مجموعه حاضر شامل معرفی و نقد کوتاهی بر "دل تاریکی" اثر جزف کنراد، گذری کوتاه بر مفهوم اقتباس و نگاهی به فیلم "اینک آخرالزمان" اثر فرانسیس فورد کاپولا می باشد. Here's a brief review of Joseph Conrad's The Heart of Darkness including some translated articles about his works and this novel. There's also a brief introduction to the concept of "Adaptation" and the adapted film, "Apocalypse Now". Language: Persian

1. ‫تـار‬ ‫دل‬‫ﻳ‬‫ــکـی‬
‫اثر‬ ‫بر‬ ‫کوتاه‬ ‫نقدی‬ ‫و‬ ‫شرح‬‫ُنراد‬‫ک‬ ‫ِف‬‫ز‬‫جو‬
‫گردآوری‬ ‫و‬ ‫پژوهش‬:‫خشایار‬‫رحیمی‬
‫عملی‬ ‫پروژه‬‫جهان‬ ‫و‬ ‫ایران‬ ‫معاصر‬ ‫ادبیات‬ ‫با‬ ‫آشنایی‬/‫استاد‬‫شهبازی‬

2. ‫ــــمـــــــــــــطــــــــــــــــالـــــــبـــــــــ‬ ‫ــفـــــــهـــــــــرســـــــــــتـــــــــــــــــــ‬
‫ُنراد‬‫ک‬ ‫جوزف‬ ‫بیوگرافی‬ 3
2
‫تاریکی‬ ‫دل‬ ‫درباره‬ 5
‫تاریکی‬ ‫دل‬ ‫با‬ ‫رابطه‬ ‫در‬ ‫هایی‬ ‫نقد‬ ‫مجموعه‬ 6
‫آخرالزمان‬ ‫اینک‬ ‫درباره‬ ٩
‫آخرالزمان‬ ‫اینک‬ ‫بر‬ ‫نقدی‬ ١٠
‫آخرالزمان‬ ‫اینک‬ ‫و‬ ‫تاریکی‬ ‫دل‬ ‫های‬ ‫شخصیت‬ ‫شناسی‬ ‫نشانه‬ ١3
‫سینما‬ ‫در‬ ‫اقتباس‬:‫اندرو‬ ‫دادلی‬ ‫از‬ ‫ای‬ ‫مقاله‬ ١٨
‫مآخذ‬ ‫و‬ ‫منابع‬ 22
‫فیلم‬ ‫بر‬ ‫نویس‬ ‫فیلیپ‬ ‫یادداشت‬ ١2

3. ‫بـ‬‫ﻴ‬‫وگرافی‬‫ُنـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــراد‬‫ک‬ ‫جوزفـــــــــــــــــــــــــــــــــ‬
3‫دسامبر‬١٨57-3‫آگوست‬١٩24‫پادولیا‬/‫ُکراین‬‫ا‬
‫در‬‫سال‬۱۸۵۷‫در‬‫پادولیای‬‫اوکراین‬‫متولد‬،‫شد‬‫دشتی‬‫حاصلخیز‬‫بین‬‫لهست‬‫ان‬
‫و‬‫روسیه‬‫که‬‫زمانی‬‫بخشی‬‫از‬‫خاک‬‫لهستان‬‫بود‬‫و‬‫بعد‬‫جزو‬‫روسیه‬‫شد‬.‫این‬‫م‬‫نطقه‬‫از‬
‫‌های‬‫ت‬‫ملی‬‫مختلفی‬‫تشکیل‬‫شده‬‫بود‬‫که‬‫چهار‬‫مذهب‬‫و‬‫جهار‬‫زبان‬‫و‬‫چندین‬‫ط‬‫بقه‬
‫اجتماعی‬‫داشتند‬.‫آن‬‫بخشی‬‫که‬‫ساکنینش‬‫به‬‫زبان‬‫لهستانی‬‫حرف‬‫‌زد‬‫ی‬‫م‬،‫ند‬‫و‬‫خانواده‬
‫کنراد‬‫هم‬‫از‬‫‌ها‬‫ن‬‫آ‬،‫بود‬‫آبا‬‫و‬‫اجدادی‬‫از‬‫طبقه‬‫سالچتا‬‫بودند‬‫که‬‫‌ای‬‫ه‬‫طبق‬‫پایی‬‫‌تر‬‫ن‬‫از‬
‫‌ها‬‫ت‬‫اریستوکرا‬،‫بود‬‫ثروتمند‬‫و‬‫اصیل‬‫و‬‫دارای‬‫قدرت‬‫سیاسی‬‫بودند‬.
‫آپولو‬،‫کورزینوسکی‬‫پدر‬،‫کنراد‬‫شاعر‬‫و‬‫مترجم‬‫ادبی‬‫از‬‫‌های‬‫ن‬‫زبا‬‫انگلیس‬‫ی‬‫و‬‫فرانسه‬
‫بود‬‫و‬‫ژوزف‬‫در‬‫بچگی‬‫‌های‬‫ن‬‫رما‬‫انگلیسی‬‫را‬‫به‬‫‌های‬‫ن‬‫زبا‬‫فرانسه‬‫و‬‫لهستانی‬‫پیش‬
‫پدرش‬‫‌خواند‬‫ی‬‫م‬.‫آپولو‬‫کورزینوسکی‬‫که‬‫در‬‫گیر‬‫‌های‬‫ت‬‫فعالی‬‫ضد‬‫تزاری‬‫‌ها‬‫ت‬‫س‬‫شده‬
،‫بود‬‫در‬‫سال‬۱۸۶۱‫با‬‫‌اش‬‫ه‬‫خانواد‬‫به‬‫ولگودا‬‫در‬‫شمال‬‫روسیه‬‫تبعید‬‫شد‬.‫در‬‫این‬‫س‬‫فر‬
‫ژوزف‬‫مبتال‬‫به‬‫‌پهلو‬‫ه‬‫سین‬‫شد‬‫و‬‫در‬‫سال‬۱۸۶۵‫مادرش‬‫به‬‫همین‬‫مرض‬‫فوت‬‫کرد‬.
‫پدر‬‫کنراد‬‫که‬‫تعلیم‬‫او‬‫را‬‫به‬‫عهده‬‫گرفته‬‫بود‬‫در‬‫سال‬۱۸۶۹‫به‬‫مرض‬‫سل‬‫درگذشت‬.
‫ژوزف‬‫را‬‫به‬،‫سوئیس‬‫پیش‬‫‌اش‬‫ی‬‫دای‬‫تادئوس‬‫بابروسکی‬‫که‬‫تأثیر‬‫زیاد‬‫ی‬‫در‬‫زندگی‬
‫کنراد‬،‫داشت‬‫فرستادند‬.‫ژوزف‬‫که‬‫اصرار‬‫داشت‬‫‌اش‬‫ی‬‫دای‬‫اجازه‬‫دهد‬‫دریانورد‬‫ش‬،‫ود‬
‫در‬‫سال‬۱۸۷۴‫به‬‫فرانسه‬‫رفت‬‫و‬‫چند‬‫سالی‬‫در‬‫‌جا‬‫ن‬‫آ‬‫زبان‬‫‌اش‬‫ه‬‫فرانس‬‫را‬‫بهتر‬‫ک‬‫رد‬‫و‬
‫دریانوردی‬‫آموخت‬.‫در‬‫فرانسه‬‫با‬‫محافل‬‫زیادی‬‫آشنا‬‫شد‬‫ولی‬‫به‬‫قول‬‫خودش‬‫د‬‫وستان‬
‫‌اش‬‫ی‬‫بوهمیای‬‫بودند‬‫که‬‫او‬‫را‬‫با‬‫‌نامه‬‫ش‬‫نمای‬‫و‬‫اوپرا‬‫و‬‫تأتر‬‫آشنا‬‫کردند‬.‫در‬‫هم‬‫ین‬‫مدت‬
‫ارتباط‬‫خوبی‬‫هم‬‫با‬‫دریانوردان‬‫داشت‬‫و‬‫چیزی‬‫نگذشت‬‫که‬‫‌بان‬‫ه‬‫دید‬‫‌ها‬‫ق‬‫قای‬‫ی‬‫راهنما‬
‫شد‬.‫کارگرانی‬‫که‬‫در‬‫کشتی‬‫دید‬‫و‬‫کارهایی‬‫که‬‫به‬‫او‬‫تحمیل‬،‫کردند‬‫همه‬‫‌ای‬‫ه‬‫زمین‬
‫برای‬‫جزئیات‬‫درخشان‬‫‌هایش‬‫ن‬‫رما‬‫شد‬.
‫در‬‫اواسط‬‫دهه‬۱۸۷۰،‫شاید‬‫برای‬‫فرار‬‫از‬‫خدمت‬‫سربازی‬،‫روسیه‬‫به‬‫کشتیرانی‬‫تجاری‬‫فرانسه‬‫پیوست‬‫و‬‫در‬
‫‌های‬‫ل‬‫سا‬۱۸۷۵‫و‬۱۸۷۶‫سه‬‫بار‬‫به‬‫جزایر‬‫هند‬‫غربی‬‫سفر‬‫کرد‬.‫کنراد‬‫همچنین‬‫درگیر‬‫قاچاق‬‫اسلحه‬‫برای‬«‫ک‬‫ارلیست‬»
(‫جنگ‬‫داخلی‬‫اسپانیا‬)‫شد‬‫و‬‫تمام‬‫‌اش‬‫ه‬‫سرمای‬‫را‬‫در‬‫این‬‫راه‬‫از‬‫دست‬‫داد‬.‫به‬‫قصد‬‫خودکشی‬‫به‬‫‌اش‬‫ه‬‫سین‬‫ش‬‫لیک‬،‫کرد‬
‫هرچند‬‫‌ای‬‫ه‬‫صدم‬،‫ندید‬‫اثر‬‫آن‬‫تا‬‫آخر‬‫عمر‬‫در‬‫او‬‫به‬‫جای‬‫ماند‬.‫‌اش‬‫ی‬‫دای‬‫با‬‫ضمانت‬‫او‬‫را‬‫آزاد‬‫کرد‬‫و‬‫توصیه‬‫کر‬‫د‬‫به‬
‫کشتیرانی‬‫تجاری‬‫بریتانیا‬‫بپیوندد‬‫تا‬‫‌وسیله‬‫ن‬‫بدی‬‫شهروندی‬‫بریتانیا‬‫را‬‫به‬‫دست‬‫آورد‬.‫کنر‬‫اد‬۱۶‫سال‬‫در‬‫کشتیرانی‬‫تجاری‬
‫بریتانیا‬‫کار‬‫کرد‬‫و‬‫به‬‫مشاغلی‬‫از‬‫ملوانی‬‫گرفته‬‫تا‬‫معاون‬‫ناخدا‬‫مشغول‬‫بود‬.‫در‬‫سال‬۱۸۸۶‫مدرک‬‫ناخدایی‬‫گرفت‬‫و‬
‫کاپیتان‬‫کشتی‬‫خودش‬«‫اوتاگو‬»‫شد‬.‫در‬‫همین‬‫سال‬‫شهروند‬‫بریتانیا‬‫شد‬‫و‬‫در‬‫سال‬۱۸۹۶‫ترک‬‫تابعیت‬‫روسیه‬‫کرد‬‫و‬
‫توانست‬‫از‬‫لهستان‬‫دیدن‬‫کند‬.‫در‬‫همین‬‫سال‬‫اسم‬‫خود‬‫را‬ً‫ا‬‫رسم‬‫به‬‫ژوزف‬‫کنراد‬‫تغییر‬‫داد‬.
‫سفرش‬‫به‬‫کنگو‬‫در‬‫سال‬۱۸۹۰‫و‬‫تجربیاتش‬‫در‬،‫‌جا‬‫ن‬‫آ‬‫و‬‫انزجار‬‫و‬‫سرزنش‬،‫استعمار‬‫که‬‫در‬‫آثارش‬‫دیده‬،‫‌شود‬‫ی‬‫م‬
‫حاصل‬‫این‬‫سفر‬‫بود‬‫که‬‫به‬‫ماالریا‬‫و‬‫اسهال‬‫خونی‬‫هم‬‫مبتالیش‬‫کرد‬.
‫کنراد‬‫تا‬‫سال‬۱۸۹۴‫که‬‫در‬‫انگلستان‬‫مستقر‬‫شد‬‫و‬‫وقت‬‫خود‬‫را‬‫به‬‫ادبیات‬‫اختصاص‬،‫داد‬‫به‬،‫استرالیا‬‫نق‬‫اط‬‫مختلف‬
‫اقیانوس‬،‫هند‬،‫برونئی‬‫آمریکای‬‫جنوبی‬‫و‬‫جزایر‬‫اقیانوس‬‫آرام‬‫سفر‬‫کرد‬.
‫اولین‬،‫رمانش‬‫حماقت‬،‫آلمایر‬‫داستان‬‫مردی‬‫هلندی‬‫که‬‫در‬‫برونئی‬‫خانه‬‫به‬‫دوش‬،‫است‬‫در‬‫سال‬۱۸۹۵‫بعد‬‫از‬‫پنج‬‫سال‬
‫حک‬‫و‬‫اصالح‬‫چاپ‬،‫شد‬‫با‬‫استقبال‬‫منتقدین‬‫روبرو‬‫شد‬‫ولی‬‫فروش‬‫نداشت‬.
Teodor Józef Konrad
Korzeniowski
Apollo
Korzeniowski
3

4. ‫بعد‬‫از‬،‫آن‬‫‌های‬‫ب‬‫کتا‬‫رانده‬‫شده‬‫از‬‫جزایر‬‫که‬‫داستانی‬‫پیچیده‬‫از‬‫طوفانی‬‫در‬‫دماغه‬‫امید‬‫نیک‬‫و‬‫ملوانی‬‫س‬‫‌پوست‬‫ه‬‫یا‬‫و‬
‫اسرارآمیز‬‫است‬‫و‬‫لرد‬‫جیم‬‫را‬‫که‬‫ملوان‬‫داستان‬‫نمونه‬‫ملوانی‬‫است‬‫که‬‫کنراد‬‫آرزو‬‫داشت‬‫مثل‬‫او‬،‫باشد‬‫چا‬‫پ‬‫کرد‬.
‫در‬‫سال‬۱۸۹۶‫با‬‫جسی‬‫جورج‬‫‌نویس‬‫ن‬‫ماشی‬‫ازدواج‬‫کرد‬‫و‬‫به‬‫کنت‬‫نقل‬‫مکان‬‫کردند‬.
‫رمان‬«‫نوسترومو‬»‫در‬‫سال‬۱۹۰۴‫چاپ‬،‫شد‬‫رمانی‬‫تخیلی‬‫که‬‫کندوکاوی‬‫است‬‫در‬‫‌پذیری‬‫ب‬‫آسی‬‫و‬‫فسادپذیری‬‫بشر‬.
‫این‬‫کتاب‬‫موجب‬‫ضرر‬‫مالی‬‫بزرگی‬‫برای‬‫کنراد‬‫شد‬.‫داستان‬‫درباره‬‫یکی‬‫از‬‫وسوسه‬‫انگیزترین‬‫س‬‫‌های‬‫ل‬‫مب‬،‫کنراد‬
‫معدن‬‫نقره‬‫است‬.‫اشتیاق‬‫به‬‫کارهای‬‫خطرناک‬‫و‬‫شهرت‬‫نوستروموی‬‫ایتالیایی‬‫را‬‫از‬‫بین‬‫‌برد‬‫ی‬‫م‬‫و‬‫راز‬‫نق‬‫ره‬‫هم‬‫با‬‫او‬‫به‬
‫خاک‬‫سپرده‬‫‌شود‬‫ی‬‫م‬.‫این‬‫کتاب‬‫از‬‫نظر‬‫منتقدین‬‫شاهکار‬‫تلقی‬‫شد‬‫ولی‬‫باز‬‫هم‬‫فروش‬‫نرفت‬.
‫از‬۱۸۹۷‫تا‬‫سال‬۱۹۱۱‫که‬‫کنراد‬‫کتاب‬‫در‬‫چشم‬،‫غربی‬‫رمانی‬‫به‬‫سبک‬،‫داستایوسکی‬‫را‬‫چاپ‬،‫کرد‬‫دوره‬‫خ‬‫القیت‬
‫هنری‬‫کنراد‬‫‌دانند‬‫ی‬‫م‬.‫چاپ‬‫در‬‫چشم‬‫غربی‬‫شکست‬‫دیگری‬‫برای‬‫کنراد‬‫بود‬‫که‬‫حمله‬‫عصبی‬‫شدیدی‬‫ه‬‫م‬‫به‬‫دنیال‬
‫داشت‬.‫هرچند‬‫کنراد‬‫‌ای‬‫ه‬‫نویسند‬‫پرکار‬،‫بود‬‫وضع‬‫‌اش‬‫ی‬‫مال‬‫تا‬‫سال‬۱۹۱۳‫و‬‫چاپ‬‫کتاب‬«‫شانس‬»‫بهبود‬‫نیافت‬.
