Maider eta Miriamek egindako proiektua

1. ZULO BELTZAK
ETA ILARGIA
Maider Jimeno eta Miriam Dávila
15: Zer dira zulo beltzak?
25: Zergatik ilargiak aurpegi berdina erakusten du beti?

2. ZER DA ZULO BELTZ BAT?
-Izar arrunt baten tamaina mantentzen
da, tenperatura altueraren ,
hedapenaren eta grabitazio-
erakarpenaren arteko orekaren
ondorioz.
Lehenik eta behin...

3. Desoreka gertatzen denean...
-Tenperatura jaisten bada, grabitazio-erakarpena “irabaziko” du eta
ondorioz, izarrak konpresioa jasango du.
-Barneko egitura atomikoa desagertuko da. Hots, atomoen ordez elektroiak,
protoiak eta neutroiak egongo dira.
Nano zuria
-Izarrak konpresioarekin jarraituko du eta momentu batean elektroien artean
alderapen indarra egongo denez, konpresioa nolabait etenduko da.

4. Konpresioa etetzen ez bada...
-Kasu batzuetan, grabitazio-erakarpena hain handia da, elektroien arteko
alderapen indarrari irabazten diola eta ondorioz, konpresioarekin jarraitzen du
izarrak.
-Konpresioak, protoiak eta elektroiak konbinatzera behartzen ditu eta neutroiak
sortzen dituzte.
-Neutroiak pilatzen dira eta sortutako egitura neutronikoa kontrakzioa etetzen du.
Neutroi-izarra

5. Batzuetan...
-Grabitazio-erakarpena neutroien egiturari “irabazi” egiten dio. Kasu
honetan, ez da egongo ezer konpresioa etenduko duenik.
Konpresio ikaragarri horren ondorioz, bolumena “0” izatera pasa daiteke
eta grabitazio-erakarpen infinitu izango litzateke.

6. -1.390.000 kilometroko diametroa dauka
- Lurra baino 300.000 aldiz handiagoko masa
dauka
-Grabitazio indarra Lurra baino 28 aldiz
handiagoa
Eguzkiaren kasuan:

7. Eguzkia Nano Zurian bihurtu
-16.000 kilometroko diametroa izango luke
-Lurra baino 210.000 aldiz handiagoko grabitatea izango luke

8. Eguzkia neutro-izarran bihurtu
-16 kilometroko diametroa izango luke
- Lurra baino 210.000.000.000 aldiz handiagoko grabitatea izango luke

9. Errelatibitatearen teoria
Albert Einstein sortutako teoriaren arabera, izarra baten argiak energia galdu egiten
du grabitazio-eremuaren kontran joatean. Horrela, grabitazio-eremua geroz eta
intentsoagoa izan orduan eta energia gehiago galduko du argiak.

10. Eguzkia: Argia energia
gutxi galtzen du
ZERGATIK? -Grabitazio
eremua “txikia” delako
Nano zuria: Argia energia
gehiago galtzen du
ZERGATIK?
-Grabitazio eremua izar
arrunt batena baino
handiagoa delako
Neutroi-izarra:
Argiak energia asko galtzen
du
ZERGATIK?
-Grabitazio-eremua izugarri
handia delako

11. Neutroi-izarra eta zulo beltza
Izugarrizko konpresioa jasaten ari denean, momentu batean, izarratik ateratzen
den argiak energia osoa galtzen du eta energia nolabait harrapatuta gelditzen da.
Bukatzeko, geldituko den egitura argirik ez duenez beltza izango da eta gertu
dagoen edozein objektua erakarriko du.

12. ZERGATIK ILARGIAK AURPEGI BERDINA
ERAKUSTEN DU BETI?
Ilargiaren grabitazio erakarpenak mareak sortzen ditu.
Ilargiaren errotazioa eta translazioa berdina da.
Baina arrazoia askoz konplexuagoa da.

13. Konkorrak
-Ilargia eta Lurraren arteko erakarpen grabitatorioaren ondorioz bi konkor sortzen
dira. Batak Ilargiruntz begiratzen du eta besteak kontrako noranzkoan.
-Konkorrak ekialdetik mendebaldera desplazatu egiten dira, eta hori dela eta,
sakonera gutxiko itsasoen hondoarekin urratu egiten du. Honek, errotazioaren
energia beroan bihurtzen du.

14. Errotazioa mantsotzen da
-Lurraren errotazioa gutxinaka gutxinaka
mantsotzen da.
-Mareak freno moduan aritzen dira Lurraren
errotazioan.
-Errotazioa milaka urtero segundo bat luzatzen da.

15. -Lurraren lurrazala ere erakarria da ilargiaren grabitazio indarragatik, baina ia ez
da nabaritzen.
-Lurraren inguruan biratzen diren harrizko bi konkor txiki dira. Batak Ilargiruntz eta
besteak kontrako alderuntz begiratzen du.
-Desplazamendu honetan harrizko geruzen arteko urraketaren ondorioz,
errotazioa txikitzen du.

16. -Ilargiak ez ditu itsaso ezta marearik.
-Lurrak ilargiaren lurrazala erakarri egiten du, 80 aldiz
handiagoa dena.
-Ilargiaren konkorra askoz handiagoa da Lurrarena baino.

17. Ilargia ez da beti orain dagoen lekuan egon
-Hasieran, orain dela 4500 milioi urte, Ilargia askoz ere gertuago zegoen
Lurrarekiko.
-Ilargiak buelta bat baino gehiago ematen zuen egunero eta bi aurpegiak ikusi
ahal ziren.
-Oso gertu zegoenez eta azkar biratzen zenez, marearen eraginez deformazio
handiak sufritu zituen Ilargiak.

18. -Ilargiak energia erreserba txikia zuen eta Lurraren konkorren erakarpen
indarraren ondorioz, Ilargiak bere errotazioaren murrizketa oso azkarra jasan
zuen.
-Abiadura galdu zuen, bere errotazioa eta translazioa berdina izan den arte.
-Ordundik aurrera, ilargiak aurpegi berdina erakutsi digu beti.
Erreala Irreala

19. -Konkorrak posizio finko batean geratu.
-Ilargiaren aurpegiak posizioz ez dira aldatzen Lurraren inguruan biratzen denean.
-Konkorrek ez dute aldaketarik jasaten eta ez dute satelitearen errotazioa
aldatzen duen higadurarik jasan.
-Ilargiak aurpegi berdina erakustea, ez da kointzidentzia baizik eta grabitazioaren
eta higaduraren ondorio saihestezin bat.
Laburbilduz...

20. AMAIERA