مقاله1. 1
افالطون شناسی کیهان در نفس
مقدمه
غالباتته ه تارتبر تتبتم یک در که نوشتاری نوع و ادبیات
میشودنوع بهیدر متتب نویهتنده تیتشصی نظت کننده بیان
بارهیدر .است ههتی جهان به وی ش نگ نوع حتی و آن موضوع
نیز الطون ا رساالت موردمیتوانکه هفتالطتون ا شصیتی نظ
دربهارهرا خاص موضوع یکمیتواننوع ازمحتاورهایکته
د الطون ارنوشتهاشاستفادهمیکندمیتوانهت داد تشتصی
اط سق رساالت ایب دراکث که چندعنوان بهدر محتوری شصیی
و شده ظاه هفتگوهاظاه بهراوی یتک تیتنق بیشت الطون ا
بازیمیکند.بته توجته بتا تیاتاسوب رستاله میان ایب در
ته ر برار آن در که روایتی نوع هاچنیب و مطالب دهی ههت
صورت بهیستای از متاایز را خود خاصرستالههایالطتون ا
نشانمیدهدچند ه .عدهایدر را تیاتاسوب اندیشاندان از
بدارندهیت الطتون ا شناستی تانتکیه بت و مشت مدلی
میهینداما .آن درمطالبیدربتارهیبشت توعتن منشتا
و تیتشناس زیهت شیای یزیک ریاضیات الطونی ا شه آرمان
. . . و شناسی رواننیز رامیتوانمشاهدهد تتک1و ؛هاتیب
خاص ویژهیو اندیشاندان هاواره که است شده باعث اث ایب
بزرهانو علمنگاه لهفهویژهای.باشند داشته آن بهبته
عنواندر مثالمقالهایستال به که گ هایزنب از1955بچتا
رسیدهاستویذرات تئوری با را بنیادی ذرات مدرن یزیک
بنیادیدر شتده مطتیاتاسوبقابتتیتم مقایهتهو تدتدان
مینویهد:
ترشت تیویژهت ....تفهلهتیمط تیطبیعتدر تونالطت ا تالتوست تدهشت
صتفت ب خاص تاکید با تیااسوبیآ از تژهتویننظت در تتیتبایه
ذرات تئتوری در متدرن اتاتی تکتیزی در تهت تزكتچی شود ته ه
تیتنق و تهتت اره ق بازستازی مورد بنیادیبتازی آن در اساستی
میکند.مط ریاضی اشرالر مواردك الطون ا ماده تئورك در شدها
می شامتادتی بنیادی ذرات عنوان به آنها از وزه ام ما که شود
می.کنیم2
دیگ تاایز وجهرسالهیتیااسوبدر الطون ا آثار سای از
که است ایبسای خالف برسالههایشصیتی زبتان از الطون ا
1 Brisson,L. & Meyerstein,F.W, Inventing the universe, State university of Newuork,1995page17
2 Brisson,L. & Meyerstein,F.W, Inventing the universe, state university of newuork,1995.page41
2. 2
غ بهیی الکت شته از تیااسوب یعنی اط سق ازصتورت بتهی
منولوگبیانمیدد هدر شتده بیتان مطالتب شتک بدون اما
رسالهیمذکورالطتون ا رستاالت تایتس تدتباانن نیتزتاویتح
ا شصیی یات نظالطوناستطور بهیجانتب از تتام ایتب کته
ارسطووی ان عی هم سای وآنتان از مانده بجای آثار در
است ته ه ار ق تاکید مورد3.
وقتی تیااسوب رساله درمصتلت تتاح م تحلیت تهتب الطون ا
تتیههت تاتنظت تدآییپدیتتمتیدازد تپتتمتیهوتیتد:تهکتتانصت
)ههتی(دمیورژدروهلهیوظیفته که آورد پدید را عالم نفس اول
عالم ایب کت ح تضایب آنآن در موجود نظم بقای وچته ه و است
کت حمیکندایدروب ( است نفهی وجود مقتضی245)4.
با الطون ا تیااسوب درااصطالحات از ستفادهاسطورهایشت
میدهدنفهی یا رو از را عالم دمیورژ چگونه کهه بهامند
ههتتی جهتان در تودتموج تمتنظ و کت ح علت رو ایب که ساخت
است.دی ت رو و ههتی جهان نفس یا رو بیب اوانهتانها
ار ق ب جداییمیکند.واق درالطتون ادر تهتآنر از قبت
دازد تتبد تتیتهه جهان نفس یا رو نقی ش به تیااسوبدر
رسالهایدونآن جاودانگی و نفس ی ناناپذی از توضیحاتی
بیان رامیداردودررسالهیایدوروبضابزندهی از حی ش
روهادر تیحاتیتتوض جهتاانی کالبتد در آن حلتول از قب
بودن ازلی و ابدی و نفس ماهیت با ارتباطآنمیدهد.
الطون ا از قب ای ایونیه اندیشاندان واق درنوع بهیاز
نفسعنوان بهالاوا مادهدوو آرخه یاوجتود اصتلی جوه
آن از هاهی و ناوده یادعنوان بهاتم یا و آتی یا هواو
. . .به توس با و ده ک یادآرخهچگتونگی توصی در سعی
وجود بهههتی جهان اشیا دیگ آمدن...ناودند آن ازامتا
از پیی شناسان جهان سطحی النفس علم تهلیم وجه هیچ به الطون ا
خودنایشودنفتس که کهانی از نه و بود مذهب مادی نه اما ...