‫از‬‫سال‬۱۹۱۹‫به‬‫بعد‬‫کنراد‬‫را‬‫ستودند‬‫و‬‫از‬‫بعضی‬‫‌هایش‬‫ن‬‫داستا‬‫فیلم‬‫ساختند‬.‫در‬‫سال‬۱۹۱۴‫نشان‬«‫شوالیه‬»‫و‬‫مدرک‬
‫افتخاری‬‫از‬‫پنج‬‫دانشگاه‬‫را‬‫رد‬‫کرد‬.‫روزهایش‬‫را‬‫به‬‫نوشتن‬‫‌گذراند‬‫ی‬‫م‬‫و‬‫‌ها‬‫ت‬‫ساع‬‫وقت‬‫صرف‬‫یافتن‬‫لغ‬‫تی‬‫مناسب‬
‫‌کرد‬‫ی‬‫م‬.‫خالیی‬‫که‬‫در‬‫زبان‬‫انگلیسی‬‫احساس‬،‫‌کرد‬‫ی‬‫م‬‫همیشه‬‫برایش‬‫با‬‫اهمیت‬‫بود‬.‫وی‬‫اواخر‬‫عمر‬‫ساک‬‫ن‬‫آمریکا‬
‫شد‬.
‫در‬۱۳‫اوت‬‫سال‬۱۹۲۰‫در‬‫سن‬۶۷‫سالگی‬‫در‬‫اثر‬‫حمله‬‫قلبی‬‫درگذشت‬.
‌‫یونسکو،‌به‌مناسبت‬۱۵۰‌‫مین‌سالگرد‌تولد‌ژوزف‌کنراد‌سال‬۲۰۰۷‌‫را‌سال‬‌‫جوزف‬‫کنراد‌نامیده‌است‬.
4
‫آثار‬‫ُنراد‬‫ک‬ ‫جوزف‬
Almayer's Folly 1895
An Outcast of the
Islands 1896
The Nigger of the
'Narcissus' 1897
Tales of Unrest 1898
Lord Jim 1900
The Inheritors* 1901
Youth and Two Other
Stories 1902
Typhoon and Other
Stories 1903
Romance* 1903
Nostromo 1904
The Mirror of the Sea 1906
The Secret Agent 1907
A Set of Six 1908
The Secret Sharer 1910
Under Western Eyes 1911
'Twixt Land and Sea 1912
A Personal Record 1912
Chance 1913
Victory 1915
Within the Tides 1915
The Shadow Line 1917
The Arrow of Gold 1919
The Rescue 1920
Notes on Life and
Letters 1921
The Rover 1923
The Nature of a Crime* 1924
Suspense 1925
Tales of Hearsay 1925
Last Essays 1926
The Sisters 1928
The Congo Diary and Other
Uncollected Pieces 1978

5. 5
‫درباره‬‫تـــــــــــــــــــــــــار‬ ‫دلــــــــــــــــــــــــــــــــ‬‫ﻳ‬‫ــــــــــــــــــــکـــــــــــــی‬
‫کنراد‬ ‫جوزف‬ ‫نوشته‬١٨٩٩ ‫بلکوودز‬ ‫مجله‬
‫ملوانی‬‫به‬‫نام‬،‫مارلو‬‫از‬‫زمان‬‫کودکی‬‫مجذوب‬‫رودی‬‫بزرگ‬‫است‬‫که‬‫در‬‫‌ای‬‫ه‬‫منطق‬‫ک‬‫اوش‬
‫نشده‬‫در‬‫آفریقا‬‫جاری‬،‫است‬‫سالها‬،‫بعد‬‫شرکتی‬‫که‬‫مأمور‬‫کاوش‬‫در‬‫آن‬‫‌اس‬‫ه‬‫منطق‬،‫ت‬
‫فرماندهی‬‫یک‬‫کشتی‬‫مخصوص‬‫حمل‬‫عاج‬‫را‬‫به‬‫عهده‬‫او‬‫‌سپارد‬‫ی‬‫م‬.،‫مارلو‬‫پس‬‫از‬‫س‬‫فری‬
‫‌فرسا‬‫ت‬‫طاق‬‫و‬‫‌نشدنی‬‫م‬‫تما‬‫و‬،‫‌گونه‬‫س‬‫کابو‬‫سرانجام‬‫موفق‬‫‌شود‬‫ی‬‫م‬‫که‬‫در‬‫عمق‬‫من‬‫طقه‬‫به‬‫کمپ‬
‫شرکت‬‫برسد‬.‫اما‬‫همه‬‫چیز‬‫را‬‫آشفته‬‫و‬‫درهم‬‫ریخته‬‫و‬‫مرموز‬‫‌یابد‬‫ی‬‫م‬.‫سکوت‬‫مرمو‬‫زی‬‫بر‬
‫بومیان‬‫ساکن‬‫آنجا‬‫حاکم‬‫است‬.‫مارلو‬‫‌کوشد‬‫ی‬‫م‬‫به‬‫جستجوی‬‫نماینده‬‫شرکت‬‫ب‬‫ه‬‫نام‬‫مستر‬
‫کورتس‬،‫بپردازد‬‫اما‬‫خبری‬‫از‬‫او‬‫در‬‫دست‬‫نیست‬.‫مارلو‬‫براساس‬‫‌ها‬‫ه‬‫نشان‬‫به‬‫اعماق‬
‫‌های‬‫ل‬‫جنگ‬‫وحشی‬‫‌رود‬‫ی‬‫م‬‫و‬‫در‬‫آنجا‬‫کورتس‬‫را‬‫در‬‫حالتی‬‫که‬‫به‬‫االهه‬‫و‬‫خدای‬‫قبای‬‫ل‬
‫وحشی‬‫بدل‬‫شده‬‫‌یابد‬‫ی‬‫م‬.‫کورتس‬‫که‬‫با‬‫اندیشه‬‫دعوت‬‫وحشیان‬‫به‬‫مسیحیت‬‫سفر‬‫خود‬‫را‬
‫آغاز‬‫کرده‬،‫بود‬‫سرانجام‬‫به‬‫خدایگان‬‫و‬‫رئیس‬‫رقصندگان‬‫و‬‫قربانیکنندگان‬‫ق‬‫بایل‬‫متوحش‬
‫بدل‬‫شد‬.‫او‬‫بارها‬‫کوشید‬،‫بگریزد‬‫اما‬‫وحشیان‬‫او‬‫را‬‫یافتند‬‫و‬‫حاضر‬‫نبودند‬‫خد‬‫ای‬‫سفید‬‫خود‬
‫را‬‫از‬‫دست‬‫بدهند‬.‫او‬‫اینک‬‫در‬‫حالتی‬‫نیمه‬‫دیوانه‬‫و‬‫در‬‫حال‬‫مرگ‬‫با‬‫مارلو‬‫روبرو‬‫می‬‫‌شود‬.
‫مارلو‬‫‌کوشد‬‫ی‬‫م‬‫او‬‫را‬‫راضی‬‫کند‬‫تا‬‫با‬‫او‬،‫بیاید‬‫اما‬‫او‬‫دیگر‬‫حاضر‬‫نیست‬.‫مارلو‬‫ا‬‫و‬‫را‬‫به‬
‫زحمت‬‫و‬‫با‬‫زور‬‫همراه‬،‫‌کند‬‫ی‬‫م‬‫اما‬‫سوار‬‫بر‬،‫کشتی‬‫کورتس‬‫‌میرد‬‫ی‬‫م‬.‫‌بندی‬‫ن‬‫پایا‬‫داستان‬‫با‬
‫رقص‬‫زنی‬‫عریان‬‫از‬‫قبایل‬‫و‬‫یافتن‬‫بسته‬‫‌ای‬‫ه‬‫نام‬‫متعلق‬‫به‬‫نامزد‬‫کورتس‬‫از‬‫س‬‫وی‬،‫مارلو‬
‫خواننده‬‫را‬‫درگیر‬‫تردیدهای‬‫عظیم‬‫‌کند‬‫ی‬‫م‬.‫مارلو‬‫‌رود‬‫ی‬‫م‬‫که‬‫آنها‬‫را‬‫به‬‫آن‬‫زن‬‫برس‬،‫اند‬‫اما‬
‫در‬‫برابر‬‫خود‬‫زنی‬‫را‬‫‌یابد‬‫ی‬‫م‬‫که‬‫قادر‬‫به‬‫ایثار‬‫و‬‫ایمان‬‫و‬‫رنج‬‫است‬‫و‬‫با‬‫یاد‬‫گم‬‫ش‬‫‌اش‬‫ه‬‫د‬‫به‬
‫زندگی‬‫ادامه‬‫‌دهد‬‫ی‬‫م‬.‫مارلو‬‫قادر‬‫نیست‬‫حقیقت‬‫زندگی‬‫و‬‫مرگ‬‫کورتس‬‫را‬‫بیان‬‫ک‬‫ند‬‫و‬‫تنها‬
‫به‬‫زن‬‫اطمینان‬‫‌دهد‬‫ی‬‫م‬‫که‬‫کورتس‬‫در‬‫واپسین‬‫دم‬‫حیات‬‫به‬‫یاد‬‫او‬‫بوده‬‫و‬‫نام‬‫او‬‫را‬‫ب‬‫ر‬‫زبان‬
‫‌است‬‫ه‬‫راند‬.
‌‫دل‌تاریکی‌ابتدا‌در‌فوریه‬۱۸۹۹‌‫و‬
‌‫در‌مجله‌بلکوودز‬(‌‫ویژه‬۱۰۰‌‫مین‬
‫شماره‬‌)‌‫و‌در‌سه‌سری‌به‌چاپ‬
‫رسید‬‌.‫سپس‌به‌همراه‌دو‌داست‬‌‫ان‬
‌‫دیگر‌در‌سال‬۱۹۰۲‌‫به‌صورت‬
‫کتاب‌چاپ‌شد‬.
‌‫شیوه‌روایت‌در‌دل‌تاریکی‬
‌‫داستان‌در‌داستان‬(‫فریم‌نرت‬‫یو‬‌‌)
‫است‬.
‫نسخه‬‫ای‬‫که‬‫این‬‫گروه‬‫در‬‫این‬‫تحقیق‬‫به‬‫آن‬‫استناد‬‫کرده‬‫است‬:
‫دل‬‫تاریکی‬/‫نوشته‬‫جوزف‬‫کنراد‬/‫ترجمه‬‫صالح‬‫حسینی‬/‫انتشارات‬‫نیلوف‬‫ر‬/‫تهران‬/۱۳۸۰
‫نکته‬‫ای‬‫که‬‫در‬‫نسخه‬‫ی‬‫ترجمه‬‫ی‬‫دل‬‫تاریکی‬‫بیش‬‫از‬‫همه‬‫به‬‫چشم‬‫می‬‫خورد‬‫ثق‬‫یل‬‫بودن‬
‫متن‬‫و‬‫گاهی‬‫ناملموس‬‫بودن‬‫آن‬‫است‬.‫با‬‫جستجو‬‫در‬‫این‬‫رابطه‬‫دریافتیم‬‫که‬‫ب‬‫خشی‬‫از‬‫این‬
‫موضوع‬‫به‬‫متن‬‫اصلی‬‫و‬‫بخشی‬‫از‬‫آن‬‫به‬‫ترجمه‬‫آقای‬‫حسینی‬‫باز‬‫می‬‫گردد‬.‫فر‬‫م‬‫داستان‬‫خود‬
‫به‬‫گونه‬‫ای‬‫است‬‫که‬‫ناشر‬‫آنرا‬‫اینگونه‬‫شرح‬‫می‬‫دهد‬:
‫در‬‫دل‬،‫تاریکی‬‫کلمات‬‫بر‬‫گرد‬‫دایره‬‫ای‬‫واحد‬‫می‬،‫چرخند‬‫در‬‫کلمات‬‫دیگر‬‫مست‬‫حیل‬‫می‬
‫گردند‬‫و‬‫شبکه‬‫ای‬‫از‬‫تداعی‬‫معانی‬‫ایجاد‬‫می‬‫کنند‬‫و‬‫بر‬‫اثر‬‫تداعیها‬‫همۀ‬‫تصاوی‬‫ر‬‫با‬‫هم‬‫مرتبط‬
‫می‬‫شوند‬.‫یگانه‬‫شدن‬‫تصاویر‬،‫گوناگون‬‫دنیای‬‫دل‬‫تاریکی‬‫را‬‫با‬‫دنیای‬‫اساط‬‫یری‬‫پیوند‬‫می‬
‫دهد‬.‫کنراد‬‫گفته‬‫است‬‫که‬‫هدف‬‫او‬‫از‬‫نوشتن‬‫این‬‫است‬‫که‬‫خواننده‬‫را‬‫به‬‫شنیدن‬‫و‬‫حس‬
‫کردن‬،‫و‬،‫خاصه‬‫دیدن‬‫وا‬‫دارد‬.‫البته‬‫در‬‫چنین‬‫شنیدن‬‫و‬‫دیدنی‬‫الزم‬‫است‬‫که‬‫گوش‬‫ببیند‬‫و‬
‫چشم‬‫بشنود‬.
‫صالح‬‫حسینی‬‫خود‬‫در‬‫ابتدای‬‫کتاب‬‫شرح‬‫جامعی‬‫بر‬‫مشکالت‬‫وی‬‫در‬‫راه‬‫ترجمه‬‫دل‬
‫تاریکی‬‫ارائه‬‫داده‬‫است‬‫که‬‫میزان‬‫تالش‬‫و‬‫دقت‬‫او‬‫را‬‫در‬‫این‬‫راه‬‫به‬‫خوبی‬‫بازگو‬‫م‬‫ی‬‫کند‬.
‫الزم‬‫به‬‫ذکر‬‫است‬‫که‬‫محمدعلی‬‫صفریان‬‫نیز‬‫این‬‫کتاب‬‫را‬‫در‬‫دهه‬۵۰‫ترجمه‬‫کرده‬‫است‬.
َ‫ا‬‫بعض‬‫ترجمه‬‫دکتر‬‫صالح‬‫حسینی‬‫را‬‫بهتر‬‫و‬‫دقیق‬‫تر‬‫از‬‫ترجمه‬‫آقای‬‫محمدعلی‬‫صفریان‬‫می‬
‫دانند‬.

6. 6
‫ها‬ ‫نقد‬ ‫مجموعه‬‫ﻳ‬‫با‬ ‫رابطه‬ ‫در‬ ‫ـی‬‫تــــــــــــار‬ ‫دلــــــــــــــ‬‫ﻳ‬‫ــــكــــــــــــــــــی‬
‫به‬‫نظر‬‫‌رسد‬‫ی‬‫م‬‫نویسنده‬‫در‬‫رمان‬‫در‬‫دل‬‫تاریکی‬‫انسان‬‫را‬‫به‬‫چالش‬‌‫ه‬‫کشاند‬‫است‬‫و‬‫این‬‫موضوع‬‫را‬‫بیان‬‫‌است‬‫ه‬‫کرد‬‫که‬‫انسان‬
‫بین‬‫خیر‬‫و‬‫شر‬‫حق‬‫انخاب‬‫دارد‬.‫او‬‫‌تواند‬‫ی‬‫م‬‫با‬‫هیوالی‬‫در‬‫بند‬‫درونی‬‫و‬‫بیرونی‬‫خود‬‫متحد‬‫شود‬‫و‬‫جامعه‬ٔ‫انسانی‬‫ر‬‫ا‬‫به‬‫تباهی‬
‫بکشاند‬:‫در‬‫آنجا‬‫آدم‬‫به‬‫چیزی‬‫نگاه‬‫‌کرد‬‫ی‬‫م‬‫که‬‫هیوالوار‬‫بود‬...‫و‬‫یا‬‫حتی‬‫‌تواند‬‫ی‬‫م‬‫به‬‫خاطر‬‫دیگران‬‫از‬‫جان‬‫خو‬‫یش‬‫بگذرد‬.
