Opdracht 3 de ijskelder

1. Arteveldehogeschool –Educatieve bacheloropleidingvoorlageronderwijs
OPDRACHT3:De ijskelder
1. Plaats - adres
Kasteel vanWippelgem - Kramershoek4, 9940 Evergem
2. Geolocatie / geolokalisatie
51°08'03.9"N 3°43'15.5"E
3. Korte omschrijving
De leerlingenbekijkenaandachtigde vormende plaatsvande ijskelderenbesprekende functieervan.
4. Doelgroep
Derde graad
5. Tijdsduur
10 minuten
6. Eindtermen
4.12 De leerlingenkunnenineenlandschapgerichtwaarnemenenze kunnenopeeneenvoudigewijze
onderzoekenwaaromheterzo uitziet
7. Leerinhoud
Eenijskelderiseen gemetselde keldermeteeninhoudvan5kubieke meter
De ijskelderstaatopeenschaduwrijkeplek.Erligteendikke laagaarde open hij isbeplantmetbomen. De
ingangisnaar hetnoordengericht.
8. Lesdoelen
De leerlingenkunnende functie vaneenijskelder omschrijven
De leerlingenkunnenverwoordenwaaromde ijskelderopdie plekwerdgebouwd.
9. Materiaal
Kompas
10.Organisatie
De leerlingengaaningroepjes de verschillende opdrachtenuitvoeren.De leerkrachtlooptrondenhelptwaar
nodig.
11.Werkbladen – instructiebladen – richtlijnen…
Zie bijlage 1
12.Oplossingen - sleutel
Zie bijlage 2

2. Arteveldehogeschool –Educatieve bacheloropleidingvoorlageronderwijs
13.Bronnen
De ijskelder: een ingenieusgebouw [website].Geraadpleegdop 18 maart 2020 via
https://www.evergem.be/geschiedenis-van-het-kasteel
Vleermuizen in geuren en kleuren [website].Geraadpleegd op18 maart 2020 via
https://www.evergem.be/geschiedenis-van-het-kasteel
14.Achtergrondinformatie voor de leerkracht
https://www.evergem.be/file/download/28994/3D63D3524BA94722AFA94DA646A916E1
https://www.evergem.be/file/download/28998/BF0C9DAFAD2F0CB0A761CAE49C647049
15.(optioneel) Extra mogelijkheden tot naverwerking
In de klas
- Uitlegoverde werkingvaneenkoelkast
- Uitlegovervleermuizen

3. Arteveldehogeschool –Educatieve bacheloropleidingvoorlageronderwijs

4. Arteveldehogeschool –Educatieve bacheloropleidingvoorlageronderwijs
Deijskelder: eeningenieus gebouw
We kunnenhetonsbijnanietmeervoorstellen,maarerwas eentijddat
we leefdenzonderkoelkastenendiepvriezers. Hoe zorgdenze danvoor
de koele drankenenroomijs? Inde winterwerdhetijsvanmerenen
vijversopgeslageninde ijskelder. Deze kelderbewaarde datijstotinde
zomer. Zo kondenze ookinde zomergenietenvanfrisse drankjes.
IJswinningwaseen zwaarwerk. Bij de eerste koude dagenverwijderden
de eigenaarshetdrijvend‘vuil’(takken,bladeren…) uitde vijvers.Van
zodra de ijslaageenaantal centimeterdikwas,kondenze met
houwelenenijszagenhetijslosmakenennaarde kelderbrengen.Soms
overgotenze hetdaar metwaterzodatzich een dichte ijsmassa
vormde.Tijdensde zomermoestenze dusstevighakken omdagelijksijs
inhet kasteel te voorzien.
In 1860 ontstondende eerste ijsfabriekenenrond1914 wordtde
koelkastgeïntroduceerd.Ditbetekende de stilledoodvande
koeltechniekenmetnatuurijs.
Hoe werktdit nu precies?
1) Bekijkde ijskelderaandachtig. Waaromwerdde ijskeldernupreciesopdeze plekgebouwd?
 …………………………………………………………………………………………………………
 …………………………………………………………………………………………………………
 …………………………………………………………………………………………………………
2) Gebruikje kompasom te bepalen naarwelke richtingde ingangvande keldergerichtis.
De ingangvande kelderisgerichtnaarhet…………………………………………………
Welke redenzouditkunnenhebben?……………………………………………………………………………………………………………………..
3) De inhoudvande kelder
Eenijskelderiseengemetselde keldermeteeninhoudvan ongeveer……….. kubieke meter.
4) Wat nu?
Ondertussenisde voormalige ijskelderophetKasteeldomeineenideale verblijfplaatsvoor…………………………….
Het iséénvande belangrijkste inde regiometverschillende soorten.Ze houdenerhunwinterslaap. De aantallen
schommelenvooral de laatste tienjaar tussende 10 en 20. Netbovenhetvriespuntisde ideale temperatuurvoor
hunwinterverblijfplaats.Bij gebrekaangrottengaanze de ijskelderin.Ze kruipendiepweginkraken,oude
voegenenspleten.Somskanje ze nauwelijkszien.
Tijdenshunwinterslaapoverleven ze ophunvetvoorraaddie ze aanlegdendoortijdensde herfstperiodeveel
insectente eten. Deze dieren zijnwel enormkwetsbaar:elkeverstoringkanhenwakkermaken.Ookal slapenze
diep,ze kunnengemakkelijkverstoord wordendoorlicht,geluiden(vooral) warmte.Alsze merkendathetweer