راپدیدهایاصتالت دار ط سصت او بلره شاارند می بدن ب ع
نفسعنوان به.بود مادی جهم از متاایز ی ام5
3ز چال دریک کاپلهتونلهفه تاریخسید جاه ت .جاللالدیبچا . مجتبوی
.ششم1386.صفحه287
4کاستون مایالطون اکتیبه هنگی علای نش و چا خوانهاری اطاه جاه ت1383
صفحه91
5ز چال دریک کاپلهتونلهفه تاریخسید جاه ت .جاللالدیبچا . مجتبوی
.ششم1386.صفحه239
3. 3
در چند هلهفهیجهتان بت جدید شی نگ شاهد ما الطونی ا
ههتیمیباشیمداشت توجه باید اماآقتای تولتبق که باشیم ه
در ختویی شناستی کیهان مهئله ط در الطون ا می اک دکت
است ته پذی تاثی خود از قب اندیشاندان از تیااسوب6ه
کتامال دیتدی با الطون ا چندبته جدیتد و نتوتئتوریهتاو
اندیشههایداشته نظ آنانآنان یات نظ به نهایت در اما
و بوده پایبندنوع بهیجدید قالبی در را آنان یات نظدر
خوی شناسی کیهانیبیانمیدارد.
کیهانسقراطی پیش شناسی
یا شناسی کیهانcosmologyرامیتتواندو از کیبتی تواژهیkosmos
نظم معنای بهوسامان ِهبوlogosمعنا بهیمهتتدلی جالته یا ش
اراسه چیزی با ارتباط در که د ب ناتمیدد هتتک در کته .بته
معنایته ه نظ در ک یک مثابه به جهان توصیتتمیتودتشکته .
تتیتهه جهتان توصتی تتایتراس در آن از الطون ا بار اولیب ای ب
استفادهمیکند7آمتدن ب از قب باستان یونان شناسی کیهان .
از نوعی اطیان سق پییcosmogonyشام رامیشتودآن در کته
تیت ط از تانجهت تتماهیت و تویبترتعالیتتاهتیتزدانایتو
انجات خدایگانیمیپذیدکهآنتان نظ درایتزدان ایتبو
مادی جهان ایب از جدای تنها نه خدایگاننیهتندبلرهبته
صورتیتان ج آن در . . . و ق ب و رعد هاچون طبیعی عوام
.دارند
از نوع ایب درتهتب تانیتکیه ختدایگان تیتشناس کیهانه تتچهای
هانه اایهم در . . . و تیتانها هاچونمیآمیزدتیچته آن در و
از ات تبیینیانگیزههایاراسته تانتآن یزیولوژیری و جنهی
نایدد ه8.باستتان یونتان در لهتفه آمتدن بت بتا امتا
ایونیه ای ه طبیعت ان یلهوبت را تانتجه تا کوشیدند ای
عناص اسابپایهایبت طبیعتی آیندهای و )الاواد (ماده
کیهتان در آنچته .دهنتد توضیح طبیعت از مشاهداتشان اساب
توضتیحاتی اراسه است اهایت حاسز اطی سق پیی السفه شناسی
تادیتم امور اساب ب ههتی جهان با ارتباط در آنان ف ط از
.استت ههتتی جهان به نهبت آنان ای ه طبیعت دید ونظت از
6،موسی ،اکرمی،افالطون شناسی کیهان
7 Finkel berg, Plato'stheory of explanation:A Study of Cosmological Account in the Timaeus, ALBANY, ny:
State University of New York Press.1998
8چارلز یهتو ک تیلورنش ان ته تضوی م حهت جاه ت راتلج لهفه تاریخ
چشاه1388صفحه32
4. 4
آنانپدیدههتایاز تابیتبازت تیتطبیعهوبتاتهیتوراتتتی و تیتشصی
شتت س و تتتماهی حهتب بت تیاتاش و نبتوده خدایان دلبصواهانه
عا خودشانمیکنند9.بنیتادی واقعیتت یتک آنان نظ در(arche)
.است شده ساخته آن اساب ب جهان که دارد وجود
آرخه واژه معاوال مواق اکث درarcheهاچتون مادی مفاهیای
آبب در را تصاه و اتم آتی هوامیهیددر بایتد ولی
تادیتم امت یک نه وق عناص آنان دیدهاه در که داشت نظ
را ههتتی جهتان تستنف ذات از توصتیفی یقی ط به بلره خال
شاممیشودعنوان بهآناکهتیانس ف تتط از کته هوایی مثال
مطمیدد هنحو بهیو بوده تبال م نفس با خاصبهتوانتعن
هایده ههتی جهان در حیات اصلی عاممیشودبته توجه با .
مطالبوقمیتواندر اطی تقتس پتیی الستفه تهتک ناود تیور
سنت با مقایههتوضیح و تبییب جهت در پیشیب ای ه اسطوره
طبیعت از ایانه ه مادیمقاب درسی پهاییهاچوناینره:
کجا از ماآمدهایمستاخت چه از جهان ؟استت شتده ه؟اصتول
ات تتاج کت ح و طبیعت در که آیندهایی مرانیری و یزیری
مشاهده سااویمیکنیمچیهت؟پاسخهاییاراسه رامیدهندکه
سعی و شده حذف خدایان شصیی ا ص عنی آن درشدهجهان که
و آب تدتمانن تادیتبنی تعناصت تدادتعت تداقتح تاباست تتب را
آیندهایدهند توضیح . . . و تغلیظ هاچون طبیعی.آنتان
بهوجودواحدی منشاجهان ای بههتتیبودنتد معتقتدکته
از ناشی ههتی جهان در موجود تنوعایندهایانجات طبیعی
ایب روی ب ته یایا منشاات تتتغیی و بوده الاواد ماده
در ههتی جهان در شده مشاهده(آرخه آن)نداشته راهیدر و
هاواره مذکور الاواد ماده حقیقتدر تهتک تحتوالتی از جدای
مشاهده مادی جهانمیکنیمباقی ثابت و الیتغیمیماند.