‫آثار‬‫جوزف‬‫کنراد‬‫نشان‬‫دهنده‬ٔ‫آگاهی‬‫عمیق‬‫و‬‫معنوی‬‫همراه‬‫با‬‫‌های‬‫ک‬‫تکنی‬‫ماهرانه‬‫داستان‬‫نویسی‬‫است‬‫و‬‫دربر‬‫گیرنده‬ٔ
‫ابعاد‬‫مختلف‬‫جامعه‬‫انسانی‬‫‌باشند‬‫ی‬‫م‬.‫او‬‫همچون‬‫دانته‬‫که‬‫کمدی‬‫الهی‬‫را‬‫در‬‫قرون‬‫سیاه‬‫وسطی‬‫سروده‬‫رمان‬‫در‬‫دل‬‫ت‬‫اریکی‬‫را‬
‫در‬‫قرن‬۱۹‫میالدی‬‫نوشت‬‫که‬‫‌های‬‫ت‬‫دول‬‫استعمارگر‬‫یا‬‫‌هایی‬‫ت‬‫شرک‬‫نظیر‬‫شرکت‬‫جهانی‬‫آفریقا‬‫به‬‫‌هایی‬‫ه‬‫بهان‬‫م‬‫انند‬‫ترویج‬
،‫تمدن‬‫انتقال‬‫مدنیت‬‫و‬‫تزکیه‬ٔ‫روح‬‫بومیان‬‫تحت‬‫عنوان‬‫زایر‬‫شروع‬‫به‬‫تاراج‬‫ثروت‬‫بومیان‬‫به‬‫ویژه‬‫در‬‫کنگ‬‫و‬‫نمودند‬.‫کتاب‬‫در‬
‫دل‬‫تاریکی‬‫در‬‫واقع‬‫‌ای‬‫ه‬‫سفرنام‬‫واقعی‬‫هم‬‫به‬‫اعماق‬‫ضمیر‬‫انسان‬‫و‬‫هم‬‫به‬‫مناطق‬‫جقرافیایی‬‫آفریقاست‬‫که‬‫در‬‫آ‬‫ن‬‫‌ها‬‫ن‬‫انسا‬‫به‬
‫‌ای‬‫ه‬‫گون‬‫ترحم‬‫آمیز‬‫یا‬‫برده‬ٔ‫‌های‬‫ت‬‫جهال‬‫خویش‬‫اند‬‫و‬‫یا‬‫برده‬ٔ‫حرص‬‫و‬‫طمع‬.‫کنگو‬‫ای‬‫که‬‫دارای‬‫منابع‬‫ارزان‬‫نیر‬‫وی‬،‫کار‬
‫معادن‬،‫طال‬،‫الماس‬‫کولتان‬‫و‬...‫است‬‫متعلق‬‫به‬‫بومیانی‬‫بود‬‫که‬‫ویژگی‬‫اصلی‬‫فرهنگ‬‫آنها‬‫ساده‬‫انگاری‬‫و‬‫ک‬‫ج‬‫فهمی‬‫در‬‫زیبایی‬
‫شناسی‬‫است‬‫آنچنان‬‫که‬‫در‬‫آن‬‫دوره‬‫‌ها‬‫ه‬‫مهر‬‫و‬‫‌های‬‫ه‬‫پارچ‬‫رنگین‬‫را‬‫در‬‫مقابل‬‫جان‬،‫حیوانات‬‫عاج‬‫و‬‫مهم‬‫تر‬‫از‬‫همه‬‫آزادی‬
‫خود‬‫و‬‫دیگران‬‫مبادله‬‫‌کردند‬‫ی‬‫م‬.‫متأسفانه‬‫در‬‫عصر‬‫کنونی‬‫نیز‬‫صدها‬‫افریقایی‬‫سالیانه‬‫در‬‫اثر‬‫جنگ‬‫و‬‫قحط‬‫ی‬‫جان‬‫خود‬‫را‬‫از‬
‫دست‬‫‌دهند‬‫ی‬‫م‬‫که‬‫نزدیک‬‫به‬‫بیست‬‫و‬‫پنج‬‫درصد‬‫آنها‬‫زنان‬‫و‬‫کودکان‬‫اند‬.‫در‬‫این‬‫رمان‬‫برخی‬‫‌ها‬‫ه‬‫واژ‬‫مانند‬‫رودخان‬‫ه‬‫جایگاه‬
‫‌ای‬‫ه‬‫ویژ‬،‫دارند‬‫رودخانه‬‫دارای‬‫‌هایی‬‫ی‬‫ویژگ‬‫چون‬‫داشتن‬،‫مبدا‬‫جاری‬،‫بودن‬‫رسیدن‬‫به‬‫مقصد‬،‫معینی‬‫حاصلخیزی‬‫اط‬،‫رافش‬‫پیچ‬
‫و‬‫‌های‬‫م‬‫خ‬‫مبهمش‬‫و‬‫گاه‬‫غیر‬‫قابل‬‫پیشبینی‬‫بودنش‬‫است‬‫که‬‫همچنین‬‫‌ای‬‫ه‬‫نشان‬‫از‬‫چگونگی‬‫روح‬‫آدمی‬‫و‬‫دنیا‬‫ا‬،‫ست‬‫دنیا‬‫گاه‬‫به‬
‫روح‬‫به‬‫ما‬‫لبخند‬‫‌زند‬‫ی‬‫م‬‫و‬‫گاه‬‫دلمان‬‫را‬‫به‬‫درد‬‫‌اورد‬‫ی‬‫م‬.‫رودخانه‬،‫زمانی‬‫همچون‬‫انسان‬‫آرامی‬‫است‬‫که‬‫از‬،‫درون‬‫روحش‬
‫بیقرار‬‫است‬‫و‬‫آماده‬ٔ‫طغیان‬.‫رود‬‫گاهی‬‫سیلی‬‫ویرانگر‬،‫‌شود‬‫ی‬‫م‬‫همچون‬‫روح‬‫انسان‬‫در‬‫بند‬‫دیوهای‬‫طمع‬‫و‬‫قدرت‬.‫ن‬‫کته‬ٔ
‫اصلی‬‫اینجاست‬‫که‬‫پیج‬‫و‬‫خم‬‫رودخانه‬‫تابع‬‫طبیعت‬،‫است‬‫اما‬‫انسان‬‫داستان‬‫کنراد‬‫مانند‬‫مارلو‬‫که‬‫به‬‫نظر‬‫م‬‫‌رسد‬‫ی‬‫شخصیت‬
‫اصلی‬‫داستان‬‫است‬‫به‬‫دنبال‬‫داشتن‬‫روح‬‫کشف‬‫‌ها‬‫ه‬‫ناشناخت‬‫از‬‫کودکی‬‫و‬‫خسته‬‫از‬‫ابتذاالت‬‫روزمره‬‫و‬‫رسیدن‬‫به‬‫معرفت‬،‫درونی‬
‫مسیر‬‫پر‬‫پیچ‬‫و‬‫خم‬‫راه‬‫خود‬‫را‬‫بر‬‫‌گزنید‬‫ی‬‫م‬‫و‬‫با‬‫دانایی‬‫به‬‫ضمیر‬‫روشن‬‫‌رسد‬‫ی‬‫م‬.‫بر‬‫خالف‬‫او‬‫کسانی‬‫مانند‬‫ک‬‫ورتز‬‫به‬‫عنوان‬
‫شخصیت‬‫دوم‬‫داستان‬(‫البته‬‫به‬،‫ظاهر‬‫چرا‬‫که‬‫در‬‫واقع‬‫کورتز‬‫و‬‫مارلو‬‫هر‬‫دو‬‫یکی‬‫هستند‬.)‫به‬‫دنبال‬‫قدرت‬‫و‬‫ث‬‫روت‬‫با‬‫استفاده‬‫از‬
‫‌هایش‬‫ی‬‫توانمند‬‫با‬‫نژاد‬‫پرستی‬‫در‬‫مغاک‬‫تیره‬ٔ‫روزی‬‫خود‬‫دفع‬،‫‌گردد‬‫ی‬‫م‬‫نژاد‬‫پرستی‬‫که‬‫مارلو‬‫مخالف‬‫آن‬‫اس‬‫ت‬‫و‬‫یکی‬‫ار‬
‫سیاه‬‫ترین‬‫اعمال‬‫بشری‬‫محسوب‬‫‌شود‬‫ی‬‫م‬.‫اما‬‫همچون‬‫رود‬‫بیابان‬‫هم‬‫نقش‬‫‌ای‬‫ه‬‫ویژ‬‫در‬‫این‬‫اثر‬‫دارد‬:‫در‬‫آخر‬‫بود‬‫که‬‫و‬‫قوف‬
‫یافت‬‫منتها‬‫بیابان‬‫از‬‫همان‬‫دم‬‫او‬‫را‬‫کشف‬‫کرده‬‫بود‬...،...‫بیابان‬‫هم‬‫آن‬‫را‬‫در‬‫میان‬‫گرفت‬..،...‫بیابان‬‫بر‬‫سر‬‫ا‬‫و‬‫دست‬‫کشیده‬
‫بود‬...‫و‬‫جایی‬‫که‬‫مارلو‬‫‌گوید‬‫ی‬‫م‬:‫خیال‬‫‌کنم‬‫ی‬‫م‬‫بیابان‬‫چیزهایی‬‫را‬‫که‬‫خودش‬‫از‬‫آن‬‫خبر‬‫نداست‬‫به‬‫گوشش‬‫خ‬‫وانده‬‫بود‬...‫در‬
‫این‬‫داستان‬‫بیابان‬‫مظهر‬‫ابهام‬‫و‬‫تضاد‬‫است‬.‫گرمای‬‫روز‬‫و‬‫سرمای‬‫شب‬‫بیابان‬‫‌تواند‬‫ی‬‫م‬‫کشنده‬،‫باشد‬‫خصوص‬‫یات‬‫موجودات‬
‫درونش‬‫مسحور‬‫‌است‬‫ه‬‫کنند‬‫و‬‫سرابش‬‫مانند‬‫بی‬‫خبری‬‫انسان‬‫طماع‬‫از‬‫ظلمت‬‫و‬‫‌های‬‫ت‬‫جنای‬‫اوست‬‫و‬‫‌های‬‫ب‬‫ش‬‫پرست‬‫اره‬ٔ‫کویر‬
‫و‬‫مهربانی‬‫شبانگاهی‬‫‌ها‬‫ه‬‫ستار‬‫بازتابی‬‫از‬‫درخشش‬‫‌های‬‫ه‬‫ستار‬‫ایثارگری‬‫انسان‬‫است‬.
‫برگرفته‬‫از‬‫ویکی‬‫پدیا‬‫فار‬‫سی‬
‫نویسنده‬:‫ناشناس‬
١

7. 7
‫در‬‫بین‬‫نوشته‬‫های‬،‫او‬‫بیش‬‫از‬‫همه‬‫شیفتۀ‬‫داستان‬‫وحشتناکش‬«‫دل‬‫تاریکی‬»‫بودم‬‫که‬‫در‬‫آن‬‫دیده‬‫آلیستی‬‫نسب‬ً‫ا‬‫ت‬،‫ضعیف‬‫بر‬‫اثر‬
‫وحشت‬‫از‬‫‌های‬‫ل‬‫جنگ‬‫استوایی‬‫و‬‫تنهایی‬‫اش‬‫در‬‫میان‬،‫وحشیان‬‫دیوانه‬‫می‬‫شود‬.‫این‬‫داستان‬‫به‬‫گمان‬،‫من‬‫‌تر‬‫ع‬‫جام‬‫از‬،‫همه‬‫فلسفه‬
‫او‬‫را‬‫در‬‫باب‬‫زندگی‬‫بیان‬‫می‬‫کند‬.‫دریافت‬‫من‬–‫گرچه‬‫نمی‬‫دانم‬‫که‬‫آیا‬‫یک‬‫چنین‬‫تصویر‬‫ذهنی‬‫را‬‫می‬‫پذیرفت‬-‫این‬‫بود‬‫که‬
‫کنراد‬‫جامعه‬‫متمدن‬‫و‬ً‫ا‬‫اخالق‬‫قابل‬‫تحمل‬‫بشری‬‫را‬‫به‬‫خطرناکی‬‫گام‬‫زدن‬‫بر‬‫قشری‬‫نازک‬‫از‬‫گدازه‬‫تازه‬‫سرد‬‫ش‬‫ده‬‫می‬‫دانست‬
‫که‬‫هر‬‫لحظه‬‫ممکن‬‫بود‬‫بشکند‬‫و‬‫در‬‫رهرو‬‫بی‬-‫احتیاط‬‫را‬‫به‬‫قعر‬‫آتشین‬‫فرو‬‫برد‬.‫او‬‫از‬‫اشکال‬‫گونه‬‫گون‬‫جنون‬‫شورانگیزی‬‫که‬
‫آدمیان‬‫را‬‫بدان‬‫رغبتی‬،‫است‬‫سخت‬‫تر‬‫آگاه‬،‫بود‬‫و‬‫همین‬‫بود‬‫که‬‫اعتقادی‬‫چنان‬‫عمیق‬‫به‬‫اهمیت‬‫انضباط‬‫را‬‫به‬‫او‬‫بخش‬‫یده‬‫بود‬.
‫شاید‬‫بتوان‬‫گفت‬‫که‬‫دیدگاه‬‫او‬‫همان‬«‫انتی‬‫تز‬»‫روسو‬‫است‬‫که‬‫می‬‫گوید‬«‫انسان‬‫در‬‫بند‬‫زاده‬‫می‬،‫شود‬‫اما‬‫می‬‫تواند‬‫آزاد‬‫شود‬.»
،‫بنابراین‬‫معتقدم‬‫که‬‫کنراد‬‫می‬‫توانست‬‫بگوید‬:‫انسان‬‫آزاد‬‫می‬،‫شود‬‫اما‬‫نه‬‫با‬‫رها‬‫کردن‬‫انگیزه‬،‫هایش‬‫نه‬‫با‬‫‌هوایی‬‫ه‬‫سرب‬‫و‬
‫بی‬،‫بندوباری‬‫بلکه‬‫با‬‫رام‬‫کردن‬‫انگیزه‬‫های‬‫سرکش‬‫و‬‫به‬‫کار‬‫گرفتن‬‫‌ها‬‫ن‬‫آ‬‫در‬‫خدمت‬‫هدفی‬‫حاکم‬.
‫کنراد‬‫به‬‫‌های‬‫م‬‫نظا‬‫سیاسی‬‫عالقه‬‫ای‬،‫نداشت‬‫با‬‫این‬‫همه‬‫گونه‬‫ای‬‌‫س‬‫احسا‬‫قوی‬‫سیاسی‬‫داشت‬.‫‌تر‬‫ی‬‫قو‬‫از‬‫همۀ‬‫‌ها‬‫ن‬‫ای‬‫عشق‬‫او‬‫به‬
‫انگلستان‬‫و‬‫نفرتش‬‫از‬‫روسیه‬،‫بود‬‫که‬‫از‬‫هر‬‫دو‬‫در‬«‫مأمور‬‫مخفی‬»‫سخن‬،‫رفته‬‫و‬‫نفرت‬‫از‬،‫روسیه‬‫هم‬‫از‬‫تزاریس‬‫ت‬‫و‬‫هم‬‫از‬
،‫انقالبی‬‫با‬‫قدرت‬‫تمام‬‫در‬«‫پیش‬‫چشم‬‫غربیان‬»‫به‬‫بحث‬‫کشیده‬‫شده‬‫است‬.‫بی‬‫التفاتی‬‫اش‬‫به‬‫روسیه‬‫از‬‫آن‬‫گونه‬‫بود‬‫که‬‫در‬
‫لهستان‬‫ریشه‬‫سنتی‬‫داشت‬.‫و‬‫این‬‫تا‬‫بدان‬‫پایه‬‫بود‬‫که‬‫نه‬‫به‬‫تولستوی‬‫ارج‬‫می‬‫نهاد‬‫و‬‫نه‬‫به‬‫داستایوفسکی‬.‫زمانی‬‫به‬‫من‬‫گفت‬‫ک‬‫ه‬
‫تورگنیف‬‫تنها‬‫‌سرای‬‫ن‬‫داستا‬‫روسی‬‫است‬‫که‬‫می‬‫ستاید‬.
