1. 1 praca konkursowa - Opowiadanie, artykuł lub inna forma
literacka przedstawiająca problemy współczesnej młodzieży
Okresy rozwoju człowieka określane mianem dzieciństwa a następnie czasem
młodzieńczego dojrzewania na przestrzeni wieków wiązały się z wieloma problemami
młodych ludzi. Byłoby idealnie, aby ta faza życia człowieka kojarzyła się nam nierozerwalnie
m.in. z radością, poznawaniem świata, zabawą, szczęściem rodzinnym. Niestety w bardzo
wielu miejscach na świecie, zarówno w przeszłości jak i obecnie jest to cel, do którego
społeczeństwa z lepszym lub gorszym skutkiem jedynie starają się dążyć. Bez względu na to
jak przeżywane jest dzieciństwo i okres młodzieńczy przez człowieka mają one z całą
pewnością ogromny wpływ na jego późniejsze dorosłe życie. Dlatego też od niemalże stu lat
zaczęły powstawać dokumenty wyznaczające kierunki i zasady jakimi powinny kierować się
państwa i organizacje międzynarodowe szczególnie w celu prawnej ochrony dzieci. Mimo to
możemy z całą stanowczością stwierdzić, że nierespektowanie praw dziecka było i jest często
przyczyną wielu problemów młodych ludzi zarówno w ówczesnym jak i dzisiejszym świecie.
Niniejsza praca wskazuje jedynie na wybrane problemy jakie dotyczą młodzieży we
współczesnych czasach. Odnosi się także do kilku obszarów nierespektowania praw dziecka
zapisanych w Konwencji Praw Dziecka. Dzieciństwo i młodość, czas wejścia młodych ludzi
w dorosłość, traktuje jako jedną fazę życia człowieka z punktu widzenia jego problemów
i praw mu przysługujących.
Źródeł problemów młodzieży jest wiele. Do najważniejszych zaliczyłbym: konflikty
pokoleń, spory rodzinne, zagrożenia przemocą, zmiany społeczne, obowiązki związane
z nauką, czynniki wynikające z postępu technologicznego, zmiany kryteriów wartości w życiu
i inne.
Chyba od początku życia społeczeństw zawsze miały miejsce konflikty międzypokoleniowe,
spory między rodzicami i dziećmi. „Zapomniał wół jak cielęciem był” – znane przysłowie
ludowe potwierdza fakt, że nie jest to konflikt jedynie współczesnej młodzieży ze starszym
pokoleniem. Z jednej strony rodzice nie starający się zrozumieć swoich dzieci, próbujący
narzucić im swoje opinie w przekonaniu, że są one najlepsze dla ich pociech, ciągle zagonieni
i zapracowani, nie mający wystarczającej ilości czasu aby wysłuchać argumentów młodszego
pokolenia. Z drugiej strony młodzież mająca przekonanie, że jest już na tyle dorosła, że może
samodzielnie podejmować różne decyzje życiowe i nie musi korzystać z żadnych, nawet
1

2. dobrych doświadczeń swoich rodziców. Młodzi ludzie oczekują od starszego pokolenia
większego zrozumienia, zaufania do działań i decyzji jakie podejmują.
Kolejnym źródłem problemów młodych jest szeroko rozumiana przemoc wobec dzieci
i młodzieży, szczególnie drastycznie występująca na obszarach konfliktów zbrojnych. Młodzi
zaciągani są siłą do armii. Niejednokrotnie doświadczają tortur i gwałtów. Wykorzystywani
w walkach zbrojnych zabijają lub okaleczają swoich rówieśników. Inne formy przemocy
wobec dzieci i młodzieży to m.in. zmuszanie ich do niewolniczej pracy lub do prostytucji.
Wyzyskiwanie dzieci pracujących po kilkanaście godzin dziennie, w niebezpiecznych dla
nich warunkach, bez żadnej ochrony przed wypadkami, za głodowe wynagrodzenie lub wręcz
za przysłowiową „miskę ryżu” jest udziałem milionów dzieci na świecie. Brak jakiejkolwiek
nadziei zmiany losu tych młodych ludzi może prowadzić, jeśli przeżyją, do wejścia ich
w szeregi grup przestępczych.
Młodzież ma często problemy we współżyciu społecznym ze swoimi rówieśnikami, z którymi
przebywa w danym miejscu. Atmosfera ciągłego wyścigu, chęć bycia najlepszym,
zauważonym przez innych jest często przyczyną konfliktów pomiędzy młodymi ludźmi.
Każdy pragnie poszukiwać tzw. szczęścia, które dla różnych ludzi może oznaczać różne
rzeczy. W dzisiejszym czasie globalizującego się świata dochodzą do tych problemów
czynniki wynikające z tradycji i kultury w jakiej wychowywali się młodzi ludzie. To może
rodzić brak tolerancji jednych względem drugich.
Tam gdzie dzieci i młodzież uczą się, narażeni są na problemy związane z obowiązkami
w szkole. Przysłowiowy „wyścig szczurów”, system ocen postępów w nauce, konieczność
sprostania często trudnym do osiągnięcia wymaganiom sprawia, że są uczniowie popadający
w stres i czujący się samotnie w środowisku szkolnym. Nie zawsze wszyscy nauczyciele
potrafią dostrzec ich problemy i im pomóc.
W dzisiejszych czasach uzyskanie nawet bardzo dobrego wykształcenia nie gwarantuje
młodym ludziom otrzymania pracy. Problemem młodego człowieka jest więc własny pomysł
na to, co chciałby w życiu robić? Jaki zawód pragnąłby wykonywać? Czy i gdzie zatrudnić
się, albo podjąć pracę na własny rachunek? Obserwując dzisiejszy świat muszę przyznać się,
że będąc w trzeciej klasie gimnazjum i mając przed sobą wybór kolejnego etapu nauki są to
pytania, które zaczynam sobie już zadawać.
Można by przypuszczać, że większość problemów młodzieży poruszonych przeze mnie
powyżej wynika w dużej mierze z biedy lub słabego stopnia rozwoju krajów, w których one
występują. W rzeczywistości w państwach tzw. Zachodu mają one również miejsce, tylko nie
2