زمان هذشت باخیوص بهتئلهتمه متیالد از تتقب پنجم ن ق در
ب اطی سق پیی السفه میان در اصلیتاای سوی دیبک پیداد
ی عنی وجود بناب کهعنوان بهچگونته الاتواد متاده
.است توصی قاب جهان در شده مشاهده طبیعی آیندهایاز
نظاکلیتوب هو ستیالن حتال در چیتز هاته ههتتی جهتان در
هی و است داسای ورت صیچامتا .ندارد وجود جهان در ثباتی
منطقی محال یک را نوعی ه از تغیی پارمنیدبمیدانداو .
که است ی متفر اولیبمیهویدب که ی تفر و حهی ادراک که
اعتااد حهی ادراکمیکنددر او نظ از .نیهتند بیی یبی
9دیود .گ ب لیندسي..ب غ در علم آغازهای سای بدره یدون دکت جاه ت-1377.
چاصفحه . اول36
5. 5
دیتده حهتی ادراک قابت جهان در که اتی تغیی پسمتیشتود
بتا ارتباطی هونه ه از که دارد وجود ی ناپذی تغیی موجود
به تجهایتذیتناپ تغیی وجتود ایب ای ب او .است آزاد حهی
اصطالbingو یابرار را "جود"ههتمید بوجتود او نظت از .
را جای هاه و بوده ابدی و ازلی ی امنحتو بهیاز ابت ب
استت بعتد دارای یعنی داراست وی ک شرلی و است آکنده خود
ولیندارد د خ و نیهت زنده10.تاتایز تتب تدبتپارمنی چند ه
تاکید حهی ادراک و عق بیبمیکندای بت تهتن تاکیتد تبتای ولی
ای ب بلره آلیهتی ایده نظات یک اثباتتاتتنظ تکتی تاتتاثب ای ب
انگارانته یگانته یالیهتتی ماتmonistic materialismآن در تهتک استت
کت ح و ُیّغتعنوان بهاس شده حذف توهمتعق قال وتتمیتوانتد
کند درک است مادی ام یک که را واقعیت11.درهاهیوق موارد
بت در چند ه ههتی الاواد ماده و نفسدارنتدهیعنتاویب
. . . و آتی و آب هاچون مادیمیباشدقبال که هاانطور ولی
ب در اص در شد اشارهدارنتدهیخاصتی انتزاعتی مفهتومی
نفس ب و بودهو.دارند اشاره ههتی جهان اشیا ذات
فاف و یدونایدوروس
حهتی ادراک قابت تانتجه تاتب دمیورژ رابطه الطون ا نظ از
چیتزی بتا آهنگت یا ارّنج مانند صنعتگ یک رابطه باانند
خاص الگوی و ط طب را آن که استمتیستازدوی نظت از .
و تتط تابتمط را حهتی ادراک قابت جهان ههتی جهان صان
الگوینهتصه مادی جهان واق در و ساخته ایده و صور جهان
الاثنی وجهانو صورایدههایاست ازلیلذا ؛میتوانهفتت
الطون ا کهههتیوجو و قلا دو دارای رادیمیتدتدانو قلات
ایدههاییکهویژهیشانادراک قاب و بودنشان ازلی و ثبات
مقاب در و است بودنشان عقلیآنحهتی ادراک قابت جهتان
دارد ار قمطت ستئوال ایب حال .است هاد و کون مح که
الطون ا ف ط از ههتی جهان بندی تقهیم به توجه با که است
با نهبتی چه است هاد و کون مع در آنچهایتدهها.دارد
عنوان بهچته استت ناپتذی وجتودی کته زیبا انهان مثال
با نهبتیدارد زیبایی؟
تحت انی شئ ه یا و انهان مث ی کثی ه الطون ا نظ از
زیبایی مانند ازلی ایده یکمیتواندالطتون ا .د هیت ار ق
در را خویی ُثُم و رَوُص یه نظ چند هرستالههایاو یتدون
10کارل بورمانالطون انو ط انتشارات لطفی حهب محاد جاه ت1387صفحه60
11ز چال دریک کاپلهتونلهفه تاریخسید جاه ت .جاللالدیبچا . مجتبوی
.ششم1386.صفحه63
6. 6
بیان تیااسوب از قب جاهورمیداردولیمشاهدهمیکنیمکه
از قال الطون امذکور یه نظصتورت بهیدر دی کتارب کتامال
استتفاده تیاتاسوب در ختویی شناستی کیهتان توصی راستای
میکند.
رساله اواخ دراجتات نوشیدن حله م به اط سق وقتی یدون
نزدیک ان شوکمیشودنوشت س از دانی شاه ای بروهتاپتس
رسیدن و گ م ازروهایابدی آرامی به هیزکار پبحتث بته
مینشینداینجا درنظ بهمیرسداط ستق دیگت تارتب یک که
میخواهددر دانی شاه ای ب لهفی نظ ازبارهیرو اهایت
آن جاودانگی و نفس و.کند صحبتاوروایتت ایتب دربیتان
میداردر کهومیا از گ م از بعد آدمی نفس یاننایرودو
انجات داوری موردش در آنره از بعدمیپذیدآینتد تحتت
ار ق تطهیمیهیدمتفاوت مصتل هناهان ای ب آیند ایب
استطور بهیدر را مدتی خویی تطهی ایند طی در رو که
)زمتیب زیت (آتشتیب جهانمتیهذرانتدختی ب امتاروهتا
میتوانندایتب طتی در .ستند ب وجتود از ی باالت اتب م به
توضیح الطون ا مطالبمیدهدزمیب کهعنوان بهتدهتس کتز م
زمتیب ه کت .دارد ار ق سرون حالت در جهان کز م در سااوی
دارایهودالهایی.استت ... مه و غبار و آب از پ که است
ایبهودالهاتوسالتونهاییبهم زمیب زی درمتیتالندکته
ایب از خی ب درتونهادر ولتی است جاری آبآنهتاییکته
عایند تآت از رودهاییزمتیب .دارد یان ج مذاب مواد و ی
صورت بهیاتت از آکنده ضایی در ستارهان میان در واقعی
است ساکبو ؛آن داشتیم را زمیب سطح از صعود توان ما اه
مشاهده جهان کز م در ور غوطه رامیناودیم(7-2E109)12.
