एच.आय.व्ही व एड्स
एड्स व जाणिव जागृती
एड्स समज-गैरसमज
एड्स प्रतिबंधन व नियंत्रण कसे करावे.
एच.आय.व्हीचे निदान कसे केले जाते.
एच.आय.व्ही बाधितानी काळजी कशी घ्यायची.
एच.आय.व्हीचा प्रसार ह्या माध्यमातुन होत नाही.
जागतिक आरोग्य संघटनेच्या (WHO) एड्स ग्लोबल कार्यक्रमातकाम करणाऱ्या थॉमस नेट्टर आणि जेम्स डब्ल्यूने जागतिक एड्स दिवस साजरा करण्याचा विचार 1987 मध्ये मांडला होता. त्यानंतर 1 डिसेंबर 1988 रोजी जागतिक एड्स दिवस साजराकरण्यात आला. एड्स किंवा एचआयव्हीबाबत जनजागृती व्हावी म्हणून हा दिवस साजरा करण्यात येतो.
एड्स हा एक अतिशय धोकादायक आजार आहे, ज्यावर आतापर्यंत कोणताही इलाज सापडलेला नाही. उपचाराशिवाय ते एखाद्या व्यक्तीची रोगप्रतिकारक शक्ती गंभीरपणे कमकुवत करू शकते. हा रोग इम्युनो डेफिशियन्सीमुळे होतो. यामध्ये बहुतेक लोकांचे अवयव काम करणे बंद करतात आणि त्याला कोणत्याही आजाराचा अगदी लगेच संसर्ग होतो. कृपया लक्षात घ्या की एचआयव्ही बाधित प्रत्येकाला एड्स होत नाही. मात्र, वेळीच उपचार, औषधोपचार आणि काळजी घेतल्याने ही संख्या बरीच कमी होत चालली आहे. परंतु एड्स ग्रस्त लोकांमध्ये, संसर्गामुळे मल्टीसिस्टम ऑर्गन फेल होतात.
एचआयव्ही किंवा एड्सबाबत लोकांच्या मनामध्ये अनेक समज व गैरसमज आहेत. मच्छर चावल्याने, एचआयव्हीचा संसर्ग झालेल्या व्यक्तीला स्पर्श केल्याने, असा व्यक्तीसोबत एकत्र जेवण केल्याने, संसर्ग झालेल्या व्यक्तीशी बोलल्याने किंवा एकाच शौचालयाचा वापर अनेक लोकांनी केल्यामुळे एचआयव्ही होतो. पण हा एक चुकीचा गैरसमज आहे. कारण एड्स हा संसर्गजन्य आजार नाही.
एड्स हा फक्त लैंगिक संबंध ठेवल्यानेच होतो असे नाही तर ज्याला हा रोग झालाय त्या व्यक्तीचं रक्त जर तुमच्या शरीरात गेलं तरी तो तुम्हाला देखील होऊ शकतो. किंवा त्या व्यक्तीला टोचलेली सुई जरी दुसऱ्याला टोचली गेली तरी हा रोग पसरू शकतो.
3. एचव्ही आणि एड्स आपले शरीर आश्चर्ाकारक आहे, आणि दररोज र्े काही विमशष्ट िार्ाानी आपले रोर्ाांपासून सांरक्षि
करर्े, अश्र्ा रोर्ाांचे विषािू जे श्िास, खािे, वपिे ककां िा स्पशाने पसरर्ार्.
एचआर्व्ही एक विषािू आहे ज्र्ाला आपि व्हार्रस म्हिर्ो (V हे व्हीरॉस त्र्ासाठी आहे). हा एक विशेषर्ः घार्क
व्हार्रस आहे जे आपल्र्ा शरीराला स्िर्ःचे सांरक्षि करण्र्ापासून थाांबिर्ो.
शास्रज्ाांनी एचआर्व्हीला धोकादार्क बनण्र्ापासून थाांबिण्र्ाकररर्ा औषधे र्र्ार क
े ली आहेर् परांर्ु कोिालाही त्र्ाला
शरीरार्ून पूिापिे काढर्ा र्ेण्र्ाचा िार्ा सापडला नाहीर्े.
काही िेळेनांर्र आणि औषधामशिार्, एचआर्व्ही ग्रस्र् लोकाांना एड्स होर्ो. एड्स काही र्ांभीर आजाराांचा एक र्ट आहे
ज्र्ािुळे शरीर किक
ु िर् ि दुबाल बनर्े.