‫سوای‬‫عشق‬‫به‬‫انگلستان‬‫و‬‫نفرت‬‫از‬،‫روسیه‬‫سیاست‬‫چندان‬‫مورد‬‫عالقه‬‫اش‬‫نبود‬.‫‌چه‬‫ن‬‫آ‬‫عالقه‬‫اش‬‫را‬‫بر‬‫می‬‫انگیخت‬‫روح‬‫فردی‬
‫بشر‬‫بود‬‫در‬‫مواجهه‬‫با‬‫بی‬‫تفاوتی‬،‫طبیعت‬‫و‬‫چه‬‫بسا‬‫با‬‫خصومت‬،‫بشری‬‫به‬‫تبعیت‬‫از‬‫نبردهای‬‫درونی‬‫با‬‫‌های‬‫س‬‫هو‬‫خوب‬‫و‬‫بد‬‫که‬
‫به‬‫تباهی‬‫می‬‫انجامد‬.‫فاجعه‬‫های‬‫تنهایی‬‫قسمت‬‫بزرگی‬‫از‬‫اندیشه‬‫و‬‫احساس‬‫او‬‫را‬‫اشغال‬‫کرده‬‫بود‬.‫نمونه‬‫ای‬‫از‬‫بهترین‬
‫‌هایش‬‫ن‬‫داستا‬‫در‬‫این‬‫زمینه‬«‫طوفان‬»‫است‬.‫در‬‫این‬،‫داستان‬‫ناخدا‬‫که‬‫آدمی‬‫ساده‬‌،‫است‬‫به‬‫پشتوانۀ‬‫جسارتی‬‫تزل‬‫زل‬‫ناپذیر‬‫و‬
‫عزمی‬‫عظیم‬‫کشتی‬‫اش‬‫را‬‫نجات‬‫می‬‫دهد‬.‫طوفان‬‫که‬‫فرو‬‫می‬،‫نشیند‬‫نامه‬‫ای‬‫باال‬‫بلند‬‫به‬‫زنش‬‫می‬‫نویسد‬‫و‬‫ماجرا‬‫را‬‫برایش‬‫شرح‬
‫می‬‫دهد‬.‫در‬‫روایت‬،‫ناخدا‬‫به‬‫زعم‬،‫او‬‫نقش‬‫خودش‬‫ساده‬‫و‬‫بدیهی‬‫بوده‬‫است‬.‫او‬‫تنها‬‫وظیفه‬‫ناخدایی‬‫اش‬‫را‬‫که‬‫البته‬‫هر‬‫کسی‬
‫از‬‫او‬‫انتظار‬‫دارد‬‫انجام‬‫داده‬‫است‬.‫اما‬،‫خواننده‬‫از‬‫خالل‬‫توصیف‬،‫او‬‫از‬‫‌چه‬‫ن‬‫آ‬‫که‬‫انجام‬،‫داده‬‫جسارت‬‫ورزیده‬‫و‬‫تحمل‬‫کر‬‫ده‬
‫است‬‫آگاه‬‫می‬‫شود‬.‫این‬،‫نامه‬‫پیش‬‫از‬‫‌که‬‫ن‬‫آ‬‫فرستاده‬،‫شود‬‫پنهانی‬‫به‬‫وسیله‬‫مهماندار‬‫کشتی‬‫خوانده‬‫می‬،‫شود‬‫ام‬‫ا‬‫جز‬‫او‬‫هیچ‬
‫کس‬‫دیگری‬‫آن‬‫را‬‫نمی‬‫خواند‬‫زیرا‬‫که‬،‫زنش‬‫آن‬‫را‬‫مالل‬‫انگیز‬‫می‬‫داند‬‫و‬‫نخوانده‬‫به‬‫دورش‬‫می‬‫اندازد‬.
‫دو‬‫مسئله‬‫ای‬‫که‬‌ً‫ا‬‫ظاهر‬‫بیش‬‫از‬‫همه‬‫تخیل‬‫کنراد‬‫را‬،‫آکنده‬‫مسایل‬‫تنهایی‬‫و‬‫ترس‬‫از‬‫غرایب‬‫است‬.«‫رانده‬‫ای‬‫از‬‫جزایر‬»‫مانند‬«‫دل‬
‫تاریکی‬»‫با‬‫ترس‬‫از‬‫غرایب‬‫سروکار‬‫دارد‬.‫و‬‫هر‬‫دوی‬‫‌ها‬‫ن‬‫ای‬‫در‬‫داستان‬‫تکان‬‫دهنده‬‫و‬‫خارق‬‫العاده‬‫ای‬‫به‬‫نام‬«‫آمی‬‫فاستر‬»‫گرد‬
‫می‬‫آیند‬.‫در‬‫این‬،‫داستان‬‫دهقانی‬‫از‬‫اهالی‬‫جنوب‬‫غرب‬‫اروپا‬‫در‬‫سفر‬‫خود‬‫به‬،‫امریکا‬‫تنها‬‫کسی‬‫است‬‫که‬‫پس‬‫از‬‫د‬‫رهم‬‫شکسته‬
‫شدن‬‫کشتی‬‫زنده‬‫می‬،‫ماند‬‫و‬‫در‬‫روستایی‬‫از‬‫ایالت‬‫کنت‬‫به‬‫خشکی‬‫می‬‫رسد‬.‫همه‬‫روستا‬‫از‬‫او‬‫می‬‫ترسند‬‫و‬‫با‬‫او‬‫بدرفتاری‬
‫می‬‫کنند‬‫به‬‫جز‬‫آمی‬،‫فاستر‬‫دختر‬‫کودن‬‫و‬‫ساده‬‫لوح‬‫که‬‫در‬‫حال‬‫مرگ‬‫برایش‬‫نان‬‫می‬‫آورد‬‫و‬‫عاقبت‬‫هم‬‫با‬‫او‬‫ازدواج‬‫می‬‫کند‬.
‫اما‬‫او‬‫نیز‬‫وقتی‬،‫شوهرش‬‫در‬‫حال‬،‫تب‬‫به‬‫زبان‬‫بومی‬‫خویش‬‫سخن‬‫می‬،‫گوید‬‫از‬‫غرابتش‬‫به‬‫هراس‬‫می‬،‫افتد‬‫بچه‬‫اش‬‫را‬‫بر‬
‫می‬‫دارد‬‫و‬‫ترکش‬‫می‬‫کند‬.‫او‬‫تنها‬‫و‬‫بی‬‫امید‬‫جان‬‫می‬‫سپارد‬.‫چه‬‫بسا‬‫باخود‬‫اندیشیده‬‫ام‬‫که‬،‫کنراد‬‫در‬‫میان‬،‫انگلیسیان‬‫چه‬‫مقدار‬
‫از‬‫تنهایی‬‫این‬‫مرد‬‫را‬‫احساس‬‫کرده‬‫و‬‫با‬‫تالش‬ِ‫ت‬‫سخ‬‫اراده‬‫به‬‫سر‬‫کوبی‬‫آن‬‫در‬‫درون‬‫خویش‬‫پرداخته‬‫است‬.
‫دیدگاه‬‫کنراد‬‫از‬‫نوگرایی‬‫سخت‬‫به‬‫دور‬‫بود‬.‫در‬‫درنیای‬،‫نو‬‫دو‬‫فلسفه‬‫وجود‬‫دارد‬:‫یکی‬‫‌که‬‫ن‬‫آ‬‫از‬‫روسو‬‫مایه‬‫می‬،‫گیرد‬‫و‬
‫انضباط‬‫را‬‫به‬‫مثابه‬‫غیر‬‫ضرور‬‫کنار‬‫می‬‫گذارد؛‬‫و‬‫دیگری‬‫که‬‫داللت‬‫خود‬‫را‬ً‫ال‬‫ک‬‫در‬‫توتالیتاریانیسم‬‫می‬،‫جوید‬‫و‬‫انضباط‬‫را‬ً‫ا‬‫اساس‬
‫تحمیلی‬‫از‬‫برون‬‫می‬‫داند‬.‫کنراد‬‫پیرو‬‫سنت‬‫قدیم‬‫بود‬‫و‬‫معتقد‬‫به‬‫‌که‬‫ن‬‫ای‬‫انضباط‬‫باید‬‫از‬‫درون‬‫مایه‬‫بگیرد‬.‫بی‬‫انضباطی‬‫را‬‫نفی‬
‫می‬‫کرد‬‫و‬‫از‬‫انضباطی‬‫که‬ً‫ا‬‫صرف‬‫برونی‬‫بود‬‫نفرت‬‫داشت‬.
‌‫نوشته‬‫برتراند‌راس‬‫ل‬
2

8. ٨
‫رمان‬‫تیره‬‫و‬‫‌دهنده‬‫ن‬‫تکا‬‫دل‬،‫تاریکی‬‫منشا‬‫تأثیر‬‫عظیمی‬‫بر‬‫ادبیات‬‫و‬‫سینمای‬‫پس‬‫از‬‫خود‬‫بوده‬‫است‬.‫چنان‬‫‌های‬‫س‬‫اقتبا‬
‫متعددی‬‫از‬‫این‬‫اثر‬‫صورت‬‫گرفته‬‫که‬‫خود‬‫نیازمند‬‫مقاله‬‫و‬‫تحقیقی‬‫جداگانه‬‫است‬.‫‌ها‬‫ه‬‫د‬‫اثر‬‫درجه‬‫اول‬‫س‬‫ینمایی‬‫در‬‫تأثیر‬
‫از‬‫فضا‬‫و‬‫داستان‬‫و‬‫‌های‬‫ت‬‫شخصی‬‫دل‬‫تاریکی‬‫خلق‬‫شده‬‫است‬.‫راسل‬‫دربارة‬‫آن‬‫‌نویسد‬‫ی‬‫م‬‫در‬‫بین‬‫نوشت‬‫‌های‬‫ه‬،‫کنراد‬
«‫بیش‬،‫ازهمه‬‫شیفتۀ‬‫داستان‬‫وحشتناکش‬‫دل‬‫تاریکی‬‫بودم‬‫که‬‫در‬،‫آن‬‫‌آلیستی‬‫ه‬‫اید‬ً‫ا‬‫نسبت‬‫ضعی‬،‫ف‬‫بر‬‫اثر‬‫وحشت‬‫از‬
‫‌های‬‫ل‬‫جنگ‬‫استوایی‬‫و‬‫‌اش‬‫ی‬‫تنهای‬‫در‬‫میان‬،‫وحشیان‬‫دیوانه‬‫‌شود‬‫ی‬‫م‬.‫این‬،‫داستان‬‫به‬‫گمان‬،‫من‬‫جامع‬‫تر‬‫از‬‫ه‬،‫مه‬‫فلسفۀ‬‫او‬
‫را‬‫در‬‫باب‬‫زندگی‬‫بیان‬‫‌کند‬‫ی‬‫م‬.‫دریافت‬‫من‬–‫گرچه‬‫‌دانم‬‫ی‬‫نم‬‫که‬‫آیا‬‫یک‬‫چنین‬‫تصویر‬‫ذهنی‬‫را‬‫‌پذ‬‫ی‬‫م‬‫یرفت‬–‫این‬
‫بود‬‫که‬‫کنراد‬‫جامعۀ‬‫متمدن‬‫و‬ً‫ا‬‫اخالق‬‫قابل‬‫تحمل‬‫بشری‬‫را‬‫به‬ِ‫ی‬‫خطرناک‬‫گام‬‫زدن‬‫بر‬‫قشری‬‫نازک‬‫از‬‫گ‬‫دازة‬‫تازه‬‫سرد‬
‫شده‬‫‌دانست‬‫ی‬‫م‬‫که‬‫هر‬‫لحظه‬‫ممکن‬‫بود‬‫بشکند‬‫و‬‫رهرو‬‫‌احتیاط‬‫ی‬‫ب‬‫را‬‫به‬‫قعر‬‫آتشین‬‫فرو‬‫برد‬.‫او‬‫از‬‫اشک‬‫ال‬‫‌گون‬‫ه‬‫گون‬
‫جنون‬‫شورانگیزی‬‫که‬‫آدمیان‬‫را‬‫بدان‬‫رغبتی‬،‫است‬‫سخت‬‫آگاه‬،‫بود‬‫و‬‫همین‬‫بود‬‫که‬‫اعتقادی‬‫چنان‬‫عمی‬‫ق‬‫به‬‫ّت‬‫ی‬‫اهم‬
‫انضباط‬‫به‬‫او‬‫بخشیده‬‫بود‬.‫شاید‬‫بتوان‬‫گفت‬‫که‬‫دیدگاه‬‫او‬‫همان‬«‫آنتی‬‫تز‬»‫روسو‬‫است‬‫که‬‫‌گو‬‫ی‬‫م‬‫ید‬:«‫انسان‬‫در‬‫بند‬
‫زاده‬،‫‌شود‬‫ی‬‫م‬‫اما‬‫‌تواند‬‫ی‬‫م‬‫آزاد‬‫شود‬».‫بنا‬‫بر‬،‫این‬‫معتقدم‬‫که‬‫کنراد‬‫‌توانست‬‫ی‬‫م‬‫بگوید‬:‫انسان‬‫آزاد‬‫‌ش‬‫ی‬‫م‬،‫ود‬‫اما‬‫نه‬‫با‬‫رها‬
ِ‫ن‬‫کرد‬،‫‌هایش‬‫ه‬‫انگیز‬‫نه‬‫با‬‫سر‬‫به‬‫هوایی‬‫و‬‫‌بند‬‫ی‬‫ب‬‫و‬،‫باری‬‫بلکه‬‫با‬‫رام‬‫کردن‬‫‌های‬‫ه‬‫انگیز‬‫سرکش‬‫و‬‫ب‬‫ه‬‫کار‬‫گرفتن‬‫آنها‬‫در‬
‫خدمت‬‫هدفی‬‫حاکم‬».‫کیفیت‬‫توصیف‬‫فضای‬،‫‌آور‬‫ن‬‫خفقا‬‫گرم‬‫و‬‫درهم‬‫تنیدة‬‫‌های‬‫ل‬‫جنگ‬‫مناطق‬،‫ّه‬‫ر‬‫حا‬‫هم‬‫راه‬‫با‬‫ُزن‬‫ح‬
‫فلسفی‬‫در‬‫روایت‬‫کنراد‬‫از‬‫سرنوشت‬‫‌هایی‬‫ن‬‫انسا‬‫که‬‫به‬‫قلب‬‫ظلمت‬‫سفر‬،‫‌کنند‬‫ی‬‫م‬،‫گویی‬‫برآیند‬‫ی‬‫از‬‫سفر‬‫محتوم‬
‫انسان‬‫به‬‫سوی‬‫مرگ‬‫است‬.‫آن‬‫جهان‬‫کشف‬‫ناشده‬‫که‬‫هیچ‬‫خبری‬‫از‬‫‌های‬‫ه‬‫کران‬‫آن‬‫نداریم‬.‫نگاه‬‫تلخ‬‫و‬‫تی‬‫رة‬،‫کنراد‬
‫بیان‬‫‌الضمیر‬‫ی‬‫ماف‬‫انسان‬‫در‬‫حالتی‬‫نیمه‬‫هشیار‬‫و‬‫در‬‫رویاروی‬‫با‬‫امر‬‫خطیری‬‫است‬‫که‬‫پنهان‬‫شده‬‫و‬‫هیچ‬‫از‬‫اسرار‬‫آن‬
‫‌دانیم‬‫ی‬‫نم‬.‫انسان‬‫رویاروی‬‫طبیعت‬.‫رویاروی‬‫ماوراءالطبیعه‬.‫رویاروی‬‫مرگ‬.‫رویاروی‬‫غریزه‬.‫رویاروی‬‫عقی‬‫ده‬.