ای ب قا وق جهان )هوای و محیطی(آب ایال شوجودهایعلوی
ات و بوده بیااری هونه ه از عاری13هتوا مث آنان ای ب
(استت زمینی موجودات ای ب111a8-bایتب .)وجودهتایاز علتوی
خوردار ب حهی ادراک و بینایی و شنیداری باالی بهیار توان
و بودهصورت بهیههتتند ارتبتاط در تدایانتخ بتا مهتقیم
آنهاماه خورشیدومشتاهده ههتتند کته آنگونه را . . .
میکنندبا کام هااهنگی در وآنها(دارند ار ق111c1-3.)
رساله درادر اط ستق الوقتوع تبتی ق گ م از الطون ا یدون
زندانودر تهتهون روایت حی ش به خویی شناسی کیهان تقلی
12 Freeland, Cynthia, The Role of Cosmology in plato's philosophy,page202
13 aether
7. 7
استفاده اخالقی تارهای ر به دانی شاه تشویمیکند.ایب در
اقامه نفس ی ناناپذی ای ب دلی سه اط سق رسالهمتیکنتد
یه نظ ب مبتنی سه ه کهایدهیاو اول استتدالل در .اوستت
تتب تاکیتد بانظیتهیاینرته بت مبنتی اکلیتتوب ههاته
را تدیگتیر جتای اضداد که است ایب از عبارت جهانی رویدادهای
میهیندبیانمیداردصتفت دو مح تا باشد موضوعی باید که
جهتم موضوع ایب دد ه زندهی و گ مناتیتوانتدچتون باشتد
ار تتق تادته و کتون مع در پیوسته انهانی جهم در پیوسته
متحول و داشتهمیدد هکت استت آدمی نفس ایب روی ایب ازه
از قبدر حلولخویی جهاانی کالبداز تتقب و داشتته وجود
شاهد آدمی تولده نظاره وایدههاگ مت از بعتد و تودهتب
بیب از نیزنایرودنفتس جتاودانگی ب وی دوت استدالل در .
تاکید جهاانی کالبد تب ر بیب از و گ م از بعدمتیتودتشو
بیان سوت استدالل یان ج درمیداردکههناپتذی م تنهتا رو
ناشتدنی تابودتن تودتش تداتج زندهی از نیهت مارب چون بلره نیهت
است14
رساله دراروایت یدوروبمعن پیتیرساله ازادر یتدون
اره بهنفساراسهمیشودو ؛حلول از قب نفس وجودی مهئله
آن ماهیت تبییب و گ م از بعد آن بقای و جهاانی کالبد در
باعث که است مهاسلی ازمیشودرسالهایتدوروبراتوانتبت
نوع بهیرساله روایت مراادر یدوناره به.دانهتت نفس
تالهرست دراتشت تابت را توییخت تتروایت تونالطت ا تدوروبیت
نفس ی ناناپذیآغازآن تتتماهی توصی راستای در و ناوده
ش را بالدار دوسب با ران ارابه وف مع استعارهمیدهد.
رساله در اط سقاادعتا ایب با را خود دوت هفتار یدوروب
آغازمیکندجاود نفس کهبایتد نصهت اط سق نظ از .است ان
چتون استت جاودان رو چیهت؟ رو .د ک روشب را رو ماهیت
باشد نداشته خود از جنبی که چیزی و است خودش از آن جنبی
.است ناپذیعبارت بهچیزی هیچ دیگغ بتهیتو رو از
از نق به الطون ا ادامه در نیهت خودش از جنبی دارای نفس
بیان اط سقمیداردو شجاعت دمند خ جز سه دارای رو که
تبانتاس و ران ارابته تاثی آوردن با او .است شهوانی جز
بالدارنفتس ماهیتت تیتتوص راستای درهویدکته متیجتز
تدارتبال تبتاس دو که است رانی ارابه منزله به نفس دمند خ
چاتوش ی دیگ و )نفس شجاعت (جز مانب و نجیب یری که را
کی(ج س و)نفس شهوانی زمیباشداست بهته خود ارابه به.
14لطفی،ص حسن محمد ،بورمان کارل ،افالطون152
8. 8
خدایان ارابه ای ب شده ته ه برار اسبان مذکور تاثی در
دار خویشتب و نجیب اسبانی دو ه ایزدان ومتیباشتنددر .
را جهان الطون ا ارتباط ایبشتر بهیونتان تئتات آمفتی
باستانیابا جات یکزنظ درمیهیدآن در کهه نفوباته
باارابههایشاندرپلهایکته ویی راه به رسیدن ای ببته
لبهیمنتهی آساانمیشوددار ار قتدتنو ؛هنگتام بتهیکته
صفوف تاات جلوی در را خویی بالدار ارابه زسوبکتت ح بته
درمیآورددنبال بهوی ارابهنفوب سای و خدایان ارابه
وع شکت ح بهمیکنندقال میان ایب درارابههاییپشتت که
کت ح زسوب سمیکنندمرتان به و داده ادامه خود صعود به
از ی باالتیعنی آساانلبهیههتی جاتمیرستندستبب بته و
کت حدایهایبته نظت و آساان هنبد از عبور به مو آن
آساان ورایمیدند هدارد ار تتق آساان ورای در آنچه اما .