एचआर्व्ही अदृश्र् आहे आणि र्ो शरीरार्ील रक्र्ािध्र्े ि अश्र्ा इर्र द्रव्र्ाांिध्र्े राहर्ो जे सांभोर्ादरम्र्ान र्र्ार
होर्ार्.
4. जार्तर्क आरोग्र् सांघटनेच्र्ा (WHO) एड्स ग्लोबल कार्ाक्रिार्काि करिाऱ्र्ा थॉिस नेट्टर आणि जेम्स
डब्लल्र्ूने जार्तर्क एड्स ददिस साजरा करण्र्ाचा विचार 1987 िध्र्े िाांडला होर्ा. त्र्ानांर्र 1 डडसेंबर 1988
रोजी जार्तर्क एड्स ददिस साजराकरण्र्ार् आला. एड्स ककां िा एचआर्व्हीबाबर् जनजार्ृर्ी व्हािी म्हिून हा
ददिस साजरा करण्र्ार् र्ेर्ो.
एड्स हा एक अतर्शर् धोकादार्क आजार आहे, ज्र्ािर आर्ापर्ंर् कोिर्ाही इलाज सापडलेला नाही.
उपचारामशिार् र्े एखाद्र्ा व्र्क्र्ीची रोर्प्रतर्कारक शक्र्ी र्ांभीरपिे किक
ु िर् करू शकर्े. हा रोर् इम्र्ुनो
डेकिमशर्न्सीिुळे होर्ो. र्ािध्र्े बहुर्ेक लोकाांचे अिर्ि काि करिे बांद करर्ार् आणि त्र्ाला कोित्र्ाही
आजाराचा अर्दी लर्ेच सांसर्ा होर्ो. कृ पर्ा लक्षार् घ्र्ा की एचआर्व्ही बाधधर् प्रत्र्ेकाला एड्स होर् नाही.
िार, िेळीच उपचार, औषधोपचार आणि काळजी घेर्ल्र्ाने ही सांख्र्ा बरीच किी होर् चालली आहे. परांर्ु
एड्स ग्रस्र् लोकाांिध्र्े, सांसर्ाािुळे िल्टीमसस्टि ऑर्ान ि
े ल होर्ार्.
5. एचआर्व्ही ककां िा एड्सबाबर् लोकाांच्र्ा िनािध्र्े अनेक सिज ि र्ैरसिज आहेर्. िच्छर
चािल्र्ाने, एचआर्व्हीचा सांसर्ा झालेल्र्ा व्र्क्र्ीला स्पशा क
े ल्र्ाने, असा व्र्क्र्ीसोबर् एकर
जेिि क
े ल्र्ाने, सांसर्ा झालेल्र्ा व्र्क्र्ीशी बोलल्र्ाने ककां िा एकाच शौचालर्ाचा िापर अनेक
लोकाांनी क
े ल्र्ािुळे एचआर्व्ही होर्ो. पि हा एक चुकीचा र्ैरसिज आहे. कारि एड्स हा
सांसर्ाजन्र् आजार नाही.
एड्स हा िक्र् लैंधर्क सांबांध ठेिल्र्ानेच होर्ो असे नाही र्र ज्र्ाला हा रोर् झालार् त्र्ा
व्र्क्र्ीचां रक्र् जर र्ुिच्र्ा शरीरार् र्ेलां र्री र्ो र्ुम्हाला देखील होऊ शकर्ो. ककां िा त्र्ा
व्र्क्र्ीला टोचलेली सुई जरी दुसऱ्र्ाला टोचली र्ेली र्री हा रोर् पसरू शकर्ो.
6. एड्स प्रतिबंधन व तनयंत्रण कसे करावे
१) आरोग्र् मशक्षिउपचार ककां िा लस उपलब्लध नसल्र्ािुळे आरोग्र् मशक्षि हाच एकिेि िार्ा आहे. सिासािान्र् जनर्ेला
एड्सबाबर् अद्र्र्ािर् िादहर्ी देिून जनजार्ृर्ी करर्ा र्ेर्े. रोर्प्रसार टाळण्र्ाकररर्ा अनैतर्क लैंधर्क सांबांध टाळिे,
तनरोधचा िापर करिे इ. बाबर् आरोग्र् मशक्षि द्र्ािे.