‫رویاروی‬‫خود‬...‫اینها‬‫‌ای‬‫ه‬ّ‫م‬‫ش‬‫از‬‫آن‬‫چیزهایی‬‫است‬‫که‬‫مثل‬‫شکارچی‬‫او‬‫را‬‫دنبال‬‫‌کند‬‫ی‬‫م‬‫یا‬‫برایش‬‫دام‬‫نهاده‬‫و‬‫ضمن‬
‫وسوسه‬،‫کردن‬‫شرط‬‫هالکت‬‫و‬‫رنج‬،‫او‬‫و‬‫قیدی‬‫سهمگین‬‫بر‬‫آزادی‬‫او‬‫را‬‫فراهم‬‫‌نماید‬‫ی‬‫م‬.‫همۀ‬‫رمان‬‫دل‬‫تاریک‬،‫ی‬
‫توصیف‬‫این‬‫شرایط‬‫است‬.‫به‬،‫استعاره‬‫به‬،‫تصریح‬‫به‬‫توصیف‬‫یا‬‫به‬‫بیانی‬‫سرشار‬‫از‬‫عجز‬‫و‬‫سنگ‬‫ین‬.‫آنجا‬‫که‬‫واپسین‬‫دم‬
‫حیات‬‫کورتس‬‫را‬‫وصف‬‫‌کند‬‫ی‬‫م‬:
«‫یک‬‫شب‬‫که‬‫با‬‫شمعی‬‫به‬‫سراغ‬‫کورتز‬،‫رفتم‬‫از‬‫شنیدن‬‫صدای‬‫او‬‫که‬‫کمی‬‫لرزش‬‫داشت‬‫و‬‫‌گفت‬‫ی‬‫م‬«‫در‬‫تاریکی‬
‫دراز‬‫‌ام‬‫ه‬‫کشید‬‫و‬‫منتظر‬‫مرگم‬»‫ّه‬‫ک‬‫ی‬‫خوردم‬.‫نور‬‫شمع‬‫حدود‬‫نیم‬‫متری‬‫چشمانش‬‫بود‬.‫به‬‫خودم‬‫فشار‬‫آوردم‬‫و‬‫زیر‬‫لب‬
‫گفتم‬«‫مزخرف‬‫نگو‬!»‫و‬‫مثل‬‫‌ای‬‫ه‬‫‌زد‬‫ه‬‫صاعق‬‫باالی‬‫سرش‬‫ایستادم‬.‫در‬‫همۀ‬‫عمرم‬‫چیزی‬‫نزدیک‬‫به‬‫تغییرات‬‫ی‬‫که‬‫در‬
‫‌اش‬‫ه‬‫چهر‬‫پدیدار‬‫شد‬،‫‌ام‬‫ه‬‫ندید‬‫و‬‫آرزو‬‫‌کنم‬‫ی‬‫م‬‫که‬‫دیگر‬‫هرگز‬‫هم‬‫را‬‫نبینم‬.،‫آه‬‫من‬‫متأثر‬‫نشده‬،‫بودم‬‫مسح‬‫ور‬‫شده‬
‫بودم‬.‫درست‬‫انگار‬‫نقابی‬‫دریده‬‫شده‬‫باشد‬.‫بر‬‫آن‬‫چهرة‬،‫‌وار‬‫ج‬‫عا‬‫نقشی‬‫از‬‫غروری‬،‫دلگیر‬‫نیرویی‬‫ستم‬،‫گر‬‫وحشتی‬
‫مبتذل‬–‫و‬‫یأسی‬‫شدید‬‫و‬‫عمیق‬‫دیدم‬.‫آیا‬‫داشت‬‫در‬‫آن‬‫لحظۀ‬‫عالی‬‫از‬‫معرفت‬‫ناب‬‫هر‬‫یک‬‫از‬‫‌های‬‫س‬‫احسا‬‫گ‬‫ونه‬‫گون‬
،‫آرزو‬،‫وسوسه‬‫و‬‫تسلیم‬‫سراسر‬‫حیاتش‬‫را‬‫دوباره‬‫زندگی‬‫‌کرد؟‬‫ی‬‫م‬‫به‬،‫نجوا‬‫و‬‫انگار‬‫خطاب‬‫به‬‫موجودی‬‫خ‬‫یالی‬‫یا‬
‫شبحی‬‫فریاد‬‫کشید‬–‫دوبار‬‫فریاد‬‫کشید‬–‫و‬‫به‬‫فریادی‬‫که‬‫بیش‬‫از‬‫نفسی‬‫نبود‬‫گفت‬:«‫وحش‬‫ت‬!‫وحشت‬!»‫شمع‬‫را‬
‫خاموش‬‫کردم‬‫و‬‫از‬‫اتاقک‬‫بیرون‬‫آمدم‬».‫این‬‫توصیف‬‫احتضار‬،‫را‬‫آنگاه‬‫کنراد‬‫با‬‫همان‬‫نثر‬‫سرد‬‫و‬،‫سنگین‬‫و‬‫ت‬‫وصیف‬
‫ژرف‬‫و‬‫‌دهنده‬‫ن‬‫تکا‬‫تکمیل‬،‫‌کند‬‫ی‬‫م‬‫هنگامی‬‫که‬‫چند‬‫لحظه‬،‫بعد‬‫کورتس‬‫‌میرد‬‫ی‬‫م‬:
«‫همۀ‬‫زائران‬‫به‬‫بیرون‬‫هجوم‬‫بردند‬‫که‬‫تماشا‬‫کنند‬.‫من‬‫ماندم‬‫و‬‫به‬‫خوردن‬‫شامم‬‫ادامه‬‫دادم‬....‫آنجا‬‫دست‬‫کم‬‫چ‬‫راغی‬
‫بود‬‫اما‬‫بیرون‬،‫وحشیانه‬‫بسی‬‫وحشیانه‬‫تاریک‬‫بود‬...‫روز‬،‫بعد‬،‫زائران‬‫چیزی‬‫را‬‫در‬‫‌ای‬‫ه‬‫حفر‬‫گلی‬‫دفن‬‫کردند‬.‫و‬‫همراه‬
‫با‬‫آن‬‫مرا‬،‫هم‬ً‫ا‬‫تقریب‬‫به‬‫خاک‬‫سپردند‬.»
‌‫نوشته‬‫برتراند‌راس‬‫ل‬
3

9. ٩
‫درباره‬‫ا‬‫ﻳ‬‫آخـــــــــــــــرالــــــــــزمـــــــــــــــان‬ ‫ـــــــــــــنــــــــــــكـــــــــــــ‬
‫کارگردان‬‫کاپوال‬ ‫فورد‬ ‫فرانسیس‬١٩7٩ ‫امریکا‬
‫داستان‬‫از‬‫جائی‬‫آغاز‬‫می‬‫شود‬‫که‬‫به‬‫سروان‬‫ویلرد‬(‫مارتین‬‫شین‬)‫که‬‫تا‬‫به‬‫امروز‬‫به‬‫اندازه‬
‫کافی‬‫از‬‫خشونت‬‫ها‬‫و‬‫بی‬‫رحمی‬‫های‬‫غیر‬‫انسانی‬‫جنگ‬‫لطمه‬‫خورده‬‫است‬‫ماموریت‬‫داده‬
‫می‬‫شود‬‫که‬‫به‬‫جنگلی‬‫در‬‫کامبودیا‬‫رفته‬‫و‬‫سرهنگ‬‫والترکروتز‬(‫مارلون‬‫بر‬‫اندو‬)‫قهرمان‬
‫جنگی‬‫را‬‫که‬‫درون‬‫جنگل‬‫برای‬‫خودش‬‫ارتشی‬‫تشکیل‬‫داده‬‫را‬‫پیدا‬‫کرده‬‫و‬‫بک‬‫شد‬.‫این‬
‫وظیفه‬‫سرآغاز‬‫تحوالت‬‫و‬‫اتفاقات‬‫زیادی‬‫می‬‫شود‬‫که‬‫نوعی‬‫رفتن‬‫به‬‫گوشه‬‫ه‬‫ای‬‫پنهانی‬‫و‬
‫تاریکی‬‫های‬‫وجود‬‫بشر‬‫است‬.‫زمانیکه‬‫او‬‫در‬‫جنگل‬‫فرود‬‫می‬‫آید‬‫کم‬‫کم‬‫توس‬‫ط‬‫نیروهای‬
‫مرموزی‬‫در‬‫جنگل‬‫گرفتار‬‫شده‬‫تا‬‫حدی‬‫که‬‫کم‬‫کم‬‫دچار‬‫جنون‬‫می‬‫شود‬.‫همراهان‬‫وی‬
‫هم‬‫یکی‬‫یکی‬‫به‬‫قتل‬‫می‬‫رسند‬.‫همینطور‬‫که‬‫ویالرد‬‫به‬‫مسیرش‬‫ادامه‬‫می‬‫دهد‬‫ب‬‫یشتر‬‫و‬‫بیشتر‬
‫شبیه‬‫کسی‬‫می‬‫شود‬‫که‬‫برای‬‫کشتنش‬‫فرستاده‬‫شده‬‫است‬.
‫اورسن‬،‫ولز‬‫نابغۀ‬‫بزرگ‬‫سینما‬‫و‬،‫‌نویسی‬‫ه‬‫نمایشنام‬‫همواره‬‫آرزو‬‫داشت‬‫براساس‬‫رمان‬«‫دل‬‫تاریکی‬»‫اثر‬‫جوزف‬
‫کنراد‬‫فیلمی‬‫بسازد‬.«‫او‬‫حتی‬‫یک‬‫نمایشنامۀ‬‫رادیویی‬‫هم‬‫براساس‬‫کارهای‬‫کنراد‬‫تنظیم‬‫کرد‬،‫اما‬‫به‬‫اعتراف‬
‫خودش‬‫در‬‫مقابل‬‫هیبت‬‫کتاب‬‫زانو‬‫زد‬‫و‬‫هیچگاه‬‫نتوانست‬‫جرأت‬‫ساخت‬‫این‬‫اثر‬‫را‬‫به‬‫خود‬‫بدهد‬».
‫بعدها‬‫فرانسیس‬‫فورد‬،‫کوپوال‬‫کارگردان‬‫نامدار‬‫آمریکایی‬‫و‬‫خالق‬‫‌گانۀ‬‫ه‬‫س‬«‫پدرخوانده‬»،‫خطر‬‫ک‬‫رد‬‫و‬‫فیلم‬
‫‌انگیزی‬‫ت‬‫شگف‬‫براساس‬‫دل‬‫تاریکی‬‫ساخت‬.‫این‬‫فیلم‬‫با‬‫بازی‬‫مؤثر‬‫مارتین‬‫شین‬‫و‬‫مارلون‬‫ب‬،‫راندو‬‫اقتباسی‬
‫دیدنی‬‫بود‬‫و‬«‫اینک‬‫آخرالزمان‬»‫نام‬‫داشت‬.‫فیلمی‬‫که‬‫به‬‫رغم‬‫شکست‬،‫تجاری‬‫تأثیری‬‫هنری‬‫و‬‫گسترده‬‫بر‬
‫سینمای‬‫معاصر‬‫نهاد‬.
‌‫سفر‌به‌انتهای‌شب‬‌/‫محمد‌رضاپور‬/‫همشهری‬/۲‌‫شهریور‬۱۳۸۶
‫این‬‫فیلم‬۱۵۳‫دقیقه‬‫ای‬‫را‬‫که‬‫یک‬‫وقایع‬‫نگاری‬‫مفهوم‬‫گرایانه‬‫درباره‬‫جنگ‬‫ویتنام‬‫است‬،‫فرانسیس‬‫فورد‬‫کاپوال‬‫در‬‫س‬‫ال‬۱۹۷۹‫ساخته‬
‫است‬‫که‬‫موفق‬‫به‬‫دریافت‬‫نخل‬‫طالی‬‫کن‬‫و‬‫دو‬‫جایزه‬‫اسکار‬‫در‬‫همین‬‫سال‬‫شد‬.
‫این‬‫فیلم‬‫شاید‬‫در‬‫میان‬‫آثار‬‫قوی‬‫و‬‫مشابهی‬‫چون‬‫جوخه‬‫و‬‫متولد‬‫چهارم‬‫جوالی‬‫الیور‬‫استون‬،‫شکارچی‬‫گوزن‬‫مایکل‬‫چی‬،‫مینو‬‫تپه‬
‫همبرگر‬‫جان‬‫ایروین‬،‫غالف‬‫تمام‬‫فلزی‬‫استنلی‬‫کوبریک‬‫و‬...‫به‬‫لحاظ‬‫سینمایی‬‫یکی‬‫از‬‫زیباترین‬‫ها‬‫باشد‬‫که‬‫مث‬‫ل‬‫همه‬‫آنها‬‫در‬‫مرحله‬
‫اول‬‫یک‬‫شکواییه‬‫علیه‬‫جنگ‬‫و‬‫خشونت‬‫محسوب‬‫می‬‫شود‬.
‫اینک‬‫آخر‬‫الزمان‬‫براساس‬‫رمانی‬‫به‬‫اسم‬‫قلب‬‫تاریکی‬‫نوشته‬‫ژوزف‬‫کنراد‬‫ساخته‬‫شده‬‫است‬‫و‬‫برخالف‬‫چند‬‫اثر‬‫مشاب‬‫هی‬‫که‬‫ذکر‬،‫شد‬
‫پرداختی‬‫نامتعارف‬‫و‬‫دیگرگونه‬‫دارد‬.‫این‬‫فیلم‬‫در‬‫واقع‬‫از‬‫آن‬‫رئالیته‬‫تلخی‬‫که‬‫آثار‬‫کوبریک‬،‫استون‬‫و‬‫چیمین‬‫و‬‫کامال‬‫درگیرش‬،‫هستند‬
‫فاصله‬‫گرفته‬‫و‬‫داستان‬‫و‬‫مفاهیم‬‫آن‬‫را‬‫براساس‬‫چارچوبی‬‫دراماتیک‬‫بنا‬‫نهاده‬‫است‬.
‫داستان‬‫فیلم‬‫درباره‬‫کاپیتان‬‫ویالرد‬(‫مارتین‬‫شین‬)‫است‬‫که‬‫از‬‫مرکز‬‫ماموریت‬‫دارد‬‫تا‬‫برای‬‫ترور‬‫سرهنگ‬‫کاله‬‫سب‬،‫ز‬‫والتر‬‫کورتز‬(‫مارلون‬
‫براندو‬)،‫که‬‫برای‬‫خودش‬‫یک‬‫امپراتوری‬‫به‬‫راه‬‫انداخته‬،‫به‬‫کامبوج‬‫برود‬.
‫این‬‫سفر‬‫در‬‫واقع‬‫جستجویی‬‫اودیسه‬‫وار‬‫برای‬‫درک‬‫خویشتن‬‫است‬‫و‬‫پی‬‫بردن‬‫به‬‫آن‬‫چیزی‬‫که‬‫یک‬‫انسان‬‫باید‬‫در‬‫مو‬‫رد‬‫بزرگترین‬
‫معضل‬‫زمانه‬‫و‬‫اطرافش‬،‫یعنی‬‫جنگ‬‫بداند‬.‫این‬‫سفر‬‫بر‬‫محور‬‫اعمال‬‫شخصیت‬(‫ویالرد‬)‫و‬‫تاثیراتی‬‫که‬‫موقعیت‬‫و‬‫محی‬‫ط‬‫برای‬‫رسیدن‬‫او‬
‫به‬‫نوعی‬‫شهود‬‫و‬‫درک‬‫عمیق‬‫تر‬‫نسبت‬‫به‬‫فضایی‬‫که‬‫در‬‫آن‬،‫قراردارد‬‫به‬‫وجود‬‫آورده‬‫شکل‬‫گرفته‬‫است‬.
‫اما‬‫ارائه‬‫داستان‬‫در‬‫قالبی‬‫که‬‫جنگ‬‫را‬‫مورد‬‫انتقاد‬‫قرار‬‫می‬،‫دهد‬‫در‬«‫اینک‬‫آخرالزمان‬»‫متفاوت‬‫است‬.‫مهمترین‬‫شیوه‬‫ای‬‫ک‬‫ه‬‫در‬‫کلیت‬
‫کار‬‫قابل‬‫مشاهده‬‫است‬‫خلق‬‫دو‬‫فضای‬‫کامال‬‫متفاوت‬‫از‬‫نظر‬‫داستان‬،‫ساختار‬‫و‬‫محتواست‬‫که‬‫بالطبع‬‫ریتم‬‫و‬‫ضرب‬‫اهنگ‬‫و‬‫سایر‬‫عناصر‬
‫فیلم‬‫را‬‫هم‬‫تحت‬‫تاثیر‬‫خود‬‫قرار‬‫می‬‫دهد‬.
«‫اینک‬‫آخرالزمان‬»‫را‬‫از‬‫نظر‬‫فضاهای‬‫داستانی‬‫می‬‫توان‬‫شامل‬۳‫قسمت‬‫کلی‬‫دانست‬‫که‬‫ساختار‬۳‫پرده‬‫ای‬‫فیلمنامه‬‫هم‬‫کامال‬‫بر‬‫آن‬
‫انطباق‬‫می‬‫یابد‬.‫پرده‬‫اول‬‫مربوط‬‫به‬‫فضایی‬‫است‬‫که‬‫ویالرد‬‫در‬‫گروه‬‫کلنل‬‫کیلگور‬‫است‬،‫در‬‫این‬‫بخش‬‫جنگ‬‫و‬‫هم‬‫ه‬‫قهرمانانش‬‫با‬
‫زبانی‬‫غیرمتعارف‬‫که‬‫به‬‫طنز‬‫ناب‬‫و‬‫کامل‬‫گرایش‬،‫دارد‬‫مورد‬‫انتقاد‬‫قرار‬‫می‬‫گیرند‬.

