2. Տոնի պատմությունը
• Հիսուս Քրիստոսի հրաշափառ Հարության տոնը կոչվում է նաև Զատիկ,
որը նշանակում է զատում, բաժանում, հեռացում մեղքերից եւ վերադարձ
առ Աստված: Զատիկը Հայ Առաքելական Սուրբ Եկեղեցու 5 տաղավար
տոներից մեկն է: Հիսուս Քրիստոսի խաչելությունից եւ մահից հետո`
երեկոյան, բարեպաշտ մարդիկ Նրա մարմինը իջեցրին խաչից եւ դրեցին
վիմափոր գերեզմանի մեջ՝ փակելով մեծ քարով: Երեք օր հետո` կիրակի
առավոտյան, յուղաբեր կանայք` Մարիամ Մագդաղենացին, Հակոբի մայր
Մարիամը եւ Սողոմեն, գնացին գերեզման՝ անուշաբույր յուղերով օծելու
Քրիստոսի մարմինը, սակայն զարմանքով տեսան, որ քարայրի մուտքի
քարը հեռացված է, իսկ գերեզմանը` թափուր:
Ս. Հարության տոնի նախընթաց երեկոյան եկեղեցիներում մատուցվում է
Ճրագալույցի ս. պատարագ, որով սկսվում են զատկական
տոնակատարությունները: Առավոտյան եկեղեցիներում կատարվում է
ժամերգություն, Անդաստանի արարողություն, ապա մատուցվում
տոնական ս. պատարագ: Սուրբ Հարության տոնին հավատացյալները
միմյանց ողջունում են «Քրիստոս Յարեաւ ի մեռելոց» ավետիսով,
պատասխանում՝ «Օրհնեալ է Յարութիւնն Քրիստոսի»:
• Զատկին հունարեն «փասկա» են ասում, որը նշանակում է գաղթ:
Վարդապետներն այս բառի «փ» տառը փոխարինել են «պ»-ով, «կ»-ն՝ «ք»-
ով և «պասքա» վերանվանել:
4. Զատկի մի ավանդույթ
• Նորահարսների սկեսուրները Զատկի տոնից երկու շաբաթ առաջ իրենց
հարսներին ուղարկում են հայրական տուն: Զատկի օրը սկուտեղի մեջ
հատուկ զարդարում են ածիկի շուրջը գունավոր կամ միայն կարմիր
ձվերով:Ապա զարդարում են մրգերից պատրաստած զամբյուղը զանազա
ն գույնզգույն ժապավեններով, կարմիր գինիով, զատկանման
քաղցրավենիքով և մեծ շուքով ուղևրորվում են նորափեսայի հետ հարսի
հայրական տուն` նորահարսին <<փայ>> տանելու:
5. Զատկական ևս մի ավանդույթ
• Զատկական մի սովորույթի համաձայն`
երեխաներն այդ օրը գնում են եկեղեցի
իրենց հետ տանելով մեկ կամիր ձու:
Բակում սկսվում է <<ձվակռիվ>>: Նա, ով
հաղթում է` կոտրում է մրցակցի ձուն,
վերցնում է իրեն: Այդպես օրվա վերջում
տղաները հաշվում են, թե ով քանի ձու է
տարել, և ով է այդ տարվա հաղթող-
հաջողակը:
