Bestuurdersaansprakelijkheid: overdreven of reëel risico?

Bestuurdersaansprakelijkheid
Overdreven of reëel risico?
Wilco de Haan
VvE Beurs Rotterdam 2015
21 mei 2015

Wij hebben vandaag het doel om u aan het einde van de workshop:
1. Helder te hebben uitgelegd wat bestuurdersaansprakelijkheid is.
2. Aan te hebben gegeven wie er allemaal een risico lopen.
3. Uiteen te hebben gezet wanneer u als bestuurder aansprakelijk bent.
4. Praktische handvatten te hebben meegegeven hoe u uw aansprakelijkheid kunt beperken.
5. Uw doelstelling voor vandaag: zijn al uw vragen beantwoord?
Onze doelstellingen voor vandaag
Uitleg en handvatten

Bedrijfsaansprakelijkheid
De aansprakelijkheid van een rechtspersoon voor een handelen of nalaten waaruit zaak- en/of
letselschade voortvloeit.
Beroepsaansprakelijkheid
De aansprakelijkheid van een rechtspersoon voor een handelen of nalaten waaruit zuivere
vermogensschade voortvloeit.
Huiseigenarenaansprakelijkheid
De aansprakelijkheid van een eigenaar van een onroerende zaak voor zaak- en/of letselschade welke
voortvloeit uit de gebrekkige opstal.
De persoonlijke aansprakelijkheid van bestuurders van een rechtspersoon voor daden van onbehoorlijk
bestuur.
Onze doelstellingen voor vandaag
Verschillende vormen van aansprakelijkheid

Bestuurdersaansprakelijkheid is de persoonlijke aansprakelijkheid van bestuurders voor
handelingen die zij als bestuurder van de vereniging hebben verricht.
Bestuurders hebben een grote macht in een vereniging en daardoor ook een grote
verantwoordelijkheid. In het geval dat een bestuurder schade aan zijn vereniging heeft
toegebracht, of via zijn vereniging schade aan anderen, is hij hier in de meeste gevallen
aansprakelijk voor wanneer de bestuurder wat te verwijten valt.
Meestal betreft het bedrag waarvoor een bestuurder aansprakelijk wordt gesteld een
veelvoud van het privé-vermogen van de bestuurder. Derhalve leidt een geslaagde
aansprakelijkheidsvordering vaak tot het faillissement van de bestuurder en liquidatie van zijn
vermogen.
Wat is bestuurdersaansprakelijkheid?

De verschillende betrokkenen:
De (voormalig) leden van het bestuur van de VvE
De (voormalige) personen die “daden van bestuur” uitoefenen
– De voorzitter
– De commissieleden
– De beheerder
Beheerders zijn niet automatisch bestuurders. Dit is alleen wanneer zij door de vergadering zijn
benoemd
Uiteraard kunnen beheerders ook een bestuurder zijn van het beheerkantoor waar zij zelf werkzaam zijn
Wie loopt er persoonlijk risico?

Aansprakelijkheid op basis van Artikel 2:9 BW
1. Elke bestuurder is tegenover de vereniging gehouden tot een behoorlijke vervulling van
zijn taak. Tot de taak van de bestuurder behoren alle bestuurstaken die niet bij of krachtens
de wet of de statuten aan een of meer andere bestuurders zijn toebedeeld.
2. Elke bestuurder draagt verantwoordelijkheid voor de algemene gang van zaken. Hij is voor
het geheel aansprakelijk ter zake van onbehoorlijk bestuur, tenzij hem mede gelet op de
aan anderen toebedeelde taken geen ernstig verwijt kan worden gemaakt en hij niet nalatig
is geweest in het treffen van maatregelen om de gevolgen van onbehoorlijk bestuur af te
wenden.
Interne aansprakelijkheid

Aansprakelijkheid op basis van Artikel 2:9 BW
Definitie: als geen redelijk denkende bestuurder onder dezelfde omstandigheden aldus zou
handelen.
Objectieve maatstaf: ernstig verwijtbaar handelen of nalaten.
Beoordeling vindt plaats aan de hand van alle omstandigheden van het geval, waaronder:
– aard van de door de vereniging uitgeoefende activiteiten;
– de in het algemeen daaruit voortvloeiende risico’s;
– taakvervulling binnen bestuur;
– eventuele richtlijnen geldend voor het bestuur;
– de gegevens waarover de bestuurder beschikte of behoorde te beschikken ten tijde van de hem verweten
handeling;
– het inzicht en de zorgvuldigheid die mag worden verwacht van een bestuurder die voor zijn taak berekenend is en
deze nauwgezet vervult.