10. ١٠
‫نقد‬‫ا‬‫ﻳ‬‫آخـــــــــــــــرالــــــــــزمـــــــــــــــان‬ ‫ـــــــــــــنــــــــــــــــكـــــــــــــ‬
‫‌های‬‫ه‬‫پروژ‬‫شخصی‬‫همیشه‬‫‌های‬‫ی‬‫ویژگ‬‫مشترکی‬‫دارند‬:‫از‬‫طرفی‬‫چنان‬‫وابستگی‬‫عجیبی‬‫به‬‫خالق‬‫خ‬‫ود‬‫پیدا‬‫‌کنند‬‫ی‬‫م‬
‫که‬‫بدون‬‫سایه‬‫سنگین‬‫او‬‫غیرقابل‬‫تصور‬‫به‬‫نظر‬‫‌رسند‬‫ی‬‫م‬‫و‬‫از‬‫طرف‬‫دیگر‬‫هویتی‬ً‫ال‬‫کام‬‫فردی‬‫را‬‫ب‬‫رای‬‫خود‬‫در‬‫تاریخ‬
‫سینما‬‫دست‬‫و‬‫پا‬‫‌کنند‬‫ی‬‫م‬.‫این‬‫‌ها‬‫م‬‫فیل‬‫به‬‫ما‬‫ثابت‬‫‌کنند‬‫ی‬‫م‬‫که‬‫انگیزه‬‫فردی‬‫‌ترین‬‫ی‬‫اصل‬‫توانای‬‫ی‬‫برای‬‫خلق‬‫کردن‬
‫شاهکارهایی‬‫‌همانند‬‫ی‬‫ب‬‫است‬.‫آثاری‬‫از‬‫این‬‫دست‬‫به‬‫علت‬‫وسواس‬‫غریب‬‫سازنده‬(‫که‬‫ناشی‬‫از‬‫همان‬‫وابس‬‫تگی‬‫اثر‬‫به‬
‫آفریننده‬‫اثر‬‫است‬)ً‫ال‬‫معمو‬‫آثار‬‫پر‬‫خرجی‬،‫هستند‬‫‌گرایی‬‫ل‬‫کما‬‫به‬‫شکلی‬‫بیمارگونه‬‫همه‬‫چیز‬‫را‬‫ت‬‫حت‬‫تأثیر‬‫قرار‬
،‫‌دهد‬‫ی‬‫م‬‫مشکالت‬‫فراوانی‬‫در‬‫راه‬‫تولید‬،‫دارند‬‫‌های‬‫ت‬‫شکس‬‫بزرگ‬‫تجاری‬‫را‬‫تجربه‬‫‌کنند‬‫ی‬‫م‬‫و‬‫‌ح‬‫ن‬‫درعی‬‫ال‬‫تحسین‬
‫فراوان‬‫منتقدان‬‫را‬‫نیز‬‫به‬‫همراه‬‫دارند‬.‫‌های‬‫ه‬‫نمون‬‫فراوانی‬‫از‬‫‌گونه‬‫ن‬‫ای‬‫‌ها‬‫م‬‫فیل‬‫در‬‫تاریخ‬‫سینما‬‫وجود‬‫دارد‬:‫م‬‫ا‬‫دادایو‬‫و‬‫یا‬
‫درسواوزاال‬‫‌های‬‫ه‬‫ساخت‬‫کوروساوا‬‫که‬‫فیلم‬‫اول‬‫‌ترین‬‫ی‬‫شخص‬‫فیلم‬‫کوروساوا‬‫و‬‫یا‬‫درواقع‬‫حدیث‬‫نفس‬‫آشکار‬‫اوست‬
‫و‬‫فیلم‬‫دوم‬‫محصول‬‫مشترکی‬‫با‬،‫روسیه‬‫هر‬‫دو‬‫فیلم‬‫‌طرز‬‫ه‬‫ب‬‫‌باری‬‫ف‬‫اس‬‫شکست‬‫تجاری‬‫‌خورند‬‫ی‬‫م‬‫و‬‫ک‬‫وروساوا‬‫پس‬‫از‬
‫شکست‬‫درسو‬...‫دست‬‫به‬‫خودکشی‬،‫‌زند‬‫ی‬‫م‬‫این‬‫گروه‬‫خشن‬‫‌پا‬‫ن‬‫پیک‬‫که‬‫استودیو‬‫فیلم‬‫را‬‫در‬‫زمان‬‫ن‬‫مایش‬‫نابود‬‫کرد‬
‫و‬...‫اما‬‫بدون‬‫تردید‬‫‌ترین‬‫ی‬‫‌ا‬‫ه‬‫نمون‬‫فیلم‬‫در‬‫میان‬‫این‬‫آثار‬‫اینک‬‫آخرالزمان‬‫پروژه‬‫‌ی‬‫ه‬‫‌طلبان‬‫ه‬‫جا‬‫فرانسی‬‫س‬‫فورکاپوال‬
‫است‬.
‫در‬‫‌ی‬‫ه‬‫ده‬۷۰‫سازندگان‬‫هالیوود‬‫جدید‬‫در‬‫اوج‬‫بودند‬:‫اسپیلبرگ‬‫با‬‫‌ها‬‫ه‬‫آروار‬‫و‬‫‌تی‬‫ی‬‫ئ‬‫لوکاس‬‫با‬‫جنگ‬‫ستارگان‬‫و‬
‫دیوار‬‫‌های‬‫ه‬‫نوشت‬‫آمریکایی‬‫و‬‫البته‬‫کاپوال‬‫با‬‫‌های‬‫ه‬‫پدرخواند‬‫یک‬‫و‬‫دو‬.‫این‬‫‌ها‬‫م‬‫فیل‬‫چنان‬‫موفقیتی‬‫به‬‫کاپوال‬‫بخشیده‬
‫بودند‬‫که‬‫همه‬‫او‬‫را‬‫سلطان‬‫واقعی‬‫هالیوود‬‫‌نامیدند؛‬‫ی‬‫م‬‫اما‬‫بازهم‬‫حرف‬‫و‬‫حدیث‬‫در‬‫مورد‬‫این‬‫دو‬‫فیلم‬‫که‬‫قل‬‫ه‬‫موفقیت‬
‫‌ای‬‫ه‬‫حرف‬‫و‬‫تجاری‬‫کاپوال‬‫به‬‫حساب‬‫‌آمد‬‫ی‬‫م‬‫فراوان‬‫بود‬.‫درخشش‬‫‌ها‬‫م‬‫فیل‬‫را‬‫به‬‫همه‬‫نسبت‬‫‌دادند‬‫ی‬‫م‬:‫از‬‫ب‬‫‌های‬‫ی‬‫از‬
،‫براندو‬‫دنیرو‬‫و‬‫پاچینو‬‫تا‬‫رمان‬‫ماریو‬‫پوزو‬‫و‬...(‫درواقع‬‫باید‬‫‌تر‬‫ش‬‫بی‬‫از‬‫دو‬‫دهه‬‫‌گذشت‬‫ی‬‫م‬‫تا‬‫دستاورد‬‫بزرگ‬‫کاپوال‬
‫در‬‫مقام‬‫کارگردان‬‫در‬‫این‬‫دو‬‫فیلم‬‫شناخته‬‫شود‬).‫اما‬‫سلطان‬‫دوران‬‫تازه‬‫هالیوود‬‫در‬‫سال‬۱۹۷۹‫دست‬‫به‬‫یک‬‫قمار‬
‫‌عیار‬‫م‬‫تما‬‫زد‬:‫ساختن‬‫اینک‬‫آخرالزمان‬‫با‬‫‌نامه‬‫م‬‫فیل‬‫جان‬‫میلوش‬‫و‬‫کاپوال‬‫براساس‬‫رمان‬‫معروف‬‫دل‬‫تاری‬‫کی‬‫کنراد‬
‫نوشته‬‫شد‬‫و‬‫قرار‬‫شد‬‫فیلیپین‬‫به‬‫عنوان‬‫لوکیشن‬‫مورد‬‫استفاده‬‫قرار‬،‫گیرد‬‫البته‬‫نباید‬‫از‬‫یاد‬‫برد‬‫که‬‫ساخته‬‫شدن‬‫این‬‫فیلم‬
‫تا‬‫حدی‬‫به‬‫موفقیت‬‫بزرگ‬‫و‬‫باورنکردنی‬‫شکارچی‬‫گوزن‬‫ساخته‬‫مایکل‬‫چمینو‬‫در‬‫سال‬۱۹۷۸(‫یعنی‬‫یک‬‫سال‬
‌‫ل‬‫قب‬....‫ر‬‫از‬‫اینک‬...)‫باز‬‫‌گردد‬‫ی‬‫م‬‫که‬‫بار‬‫دیگر‬‫ویتنام‬‫را‬‫وارد‬‫ماجرا‬‫کرد‬.‫در‬‫هالیوود‬‫هرکس‬‫که‬‫‌ن‬‫م‬‫فیل‬‫امه‬‫را‬‫خواند‬
‫سعی‬‫در‬‫منصرف‬‫کردن‬‫کاپوال‬‫از‬‫ساختن‬‫این‬‫فیلم‬‫کرد‬‫از‬‫استاد‬‫راجر‬‫کورمن‬‫تا‬‫دوستان‬‫قدیمی‬‫جو‬‫رج‬‫لوکاس‬‫و‬
،‫اسپیلبرگ‬‫اما‬‫کاپوال‬‫تصمیم‬‫گرفته‬‫بود‬‫فیلم‬‫خودش‬‫را‬‫بسازد‬.‫مشکالت‬‫عجیب‬‫و‬‫غریب‬‫محل‬،‫سکته‬‫قلبی‬‫مارتین‬
،‫شین‬‫اطوارهای‬‫دایمی‬‫براندو‬‫و‬‫‌ی‬‫ه‬‫هزین‬‫سنگین‬‫پروژه‬‫زمان‬‫‌برداری‬‫م‬‫فیل‬‫را‬‫از‬۱۷‫هفته‬‫مقرر‬‫به‬۱۶‫ماه‬‫کشاند‬‫و‬
‫‌ی‬‫ه‬‫بودج‬‫فیلم‬‫را‬‫از‬۱۲‫میلیون‬‫دالر‬‫به‬۳۱‫میلیون‬‫دالر‬‫رساند‬‫و‬‫کاپوال‬‫قماری‬‫که‬‫بر‬‫سر‬‫آینده‬‫‌ای‬‫ه‬‫حرف‬،‫خود‬‫پ‬‫ول‬‫و‬...
‫آغاز‬‫کرده‬‫بود‬‫را‬‫باخته‬.‫فیلم‬‫شکست‬‫‌باری‬‫ه‬‫فاجع‬‫خورد‬‫و‬‫کمپانی‬‫کامپوال‬‫ورشکسته‬‫شد‬‫و‬‫به‬‫ل‬‫حاظ‬‫روانی‬‫مشکالت‬
‫‌ای‬‫ه‬‫عدید‬‫پیدا‬‫کرد؛‬‫اما‬‫زمان‬‫باید‬‫‌گذشت‬‫ی‬‫م‬‫تا‬‫ما‬‫دریابیم‬‫‌چه‬‫ن‬‫آ‬‫که‬‫در‬‫زمان‬‫دو‬‫ساعت‬‫پانزده‬‫دقیقه‬(‫و‬‫ا‬ً‫ا‬‫خیر‬‫بیش‬‫از‬
‫سه‬‫ساعت‬‫از‬‫پیش‬‫چشم‬‫ما‬‫‌گذرد‬‫ی‬‫م‬‫یک‬‫‌عیار‬‫م‬‫تما‬‫است؛‬‫حاال‬‫دیگر‬‫اینک‬‫آخرالزمان‬‫طرفداران‬‫ویژه‬‫خو‬‫د‬‫را‬‫به‬
‫دست‬‫آورده‬‫و‬‫در‬‫‌های‬‫ت‬‫فهرس‬‫انتخابی‬‫منتقدان‬‫جایگاهی‬‫درخور‬‫دارد؛‬‫اما‬‫به‬‫راستی‬‫در‬‫این‬‫فیلم‬‫چه‬‫اتف‬‫اقی‬‫‌افتد؟‬‫ی‬‫م‬
‫برتراند‬‫راسل‬‫زمانی‬،‫‌تر‬‌‫ش‬‫بی‬‫درباره‬‫رمان‬‫دل‬‫تاریکی‬(۱۸۹۹)‫گفته‬‫بود‬‫میان‬‫‌های‬‫ه‬‫نوشت‬‫کنراد‬‫بیش‬‫از‬‫همه‬‫شی‬‫فته‬
‫داستان‬‫وحشتناکش‬‫دل‬‫تاریکی‬‫بودم‬‫که‬‫به‬‫گمان‬‫من‬‫‌تر‬‫ع‬‫جام‬‫از‬،‫همه‬‫فلسفه‬‫او‬‫را‬‫در‬‫باب‬‫زندگی‬‫ب‬‫یان‬‫‌کند‬‫ی‬‫م‬.‫حاال‬
‫‌دانم‬‫ی‬‫نم‬‫چقدر‬‫همین‬‫جمله‬‫البته‬‫با‬‫تعویض‬‫چند‬‫کلمه‬‫در‬‫مورد‬‫کاپوال‬‫صادق‬‫است؟‬‫آیا‬‫اینک‬‫آخرالزم‬‫ان‬‫هم‬
‫‌ی‬‫ه‬‫فلسف‬‫او‬‫را‬‫در‬‫باب‬‫زندگی‬‫بیان‬‫‌کند؟‬‫ی‬‫م‬‫با‬‫توجه‬‫به‬‫کارنامه‬ً‫ا‬‫واقع‬‫مغشوش‬‫او‬(‫به‬‫استثنای‬‫چن‬‫د‬‫مورد‬)‫پاسخ‬‫چندان‬
‫صریحی‬‫به‬‫این‬‫پرسش‬‫‌توان‬‫ی‬‫نم‬،‫داد‬‫اما‬‫به‬‫هرحال‬‫کاپوال‬‫درواقع‬‫در‬‫این‬‫فیلم‬ً‫ا‬‫دقیق‬‫‌طور‬‫ن‬‫هما‬‫با‬‫رمان‬‫ک‬‫نراد‬‫برخورد‬
‫‌کند‬‫ی‬‫م‬‫که‬‫‌تر‬‫ش‬‫پی‬‫از‬‫این‬‫با‬‫رمان‬‫پوزو‬‫کرده‬‫بود‬.‫او‬‫‌بندی‬‫ن‬‫استخوا‬‫رمان‬‫را‬‫حفظ‬‫‌کند‬‫ی‬‫م‬‫اما‬‫کشش‬‫د‬‫راماتیک‬‫را‬‫بر‬
‫مبنایی‬‫دیگر‬‫و‬ً‫ال‬‫کام‬‫کاپوالیی‬‫بنا‬‫‌کند‬‫ی‬‫م‬.‫اگر‬‫رمان‬‫پوزو‬‫وجه‬‫اصلی‬‫خود‬‫را‬‫در‬‫همان‬‫داستان‬‫ظهور‬‫و‬‫سقوط‬‫مافیا‬
‫‌وجو‬‫ت‬‫جس‬،‫‌کرد‬‫ی‬‫م‬‫کاپوال‬‫مجموعه‬‫روابط‬‫یک‬‫خانواده‬‫مافیایی‬‫را‬‫نیز‬‫به‬‫یکی‬‫از‬‫نکات‬‫اصلی‬‫بدل‬‫م‬‫‌کند‬‫ی‬‫و‬‫روان‬

11. ١١
‫هرکدام‬‫از‬‫‌ها‬‫ت‬‫شخصی‬‫را‬‫نیز‬‫کالبدشکافی‬‫‌کند‬‫ی‬‫م‬‫و‬‫‌حال‬‫ن‬‫درعی‬‫ارتقاء‬‫ژانر‬‫را‬‫نیز‬‫هدف‬‫‌گیرد‬‫ی‬‫م‬.‫این‬‫ک‬‫آخرالزمان‬
‫نیز‬‫با‬‫‌که‬‫ن‬‫آ‬‫درباره‬‫جنگ‬‫ویتنام‬‫است‬‫کنکاشی‬‫سترگ‬‫‌ی‬‫ه‬‫دربار‬‫تأثیرهای‬‫متقابل‬‫جنگ‬‫و‬‫روان‬‫سری‬‫هم‬‫هست‬(‫این‬
‫تنها‬‫یکی‬‫از‬‫‌های‬‫ه‬‫جنب‬‫فیلم‬‫است‬)‫و‬‫همان‬‫ارتقاء‬‫ژانر‬‫نیز‬‫پس‬‫از‬‫شکارچی‬‫گوزن‬،‫چمینو‬‫وجود‬‫دارد‬.‫حا‬‫ال‬‫با‬‫‌چه‬‫ن‬‫آ‬
‫که‬‫پیش‬‫از‬‫این‬‫گفته‬‫شد‬‫شاید‬‫وارد‬‫شدن‬‫به‬‫جزییات‬‫راهگشاتر‬‫باشد‬‫چرا‬‫که‬‫فیلم‬‫با‬‫‌ه‬‫س‬‫سکان‬‫ای‬‫سمبولیک‬‫و‬
‫سورئال‬(‫که‬‫بررسی‬‫‌ی‬‫ه‬‫‌جانب‬‫ه‬‫هم‬‫‌ها‬‫ن‬‫آ‬‫در‬‫این‬‫مجال‬‫غیرممکن‬‫است‬)‫به‬‫یکی‬‫از‬‫‌های‬‫م‬‫فیل‬‫پیچیده‬‫دو‬‫دهه‬‫‌ی‬‫اخیر‬‫بدل‬
‫شده‬‫است‬.