3. tak często jak w tych mniej zamożnych. W bogatych społeczeństwach coraz bardziej
rozpowszechnia się handel dziećmi przywożonymi z krajów rozwijających się, które są
wykorzystywane m.in. w haniebnym procederze dawców organów do przeszczepów bogatym
ludziom.
Rozwój nowych technologii, szczególnie internetowych, stanowi bazę dla powstawania
społeczeństwa informacyjnego. Wirtualne społeczności i różne serwisy informatyczne w sieci
stwarzają zupełnie nowe możliwości rozwoju, ale również nowe zagrożenia i problemy
szczególnie dla młodych ludzi najbardziej otwartych na nowinki technologiczne.
Ci którzy mają problemy z zaadaptowaniem się do nowych wyzwań i rzeczywistości, często
popadają w osamotnienie i mają poczucie braku perspektyw na przyszłość. W efekcie czują
się coraz bardziej wykluczeni. Łatwiej sięgają po alkohol i narkotyki.
Lista problemów i zagrożeń na jakie narażeni są młodzi ludzie jest znacznie dłuższa.
Nie wspomniałem chociażby o całej sferze problemów młodych związanych z głodem
i bezdomnością. Jednak już te wskazane powyżej dowodzą jak ważna w dzisiejszym świecie
jest ochrona prawna statusu młodych ludzi a w szczególności dzieci. Społeczna świadomość,
że dziecku nie jest łatwo żyć w świecie dorosłych powstawała na przestrzeni wielu
dziesięcioleci. Jednym z twórców zasad wychowania młodego człowieka był żyjący na
przełomie XIX i XX wieku Janusz Korczak. Profesor Wiesław Theiss w swoim opracowaniu
stwierdza: „Do najbardziej znanych, sformułowanych przez Korczaka (…) praw dziecka,
należą: „prawo do szacunku” oraz „prawo by było, czym jest”. Podkreślają one
podmiotowość i autonomię dziecka,(…) Mają (…) wprowadzić najmłodszych, na równych
zasadach z dorosłymi, w życie społeczne, zlikwidować bariery hamujące rozwój, umożliwić
dostęp do edukacji i kultury. (…) Codzienna praktyka życiowa dowodzi – powiada J. Korczak
– iż na dziecko patrzy się zwykle w kategoriach „jutra”, w wymiarze przyszłych jego
osiągnięć, sukcesów, wartości. Stary Doktor (…) apelował, aby nie oddawać dziecka
„w niewolę jutra”. „Jutro” jest wrogiem dziecka. Partnerski i odpowiedzialny stosunek
wobec dziecka oznacza postrzeganie go w wymiarze „dziś”, czyli takim, jakim ono jest
w aktualnej fazie rozwoju psychofizycznego. Tylko w ten sposób można dostrzec pełnię
małego człowieka.”. [1]
Cytowana powyżej koncepcja i praktyka wychowywania dzieci Janusza Korczaka była
podstawą złożonego przez Polskę w 1978 roku projektu Konwencji o Prawach Dziecka
w Komisji Praw Człowieka ONZ. Ostateczny dokument został uchwalony przez
3

4. Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych w 1989 roku. Konwencja ustanawia status
prawny dziecka i opiera się na następujących założeniach:
„*dziecko jest samodzielnym podmiotem, ale ze względu na swoją niedojrzałość psychiczną
i fizyczną wymaga szczególnej opieki i ochrony prawnej,
* dziecko jako istota ludzka wymaga poszanowania jego tożsamości, godności i prywatności,
* rodzina jest najlepszym środowiskiem wychowania dziecka,
* państwo ma wspierać rodzinę, a nie wyręczać ją w jej funkcjach”. [2]
Konwencja zawiera katalog praw dzieci podzielony na cztery grupy: prawa i wolności
osobiste, prawa socjalne, prawa kulturalne i prawa polityczne. Gdy ją czytamy, świat jaki
dorośli chcą stworzyć dzieciom wydaje się wspaniały.
Jednakże rzeczywistość jaka nas otacza, ukazana w postaci wybranych problemów
dzieci i młodzieży w niniejszej pracy, dowodzi, iż świat, w którym żyjemy nie jest doskonały.
Musimy jeszcze wiele zrobić, aby choć w części wypełnić postanowienia Konwencji
ratyfikowanej dotychczas przez 192 państwa!
Bibliografia:
1. Prof. Wiesław Theiss - Janusz Korczak – pedagog i wychowawca
2. Jolanta Szymańczak - Konwencja o prawach dziecka ONZ
Uwagi o realizacji konwencji przez Rzeczpospolitą Polską
Autor: Karol Paszyński kl.3b; Gimnazjum Nr 112 im. Króla Jana III Sobieskiego
Warunki licencyjne: CC-BY-SA
4