Deze presentatie is een persoonlijke samenvatting van highlights van het boek De Klimaatoorlogen van Harald Welzer, aangevuld met eigen tips.

1. Klimaat oorlogen
Highlights uit het boek:
Waarom in de 21ste eeuw gevochten wordt
Harald Welzer
Isbn 9 789026 321849
Door Leen Lambrechts – 0477 62 62 32

2. Klimaatverandering
• Evolutie van CO in onze atmosfeer:
– Einde van de ijstijd: 600 miljard
– Jaar 2000: 800 miljard CO
– Per jaar: 400 000 CO erbij
– + 10 jaar verder = 850 miljard COC
• Het gevolg van onze industriële revolutie minimum 500 jaar geleden was
toen niet te voorspellen :
– Stijgend zeewaterpeil = verdwijnen van vruchtbaar land
– Drinkwater vermindert
– Voortschrijdende woestijn
– Infectieziekten vermeerderen
– Overstromingen
– Soortenrijkdom neemt af
– Extremere weersomstandigheden, stormen, aardverschuivingen, enz.

3. Oorzaak en Gevolgen
• Het Westen die meeste broeikassen heeft uitgestoten zal minste getroffen
worden:
– Uitstoot in Industrielanden: 12.6 ton CO (gemiddeld)
– Uitstoot in armste landen: 0.9 ton CO
• Gevolgen voor:
• Afrika is meest kwetsbare continent ivm drinkwatertekort. Zeespiegel stijgt: Lagos,
kusten van Mozaminque, Tanzania, Angola verdwijnen
• Azië: smelten van Himalaya, grote natuurstormen; India en Bangladesh
overstromen
+ tekort aan drinkwater!
• Australië en NZ: stormen en overstromingen nemen toe, diersoorten verminderen
• Zuid Amerika: dalende grondwater = woestijnvorming; kappen van regenwoud =
bodemerosie = woestijnvorming
• Poolgebieden: smelten van ijs = meer land = meer toegang tot grondstoffen =>
internationale conflicten over wie er aanspraak op mag maken
• Caraïbische zee eilanden: worden onbewoonbaar
• Zuid Europa: toenemende droogte
• Amerika: meer wervelwinden, minder wintersport, gebrek aan water

4. Samenhang gevolgen
• Stijgende lucht ten oceaantemparatuur laat
gletsjers smelten
– In 150 jaar tijd vielen de 11 warmste jaren tussen 1995 en 2006
– Stijgende zeespiegel (tussen 18 en 59 cm tegen eind vd eeuw)
– Verschuiving van de regenzones,
regenvalfrequentie
– Voorschrijdende woestijnvorming
– Meer extreme weersomstandigheden (hittegolf,
storm, enz)
– Uitsterving van vissoorten en diersoorten

5. Feiten - voorbeeld
• 1.1 miljard mensen hebben geen of onvoldoende
drinkwater
• 850 miljoen mensen zijn ondervoed
• Wereldbevolking groeit met 9 miljard mensen in 50 jaar
• Vb. Soedan: meer dan 50 jaar oorlog
– 70% vd 30 miljoen mensen leeft van landbouw;
– de woestijn breidt zich snel uit ; 40% minder bos;
– Tekort aan basisvoedsel en hulpbronnen => oorlog, vechten
– 5 miljoen mensen op de vlucht + in kampen
– Tot 500.000 mensen gedood

6. Oorlog en klimaatverandering
• Normen veranderen door behoeftentekort
– Plunderen na verlies van eigendom (orkaan Katrina New Orleans)
– Steeds duidelijker verdeling van winnaars / verliezers in wereld
=> gevoeld onrecht vergroot => vrijheidsbeproeving en betekenisproblemen:
“wat ben ik waard?”
• Vandaag: meer dan 24 miljoen ‘binnenlandse’ vluchtelingen
• Etnische zuiveringen staan in verband met moderniseringsprocessen
– Ontstaan van klassen beter/minder - zij/wij
– ‘Mindere klassen’ zijn een bedreiging vd levensstandaard voor “beteren”
– Bedreiging van de wij-groep leidt scherpere “identificatie” van wie “wij”
wel/niet is.
– Deze identificaties of onderscheidingen leiden tot rassentheorie,
massamoorden, etnische zuiveringen, enz. want de anderen zijn ‘anders’ dus
een bedreiging
– Onrusten zijn heviger als de getroffenen zeer arm zijn en hard getroffen
worden

7. De zin van oorlog (?)
• Doden heeft nut en is zinvol
• Diverse drijfveren:
– Doden van de ‘zij’ groep creeert orde, meer kans op
overleving
– Ik dood voor een hoger doel, voor de komende
generaties
– Vermindering van eigen angst en onzekerheid
– Beter economisch vooruitzicht bij tekort aan bronnen
– Anderen doen het ook – dus waarom zou ik wachten
tot ...