‫فیلم‬‫با‬‫صدای‬‫خارج‬‫از‬‫کادر‬‫هلیکوپترها‬‫که‬‫بعدتر‬‫وارد‬‫کادر‬،‫‌شوند‬‫ی‬‫م‬‫نمایی‬‫دور‬‫از‬‫جنگلی‬‫که‬‫ن‬‫اگهان‬‫به‬‫آتش‬
‫کشیده‬‫‌شود‬‫ی‬‫م‬‫و‬‫صدای‬‫جیمز‬‫موریسون‬‫که‬‫‌خواند‬‫ی‬‫م‬‫آغاز‬‫‌شود‬‫ی‬‫م‬‫و‬‫سپس‬‫این‬‫تصاویر‬‫روی‬‫‌ی‬‫ه‬‫چهر‬‫وی‬‫الرد‬
‫مارتین‬‫شین‬‫سوپرایمپوز‬‫‌شوند‬‫ی‬‫م‬.‫آیا‬‫این‬‫تصاویر‬‫کابوس‬‫او‬‫هستند؟‬‫رویاهایش؟‬‫خاطراتش؟‬‫ما‬‫هی‬‫چ‬‫چیز‬‫‌دانیم‬‫ی‬‫نم‬.
‫او‬‫سپس‬‫‌گوید‬‫ی‬‫م‬‫وقتی‬‫در‬‫شهر‬‫است‬‫‌خواهد‬‫ی‬‫م‬‫در‬‫جنگل‬‫باشد‬‫و‬‫برعکس‬‫و‬‫سپس‬‫آینه‬‫اتاقش‬‫را‬‫‌ش‬‫ی‬‫م‬‫کند‬.‫این‬
‫‌ها‬‫ه‬‫نشان‬‫ویالر‬‫را‬‫در‬‫شرایط‬‫‌زمانی‬‫ی‬‫ب‬‫و‬‫‌مکانی‬‫ی‬‫ب‬‫مطلق‬‫قرار‬‫‌دهند‬‫ی‬‫م‬‫فصل‬‫افتتاحیه‬‫تعریف‬‫دقیق‬‫ی‬‫از‬‫زمان‬‫و‬‫مکان‬‫به‬
‫دست‬،‫‌دهد‬‫ی‬‫نم‬‫هرچند‬‫به‬‫سایگون‬‫اشاره‬‫‌شود‬‫ی‬‫م‬‫اما‬‫گفتار‬‫متن‬‫محیطی‬‫دوزخی‬‫و‬ً‫ال‬‫کام‬‫استعاری‬‫‌س‬‫ی‬‫م‬،‫ازند‬‫و‬‫بعد‬
‫‌شود‬‫ی‬‫م‬‫به‬‫شکستن‬‫آینه‬‫اشاره‬‫کرد‬‫که‬‫در‬‫آن‬‫ویالرد‬‫به‬‫شکلی‬‫نمادین‬‫خود‬‫را‬‫از‬‫بین‬‫‌برد‬‫ی‬‫م‬.‫در‬‫ظاه‬‫ر‬‫فیلم‬‫تازه‬‫آغاز‬
‫شده‬‫اما‬‫موریسون‬‫به‬‫ما‬‫‌گوید‬‫ی‬‫م‬:‫این‬‫پایان‬‫است‬‫و‬‫در‬‫چنین‬‫شرایطی‬‫است‬‫که‬‫سفر‬‫معنوی‬‫ویالرد‬‫آغاز‬‫‌شود؛‬‫ی‬‫م‬
‫ویالرد‬‫مأمور‬‫‌شود‬‫ی‬‫م‬‫تا‬‫کورتز‬(‫مارلون‬‫براندو‬)،‫‌دار‬‫ه‬‫درج‬‫یاغی‬‫را‬‫از‬‫بین‬‫ببرد‬.‫او‬‫در‬‫طول‬‫سفر‬‫همواره‬‫به‬‫کورتر‬
‫فکر‬،‫‌کند‬‫ی‬‫م‬‫صدای‬‫او‬‫‌چون‬‫م‬‫ه‬‫یک‬‫مرد‬‫روحانی‬‫به‬‫ویالرد‬،‫رسیده‬‫پرونده‬‫کورتز‬‫به‬‫کتاب‬‫بالینی‬‫ا‬‫و‬‫تبدیل‬‫شده‬‫و‬
‫سپس‬‫به‬‫خود‬‫او‬،‫‌رسد‬‫ی‬‫م‬‫دکوپاژ‬‫و‬‫مضمون‬‫‌های‬‫ل‬‫فص‬‫پایانی‬ً‫ال‬‫کام‬‫در‬‫کار‬‫ساختن‬‫یک‬‫تصویر‬‫غیر‬‫زمینی‬‫از‬‫براندو‬
‫هستند‬.‫‌ای‬‫ه‬‫چهر‬‫که‬‫برای‬‫اولین‬‫بار‬‫دیده‬‫‌شود‬‫ی‬‫م‬‫و‬‫تا‬‫‌ها‬‫ت‬‫مد‬‫در‬‫تاریکی‬،‫‌ماند‬‫ی‬‫م‬(‫در‬‫جایی‬‫از‬‫فیلم‬‫همراه‬‫ویالرد‬‫به‬
‫او‬‫‌گوید‬‫ی‬‫م‬:‫این‬‫یارو‬‫از‬‫خودش‬‫یه‬‫بت‬‫ساخته‬‫و‬‫بقیه‬‫‌پرستنش‬‫ی‬‫م‬)‫براندو‬‫یک‬‫شمایل‬‫مذهبی‬‫کامل‬‫ا‬‫ست‬‫و‬‫درنهایت‬
‫در‬‫یک‬‫توافق‬‫دوجانبه‬‫با‬‫ویالرد‬‫توسط‬‫او‬‫کشته‬‫‌شود‬‫ی‬‫م‬.‫فقط‬‫کافیست‬‫به‬‫تدوین‬‫موازی‬‫نذر‬‫مذ‬‫هبی‬‫بومیان‬‫و‬‫کشته‬
‫شدن‬‫کورتز‬‫دقت‬‫کنید‬‫و‬‫البته‬‫باز‬‫هم‬‫به‬‫صدای‬‫موریسون‬‫که‬‫از‬‫کشتن‬‫پدر‬‫‌گوید‬‫ی‬‫م‬‫همه‬‫‌ها‬‫ن‬‫ای‬‫ما‬‫ر‬‫ا‬‫با‬‫یک‬‫سفر‬
‫تناسخ‬‫مواجه‬،‫‌کند‬‫ی‬‫م‬‫سفری‬‫با‬‫همه‬‫‌هایش‬‫ی‬‫سخت‬‫که‬‫ویالرد‬‫را‬‫به‬‫جایی‬‫متفاوت‬‫از‬‫گذشته‬،‫‌برد‬‫ی‬‫م‬‫و‬‫البته‬‫ما‬‫را‬‫هم؛‬
‫و‬‫به‬‫‌ترتیب‬‫ن‬‫همی‬‫هر‬‫مرحله‬‫از‬‫سفر‬‫را‬‫‌توان‬‫ی‬‫م‬‫به‬‫شکلی‬‫سمبولیستی‬‫به‬‫یکی‬‫از‬‫مراحل‬‫سفر‬‫معن‬‫وی‬‫منتسب‬‫کرد‬.
‫حاال‬‫بیاید‬‫همه‬‫چیز‬‫را‬‫از‬‫اول‬‫آغاز‬‫کنیم‬‫و‬‫اینک‬‫آخرالزمان‬‫را‬‫در‬‫قالب‬‫ژانری‬‫متفاوت‬‫محک‬‫بزنیم‬:‫ژانر‬‫ن‬‫وار‬.‫فیلم‬
‫کاپوال‬‫‌هیچ‬‫ی‬‫ب‬‫تردید‬‫‌های‬‫ه‬‫نشان‬‫مشخصی‬‫از‬‫این‬‫ژانر‬‫را‬‫در‬‫خود‬‫دارد‬.‫در‬‫ابتدا‬‫با‬‫یک‬‫قهرمان‬‫منزوی‬‫سر‬‫و‬‫کار‬‫داریم‬
‫که‬‫بعدها‬‫‌فهمیم‬‫ی‬‫م‬‫یک‬‫قاتل‬‫‌ای‬‫ه‬‫حرف‬‫است‬(‫به‬‫‌های‬‫ف‬‫حر‬‫هریسون‬‫هورد‬‫در‬‫کمپ‬‫نیروی‬‫هوایی‬‫دقت‬‫کن‬‫ید‬).‫او‬‫در‬
‫ابتدا‬ً‫ال‬‫کام‬‫هرز‬‫رفته‬‫به‬‫نظر‬‫‌رسد‬‫ی‬‫م‬‫و‬‫‌صبرانه‬‫ی‬‫ب‬‫منتظر‬‫گرفتن‬‫مأموریت‬،‫است‬‫ویالرد‬‫از‬‫آن‬‫دست‬‫قهرمانانی‬‫است‬
‫که‬‫تنها‬‫هویت‬‫خویش‬‫را‬‫در‬‫انجام‬‫مأموریت‬‫باز‬‫‌یابند‬‫ی‬‫م‬‫و‬‫در‬‫غیر‬‫این‬‫صورت‬‫هیچ‬‫هستند‬(‫‌تری‬‫ی‬‫‌ا‬‫ه‬‫نمون‬‫ن‬‫قهرمان‬
‫شرلوک‬‫هلمز‬‫است‬‫که‬‫در‬‫صورت‬‫نداشتن‬‫پرونده‬‫از‬‫کوکائین‬‫استفاده‬‫‌کرد‬‫ی‬‫م‬)‫ویالرد‬‫در‬‫جایی‬‫از‬‫ف‬‫یلم‬‫‌گوید‬‫ی‬‫م‬:
‫مأموریت‬‫را‬‫قبول‬،‫کردم‬‫کار‬‫دیگری‬‫هم‬‫‌تونستم‬‫ی‬‫نم‬‫انجام‬‫بدم‬‫و‬‫درنهایت‬‫نیز‬‫موفق‬‫‌شود‬‫ی‬‫م‬‫مأموریت‬‫را‬‫به‬‫پایان‬
،‫برساند‬‫ویالرد‬‫مانند‬‫‌ی‬‫ه‬‫هم‬‫‌های‬‫ن‬‫قهرما‬‫نوار‬‫در‬‫پایان‬‫به‬‫مکانی‬‫نامعلوم‬‫‌رود‬‫ی‬‫م‬‫تا‬‫مأموریتی‬‫دیگر‬.
‫به‬‫نوعی‬‫دیگر‬‫هم‬‫‌توان‬‫ی‬‫م‬‫این‬‫شاهکار‬‫‌های‬‫ل‬‫سا‬‫پایانی‬‫‌ی‬‫ه‬‫ده‬۷۰‫را‬‫بررسی‬‫کرد‬.‫روایت‬‫‌ای‬‫ه‬‫مستندگون‬‫از‬‫جنگ‬
‫ویتنام‬.‫‌های‬‫ه‬‫صحن‬‫باشکوه‬‫جنگ‬‫در‬‫این‬‫فیلم‬‫نوعی‬‫از‬‫‌شناسی‬‫ی‬‫زیبای‬‫جنگ‬‫را‬‫به‬‫ذهن‬‫تحمیل‬‫‌ک‬‫ی‬‫م‬‫نند‬‫که‬‫تاکنون‬‫در‬
‫فیلم‬‫دیگری‬‫دیده‬،‫نشده‬‫استورارو‬(‫‌برداری‬‫م‬‫فیل‬‫کاپوال‬)‫که‬‫اسکار‬‫را‬‫نیز‬‫برای‬‫این‬‫فیلم‬‫دریاف‬‫ت‬‫کرد‬‫شکوه‬‫و‬‫عظمتی‬
‫را‬‫به‬‫پرده‬‫‌کشاند‬‫ی‬‫م‬‫که‬‫یادآور‬‫دوران‬‫درخشان‬‫همکاریش‬‫با‬‫برتولوجی‬‫کبیر‬‫است‬.‫کورتز‬‫در‬‫پای‬‫ان‬‫زندگیش‬‫وقت‬
‫‌گوید‬‫ی‬‫م‬،‫توحشت‬،‫وحشت‬‫آیا‬‫همین‬‫دو‬‫کلمه‬‫تفسیر‬‫کل‬‫فیلم‬،‫نیست‬‫وحشت‬‫تنهایی‬،‫ویالرد‬‫و‬‫حشت‬‫‌آمیز‬‫ن‬‫جنو‬
‫کورتر‬‫و‬‫وحشت‬‫کاپوال‬‫از‬‫فیلمی‬‫که‬‫‌سرانجام‬‫ی‬‫ب‬‫به‬‫نظر‬‫‌رسید‬‫ی‬‫م‬‫و‬‫در‬،‫آخر‬‫عاقبت‬‫به‬‫خیر‬‫شد‬.