२) रक्र् ककां िा रक्र्घटक रुग्िाला देण्र्ापूिी रक्र्ाची एच.आर्.व्ही. साठी र्पासिी करािी.
३) एड्स सांशतर्र्ाांची प्रथि एलार्झा र्पासिी करािी.
४) एच. आर्. व्ही. विषािूची बाधा झालेल्र्ा स्रीने र्भाधारिा टाळािी.
५) अनेक स्त्स्रर्ाांशी / पुरुषाांशी शरीर सांबांध न ठेिर्ा आपल्र्ा पत्नीशी / पतर्शी एकतनष्ठ असािे ि सिमलांर्ी शरीर सबांध
ठेऊ नर्े.
६) रक्र्दान, िीर्ादान, अिर्िदान करण्र्ापूिी दात्र्ाांची एलार्झा र्पासिी करािी.
७) तनजंर्ुकीकरि क
े लेल्र्ाच सुर्ा ि मसररांजेस िापराव्र्ा. एड्स आजाराकररर्ा हिखास असे औषध ि प्रतर्बांधनात्िक लस
देखील उपलब्लध नाही.
7. एच.आर्.व्हीचे तनदान कसे क
े ले जार्े.
रक्र्र्पासिी ( ELISA ) उपचार : विमशष्ट उपचार उपलब्लध नाही. परांर्ु
लक्षिानुसार उपचार देण्र्ार् र्ेर्ो.
उदा. क्षर्रोर्ाची लक्षिे आढळल्र्ास क्षर्रोर्ाचा उपचार ददला
जार्ो.
सांदभा सेिा : रुग्िार् िरीलप्रिािे लक्षिे आढळल्र्ास सांशतर्र् एड्स
रुग्ि सिजून रक्र्ाची एच. आर्. व्ही. र्पासिीसाठी सािान्र् रुग्िालर्
ककां िा िैद्र्कीर् िहाविद्र्ालर्ार् रुग्िाची रिानर्ी करािी.
8. एच.आर्.व्ही बाधधर्ानी काळजी कशी घ्र्ार्ची.
१) सांर्ुमलर् आहार घ्र्ािा, आहारािध्र्े दहरव्र्ा पालेभाज्र्ा, र्ाजी िळे, कडधान्र्े ि
प्रधथनाांचा जास्र् सिािेश असािा. र्ोग्र् आहारािुळे शरीराचे आजाराांपासून सांरक्षि
होईल.
२) र्ोग्र् व्र्ार्ाि र्ािुळे र्ाि र्िािापासून दूर रहाण्र्ाांसि िदर् होर्े. पुिीसारखे काि
चालू ठेििे जरुरीचे आहे.
३) जर काही आजार झाल्र्ास र्ज् डॉक्टराांची िदर् घ्र्ा, डॉक्टर साांर्र्ील त्र्ा प्रिािे
तनर्मिर् औषधोपचार घ्र्ािेर्.
४) शारररीक सांबांधाच्र्ा िेळी तनरोधचा िापर करिे.
५) दारु, मसर्ारेट ि इर्र व्र्सनाांपासून दूर रहािे.
9. एच.आर्.व्हीचा प्रसार ह्र्ा िाध्र्िार्ुन होर् नाही.
१) हिा, पािी, ि अन्न सािास्त्जक सांपकाार्ून उदा. हस्र्ाांदोलन, आमलांर्न र्ाद्िारे एच.
आर्. व्ही. चा प्रसार होर् नाही.
२) कािकाजाच्र्ा दठकािी इर्र सहका-र्ाच्र्ा सोबर् बसण्र्ाने, त्र्ाांनी िापरलेला
टेमलिोन, टाईपरार्टर, इर्र िस्र्ू र्ाांचा िापरक
े ल्र्ाने एच.आर्.व्ही. चा प्रसार होर्
नाही.
३) एच.आर्.व्ही. चे प्रिाि घाि, अश्रूिध्र्े अत्र्ल्प असर्े. त्र्ािुळे एकर खेळल्र्ाने,
एकच सांडास, िुर्ारी, स्नानर्ृह ि पोहण्र्ाचे र्लाि अनेक व्र्क्र्ीांनी िापरल्र्ाने,
खोकल्र्ार्ून / मशांकण्र्ार्ून एच. आर्. व्ही. चा प्रसार होर् नाही.