Niet alle voor de vereniging nadelige besluiten van bestuurders leveren zomaar ernstige
verwijtbaarheid op. Bij het handelen/beslissen door bestuurders zijn er vier categorieën te
onderscheiden:
1. Achteraf nadelig voor de vereniging, terwijl dat van tevoren niet te verwachten was of
terwijl van tevoren bewust was gekozen voor het nemen van een verantwoord risico, dat
vervolgens een ongunstig verloop te zien geeft. De desbetreffende handelwijze was niet
onjuist of onverantwoord;
2. Bij maximale kundigheid en oplettendheid als onjuist te beschouwen, maar redelijkerwijs
niet door iedere bestuurder altijd te vermijden (“waar gehakt wordt vallen spaanders”);
3. Zwaarder te beoordelen fouten die objectief gezien moeten worden beoordeeld als
onverantwoordelijk; de betrokken bestuurder had zich moeten realiseren dat die
handelwijze nadelig zou uitpakken;
4. Opzettelijk roekeloos handelen.

Categorie 3 zal hoewel afhankelijk van de bovengenoemde omstandigheden van het geval,
dikwijls als ernstig verwijtbaar handelen worden beschouwd, met de aantekening dat rond
deze categorie zich een grijze zone bevindt.
Bij meerhoofdig bestuur: in principe hoofdelijkheid van alle bestuurders.

Enkele voorbeelden:
Onjuiste stemverhouding (quorum)
Het bestuur besluit een voorstel aan de VvE voor te leggen en belegt een vergadering. Het
voorstel wordt met 51% van de stemmen aangenomen en uitgevoerd. Een advocaat van
één van de leden stelt dat volgens het reglement een 2/3 meerderheid van de stemmen
benodigd was. Er volgt een aansprakelijkstelling aan het adres van het bestuur, vanwege
een ongeldig vergaderbesluit.
Aannemer failliet
In de VvE-vergadering wordt besloten dat de dakbedekking wordt vervangen. Een
bestuurder geeft opdracht aan de plaatselijke dakdekker. Er wordt een flinke geldsom als
aanbetaling overgemaakt. Kort daarna gaat de dakdekker failliet. Het bestuur wordt
verweten geen onderzoek te hebben gedaan naar de financiële positie van het
dakdekkersbedrijf. De VvE-leden gaan de bestuursleden persoonlijk aansprakelijk stellen
voor de financiële schade.

Aansprakelijkheid op basis van Artikel 6:162 BW (1 van 3):
Dit artikel bevat de algemene regeling van de onrechtmatige daad (schending van de
zorgvuldigheidsnorm) en de daaruit voortvloeiende schade en aansprakelijkheid.
De bestuurder wordt verweten in strijd met de maatschappelijke zorgvuldigheid te
hebben gehandeld door er aan mee te werken/toe te staan dat de vereniging
wanpresteert of onrechtmatig handelt.
Het is echter ook mogelijk dat de bestuurder wordt gezien als primaire dader die een
wettelijke of ongeschreven norm schendt die zich rechtstreeks tot hem richt. In dat
geval is voor de aansprakelijkheid van de bestuurder geen ernstig verwijt vereist.
Externe aansprakelijkheid

Artikel 6:162 BW (2 van 3):
In de meeste gevallen zal de aansprakelijkheid van de bestuurder een afgeleide zijn van
de aansprakelijkheid van de Vereniging. In die gevallen geldt weer de maatstaf van
artikel 2:9 BW, te weten dat de bestuurder een ernstig verwijt treft. Bij de afgeleide
aansprakelijkheid zijn twee hoofdcategorieën te onderscheiden:
1. De bestuurder wordt verweten dat hij in naam van de vereniging verplichtingen is
aangegaan, terwijl hij wist of behoorde te weten dat de vereniging niet aan haar
verplichtingen zou kunnen voldoen en geen verhaal zou bieden voor de schade van de
wederpartij, ten gevolge van die wanprestatie;
2. De bestuurder wordt verweten te hebben bewerkstelligd of toegelaten dat de door
hem bestuurde vereniging een eerder gesloten overeenkomst niet nakomt en daardoor
aan de wederpartij schade berokkent.