8. Herkadering van moord en oorlog
• Moord en oorlog worden gevoed door
– Concepten en denkbeelden die leiders vooropzetten
– Gebruik van metaforen
• Omschrijving van wapens als ‘werktuigen’
• Doden van Tutsi’s: schoonmaken van het ‘veld’ ‘onkruid wieden’
• Martelaren en zelfmoordaanslagen
– Feit: Koran veroordeelt zelfmoord
– Herkadering: matelaren zijn helden – ze vervullen een zinvolle taak en
krijgen hiernamaals de beloning
• Terroristen
– 84% was student in het westen en lid van de 2de generatie allochtonen
– Moeten minder vechten voor hun overleving => meer aanvoelen van
onrecht tov hun volk => geeft hen meer cognitieve redenen tot plegen
van aanslagen en vernietigen van het Westen

9. Oorlogen blijven duren ...
• Ontstaan van jurische manieren van conflictoplossing (rechtbanken enz)
– Gevolg: de traditionele manieren van bijleggen in volkerengroepen verdwijnen => minder zelf
regulering => Kleine conflicten monden nu ook sneller uit in geweld
• Overheid heeft belang bij oorlog
– Hulpgoederen komen massaal toe
• Geweldseconomie ontstaat
– Aanzetten van plunderen, vernielen en verkrachten van troepen = manier om hun behoeften
te vervullen. Soldaten die niets te kort hebben moeten niet/minder vergoed worden
– Hoe meer plunderen en problemen => meer hulpgoederen => meer beslag op hulpgoederen
=> meer rijkdom voor enkelen
– Hoe zwaarder geweld => hoe meer mensen naar kampen => hoe meer land onbewerkt =>
schaarsere bronnen => meer hulp
– Na plunderen, ook platbranden = verhinderen van terugkomst van mensen naar ‘huis’
– Vluchtelingenstromen = bron voor dwangarbeiders
– Hoe meer mensen in kampen => miserie – weinig zingeving => recrutering van mensen uit
kampen voor oorlog
– Vluchtelingekamp = arena voor religeuze en politieke beinvloeding
– Elke vredepoging = verstoring van de huidige economische cyclus gebaseerd op de
hulpgoederen

10. Onze (West Europese) kijk op oorlog
• Huidige jonge generaties zien ‘oorlog’ bij ons eerder als
“abnormaliteit”
– Oorlogen = ver van mijn bed
<-> Feiten na 1954 werden al meer dan 200 oorlogen gevoerd:
• Azie Afrika + midden oosten: meer dan 50 oorlogen
• Amerika: 30
• Europa: 14
– Nieuwe potentiele oorlogen ivm:
• gaspijpleidingen;
• drinkwater tekort
• smelten ijskap en nieuwe economie/ toegangswegen die ontstaan
• ...

11. Hoe we kijken vanuit het westen naar
klimaatveranderingen en de gevolgen
• Klimaatverandering heeft ook voordelen
– Nieuwe gebieden voor toerisme
– Hernieuwbare energie = nieuwe economie
– Hoger gelegen gebieden = meer waard
• We denken in ‘wij’.
– ‘wij’ veronderstelt dat we allen hetzelfde perspectief hebben
– ‘wij’ hebben het nog niet zo slecht, dus ....?
• Omgaan met tegenstellingen in onze waarnemingen doen we via
dissonantie en herkadering:
– We zoeken andere manieren van kijken zodat we kunnen blijven
geloven wat we geloven
– Hoe onvermijdelijker een dreiging is, des te groterere mate van
dissonantie, des te noodzakelijker de mate van verdringing van
onheilgedachten of afweer

