ngæåìi quaín lyï c áön phaíi nh áûn th æïc ràòng quaín lyï
ngu äön nh án læûc laì c äng viãûc haìng ngaìy cu ía m çnh; âäöng th åìi,
nh áûn th æïc âæåüc vai tro ì quan tro üng ngaìy caìng tàng cu ía b äü ph áûn
chuyãn traïch vãö ngu äön nh án læûc. B äü ph áûn ngu äön nh án læûc phaíi
âæåüc âàû t ngang haìng våïi caïc b äü ph áûn ch æïc n àng khaïc trong täø
ch æïc, phaíi âæåüc thu hu ït vaìo nh æîng váún âãö m ang tênh ch áút
chiãún læåüc cu ía täø ch æïc.
II. QUY MÄ, CÅ CÁÚU CUÍA BÄÜ PHÁÛN NGUÄÖN NHÁN LÆÛC
Q uy m ä vaì c å c áúu cu ía b äü ph áûn ngu äön nh án læûc cu ía m äüt täø
ch æïc âæåüc quyãút âënh tu ìy thu äüc vaìo læåüng th äng tin c áön thu
th áûp, x æí lyï phu ûc vu û cho viãûc ra caïc quyãút âënh tæïc laì kh äúi
læåüng caïc c äng viãûc quaín lyï c áön phaíi giaíi quyãút vaì caïch th æïc
th æûc hiãûn chu ïng. D o âo ï, tu ìy thu äüc vaìo quy m ä cu ía täø ch æïc
(x æåíng saín xu áút, c äng ty, täøng c äng ty...) vaì caïc yãúu täú thu äüc
âiãöu kiãûn b ãn trong, b ãn ngoaìi cu ía täø ch æïc nh æ: âàûc âiãøm c äng
viãûc vaì s æû ph æïc taûp cu ía hoaût âäüng; trçnh âäü cu ía nh án læûc
vaì quaín lyï nh án læûc; quan h ãû s åí h æîu cu ía täø ch æïc vaì caïc quan
h ãû giæîa c äng nh án våïi laînh âaûo vaì c äng âoaìn; tçnh h çnh th ë
træåìng lao âäüng vaì caûnh tranh; tçnh h çnh phaït tri ãøn kinh tãú cu ía
âáút n æåïc; caïc ch ênh saïch kinh tãú - xaî h äüi cu ía Nhaì n æåïc; caïc quy
âënh vãö phaïp lu áû t cu ía Nhaì n æåïc trong lénh væûc lao âäüng, s æû
phaït tri ãøn cu ía c äng ngh ãû vaì kyî thu áût; tæ tæåíng, tæ duy cu ía
ng æåìi quaín lyï âãø læûa cho ün quy m ä vaì c å c áúu b äü ph áûn ngu äön
nh án læûc cho phu ì h åüp...
Khi h çnh th aình b äü ph áûn ch æïc n àng quaín lyï ngu äön nh án læûc
trong m äüt täø ch æïc ho àûc trong m äùi c áúp quaín lyï cu ía täø ch æïc
phaíi tênh âãún ch æïc n àng, nhiãûm vu û âàû t ra cho b äü ph áûn âo ï trãn
c å s åí ph án têch kh äúi læåüng c äng viãûc vaì caïc yãúu täú aính h æåíng
âãún no ï. Mu ûc ti ãu laì x áy d æûng âæåüc m äüt c å c áúu go ün nhe û, traïnh
s æû c äöng k ãönh, ch äöng che ïo giæîa caïc ch æïc n àng âãø co ï th ãø giaíi
quyãút nhanh vaì hiãûu quaí caïc váún âãö âàût ra.
B äü ph áûn quaín lyï nh án læûc âæåüc th aình láûp phaíi âaïp æïng
caïc yãu c áöu chu í yãúu sau âáy:
Yãu c áöu c án âäúi: c án âäúi vãö s äú ng æåìi th æûc hiãûn, c å s åí
váû t ch áút, ti ãön väún âæåüc ph án b äø trong tæång quan våïi kh äúi
læåüng c äng viãûc phaíi th æûc hiãûn vaì s æû âo ïng go ïp vaìo caïc
m u ûc ti ãu cu ía täø ch æïc cu îng nh æ trong tæång quan våïi caïc b äü
ph áûn ch æïc n àng khaïc.
Yãu c áöu linh hoaût: phaíi co ï c å c áúu täø ch æïc vaì nh æîng quy âënh
linh hoaût, co ï th ãø âiãöu ch ènh âãø âaïp æïng k ëp th åìi, co ï hiãûu
quaí caïc yãu c áöu vãö ngu äön nh án læûc cu ía täø ch æïc.
H iãûn nay, trong caïc täø ch æïc, b äü ph áûn ch æïc n àng vãö ngu äön
nh án læûc âæåüc th aình láûp våïi quy m ä ráú t âa d aûng vaì tãn go üi
cu îng kh äng th äúng nh áút. C aïc doanh nghiãûp n æåïc ngoaìi ho àûc li ãn
doanh våïi n æåïc ngoaìi th æåìng th aình láûp pho ìng ngu äön nh án læûc,
th ãø hiãûn m äüt caïch nh çn hiãûn âaûi h ån âäúi våïi c äng taïc quaín lyï
lao âäüng. ÅÍ caïc doanh nghiãûp n æåïc ta, b äü ph áûn naìy th æåìng
âæåüc th aình láûp th aình m äüt pho ìng, m äüt ban âäüc láûp våïi caïc tãn
go üi khaïc nhau nh æ pho ìng hay ban "täø ch æïc lao âäüng", "täø ch æïc
caïn b äü", "lao âäüng - ti ãön læång" ho àûc saïp nh áûp våïi ch æïc n àng
quaín trë haình ch ênh th aình pho ìng "täø ch æïc - haình ch ênh", "h aình
ch ênh täøng h åüp"...
Nh æ trãn âaî âãö c áûp, váún âãö âàût ra laì tu ìy thu äüc vaìo caïc
âiãöu kiãûn cu û th ãø cu ía täø ch æïc m aì læûa cho ün vaì h çnh th aình b äü
ph áûn ch æïc n àng cho phu ì h åüp vãö m àût quy m ä, caïch täø ch æïc, tãn
go üi cu îng nh æ s æû ph án nho ïm caïc ch æïc n àng nho í b ãn trong nh æ
tu yãøn du ûng, ti ãön læång, âaìo taûo, an to aìn, quan h ãû lao âäüng...
22
Træåìng Âaûi hoüc Kinh tãú Huãú
23. Giaïo trçnh QUAÍN TRË NHÁN LÆÛC
M àûc du ì kh äng co ï h çnh m áùu chung cho m oüi täø ch æïc vaì b áút
c æï m ooüt s æû sao che ïp c æïng nh àõc naìo cu îng se î âem laûi s æû b áút
h åüp lyï, kinh nghiãûm th æûc tãú cho th áúy nh æîng g åüi yï cho viãûc h çnh
th aình co ï hiãûu quaí b äü ph áûn ch æïc n àng vãö ngu äön nh án læûc nh æ
sau:
Trong caïc täø ch æïc ráú t nho í (d æåïi 1 00 c äng nh án viãn), c äng taïc
quaín lyï ngu äön nh án læûc th áûm ch ê co ï th ãø ch è c áön âæåüc kiãm
nhiãûm b åíi chu í doanh nghiãûp ho àûc giaïm âäúc âiãöu haình ho àûc
tråü lyï cu ía ho ü ho àûc m äüt ng æåìi laînh âaûo naìo âo ï. Træåìng
h åüp naìy phu ì h åüp våïi caïc c äng ty tæ nh án co ï quy m ä nho í.
Trong caïc doanh nghiãûp nho í (khoaíng trãn 1 00 c äng nh án viãn), ch è
c áön m äüt chuyãn gia âãø âaím nh áûn m oüi c äng viãûc vãö ngu äön
nh án læûc.
Våïi caïc doanh nghiãûp væìa (vaìi tràm c äng nh án viãn), co ï th ãø
th aình láûp ban hay pho ìng ngu äön nh án læûc.
Våïi caïc doanh nghiãûp låïn (haìng ngh çn c äng nh án viãn, täøng c äng
ty, táûp âoaìn), th ç tu ìy m æïc âäü co ï th ãø th aình láûp pho ìng
ngu äön nh án læûc hay caí m äüt c å c áúu ch æïc n àng âæåüc chuyãn
m än ho ïa våïi nhiãöu pho ìng, nhiãöu chuyãn gia âãø th æûc hiãûn caïc
c äng viãûc khaïc nhau thu äüc lénh væûc quaín lyï ngu äön nh án læûc.
H çnh II-1 vaì H çnh II-2 sau âáy cho th áúy vê du û vãö c å c áúu b äü
ph áûn ngu äön nh án læûc trong m äüt c äng ty nho í vaì m äüt táûp âoaìn
låïn cu ìng våïi s æû ph án nho ïm caïc ch æïc n àng trong âo ï (theo caïch täø
ch æïc cu ía caïc c äng ty n æåïc ngoaìi).
Hçnh II-1. Cå cáúu phoìng nguäön nhán læûc trong mäüt cäng ty
Cå cáúu phoìng nguäön nhán læûc trong mäüt cäng ty nhoí
CHUÍ TËCH
Giaïm âäúc Giaïm âäúc Giaïm âäúc Giaïm âäúc
taìi chênh saín xuáút nguäön nhán
læûc Marketing
Tråü lyï Tråü lyï Tråü lyï
Giaïm âäúc NNL nhán sæû quaín trë
Cå cáúu phoìng nguäön nhán læûc trong mäüt cäng ty låïn
CHUÍ TËCH
Phoï Chuí tëch Phoï Chuí tëch Phoï Chuí tëch Phoï Chuí tëch
taìi chênh saín xuáút nguäön nhán
læûc Marketing
GÂ GÂ thuì lao GÂ quan hãû lao GÂ quan hãû lao GÂ Âaìo taûo
tuyãøn duûng Træåìng Âaûiâäüchãú) ïp tãú Huãú án
vaì phuïc låüi hoüc Kinh âäüviãn)
ng (pha ng (nh vaì phaït 23
triãøn