Artikel 6:162 BW (3 van 3):
Onder categorie 2 vallen onder meer:
- Betalingsonwil c.q. selectieve wanbetaling;
- Selectieve betaling;
- Betrokkenheid bij verhaalsfrustratie (b.v. door vermogensonttrekking of doorbreking
rangorde);
- Frustratie van zekerheidsrecht/eigendomsrecht van een schuldeiser;
- Voortzetten van de onderneming na intreden van feitelijke insolventie.

Enkele voorbeelden:
Lege kas
Eén van de bestuursleden van een VvE heeft een aannemer een opdracht gegeven tot het
vernieuwen van de standleidingen vanwege aanhoudende lekkages. Er is echter
onvoldoende geld in kas, waardoor de VvE niet aan haar betaalverplichting kan voldoen.
De aannemer lijdt hierdoor een aanzienlijke financiële schade en richt zich nu ten einde
raad rechtstreeks tot de bestuursleden en spreekt hun privévermogen aan.
Uitstel van onderhoud
Een balkon is door veroudering slecht bevestigd en renovatie wordt dringend geadviseerd.
Vervanging wordt vanwege de hoge kosten door het bestuur een jaar uitgesteld. Het
balkon stort in en veroorzaakt een ernstige letselschade aan een wandelaar. De advocaat
van de wederpartij stelt niet alleen de VvE aansprakelijk, maar ook het voltallige bestuur.

In de meeste gevallen is ernstige verwijtbaarheid vereist om te kunnen spreken van interne
of externe aansprakelijkheid.
Een bestuurder kan aansprakelijk zijn door handelen of nalaten van een medebestuurder
of een feitelijke bestuurder.
Er geldt in beginsel een hoofdelijke aansprakelijkheid.
Een aantal conclusies
Wat betekent dit voor u als bestuurder?

Handel vooral als weldenkend en deskundig bestuurder!
Décharge
Vrijwaring door de vereniging
Contractuele kwijting
Een verzekering afsluiten
Hoe voorkom of beperk je het risico?

Heb oog voor de voor- en nadelen van:
Décharge
– verkrijg als bestuurder décharge voor het gevoerde (financiële) beleid;
– maar let op:
• heeft alleen interne werking
• heeft alleen effect voor alle handelingen die aan de vergadering bekend zijn of
kunnen zijn
• geen beroep op décharge indien verleend op basis van onjuiste, door het bestuur
verstrekte informatie
• vaststellen jaarrekening impliceert niet décharge

Vrijwaring
– volgens sommige schrijvers nietig wegens strijd met de goede zeden/openbare orde;
– vergoeding van kosten van verweer door de vereniging wel mogelijk.
Contractuele kwijting
– het is de vraag of een vereniging aan zijn bestuurder kwijting kan geven voor
mogelijke aanspraken uit hoofde van artikel 2:9 BW; ook daar waarschijnlijk in strijd
met goede zeden/openbare orde;
– in ieder geval zijn crediteuren en de curator niet gebonden aan contractuele kwijting.
Verjaringstermijn van de vordering
– een door de curator ingestelde vordering verjaart na 5 jaar.

Verzeker de mogelijke financiële schade door middel van een Bestuurders-,
Toezichthouders- en Commissarissenaansprakelijkheidsverzekering
De verzekering biedt dekking voor:
– verweersbijstand
• Duty to defend, of
• Duty to indemnify
– financiële schade tot het verzekerde bedrag

Specifieke aandachtspunten:
– ook deze verzekering kent voorwaarden waarin rechten, plichten en uitsluitingen zijn opgenomen;
– u ‘deelt’ de verzekerde som met alle verzekerden;
– wees attent op de zogenaamde severability: kunnen fouten, vergissingen of opzet door de
aanvrager van de verzekering of medeverzekerden uw recht op uitkering in gevaar brengen?
– vervult u een rol als zogenaamde ‘outside director’ bij een andere vereniging, laat dit dan door de
vereniging op papier aan u bevestigen! Biedt uw polis overigens dekking hiervoor?
– meldt omstandigheden die mogelijkerwijs tot een aanspraak zouden kunnen leiden direct!
– vergewis u er, met name in groepsverband, van dat een passende dekking is uitgenomen én
uitgenomen blijft. Eis jaarlijks een kopie van het nieuwe polisaanhangel.

Hebben we ook uw doelstelling behaald?
Een reëel risico voor iedere bestuurder!

Bestuurdersaansprakelijkheid: overdreven of reëel risico?

Recommended

Recommended

More Related Content

Featured

Featured (20)

Bestuurdersaansprakelijkheid: overdreven of reëel risico?