2. Czym jest trawienie…
Jest to złożony, wieloetapowy proces enzymatycznego rozkładu
wielkocząsteczkowych substancji pokarmowych na substancje
drobnocząsteczkowe, przyswajalne przez organizm i wchłaniane
przez błony komórkowe.
Enzymy trawienne są hydrolazami, czyli enzymami, które z udziałem
cząsteczki wody katalizują rozkład wiązań, dzięki którym
podstawowe związki organiczne: kwasy tłuszczowe i glicerol tworzą
złożone składniki pokarmowe.
3.
4.
5. Trawienie tłuszczów
• Trawienie lipidów polega na stopniowym rozkładzie triglicerydów do glicerolu i kwasów
tłuszczowych.
• Tłuszcze w przewodzie pokarmowym trawione są przez enzymy zwane lipazami.
• Lipazy rozszczepiają wiązania estrowe triglicerydów.
6. • Trawienie rozpoczyna się w
żołądku
• Występuje tu lipaza
kwasostabilna
• Wydajnośc jest niewielka
• Triacyloglicerole o krótkim , lub
średnio długim łańcuchu, mogą
być hydrolizowane przez inny
enzym- lipazę żołądkową
7. • U człowieka dorosłego właściwe
trawienie triacylogliceroli następuję
dopiero w jelicie cienkim.
• W dwunastnicy dochodzi do
emulsyfikacji lipidów pokarmowych.
• Ponieważ są one nie rozpuszczalne
w wodzie, hydroliza enzymatyczna
może zachodzić tylko na
powierzchni kropelek tłuszczu.
• Kulisty kształt kropel jest
niekorzystny. Sole kwasów
żółciowych i fosolipidy obecne w
treści dwunastniczej pełnią funkcje
detergentów.
8. • Triacyloglicerole, estry cholesterolu i
fosfolipidy są hydrolizowane przez
enzymy zawarte w soku
trzustkowym.
• Proces ten pozostaję pod kontrolą
hormonalną. W odpowiedzi na
obecność lipidów i częściowo
strawionych białek w górnym odc.
jelita cienkiego, komórki błony
śluzowej dolnej części dwunastnicy i
jelita czczego produkują
drobnocząsteczkowy hormon
peptydowy, cholecystokininę.
• Inne komórki błony śluzowej
produkują sekretynę w odpowiedzi
na niskie pH treści żołądkowej,
przechodzącej do jelita. Sekretyna
pobudza trzustkę do wydzielania
soku bogatego w wodorowęglan,
który alkalizuję treść żołądkową do
wartości pH optymalnej do działania
enzymów.
9. Triacyloglicerole są zbyt duże by być wchłaniane przez komórki nabłonka jelita cienkiego.
Są one trawione przez lipazę trzustkową, która odłącza kwasy tłuszczowe przy wolnych
atomach węgla C1 i C3 glicerolu. Produktami tej reakcji jest mieszanina 2-
monoacyloglicerolu i wolnych kwasów tłuszczowych.
Drugim białkiem trzustkowym uczestniczącm w hydrolizie triacylogliceroli jest kolipaza,
która pomaga w zakotwiczeniu i stabilizacji lipazy na granicy fazy wodnej o lipidowej.
10. • Fosfolipaza A2, zawarta w soku trzustkowym, rozkłada
fosfolipidy, a esteraza cholesterolowa hydrolizuje estry
cholesterolu uwalniając cholesterol i kwasy tłuszczowe.
• Wolne kwasy tłuszczowe, wolny cholesterol i 2-
monoacyloglicerol, wraz z solami kwasów żółciowych i
fosfolipidami, tworzą „mieszane micele”, w których
poszczególne elementy lipidowe łączą się ze sobą
grupami hydrofobami skierowanymi do ich wnętrza.
• Grupy hydrofilne pozostają na zewnątrz miceli, dzięki
czemu kompleksy te stają się rozpuszczalne w
środowisku wodnym soku jelitowego i wchłaniają się
poprzez rąbek szczoteczkowy nabłonka jelitowego.
• Kwasy tłuszczowe o krótkim i średnio długim łańcuchu
mogą wchłaniać się bezpośrednio, bez potrzeby
tworzenia „mieszanych miceli”.
11. • W komórkach błony śluzowej następuje resynteza triacylogliceroli i estrów
cholesterolu. Kwasy tłuszczowe przechodzą w postacie aktywne. Ponieważ w
procesie tym następuje zużycie 2 wiązań pirofosforanowych, nakład energii jest
równoważny zużyciu 2 cząsteczek ATP.
• Następuję reestryfikacja wchłoniętego przez komórki 2-monoacyloglicerolu i
jego przemiana w triacyloglicerole przez różne acylotransferazy.
12. • Powstałe cząsteczki są silnie hydrofobowe, dlatego agregują
w środowisku wodnym. Zostają otoczone hydrofilną
powłoką, złożoną z białek, fosfolipidów i wolnego
cholesterolu. Powłoka ta stabilizuje powstałe kompleksy i
nadaję im rozpuszczalność w środowisku wodnym.
Przechodzą one do limfy, nadają jej mętny, mleczny wygląd.
Od łacińskiej nazwy limfy (chyle) wywodzi się nazwa tych
kompleksów, chylomikrony.
• Chylomikrony są wydzielane na drodze egzocytozy z błony
śluzowej jelita cienkiego do naczyń limfatycznych i jako
składniki limfy wędrują poprzez przewód piersiowy do lewej
żyły podobojczykowej, gdzie mieszają się z krwią.
13. • Chylomikrony przepływające przez
naczynia włosowate napotykają lipazę
lipoproteinową.
• Jest to enzym lipolityczny syntetyzowany
przez większość narządów (z wyjątkiem
wątroby i mózgu) i wydzielany do krwi.
Wędruje do różnych narządów, gdzie
wiążą się z powierzchnią śródbłonka
naczyń włosowatych.
Rozkłada triacyloglicerole zawarte w
chylomikronach do glicerolo- 2 –
fosforanu i wolnych kwasów
tłuszczowych.
• Produkty te bezpośrednio wnikają do
wnętrza przylegających kom. mięśniowych
i adipocytów, lub wiążą się z albuminą i
krażą we krwi do czasu ich wysycenia przez
inne komórki.
15. na drodze dyfuzji wchłaniane jest:
do naczyń krwionośnych
• sole mineralne
• jony jednowartościowe
• witaminy C, B2, B6
• fruktoza
• do naczyń limfatycznych:
• kwasy tłuszczowe poniżej 13 atomów
węgla
• witaminy A, D, E, K
na drodze transportu aktywnego wchłaniane
jest:
do naczyń krwionośnych:
• aminokwasy
• glukoza
• jony dwuwartościowe
• witamina B12
• kwas foliowy
• puryny
• pirymidyny
do naczyń limfatycznych
• kwasy tłuszczowe o długich łańcuchach
węglowych
• mono- i diglicerydy
16. • woda
• alkohol
• niektóre leki (np. paracetamol, piramidon)
• narkotyki
• witaminy z grupy B (B1), K i H