چیهت؟
پاسخ در اط سقمیهویدروهاواقعی که آنچه هنگات ایب در
استمیبیننداز ی منظ با وایدههاوکار ست صتور تانتجه و
ایب دارندواقعیتهای. و تمتحج بدون شر رنگ بدون ازلی
ادراک قاب د خ بینی با قال و بوده . .میباشندمشاهده .
چاتوش اسب مقهور که نفوسی ای ب صور جهان و واقعی زیبایی
کی س ومیشوندمذکور اسب که ا چ است ناماربآنهابته را
آستاان هنبتد از هذر امران و کشیده زمیب ساتیمشتاهده و
ر صورارا بهیشانمیهنایکندبتا کته نفوسی ههتند اما .
و انداخته ون بی هنبد از س هاهی هاه تالش و سعیتهتلحظای
مشاهده به موایدههامیدند ه.ستوی بته دوبتاره آنتان
ار ق جهاانی کالبد درون نهایت در و هشته ب زمیبمیهیند
تب ه ار ق چگونگی اماآنهابته بهتتگی جهاانی کالبد در
ایب که دارد ایبروهارا صتور تایتتااش یت تو مقدار چه
یته ااند.چیزهتای وقتی خویی مادی زندهانی در اروا ایب
مشاهده را زیبامیکنندیاد بهایدههاییمیتنتد ادر تهتک
درکالبد حلول از قب اشاره مورد لحظهبته ت مو تاانیتجه
آن نظارهشدهاندلذا ؛آن طلب درمیتندتکوشمیتان ایتب در
بدن به می چاوش اسبمیکنتدومتیتدتخواهرا ختویی شتهوت
ا و نفتس دمنتد خ جتز که حالی در نااید ارضاستبنجیتب
و ههتند طالب را آن مشاهده و حقیقی زیبایی به می ارابه
صورت درپیوزیشانگ م از بعد جهاانی کالبدهای ایب نفوب
اتتب م تهتب تعودتوص شتده دنیتوی زنتدهی از رهایی به مو
وجود از ی باالترا بهیشانماربمیدد ه.
9. 9
رساله دو اهاو یدوناکیهتان دیتدهاهی بتا را یدوروب
مشاهده صورت ایب در دهیم ار ق رسی ب مورد شناختبمیکنیم
در کهآنهابا صور جهان ارتباط نحوه مورد در توصیفی هیچ
داده ههتتی جهتان بتا تاطیتارتب و نفتس ماهیت مادی جهان
نایشودکه چیزی تنها وصورت بهیبیتان مفیتتمیدد هتدر
ابد و ازلی راستایاست نفس بودن یبا ارتباط در هاچنیب .
آن ارتباط و دارد وجود مادی جهان در که ورتی صی و تغیی
داده توضیحی هیچ آرخه بانایشودبته اشتاره رغتم علتی و
رساله در زسوبااز روایتتی هیچ یدوروبنحتوهیپدیتدآیی
نق ههتی جهاننایدد هتهتک صورتی درزمینته در الطتون ا
کیها ی نظموارد نیازمند خویی شناسی نکامتیارتباط از
وتامتش را تتزی موارد تاات که است شناختی کیهان شاولیت
تادیتم ستاختار ههتتی جهتان پدیتدآیی آیند توضیح :شود
عتات چهتارچوب یتک داخت در صتور یزیری متا تجای جهان
حهی ادراک قاب جهان با تبال مو ؛وق موارد هاهنوع بهی
اواخت در را آن الطتون ا کته تیااسوب رساله درزنتدهیاش
است نگاشتهداده پاسخمیشود.
تیمائوس
تیاتاسوب و توبتات هاوک تیاب ک هانه سه از بصشی تیااسوب
استت تدهتمان بتاقی تیتاب ک از کته ی مصتیت ش در .است
زمیب س دمان م از تیاب کهانه اایتحبتتص آتالنتتیس بنتات
میکندپوزوسیدون نه از کهمیباشتندونعاتت نتاز در کته
زندهیمیدند کجز وقابلیتهایرا ی دیگت چیتز ه انهانی
وت ث و مال و ده شا حقیراتحقی دیده بهمتینگیتتندته
آنان نهایت در اماسبب بهختدایی طبیعت آدمیان با آمیزش
داده دست از را خوییشرهت آتنیان اجداد توسال نهایت در و
میخورندشتده تعیتیب پتیی از حتی ط نهتصه تیاب ک روایت .
میباشدتیااسوب روایت به انهان پیدایی داستان به کهختم
میشود.تاورتمح از توچریتک بصتی قال حاض حال در متاسفانه
تیاب ک به منهوببا ارتباط در هورهیاب به منتهب داستان (
دالوریهایموجتود آن مابقی و بوده دست در )باستان آتنیان
.نیهت
تیااسوب درو ههتت کته آنچته بتیب تاایزهذاری با الطون ا
شدن حال در که آنچهمیباشدر خود بحثاوع شتتمیکنتد.از
الطون ا نظدو ایبیعنیشدن و بودن15متفاوت حوزه دو به
15Bingand becoming
10. 10
شتدن جهان با ارتباط در که حهی ادراک یعنی انهانی ادراک
و علتت رابطته مهتتلزت تهتنتیج در و بوده تغیی حال در و
درک قاب ی بش بینی و د خ با که بودن جهان و است معلولی
را خود صور یه نظ الطون ا رساله ایب در .دارند تعل است
وارد خویی ماده عاومی تئوری درمیکند.نظ ازدمیورژ وی
آینندهایبه که استصورتهامید نگومیکوشدتتاآنهتا
در رامادهای.بصشد تجهد نامنظم16وی که کاری روی ایب از
انجات رابطه ایب درمیدهدبهیارمهمتکاری ازکته استت
یثاغورب مصیوصا اطی سق پیی شناسی کیهانانجاتمیدهنتد.
