1. 9
Niemand wenst om zijn geboortedorp te verlaten
Elk mens heeft behoefte aan vastigheid en zekerheid
Wie heeft jou ooit verteld dat iemand dit vrijwillig kan verlaten?
Toen Kiza Magendane op zijn vijftiende de oorlog in Congo
ontvluchtte, liet hij ‘alles wat fysiek was’ achter. De regels uit
zijn gedicht ‘Vluchteling’ vatten zijn reis samen: het onvrijwillig
vertrek, het loslaten van alles wat je kent, en het opbouwen
van een nieuw leven in een vreemd land.
‘In augustus 2007 kwam ik op Schiphol aan. Het paradijs dat ik
verwachtte, bleek weliswaar een modern land te zijn met
mooie gebouwen en auto’s, maar viel eigenlijk tegen in zijn
eenvoud. Ik zag mensen die ruziemaakten, sliepen, naar de
kerk gingen en dacht: dit zijn gewoon mensen die hun levens
leiden!’ vertelt Kiza, student politicologie en publicist, op een
warme zomerdag in Amsterdam. Ondanks de hitte is hij in pak,
want hij gaat hierna nog een politiek jaaroverzicht voordragen
en daarna naar de viering van Keti Koti, de afschaffing van de
slavernij. ‘In veel opzichten ben ik enorm Nederlands: ik schrijf
voor de krant, was bestuurslid bij de jongerentak van het CDA,
studeer hier, werk hier… Maar ik ben tegelijkertijd gevormd
door mijn verleden, Afrika is óók wie ik ben. Ik voel me Neder-
lander, maar ken de grond van een ander land.’
EEN NIEUWE START
Kiza en zijn familie kwamen op uitnodiging naar Nederland, als
onderdeel van een afspraak tussen de Verenigde Naties en de
Nederlandse regering. ‘Vanuit het vluchtelingenkamp kwamen
we in een asielzoekerscentrum. Ik kreeg een verblijfsvergun-
ning en ging naar school, met een Franse en Nederlandse
Bijbel leerde ik mijn eerste Nederlandse woorden. De overheid
zorgde voor veiligheid, maar het waren vooral de mensen in
mijn directe omgeving die ervoor gezorgd hebben dat ik hier
een leven kon opbouwen. Iemand uit mijn kerk regelde een
fiets voor me. Een docent die in me geloofde, spoorde me aan
om het VWO te gaan doen, ondanks mijn beperkte Nederlands.
Je hebt iemand nodig die vertrouwen in je heeft, dat is het
allerbelangrijkste.’
ZIELIG
Over het vluchtelingenbeleid van Nederland is Kiza fel. ‘Het
vertrouwen, de ontmoeting en de barmhartigheid, dat mis ik in
het huidige vluchtelingenbeleid. Ik kan me boosmaken over het
feit dat vluchtelingen als zielig worden bestempeld. Ja, hun
situatie maakt ze afhankelijk. Maar door mensen mee te laten
doen, kunnen wij vluchtelingen een kans geven om een nieuw
leven te beginnen. Nederlanders kunnen daaraan bijdragen
door een vluchteling in huis nemen, maar ook al door ze te
helpen met de taal, of alleen maar door ze te ontmoeten.
Gewoon een keer de confrontatie aangaan met iemand uit een
wereld die je niet kent.’
TOEKOMST
Ziet hij een toekomst voor zich in Nederland of in Congo? ‘Ik
zie mijn toekomst, en die van mijn kinderen, hier in Nederland.
Ik wil schrijven en mensen bij elkaar te brengen. Ik werk nu aan
een boek over het Nederlanderschap, dat een soort ode aan
Nederland moet worden, wil afstuderen en een eigen sociale
onderneming starten,’ somt Kiza op. ‘Toch zou ik ooit nog iets
voor Congo willen doen, bijvoorbeeld iets om werkgelegenheid
te creëren. Ik voel me daar nu nog niet vrij genoeg voor, ik ben
nog niet klaar voor de confrontatie. Dus doe ik dat nu door me
in Nederland in te zetten voor Afrikaanse jongeren, door te
kijken hoe wij iets bij kunnen dragen aan de Nederlandse
samenleving en aan Europa.’
9
INTERVIEW
EEN NIEUW LEVEN
IN NEDERLAND
Tekst: Maxine Herinx
Foto: Willemijn van den Harder