5. Arteveldehogeschool –Educatieve bacheloropleidingvoorlageronderwijs
warmerwordt,vliegenze opnieuw uit.Hunzomerisvollediganders:danlevende vrouwtjesinkolonies.Samen
zoekenze warme,droge plaatsenuit,zoalskerk- of kasteelzolders.

6. Arteveldehogeschool –Educatieve bacheloropleidingvoorlageronderwijs
Deijskelder: eeningenieus gebouw
We kunnenhetonsbijnanietmeervoorstellen,maarerwas eentijd
dat we leefdenzonderkoelkastenendiepvriezers.Hoe zorgdenze dan
voor de koele drankenenroomijs?Inde winterwerdhetijsvanmeren
envijversopgeslageninde ijskelder.Deze kelderbewaardedatijstotin
de zomer.Zo kondenze ookinde zomergenietenvanfrissedrankjes.
IJswinningwaseenzwaarwerk.Bij de eerste koude dagen
verwijderdende eigenaarshetdrijvend‘vuil’(takken,bladeren…) uitde
vijvers.Vanzodrade ijslaageenaantal centimeterdikwas,kondenze
methouwelenenijszagenhetijslosmakenennaarde kelderbrengen.
Somsovergotenze hetdaar metwaterzodat zicheendichte ijsmassa
vormde.Tijdensde zomermoestenze dus stevighakkenomdagelijksijs
inhet kasteel te voorzien.
In 1860 ontstondende eerste ijsfabriekenenrond1914 wordtde
koelkastgeïntroduceerd.Ditbetekende de stilledoodvande
koeltechniekenmetnatuurijs.
Hoe werktdit nu precies?
1) Bekijkde ijskelderaandachtig.Waaromwerdde ijskeldernupreciesopdeze plekgebouwd?
 Het is eenschaduwrijke plaats zodat de zon de kelderniet te veel opwarmen
 Er zijnbomenaanwezig die voor schaduw zorgen
 Er isveel aarde aanwezig om de kelderte bedekken
2) Gebruikje kompasomte bepalennaarwelke richtingde ingangvande keldergerichtis.
De ingangvande kelderisgerichtnaarhet noorden
Welke redenzouditkunnenhebben? Deze kantkrijgt geenzonlichtwaardoor de zon nietkan binnenschijnen.
3) De inhoudvande kelder
Eenijskelderiseengemetselde keldermeteeninhoudvanongeveer 5 kubieke meter.
4) Wat nu?
Ondertussenisde voormalige ijskelderophetKasteeldomeineenideale verblijfplaatsvoor vleermuizen.
Het iséénvande belangrijkste inde regiometverschillende soorten.Ze houdenerhunwinterslaap.De aantallen
schommelenvooral de laatste tienjaartussende 10 en 20. Netbovenhetvriespuntisde ideale temperatuurvoor
hunwinterverblijfplaats.Bij gebrekaangrottengaanze de ijskelderin.Ze kruipendiepweginkraken,oude
voegenenspleten.Somskanje ze nauwelijkszien.
Tijdenshunwinterslaapoverleven ze ophunvetvoorraaddie ze aanlegdendoortijdensde herfstperiodeveel
insectente eten. Deze dieren zijnwel enormkwetsbaar:elkeverstoringkanhenwakkermaken.Ookal slapenze
diep,ze kunnengemakkelijkverstoordwordendoorlicht,geluiden(vooral) warmte.Alsze merkendathetweer
warmerwordt,vliegenze opnieuw uit.Hunzomerisvollediganders:danlevende vrouwtjesinkolonies.Samen
zoekenze warme,droge plaatsenuit,zoalskerk- of kasteelzolders.