تیاتاسوب تالهترس تازتآغ هاان در ضاب درصتورت تهتبیمشتص
در سودمند تبیینیاره بهداد اراسه جهان ساختارهمیشتود
ریا که است مهای نقی رساله ایب در دیگ اساسی مهئلهضیات
وو بهیژهبازی آن در هندسهمیکند.
راوی قتی متق تدهاهتدی کننده بیان تیااسوب رساله واق در
یعنی رسالهدارنتده بت در متذکور دیتدهاه استت تیااسوب
شنا زیهت یات نظختاییتناوده با امددوکلس از ایتالیایی تی
یثاغوری تئوری ازاستنه جهان پدیدآیی تیااسوب نظ در .
بلره عدت و نیهتی از آن خل معنای بهتاتمعن بهیتحایت
حقیقتت در .استت ورت تتض تابتت و توبتآش پت جهانی به نظم
از تهتن را جهتان ینی آ مهیح و یهود خدای باانند دمیورژ
چهارچوبی در بلره عدتمشصوع شمیکندصور قبال آن در که
نامیتده نتده پذی کته شتر بی واقعیت از نوعی و الطونی ا
میشود.دارند وجود
صنعت یک نقی در دمیورژبه نگاه با گجهانصورتوانتعن به
د خت با توات دی عالر کار الگوی17راجهتان پدیتدآیی در
برار ههتیمید بای ب .خوب و ابدی جهانی پدیدآییالگوی
و خیوصیات از که ی ام باشد نیک و ازلی بایهتی نیز مورد
ویژهیهای.استت الطتونی ا تورتصراستتا هاتیب درتورژتدمی
و یب بهتدقیتیبک را کالبدیهنظت در ههتی جهان ای ب
میهیدصیقلی و وی ک کالبدیبته توجته با کالبد ایب است
اینرهدارای استت شتده تته ه ب در ههتی جهان نفس توسال
و کتتی ح انتدات هتیچ بدون ههتی کالبد چند ه .است حیات
از نیاز بی ولی است حهیآنهاتاییتتوان مذکور کالبد .است
در کت ح و جنبیکامتیبرا آن نوعخی چت یعنیدور بته
16چارلز یهتو ک تیلورنش ان ته تضوی م حهت جاه ت راتلج لهفه تاریخ
چشاه1388صفحه625
17nous
11. 11
نفتس یا رو چیهت؟ عالم نفس یا رو اما .داراست را خودش
را عالممیتواننظت در ارستطویی علتت اولیب شبیه بهیار
را جهتان وی کت کالبد ک جهان رو که تفاوت ایب با ت ه
ب درمیهید(34B4-5).
یا امتزاج باانند را نفس دمیور جهان پدیدآیی راستای در
آمیصتهایازمهمتیبی تتده و تانیتها یعنی وجودهاار تتق
میدهدرا آن ریاضی قانونی اساب ب که .صورت بهیمتناستب
امتزاج ایب از هااهنگ وه بهامندمیسازددو از نفس ایب .
یعنی هادیگ عرس جهت در خان چ ه دایی ده و هاانی ه دای
است شده تشری.را نفس کت ح دو ایب تعادلنحو بهمناسبی
خاص نقی دریعنی خودعنوان بهکته معقول عالم میان واسال
ی دهت کته محهوب عالم و است متاای آن ف ط به هاانیبته
ی طار ق دارد تاایمیدهدبت نفتس قتوات که حالی در .
و روابال اسابنهبتهایاستوار ریاضیشدهتتاثی تمتجه ب
حیتات بدان آن اجزای ار س در رسوخ با و هذاشتهمتیبصشتد
ضابار ق ریاضی تناسب قوانیب ه سیط تحت نفس کات ح اینره
.دارد
ی ده ه دایه کتاتهیشتعاعی تتواص بتا مطتاب را ی تفاتش
1,2,3,4,8,8,9,27ب درمیهیدکه .صورت بهیبت ماننتدی پوسته
رویار ق همته هاند.طور بهیه کهه کایبتا متناستب
بت در را تودتخ از تتقب ه تتک دارد تعلت بدان که اعدادی
میهیدرا هاتدیگ )ی دهت و (هاانی مذکور ه دای دو .بته
شرقطمیکنندطب .نظکتت ح کته ی دهت ه دای الطون ا
دان ه تست تتارهان(ست تااویست ات تاجت)تاتانجت آن تهحیطت در
میپذیددو تبتای د تتک کتار و بتوده هاانی ه دای داخ در
ه دایطور بهیختود جنتبی و کت ح با ونی بی سده که است
)ی نیز(دهت را داخلی سده است عالم نفس از متاث کهبته
اه هادر کت ح به خودمیآورد.کته هاتانطور ی دهت ه دای
اعتداد بته دیم کت اشتاره آن بته نیز قبال1,2,3,4,8,8,9,27در و
تقهیم ه دای هفت به نتیجهمیشودمذکور دوای از یک ه که
دان ه س ستارهان سااوی سده به متعل حقیقت درمتیباشتد
طور بهیشام را . . . و ماه یک عدد کهمیشتودایتب در .
زمیب ه ک میانصورت بهیت ههتتی جهتان کتز م در ثابت
میدد ه.ا اج از یک ه نهبی عت س ضاب درتابتمط ستااوی ت
زمیب از مذکور ات اج اصله با متناسب و هندسی قواعد
12. 12
ته همیشودختالف بت دوایت ایتب هندسه الطون ا نظ از .
رصدهای.است کام ه دای دقیقا زمیب از مشاهده قاب
است مصلوق خودش زمان چون هاچنیبهات بهیبپدیتدآیی جهتت
انجات زمان در جهاننایپذیداز صتحبت تهتک معنتی ایب به
است معنی بی زمان در ههتی جهان پدیدآییلذا ؛میتوانهفت
پدید هم با ههتی و زمان کهآمدهانددر دمیورژ حقیقت در .