‫کاوه‌جاللی‬
‫نشریه‌سینمای‌نو‬

12. ١2
‫از‬‫هنگام‬‫به‬‫روی‬‫پرده‬‫رفتن‬‫نسخه‬‫جدید‬‫اینک‬‫آخرالزمان‬‫اثر‬‫حماسی‬‫فرانسیس‬‫فورد‬‫کاپوال،به‬‫دنبال‬‫نقدی‬‫مناسب‬‫ب‬‫رای‬‫آن‬‫بودم‬.‫آغاز‬
‫جنگ‬‫نابرابر‬‫با‬‫دخالت‬‫ارتش‬‫آمریکا‬‫در‬‫ویتنام‬‫هم‬‫بعد‬‫تازه‬‫ای‬‫به‬‫نمایش‬‫اینک‬‫آخرالزمان‬‫بخشید‬.‫در‬‫همین‬‫گیرودار،ب‬‫ه‬‫صورت‬‫کامال‬
‫اتفاقی‬‫به‬‫متنی‬‫برخوردم‬‫از‬‫فیلیپ‬‫نویس‬‫فیلمساز‬‫سرشناس‬‫استرالیایی‬‫و‬‫خالق‬‫آثاری‬‫چون‬‫بازیهای‬‫میهن‬‫پرستا‬‫نه‬‫درباره‬‫ارتش‬‫آزادیخواه‬
‫ایرلند،حصار‬‫ضد‬‫خرگوش‬‫که‬‫در‬‫گذشته‬‫جشنواره‬‫فیلم‬‫فجر‬‫به‬‫روی‬‫پرده‬‫رفت‬‫و‬‫البته‬‫آمریکایی‬‫آرام‬‫با‬‫نقش‬‫آفری‬‫نی‬‫اثر‬‫گذار‬‫و‬‫خیره‬
‫کننده‬‫مایکل‬‫کین‬‫که‬‫او‬‫را‬‫تا‬‫نامزدی‬‫در‬‫جایزه‬‫اسکار‬‫هم‬‫پیش‬‫برد‬.‫به‬‫این‬‫فکر‬‫افتادم‬‫که‬‫واقعا‬‫چه‬‫کسی‬‫مناسب‬‫تر‬‫از‬‫خود‬‫نویس‬‫می‬‫تواند‬
‫درباره‬‫اینک‬‫آخرالزمان‬‫نظر‬‫بدهد؟این‬‫نکته‬‫را‬‫هم‬‫نباید‬‫از‬‫نظر‬‫دور‬‫داشت‬‫که‬‫فیلم‬‫کاپوال‬‫اقتباسی‬‫است‬‫از‬‫رمان‬‫کالس‬‫یک‬‫و‬‫قرن‬‫بیستمی‬
‫جوزف‬‫کنراد‬‫با‬‫نام‬«‫دل‬‫تاریکی‬»‫که‬‫داستان‬‫آن‬‫در‬‫دوران‬‫جنگ‬‫ویتنام‬‫می‬‫گذرد‬.‫فیلم‬‫جدید‬‫فیلیپ‬‫نویس‬‫هم‬‫براساس‬‫ر‬‫مان‬‫سال‬۱۹۵۵
‫گراهام‬‫گرین‬‫نامدار‬‫به‬‫همین‬‫نام‬‫ساخته‬‫شده‬‫و‬‫داستان‬‫آن‬‫مربوط‬‫به‬‫ویتنام‬‫ویران‬‫از‬‫جنگ‬‫است‬‫که‬‫برای‬‫استقالل‬‫تالش‬‫می‬‫کند‬‫به‬‫عقیده‬
‫شما‬‫آیا‬‫انتخاب‬‫این‬‫فیلمساز‬‫سرشناس‬‫برای‬‫صحبت‬‫کردن‬‫درباره‬‫اینک‬‫آخر‬‫الزمان‬‫فرانسیس‬‫فورد‬‫کاپوال‬‫انتخاب‬‫ی‬‫مناسب‬‫و‬‫هوشمندانه‬‫به‬
‫نظر‬‫نمی‬‫رسد؟شاید‬‫او‬‫به‬‫واسطه‬‫نقد‬‫فیلم‬‫کاپوال‬‫به‬‫نوعی‬‫آمریکایی‬‫آرام‬‫خود‬‫را‬‫نیز‬‫به‬‫بوته‬‫نقد‬‫بگذارد‬.‫در‬‫هر‬،‫حال‬‫شیفتگی‬‫نویس‬‫در‬
‫مورد‬‫دخالت‬‫ایاالت‬‫متحده‬‫در‬‫جنگ‬‫ویتنام‬‫چنان‬‫قدیمی‬‫و‬‫عمیق‬‫است‬‫که‬‫این‬‫شیفتگی‬‫امروز‬‫هم‬‫پس‬‫از‬‫گذشت‬‫سالها‬‫با‬‫کوچکترین‬
‫اشاره‬‫ای‬‫به‬‫همراه‬‫خاطرات‬‫عجیب‬‫یکی‬‫از‬‫روزهای‬‫سال‬۱۹۷۹‫درهم‬‫پیچیده‬‫و‬‫به‬‫بیرون‬‫می‬‫تراود‬:
‫روزی‬‫را‬‫که‬‫برای‬‫تماشای‬‫اینک‬‫آخرالزمان‬»‫راهی‬‫سینما‬‫شدم،به‬‫خوبی‬‫به‬‫یاد‬‫می‬‫آورم‬.‫چرا‬‫که‬‫فیلم‬‫از‬‫زاویه‬‫دید‬‫فرانسیس‬‫فورد‬‫کاپوال‬‫به‬
‫جنگ‬‫می‬‫نگریست‬.‫به‬‫همین‬‫دلیل‬‫بود‬‫که‬‫در‬‫همان‬‫روز‬‫اول‬‫اکران‬‫برای‬‫دیدن‬‫فیلم‬‫به‬‫یک‬‫مجموعه‬‫بزرگ‬‫سینمایی‬‫در‬‫خی‬‫ابان‬‫جرج‬‫شهر‬
‫سیدنی‬‫رفتم‬‫و‬‫آن‬‫را‬‫یکبار‬‫در‬‫ساعت‬‫یازده‬‫دیدم‬.‫بعد‬‫بیرون‬‫آمدم‬‫و‬‫دوباره‬‫ساعت‬‫دو‬‫به‬‫داخل‬‫سالن‬‫تاریک‬‫سینما‬‫بازگ‬‫شتم‬.‫ساعت‬‫پنج‬‫و‬
‫هشت‬‫هم‬‫دوبار‬‫دیگر‬‫فیلم‬‫را‬‫دیدم‬.‫حدس‬‫می‬‫زنم‬‫دوبار‬‫اول‬‫برای‬‫دیدن‬‫کوپوال‬‫رفتم‬‫و‬‫دوبار‬‫آخر‬‫برای‬‫شنیدن‬‫موسیقی‬‫و‬‫تجربه‬‫یک‬
‫حس‬‫شاعرانه‬.‫بله،من‬‫یک‬‫فیلم‬۱۵۳‫دقیقه‬‫ای‬‫را‬‫چهار‬‫مرتبه‬‫و‬‫آن‬‫هم‬‫تنها‬‫در‬‫عرض‬‫یک‬‫روز‬‫تماشا‬‫کردم‬.‫حسابی‬‫گیج‬‫شده‬‫بودم‬.‫ول‬‫ی‬
‫فیلم،درسهای‬‫بسیاری‬‫درباره‬‫ارائه‬‫صحیح‬‫یک‬‫داستان‬‫درام‬‫بر‬‫روی‬‫پرده‬‫به‬‫من‬‫آموخت‬.‫همانجا‬‫دانستم‬‫که‬‫شنیدن،هرگز‬‫به‬‫پای‬‫دیدن‬
‫نمی‬،‫رسد‬‫حتی‬‫اگر‬‫یکی‬‫داستان‬‫و‬‫رویدادهای‬‫فیلم‬‫را‬‫تماما‬‫با‬‫همه‬‫دیالوگها‬‫برایتان‬‫تعریف‬‫کند‬.‫البته،آنچه‬‫مرا‬‫وادار‬‫به‬‫تماشای‬‫چهار‬‫باره‬
‫فیلم‬‫اصلی‬(‫نه‬‫نسخه‬‫به‬‫نمایش‬‫درآمده‬‫در‬‫سال‬۲۰۰۲)‫آن‬‫هم‬‫در‬‫طی‬‫یک‬‫روز‬‫کرد،نه‬‫فیلمبرداری‬‫هیجان‬‫انگیز‬‫و‬‫نفس‬‫گیر‬‫ویتوریو‬
‫استورارو،نه‬‫بازیهای‬‫درخشان‬‫و‬‫به‬‫یادماندنی‬‫مارتین‬‫شین،مارلون‬‫براندو‬‫و‬‫رابرت‬‫دووال‬‫و‬‫نه‬‫حتی‬‫فصل‬‫درخشان‬‫حمله‬(‫ب‬‫ه‬‫تصویر‬‫صفحه‬
‫مراجعه‬‫شود‬)‫به‬‫روستا،بلکه‬‫کار‬‫فوق‬‫العاده‬‫والتر‬‫مرچ،در‬‫تدوین‬‫صدا‬‫بود‬‫که‬‫برای‬‫آن‬‫برنده‬‫اسکار‬‫نیز‬‫شد‬.‫فیلم‬‫در‬‫ا‬‫سترالیا‬‫بر‬‫روی‬‫نوار‬
‫هفتاد‬‫میلیمتری‬‫ظاهر‬‫شد‬‫و‬‫به‬‫نمایش‬‫درآمد‬‫و‬‫برایش‬‫صدای‬‫استریوفونیک‬‫مغناطیسی‬‫در‬‫شش‬‫باند‬‫تعبیه‬‫کردند‬.‫گرچه‬‫ما‬‫امروز‬‫از‬‫این‬
‫فناوری‬‫برای‬‫صدا‬‫و‬‫موسیقی‬‫بهره‬‫می‬‫بریم،ولی‬‫تا‬‫پیش‬‫از‬‫به‬‫وجود‬‫آمدن‬‫صدای‬،‫دیجیتال‬‫فیلمهما،معموال‬۳۵‫میلیمتری‬‫فیلمبرداری‬‫شده‬‫و‬
‫سپس‬‫بر‬‫روی‬‫نوار‬.‫هفتاد‬‫میلیمتری‬‫ظاهر‬‫می‬‫شدند‬‫که‬‫بسیار‬‫عریض‬‫تر،با‬‫قاب‬‫بزرگتر‬‫و‬‫یک‬‫تصویر‬‫طبیعتا‬‫دی‬‫نامیک‬‫تر‬‫بود‬.‫این‬‫اندازه‬‫بزرگ‬
‫نوار‬‫فیلم،به‬‫فیلمساز‬‫و‬‫گروه‬‫او‬‫اجازه‬‫می‬‫داد‬‫تا‬‫در‬‫حاشیه‬،‫نوار‬‫کارهای‬‫صوتی‬‫و‬‫مغناطیسی‬‫فراوانی‬‫انجام‬‫دهند‬.‫به‬‫همین‬‫د‬‫لیل‬‫صدای‬‫شش‬
‫بانده‬‫سراوند‬‫به‬‫بینده‬‫حس‬‫جدا‬‫شدن‬‫خارق‬‫العاده‬‫از‬‫محیط‬‫اطراف‬‫در‬‫سینما‬‫می‬‫بخشد‬.‫در‬‫واقع،این‬‫فناوری‬‫تنها‬‫یک‬‫بخش‬‫از‬‫نکته‬‫های‬‫فیلم‬
‫بود‬‫که‬‫البته‬‫از‬‫میانه‬‫های‬‫دهه‬‫شصت‬‫میالدی‬‫در‬‫آثار‬‫سینمایی‬‫به‬‫کار‬‫گرفته‬‫می‬‫شد‬‫و‬‫چیز‬‫جدیدی‬‫به‬‫شمار‬‫نمی‬‫رفت‬.‫و‬‫لی‬‫روش‬
‫شگفت‬‫انگیز‬‫به‬‫کار‬‫گرفته‬‫شده‬‫توسط‬‫مرچ‬‫و‬‫کاپوال‬‫در‬‫فیلم‬‫این‬‫بود‬‫که‬‫آنها‬‫اساسا‬‫یک‬‫فیلمنامه‬‫جایگزین‬‫ن‬‫وشته‬‫بودند‬.‫صدا‬‫در‬‫فیلم‬‫مثل‬
‫موسیقی‬‫گاهی‬‫برای‬‫تاءکید‬‫بر‬‫داستانی‬‫به‬‫کار‬‫می‬‫رفت‬‫که‬‫شما‬‫در‬‫حال‬‫تماشای‬‫آن‬‫هستید‬‫و‬‫گاهی‬‫اصال‬‫یک‬‫داستان‬‫جداگانه‬‫عرضه‬
‫می‬‫کرد‬.‫بسیاری‬‫از‬‫واکنشهای‬‫احساسی‬‫من‬‫نسبت‬‫به‬‫فیلم‬‫از‬‫آن‬‫قمست‬‫از‬‫صدای‬‫فیلم‬‫سرچشمه‬‫می‬‫گرفت‬‫که‬‫نه‬‫دیال‬‫وگ‬‫بود‬‫و‬‫نه‬
‫موسیقی؛یعنی‬‫جلوه‬‫های‬‫صوتی‬‫و‬‫خلق‬‫محیطی‬‫که‬‫داستان‬‫را‬‫به‬‫جلو‬‫می‬‫راند‬.‫بهترین‬‫مثال‬‫برای‬‫این‬‫تجربه،همانجایی‬‫اس‬‫ت‬‫که‬‫مارتین‬‫شین‬‫به‬
‫همراه‬‫یارانش‬‫وارد‬‫منطقه‬‫وحشتناک‬‫دولونگ‬‫می‬‫شوند‬‫تا‬‫در‬‫محلی‬‫نزدیک‬‫یک‬‫منطقه‬‫غیر‬‫نظامی‬‫پلی‬‫بر‬‫روی‬‫رودخانه‬‫بز‬‫نند‬.‫در‬‫آنجا‬
‫دنیایی‬‫کامال‬‫بکر،خیالی‬‫و‬‫وحشتناک‬‫وجود‬‫دارد‬‫که‬‫ما‬‫هرگز‬‫نمی‬‫بینیم‬.‫اما‬‫می‬‫توانیم‬‫آن‬‫را‬‫احساس‬‫کنیم‬.‫خیال‬‫می‬‫کن‬‫یم‬‫که‬‫می‬‫توانیم‬
‫ببینیم‬.‫اما‬‫اجازه‬‫بدهید‬‫کمی‬‫به‬‫عقب‬‫برگردم‬‫تا‬‫دلیل‬‫اصلی‬‫عالقه‬‫ام‬‫به‬‫این‬‫فیلم‬‫را‬‫برایتان‬‫بگویم‬.‫اینک‬‫آخرالزم‬‫ان‬‫درباره‬‫موضوعی‬‫است‬‫که‬
‫کامال‬‫واقعی‬‫بود‬‫و‬‫به‬‫تشریح‬‫دست‬‫وپا‬‫زدن‬‫ارتش‬‫ایاالت‬‫متحده‬‫در‬‫ویتنام‬‫می‬‫پرداخت‬.‫با‬‫تماشای‬‫فیلم،من‬‫هرگز‬‫آنچه‬‫ر‬‫ا‬‫که‬‫می‬‫دیدم‬‫باور‬
‫نکردم‬.‫بلکه‬‫به‬‫احساس‬‫خودم‬‫از‬‫فیلم‬‫کامال‬‫ایمان‬‫آوردم‬.‫به‬‫محیط‬‫دیوانه‬‫واری‬‫که‬‫سربازان‬‫در‬‫آن‬‫می‬‫جنگیدند‬.‫حس‬‫شاعرا‬‫نه‬‫موجود‬‫در‬
‫فیلم‬‫مطلقا‬‫وابسته‬‫به‬‫صدا‬‫بود‬‫و‬‫ما‬‫را‬‫همچون‬‫شخصیت‬‫مارتین‬‫شین‬‫در‬‫فیلم‬‫دیوانه‬‫و‬‫هیپنوتیزم‬‫می‬‫کرد‬.‫االن‬‫چنین‬‫برای‬‫من‬‫تداعی‬‫می‬‫شود‬
‫که‬‫گویی‬‫آن‬‫آوازه‬‫گروه‬«‫دورز‬»‫با‬‫صدای‬‫هلیکوپترها‬‫در‬‫آغاز‬‫فیلم‬‫شنیده‬‫می‬‫شود‬.‫ولی‬‫وقتی‬‫دقت‬‫می‬‫کنم‬‫می‬‫بینم‬‫ک‬‫ه‬‫آن‬‫ترانه‬‫در‬‫آخر‬
‫فیلم‬‫بوده‬.‫بگذارید‬‫یک‬‫مثال‬‫بزنم‬:‫ما‬‫صحنه‬‫ای‬‫را‬‫می‬‫بینیم‬‫که‬‫بسیار‬‫وحشتناک‬‫و‬‫در‬‫عین‬‫حال‬‫واقعی‬‫است،مثل‬‫افت‬‫ادن‬‫یک‬‫بمب‬‫ناپالم‬‫بر‬
‫روی‬‫جنگل‬.‫بعد‬‫هنگامی‬‫که‬‫موسیقی‬‫اوج‬‫می‬‫گیرد‬‫در‬‫می‬‫یابیم‬‫که‬‫آن‬‫صحنه‬‫صرفا‬‫بخش‬‫کابوس‬‫مانندی‬‫از‬‫دنیای‬‫زند‬‫گی‬‫این‬‫مرد‬‫بوده‬
‫که‬‫قرار‬‫است‬‫ما‬‫سراسر‬‫فیلم‬‫را‬‫با‬‫او‬‫بگذرانیم‬.‫مرد‬‫می‬‫گوید‬:‫سایگون‬‫لعنتی،من‬‫هنوز‬‫در‬‫سایگون‬‫هستم‬.‫اما‬‫تنها‬‫موقعی‬‫ت‬‫مکانی‬‫خود‬‫را‬
‫مشخص‬‫می‬‫کند‬‫و‬‫از‬‫نظر‬‫عاطفی‬‫و‬‫ذهنی‬‫چیزی‬‫برای‬‫عرضه‬‫ندارد‬.
‌‫فیلیپ‌نویس‬‌/‫برگرفته‌از‌نقد‌سین‬‌‫ما‬‌/‌‫شماره‬۳۸
‫بر‬ ‫نوﻳس‬ ‫فﻴلﻴپ‬ ‫ﻳادداشت‬‫ا‬‫ﻳ‬‫آخـــــــــرالــــــزمـــــــــان‬ ‫ــــــــنــــــــكــــــــ‬