12. Waarom we niet in actie komen
• We veranderen onze instelling tov het probleem (herkadering) en niet de
oorzaken
– we zeggen dat we het beseffen, dat we bewust zijn, dat het ons raakt, maar doen weinig
• Shifting baselines:
– We nemen onze ‘natuurlijke’ omgeving waar als de ‘normale’ omgeving
– Als er voor ons niets chockerend verandert, blijven we gelaten
• We vergelijken het eigen gedrag met het nog erger gedrag van anderen
– dus we zijn nog niet zo slecht bezig ...
• We voelen ons verantwoordelijk voor onze daden, niet voor die van
anderen
– De problemen werden veroorzaakt voordat we geboren werden
– De oplossingen zullen er pas zijn als wij dood zijn
• Onze waarneming beperkt zich tot de veranderingen in “onze generaties”
– We registreren alleen abrupte veranderingen in onze leefwereld, niet de sluipende
veranderingen
– Wat er vandaag stilaan verandert krijgt pas nadien een ‘historische’ betekenis.
• De beheersbaarheid van het probleem is klein – het te verwachten
resultaat twijfelachtig

13. Wanneer worden we wakker?
• Pas als gebeurtenissen en belevenissen niet
meer in ons begripsvermogen of ons
referentiekader passen
– Enkel ‘gevoelde’ chaos nodigt uit om te willen
begrijpen
– Onbegrip leidt tot wens naar overzicht en
transparantie, tot orde, tot actie

14. Processen die elkaar versterken
• Vergroting van kloof tussen arm – rijk
• Vragen over zingeving en iets ‘waard’ zijn stijgen. Radicale religie
neemt toe.
• Klimaatveranderingen met grote effecten in armere regionen met
weinig bestuurskracht
• Tekort aan hulpbronnen => gevecht voor overleving, recht op land,
water en voedsel
• Langdurige oorlogen en ethnische oorlogen voeden de
geweldeconomie die gebaseerd is op hulpgoederen
• Grensbescherming / afsluiting door rijke landen
• Onrechtsgevoel neemt toe => meer terrorisme
• Meer gevaar => meer controlemechanismen => minder vrijheid =>
geweldsniveau stijgt
• Shifting baselines: waarnemingsverandering en verandering van
normen en waarden leiden tot relativering van de gebeurtenissen

15. De uitweg?
• Geen eenvoudige mondiale oplossing omdat zoveel processen elkaar versterken
• Onze capaciteit tot reflecteren over verleden-heden-toekomst geeft enige hoop.
We blijken in staat te herkaderen en te kiezen hoe we de wereld willen zien en
beleven.
• Vanuit ons beroep als coach en vanuit onze menselijke kunnen we bijdragen aan
een globalere bewustwording zodat we samen:
- Meer de grote impact leren zien over generaties heen
- Meer bewust worden van harde feiten, ook ver van ons bed
- Onze overtuigingen en onbewuste herkaderingen ten opzichte van geweld, oorlog en
behoeftentekort onder de loupe nemen
• Persoonlijke initiatieven nemen die bijdragen aan een steeds groter evenwicht
tussen ons geven/nemen van hulpstoffen van onze moeder aarde, voor ons en de
volgende generaties.
• Neem actief deel aan acties van organisaties die bewustzijnsverruimend werken:

16. Links
• Wil je bijdragen en acties ondersteunen, dan kan je terecht via volgende links:
Symposia organisations:
Awakening the Dreamer www.awakeningthedreamer.org
Pachamama Alliance – www.pachamama.org
• Taking Action
Avaaz – ‘voice of the world people’ – www.avaaz.org
Kiva – Loans that Change Lives – www.kiva.org
Be the Change Earth Alliance – follow-on group programs for the symposium:
bethechangeearthalliance.org
Mulli Children’s Family – helping Kenyan children mcfcf.ca
Low Carbon Diet - www.empowermentinstitute.net/lcd
The Better World Shopping Guide – choose where you shop www.betterworldshopper.com/
Wombat Cartoon – ‘Symposium in 60 seconds’ for the kids
globalcommunity.org/flash/wombat.shtml
• Staying informed
ECO-Spots used in the Symposium - www.oneearth.org
Global Footprint Network calculate your own eco-footprint- www.footprintnetwork.org
The Earth Charter – www.earthcharter.org
• En vele andere sites ... En actie-groepen.