را زمان ابدیت از ی تیوی ایجاد راستایصورت بهبازهشتت
و ی و روزها ادواریسالهاشر یعنیدایتهایدر تتکام
تیو و ته ه نظابدیت از ک متح ی یوجود بهمیآورد18.در
راستایپدیدآییدمیورژ ت پاسیب سطو موجوداتعنوان به
را آنان و داده ار ق خطاب مورد را خدایگان کام وجود یک
زنده موجودات سای ایجاد به مرلمیکنتدو ؛یت ط بتدیب
و زمینی موجودات دیگ و آبی جانداران و ماهیان ندهان پ
انهانهاوجود بهمیآیندو ؛توادتم بتا تزدانتای ی ط بدیب
هاان از خالیی کاتعناصیای بت تورژتدمی کتهوجتود بته
آوردننفوبسااوی ات اج یا و علوی وجودهایبرارمتیبتد
تتتخلق تهتبتوبتنفتوداتموجت تایتستتمیتدتدازن پدر اط تقتس .
ایدوروبمیهویددر روحی ه چگونه کهستتارهایداده جتا
شدهوارابهایرارویت جهتایدههاب رامتیهیتدایتب .
بعدها روازتناس و تجهم ایندخمادی کالبدهای درجای
میهیند.
الطتون ا آن تناسخ و انهانی رو خلقت از حله م اولیب در
رو بودن ابدی بعلت بهتعقت و استتدالل تهتحیط به تعل
تاکیدمیکندمندی ه به مهتلزت انهانی رو که آنجایی از .
عواط و احهاسات ازمیباشداساسی مواد ایزدان ایب بناب
توطتمصل هم با و ته ه ب رامتیکننتدست در را آن ستدس .
جایگزیب انهانمیکنندو یب بتاالت منزلگتاه ست هاچنتیب .
پاکتیباکته چ .استت شنوایی و بینایی یعنی انهانی حواب
از تکتی هتیچ نبودیم وستارهان آساان دیدن به قادر ما اه
حتس .نداشتت وجود دیم ک اشاره آن به باال در که را جاالتی
یرتی عا در بیناییازبزرگتتیبرا تاتم شتناختی ابتزار
تشریمیدهدومیتوانتتبته ختدایان هدیته یب بهتت را آن
انها(دانهت انی ن47A7-BC.)
18کتیبه هنگی علای نش و چا خوانهاری اطاه جاه ت الطون ا کاستون مای1383
صفحه92
13. 13
کتز تا جهتان متادی ساختار روی ب تیااسوب حله م ایب در
میکندو ؛تاکیدمیکندقاب جهان ساختار در کهحهی ادراک
قابلیت جهتحس بهدید و درآمدنهی هیت برتار تیاتاش شدن
قبت امتا .است نیاز مورد خاک و آتی مصیوصا اربعه عناص
دن ک صحبت جهان پدیدآیی به دمیورژ اقدات و ههتی آغاز از
ههتی ساختار مورد دردشوارنظ بهمیرسدومیتوانرا آن
عنوان بهتصاه داخ مهتعد وی نی19ایتب اما .ت ه نظ در
چیهت؟ سلول یا تصاه
تیااسوبمیهویدشبیه ی ام مهتلزت جهان یزیری واقعیت که
را نتده پذی متادی تهتحیط او .است نده پذی یا و ضا /مران
choraتصاه و سلول یامینامدمرتان معنتای بته که .toposو
جایگاهیhedraچیزی ه ای بمیشوداساستی نقشتی تصاه ایب .
بازی مادی واقعیت اولیه سطو در رامتیکنتد.از تیتبصش در
تاکید تیااسوبمیشودچیتزی تبیهتش و شر بی خودش تصاه که
طالیتی قطعته یا و روغب شر مومیاستتپتذی مهتتعد تهتکش
شرهای) ونی(صنعتگ بی عام یک توسال مصتلمیباشدو ؛در
حهی ناود در که است صفاتی وز ب مهتعد حقیقترا خودبته
صورتدهد نشان بنیادی عنی چهارو ؛کتت ح بتا امت تبتای
انجات ههتی هونه بال غمیپذید.طور بهیاز تکتی هت کته
ختود جتای در تالیتب غ کت ح ایب اث در بنیادی عنی چهار
ار قمیهیند.
تصاهعنوان بهحیطه در یزیری ورت ض منبوجودهایتادیتم
ته ه برارمیشتودعلتت کته چیتزی تاتب را آن تیاتاسوب و
دان ه سمینامدپیوندمیدهدلذا ؛ایجتاد با دمیورژ وقتی
تاصتخ ی هد جهت در ساختارمند چیزی داخ مواد در هااهنگی
برار را ورت ضمیهیدعنتوان بهتوصتی ک مشتت علتت یتک
میدد هختود توستال کته استت ورتی ضت ک مشت علت واق در .
خوب کاری انجات به وادارمیشودختاص طبیعتت دارای مواد .
طبیعت ایب که ههتند خودشانتارها ریبته را تیتخاصآنهتا
دیرتهمیکندمواد .ایبمیتوانندساختارهای درپیچیتدهتی
چتوب از تهتک روشتی تانتبها درست ند هی ار ق استفاده مورد
استفاده خانه ساختب ای بمیشودهتا ههتتومند ایتب امتا .
تحت ورت ض ف ط از پیوستهدارنتد ار ق نابودی شاردرستت
هتم در تادیتدب ه توستال یتا ستوخته ما چوبی خانه که وقتی
یتک هت به الطون ا مواد طبیعت هم راستای در .شود شرهته
19arche
14. 14
چند از یری اربعه عناص ازوجهیهتایاختیتاص را تتظمتمن
میدهدتتاربع عناص از یک ه مولرولی ساختار الطون ا .هرا
یعنی ی ت ریزبنیادی عناص بهمثلثهایتادیتبنی هوشه راست
تقلی قابمیداندایب از یک ه کهمثلثهایتا شر دارای
طبیعتخاصی بنیادیمیباشنداز الطون ا کهآنهاتوانتعن به
ساختاری واحدو موادیتاد چیزهتا و اشیامتیکنتدضتاب .
ایب ی ط از اینرهمثلثهایتبد بنیادیاربعته تتعناص یالت
را هادیگ بهمیتوانرا الطتون ا متاده تئوری .ناود تبییب
میتوانشتهودی تیتروش در متواد کیفتی خیوصتیات بت منطب
دانهت.اربعه عناص به ته یا اختیاص هندسی شر آنره ضاب
ت ه نظ در طوریهمیشودکهنحو بهیشان یزیری خیوصیات
نااید توصی راعنوان بهمثااختیتاص وجهی چند خاص شر ل
که است طوری آتی به ته یاراحت بهیاز را اشتیا بتواند
در و بدر همآنهاخاک به ته یا اختیاص شر ویا کند نفوذ
یب پایدارت دارایحالتها.است
رغم علی که است ذک قاب پایان دربحثهایدر تهتک مصتلفی
کیهتان تاتب رابطته در بیشااری شودسئوالت می مط تیااسوب
پاستخ بی هاچنان الطون ا شناسیمتیمانتدتیاتتخیوص اینرته
چیهت نده پذی یزیری؟تدیتتب الطتون ا مادی یه نظ ضاب در
تاقتن تانتهاچن را هاتدیگ بته عناص تااتمتیتذاردتهدر .
رهایی امران و تناسخ آیند با ارتباطروهایهیزکتار پ
جهتان آیا جهاانی کالبد در آن تناسخ ار ترروهتادارای
تاییتره تانتامر تهتب توجته با آیا و است پایانی و محدودیت
روهاروزی کته داشتت انتظار بایهتی تجهم ار تر روند از
.سد ب پایان به حیاتایبهادر هاچنان که است سئوالتی هاه
پاسخ بی الطون ا شناسی کیهانماندهاند؟
توق مطالتب به توجه بامتیتتوانختالف بت الطتون ا هفتت
پیشهوا و آتی یا آب مانند اموری به را نفس که خود ینیان
تاویمیدند کبدن از متاایز وضو به را آنمیدانتد.از
وی نظدی رو و جهان رو بیبانهانهاار تتق ب جدایی
استو ؛بیان تیااسوب درمیداردچگو کهرا جهان دمیورژ نه
روحی و نفس ازه بهامندمیسازدکتت ح علت کهو زیبتایی
.است ههتی جهان نظمسده کت ح عام وی نظ از جهانی نفس
در و دان ه ست تتارهانتس و تاهتم و خورشید بالطب و سااوی
وز ب نتیجهیها.تتتاس تانتزم هذر ووی تتنظ از هاچنتیب
هیاها هاه نفوب دمیورژبه انهانها و نآنهاکته ده ک عطا
قب نفوب ایب ایدوروب و ایدون مطالب به توجه با البته
15. 15
و ابدی و داشته وجود کنند حلول جهاانی کالبد در آنره از
الطون ا .ههتند ازلیآن و ده کت یت تع کت ح منشا را نفس
ب مقدت راجهاانی کالبدمیدانتدتاکیتد تیاتاسوب در او
که دارد:نفس است عق و د خ دارای که ای شئ تنهامیباشتدو
اجهتامی هاگتی . . . و آتتی کته حتالی در است سی نام شئ ایب
س میاند.
انهانی نفسعلت بهدر تاانیتجه کالبتد در تولتحل از قب اینره
و صور مشاهد به ایده عالمایدههاواقت در و استت شتده نای
که است جهاانی کالبد ایبصورت بهو دیتدهان ابت ب در حجابی
موجب و ته ه ار ق وی ت معمیشودکهنفستدهتدی را تهتآنچ ه
در آنچته تتواق در تتت مع و تمتعل کهب با انهان و کند اموش
عالمدیدههادیدهبهیادمیآورد.
د چند هرقاست تستنف و جهتاانی کالبد بیب الطون ا که تاایزی
استجهاانی کالبد ب مقدت را نفسمیداندامامنررا ی تاثی
شود اعاال نفس ب بدن توسال است مارب کهدارد تاکیتد و نیهتت
بی ت کهتوعادتهایمنتهتی نفتس تارتتاس به است مارب بد بدنی
شود20.
مناب
1-تیموست تیمت اکتونالطت ا تیشناست تانکیهتتنشت :ان تتهت
دشتهتان۱۳۸۰
2-چارلز یهتو ک تیلورحهتت جاته ت راتلج لهتفه تتاریخ
چشاه نش ان ته تضوی م1388
3-تتونکاپلهتز تالچت تکدریتتفهلهت تاریختتتیدست تهجات ت .
جالل.ششم چا . مجتبوی الدیب1386
4-نشت و چا تاریتخوانه اطاته جاه ت الطون ا کاستون مای
کتیبه هنگی علای1383
5-.سي دیود گ لیندب.ب غت در علم آغازهای سدکتت جاته ت
یدوندره بهای-1377
6-کارل بورمانالطون اتاراتتانتش لطفتی حهب محاد جاه ت
نو ط1387
7- Brisson,L. & Meyerstein, F.W, Inventing the universe, State university of
Newuork,1995
20تیااسوب86b:ز چال دریک کاپلهتونلهفه تاریخجالل سید جاه ت .الدیب
.ششم چا . مجتبوی1386صفحه240
16. 16
8- Finkel berg, Plato's theory of explanation: A Study of Cosmological Account in the
Timaeus, ALBANY, ny: State University of New York Press.1998
9- Freeland, Cynthia, The Role of Cosmology in plato's philosophy, page202